TLCMap Gazetteer of Historical Australian Places

Layer

Name	Kachin culture and history told in Jinghpaw
Description	Recordings of Kachin culture and history in Jinghpaw. These materials were collected by Keita Kurabe, Gumtung Lu Awng, Sumdu Ja Seng Roi, and Labang Tu La as part of community-based collaborative fieldwork in northern Myanmar between 2017 and 2020. A total of 263 stories with 263 transcriptions and 15 translations are currently available (September 20, 2021). Transcriptions were contributed by Gumtung Lu Awng, Sumdu Ja Seng Roi, Galang Lu Hkawng, Hpauhkum Htu Bu, and Keita Kurabe. Stories were translated by Nbanpa Rita Seng Mai, Maran Seng Pan, Dumdaw Mike Tu Awng, Nhkum Htoi Awng, and Keita Kurabe. For Kachin oral literature, please refer to: https://catalog.paradisec.org.au/collections/KK1 Our research was made possible under the support of JSPS KAKENHI Grant Number JP17H04523, JP20K13024, JP20H01256, Linguistic Dynamics Science 3 (LingDy3) from Research Institute for Languages and Cultures of Asia and Africa (ILCAA), Tokyo University of Foreign Studies (TUFS), and JSPS Program for Advancing Strategic International Networks to Accelerate the Circulation of Talented Researchers "A collaborative network for usage-based research on lesser-studied languages."
Type	Media
Content Warning
Contributor	Bill Palmer
Entries	263
Allow ANPS?	No
Added to System	2023-11-08 15:43:48
Updated in System	2023-11-08 15:43:48

Subject	linguistics, PARADISEC, language
Creator
Publisher	Keita Kurabe
Contact	admin@paradisec.org.au
Citation
DOI
Source URL	https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2
Linkback	https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2
Date From
Date To
Image

Latitude From
Longitude From
Latitude To
Longitude To
Language
License	Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Usage Rights	Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Date Created (externally)

Mu achye yang grai shareng ai lam (How people officiate when struck by lightning) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (by Mike Tu Awng) When lightning strikes, Kachin people take it as a special event. They make it grand at one spot, if there is a lightning strike, it could be a tree, or a house, then, they ask who the concerned person is, whose place it is. If one person replies, "It concerns me, it's my place," she/he will take responsibility in sacrificing to Nat spirits. Sacrificial animals include chicken, pig, and buffalo, Chicken, pig, egg, dried fish except dog. She/he needs to sacrifice those animals. If thunder strike is in his/her area, he/she needs to sacrifice all these. Offering sacrifice must be done two times. If thunder strike is here, the first thing to do is to put some rice. Rice should be sown at that place. But rice cannot be scattered in vain. That is what we call in Jinghpaw, “Matan” for making a wish. Rice will be scattered by wishing, “Let it be for good.” Then, the first sacrifice is called “mu tsing.” It has to be done immediately after the thunder strike. It can be after a week, or a month, but sacrifice needs to be made. On the day when the sacrifice is made, people in the village have to fast. They need to stay home. They cannot wander out of their homes. That's what we call “na ai.” They do not work. They need to stay home quietly. It is just for one day. Then, people need to be there at the spot of thunder strike whether or not it is near their house, or far from their house. The number of people could be four, eight, ten, twelve, or fourteen. Nat spirits should be venerated well in this way. Thunder spirits are not just one but many like the Sawn and Jahtung Nat spirits. They are different but they need to be offered too. In the sacrifice, at least one pig must be slaughtered, six chickens, about ten eggs. And there is also a type of ginger, ginger which is used in sacrifice to Nat spirits. It’s very good and very expensive too. It's a little small in size. But the fragrance is very good. That needs to be used. Materials used in the sacrifice such as leaves, bamboo strings must be very clean. That includes knife which needs to be very clean. Only then, “mu tsing” sacrifice will be made to Nat spirits. And, beg to give us wealth. Shaman would say "Give us wealth," when there is the “mu tsing” sacrifice. After one year has passed, there has to be another sacrifice called “mu shanai.” It is called “mu shanai.” On that day, there should be two pigs, or three pigs. On that day, people should act the same like before. In even number. Minimum should be eight. On that day, people go there in even number and make sacrifice to Nat spirits. People eat what is there for them, they cook and eat. There is one unique thing about Kachin people. There is a thing called personating a crow. They personate a crow and went to forest. Young men from that village went to forest “as crows” and make sound like a crow “kak kak, kak kak.” Those crows can look at and see people who are making sacrifice to Nat spirits. However, those who are making sacrifice to Nat spirits cannot look at people who are pretending as crows. They just have to imagine them as crows in their mind. These black birds make sound like “bak bak.” But I will tell you the place where these crows live. Unlike small crows in Yangon or Mandalay, they live in mountains, a larger type. They weigh about a viss. But, we, Kachins, do not eat that meat. We believe that those birds eat meat offered to Nat spirits. Those who are acting like crows don't need to be in even number. The number is not specific, they can go as they wish. The total number they went, with bamboo string, they could be one, two, three, four, ten. Or they could be fifteen. Then, they put those bamboo strings at the place where those who are offering sacrifice to Nat spirits come to get water. They post up those bamboo strings to show the number of themselves. After learning the number, people leave things for them like food they eat and, those who pretend like crows, they drink “Tsapi,” fermented rice wine, but not strong alcohol. You may know that “tsapi” comes from fermented rice. Ten bamboo containers filled with rice wine are kept there for them. People need to give two rice-packs for each of them too. It is at the funeral that people give only one rice-pack. In this case, it has to be two. It doesn't matter if it's small but has to be two. The curry they eat there, people need to keep all curry nicely for them; ten if they are ten, twenty if they are twenty. Then, in the evening when offering sacrifice is over, people pack their own belongings and go back home. When they return, the servant of the man who prepares sacrificial meat for Nat spirits will serve people. There will be one person who stays behind when everyone goes back home. When that last person leaves, those crows will come to eat. And then, they bring souls of the dead as wealth. That process they call, “sut len ai.” And they interpret this thunder strike as a good thing as to give them wealth. It gives them wealth. Then, that person will take rice powder, and scatter along the way. He scatters all the way till home. As soon as they get home, fasting ends. Those who stay at home can go out now. That's done. On that day, on the roof of that house, they put the leaf of wild-banana plant. Wild-banana plant is a plant from the forest, which has grey color on one side of the leave. I am not sure if you have that plant in your country. In our hill region, we have that. It has grey leave. The color is like powder. It is white color. They take that and put it on the roof of the house. It is not just putting it there in vain but it is according to the ancient history. We do not know its origin, but we put it there. Then, that's about thunder strike. And then, in our hill region also there are common places for people. These places belong to all people like recreational places. When there is a thunder strike at these places, public has to make sacrifice. But, if the thunder strike is at a place belonging to no one, then, one has to pretend as if nothing happens. You cannot say, "Oh there is a thunder strike," don't say it. If you say so, you will have to take responsibility. So, you need to pretend as if you don't see. If thunder strike is not at my slash farm nor yours, then it strikes in vain. In that case, everyone stays quiet. If one person from the public says, "Let's do it together", then you make a sacrifice. Public has to cover all the cost. We, Kachin people including our elders think highly of thunder. We give special consideration for it. But Naga, as I see them, they are not afraid of thunder. If thunder strike is at a tree, then they just use it as firewood, they burnt it. But I don't have the evidence, I just heard about it. This is about thunder strike in Kachin. Sometimes, it is not known whether it is a coincidence or not that a household becomes rich and prosperous because of thunder strike. When they become rich, it is very good. But sometimes it is believed that thunder strike causes to ruin or damage like people get sick or even death. Regarding this belief, I am not a psychologist, you may or may not be one too. But in psychology it is about coincidence. However, it depends on how a person perceives. And, this is all about thunder strike in Kachin. Then, here what can we say? I will say it in general. It has its own mark. At some places, there are no marks at present nor in the past. For example, in the village where I was born, there is no mark. There is no mark in the past nor the present. On the eastern part of the river, there is usually a thunder strike on tall trees every year. But we do not know that. It is for those who are educated. We do not know it. Yes, it's like that. That's about it. And then, there is one thing that if sacrifice to Nat spirits is not properly done or if Nat spirits don't like it people get smallpox, or so it is said that people get leprosy. People are so afraid of leprosy. In the olden time, when medicine for leprosy was not available yet, people were so terrified of leprosy. Once a person is infected with leprosy, there was no cure. People believed that it was a person's fate done by thunder spirit, and no one can cure it. Just like that. It the leprosy got worse; people kept that person in a hut outside the village. A small hut was built and a person with leprosy was kept there. Below the hut, there were firewood, bricks were kept. Then, as soon as that person died, people burnt the whole hut. Their deeds were also in a sense scientific because it was said that virus was air-borne. That was not so bad. Their concept was that they burnt that person immediately. But, if we wrong the thunder, then, there is one thing about Kachin concept that when there is a thunder strike, there is “thunder-axe.” What can we say? When thunder strikes, there is a thing like an axe. We don't know whether or not it was true. But, on our hilly countryside, there are plenty. The shape is like this, one side is thick like this but the other side is very flat like this. In the olden time, there were many of them like green jade. We called it thunder-axe. But, whether or not it really happened, we don't really know. But there is what we call “thunder-axe.” There is a thunder-axe. I know in the lower, middle part of the country, people are treading thunder-axe, so they say. They said it is valuable. Then, if you put thunder-axe here, and if you point torch-light like this at the axe, the bulb inside will get broken. That's what they said. We have it too, but I don't know if it was true. That is about thunder. Our parents were so sure. They used to tell us that this is the one, showing to the thunder-axe, that can split a tree into two. But we cannot do research on that. That's about thunder. What else is needed? Transcription (by Ja Seng Roi) Mu achye yang gaw ndai Jinghpaw ni gaw grai shareng ai yaw. Grai shareng ai. Shara langai mi kaw mu achye sai, hpun kaw rai rai, nta rai rai, rai jang, Dai kadai hte seng ai i. Gade shara re i, san ai. Rai yang, masha langai gaw "ngai hte seng ai re. Nye share re" nga jang gaw shi lit la na yawng pata pu zaw ai. U, wa, nga n lawm ai. U, wa, u di, nga jahkraw. Gwi ma n lawm ai. Ndai ni pata ra. Pata yang gaw, shi hte seng ai kaw rai yang dai jaw ra. Jaw yang she, lahkawng lang jaw ra. Shawng nnan byin ai shaloi gaw kalang ta ndai kaw hkra sai nga jang n-gu le, rai, n-gu gat ra, dai kaw. Ratim, majoi gat ai n re. Ndai matan ai ngu, Jinghpaw ga matan ai ngu. "Kaja ai hku rai u ga" ngu tsun let n-gu gat ra. Dai hpang, shawng na gaw muktsing jaw ai ngu. Kalang ta, dai achye hpang dapat mi na yang na na. Shata mi na yang na na. Galaw ra. Dai galaw ai shani gaw dai kahtawng na masha ni yawng na na ra. Nta kaw tem nga ra. Shinggan de n mai wam mai. Na ai ngu dai hpe. E, "en e, Na". Bungli n galaw ai le. Tem ren nga ra. Lani mi, lani mi sha re. Reng she, ndai masha ni gaw, dai achye ai shara de, nta maka re mung dai kaw aw kaga tsan ai de re mung dai kaw masha gup rai ra. Marai matsat, shi, shi lahkawng, shi mali, dai hteng re. Atsawm nat hpe, dai hku mu nat ni hpe Mu nat langai n re, dai shani sawn ma lawm ra, jahtung ma lawm ra. Nat kaga le. Dai ni hpe jaw. Grit htum gaw WA langai lawm ra. U kru ram. U di gaw shi ram. Dai kaw ndai shanam ngu ai, jin le, shingnam Shingnam mung dai nat ni hpe jaw ai shingnam amyu mi nga ai. Grai kaja ai le. Grai hpu ngu ai. Loi kaji ai shi gaw. Raitim, manam ma grai pyaw. E, dai lang ai. Lang ai rai ni, ndai lahpaw ni, pali ni yawng grai san seng ra. Nhtu ni kawn hkawt i, grai san seng ra. Rai ti na she, mutsing jaw ai ngu dai kaw jaw sai. Shi kaw sut jaw rit. Kaja ai hku hku chyu sha dumsa ai le i. "Sut jaw rit" ngun she mutsing jaw gaw tawn da ai. Reng she, dai hpang lanaing mi ram na ai ten e, mu shanai ai ngu kalang bai jaw ra. Mu shanai ai ngu ai. Dai shani gaw loi tsawmra WA lahkawng ram, masum ram mung re. Masha gaw dai sha ni mung e, mi na hte maren marai gup gup re, grit htum matsat gaw rai ra law. Dai masha gup di sa na, yawng nat ni hpe galaw. Dai kaw na shanhte sha-ang hte sha le, Shadu sha. Re dai shaloi, loi mi ndai Jinghpaw ni, lama mi re ngai nga. U hka tai ai ngu lawm ai. Chikan, hkru. Chikan tai ai ngu ai, U hka tai ai ngu ai, aw nam chung puk de, dai kahtawng kaw na shabrang ni sa ai. Sa nna "kak, kak, kak, kak, kak," dai U hka ni gaw le ra nat jaw nga ai masha ni hpe mai yu ai. Mu ai. Raitim, ndai nat jaw ai masha, masha ni gaw dai U hka tai ai masha ni hpe n mai yu ai. Myit kata e, U hka re, ndai ni nget U hka balek bat "kak, kak" ndai U hka ni re. raitim mung, ndai U hka ngu gaw sara hpe tsun na yaw. Yan-gun Myitchyina manlay hkan nga ai baw U hka ate sar ma huk bu. Tawng paw ma shi dar. Ajisar. Ngase ta. Tabik tar ja shi de. Auk auk, auk lek. Law law. Raitim, dai hpe n sha ai. Anhte Jinghpaw ni. N sha ai. Shi gaw dai nat shan ni sha nga-ng le. U hka tai ai masha ni, ndai ni gaw gup n ra. Shanhte sa mayu daram sa. N ti chya. Shahte gaw marai gade re ngu hpe she, ndai pali le, kawa langai, lahkawng, masum, mali, marai shi reng shi. Shi manga reng shi manga. Shi gaw le, ndai nat jaw ai ni hka ja ai shara kaw jun da ya. Jun da ya yang she, marai kade re shanhte dai hpe yu she yawng dai kaw tawn da ya. Shahte sha ai yawng, ndai shanhte gaw tsapi lu ai le, tsapi she re gaw. Lauhku n re, tsapi. Nang chye, tsa pa kaw na shup ai. Dai baw dinghkan, marai shi reng shi, shanat da ya ai. Shat makai mung shanhte langai n mai jaw yaw. Hkawng jaw ra. Langai jaw ai gaw masha si ai shaloi sha re. Lahkawng rai ra. Kaji tim, lahkawng, tawn da ya. Dai kaw sha ndai sihtu simai ngam ni mung yawng marai shi reng shi, hkun reng hkun na dai kaw atsawm tawn da ya. Reng shana de dai nat jaw mung ngut dai hte rau gaw ndai masha ni gaw yawng tinang e rai gun, nta de bai wa sai le. Wa jang she dai hking jawng wa ngu ai, hkin jawng kaba n re, salung sala, sawen tai ai dai shani na le, sap galaw ai masha langai mi gaw hpang jahtum kaw loi mi hpang hkrat dai. Hpang hkrat din she, ndai wa htum rai hte rau gaw dai U hka ni sa sha sai. Reng she ndai shanhte wenyi hpe sut hpe shaga wa ai ngu sut len wa ai ngu ndai mu sa chye ai hpe sut jaw ai ngu kaja ai hku tawn da wa nang hpe aw lu su wa ai baw sut jaw ai re ngu hku. Rai jang she shi gaw san muk shadung le, san muk, rai pawngda, dai hpe she lam yan tup tawn mat wa. Tawn, htaw nta du hkra tawn. E, dai nta kaw shanhte shang ai kaw na gaw, na hkoi sai. Dai upuk tsawng ai nta rawng ai ni bai gale sai. Reng ngut sa. Reng she dai shani gaw Ndai nta num gawng kaw, shi e nta hkawng mu, hkawng mu kaw e lagyep hpaw ngu ai tawn ra ai. Lagyep ngu ai awra e, lera baw e, nam de na lagyep le, ndai kata n-ga ahpraw san ai. Nanhte mung de tu yang tu na, n tu yang n tu na. Anthe bum ga de nga ai. Ahpraw re shi gaw. Pawng ta kap ai. Grai hpraw ai. Dai hpe la nna dai kaw mara da. Nta ntsa kaw. Dai majoi mara ai n re. Moi na akawdinghtu deya aenshan hitsahtari. Anhte gaw dai kaw n laik lu kau sai. Raitim, dai mara da. Reng gaw mu gaw dai hku rai sai. Reng she, amyar pai shara ngu nga ai le, anhte bum ga mung. Masha law law hte seng ai num shang zawn re, sa ra kawn re hkan achye jang gaw shawa hpe galaw ra. Shawa e galaw ra. Reng she, gadai n sheng ai shara langai mi kaw achye jang n mu masu ra. Hkum jahta. Re "dai kaw mu achye law. Aw mu achye law" ma pyaw ne, hkum tsun. Nang tsun jang, nang galaw ra wa. N mu jahpai kau ai. Htaw shara hkan, nye yi ma n rai, na shara ma n rai kaman kaw achye jang gaw zim di kau ra. Shawa e, gashadawn langai ngai me, salang ngai "e, shawa e galaw ga law" nga yang gaw galaw lu ai. Shawa nga kaw na yawng shaw ra le. Yang shaw ra. E, dai mu ngu ai hpe, Jinghpaw ni gaw grai shareng ai, moi na ni gaw. Grai shareng ai. Aw, naga ni gaw ngai na hku nga yang kachi mung n hkrit ai da. Mu achye jang hpun rai yang lang kabai kau ai da, Naga ni gaw. Raitim, ngai hkrak tutetana gaw n lu ai, tsun ai sha na ai. Jinghpaw ni na dai hteng rai sai, mu gaw. Re kalang lang gaw dai mu achye ai majaw ndai seng a-ng ai dum nta ni galu kaba sut su wa mung tek seng ai la dar chawng lar daw mati bu naw. lu su wa nga. Re gaw grai kaja ai ngu. Kalang lang gaw pyet si mat wa. Machi makaw byin ai, si ai rai jang, e n kaja. Reng gaw makam ndai gaw sara mung ngai mung saikaw tama n re, nang mung saikaw tama reng rai na. Saikaw hku yu yang gaw tek seng mu re i. Raitim mung, tinang e myit la ai gaw dai hku rai ma lu. Reng Jinghpaw ni na gaw mu dai hteng rai sai. Reng she ndai kaw e, hpa baw ngu na i, jennareli tsun na. Shi na mung leng nga ai yaw. Shara ra kaw gaw, aw moi mung n hkang ai, ya mung n hkang ai. Ga shadawn, ngai shangai kahtawng kaw nga yang, anhte nga ai marawn kaw n hkang ai. Galoi mung moi mung n nga. Ya mung n nga. Aw ra hka sinpraw hkran na marawn de gaw shaning shagu hpun tsaw tsaw ai hkan achye ai. E, dai dai gaw, anhte n chye ai le. Masha hpaji chye ni shi a leng re le. Ahhte gaw n chye gaw. E, dai mung nga. Dai hteng rai sai. Reng she langai nga ai gaw ndai mu nat jaw shut jang, mu nat n ra jang samaw pap ngu ai ndai machit le lep, e, leprawsi ndai byin nai ngu ai rai malu. Leprawsi byin ai ngu grai hkrit dai dai majaw. Moi na prat gaw ndai leprawsi tsi galai n paw ai shaloi gaw dai leprawsi hpe grai hkrit dai gaw. Dai kap jang tsi na mung n nga ai. Shi wut hte re, mu e di re, badu ma maku neng bu. Di deng be. Waw, grai sawng jang shiggan de hat, ndai ginsum kasha gap in, dai kaw tawn kau ai. Le n pu de, hpun, wut e tawn da nna she, shi si sai nga hte rau kalang ta nat kau ai. Shanhte na mung tikpan ni le chya de. Dai akawng gaw pyen nai nga ai gaw. Da le masaw bu naw. Tu daw atwe ahkaw ka. Kalang ta nat kabai kau ai. Dai kaw dai mu hpe shut jang dai reng she langai mi gaw Jinghpaw ni ayu asa hta mu ngu ai, mawchaw pit ai ngu ai dingwa nan nga ai shi a hpa baw ngu na i, dai mawchaw twar ngu ai dai nga ai. Dai re n re gaw anhte ma n chye ai. Ratim, htaw ra anthe bum ga hkan grai nga. Ndai hku pungsan ning, ning, nang ga htap dai le i. Nang de ahpa ren. Reng, chawk tsing zawn zawn atssing re moi gaw grai nga. Mu ding wa ngu. Dai da ge da ne hpyit da la ba le ba la saw da daw ma ti bu. Mu ding wa ngu nga. Dai, e, mawchaw twar nga ai le ra myen mung alepeng hta ayawng awoi lawk chya de saw da ti de. Maw chaw twar le. E law pyaw chya de. Ta ar tan paw shi de law tu daw pyaw chya de lay. Saw ga, mawchaw twar hpe nang kaw tawn da na, dat mi hte ndai hku di yang hpanti pyet dai nga gaw tu daw ka. apyaw apyaw. Anhte hpang nga gaw nga. Raitim, dai hku re kun n re kun gaw n chye. Dai gaw mawchaw hte seng ai le i. Anhte kanu kawa ni gaw nan re. Kalang ta hpun ga hkra re gaw ndai re gaw nga le. Raitim, anhte gaw tu tay ta na gaw n lu galaw. Dai hku re mu gaw. Reng dai kaw, hpa naw ra kun.

Extended Data

ID: KK2-0001
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd52b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0001

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0001

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wan hkru yang galaw ra ai lam (How people officiate when a fire breaks out) with transcription and English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (Mike Tu Awng) Ok, open that one too. When there is a fire, we, Kachin, are very peculiar about it. Maybe even a bit arrogant. It is a bit similar to thunder. When there is a fire, when a house is on fire, Sometimes, if a house is burnt down, it could affect to the neighbours' houses too. In the ancient time, the houses were quite apart. Yet, a burning house can affect other houses. When that happened, we did not ask for compensation, 'yaw chye' in Burmese or we did not say, 'give back the equivalence' for the damage because everyone was poor at those times. So, even if we asked for it, it would be in vain. In their village governing laws, it did not say, "you have to compensate" when your house and your neighbour's houses get burnt. Everyone loses the same in the fire. However, we need to make a burning sacrifice to Nat spirit. You need to cover the expenses. Sometimes, if three houses get burnt, they all cover the expenses together. When a house got burnt, Kachin people knew that it was because of 'wind spirit'. We gave a burning sacrifice to 'wind spirit'. When we made a burning sacrifice, there was a person in history. There was a character called 'mother of fire'. People made clothes out of bamboo sheath for that character. They made hat, and they put it on that character with bamboo sheath, which was very soft. You know They put those clothes made of bamboo sheath on the 'mother of fire' character, then the whole village chased after it. When being chased, that character also ran to a place called 'pyingyang'. to a river, to a swamp. They all chased it as it ran to the swamp. Then, they buried the bamboo sheath clothes that the 'mother of fire' wore in the mud. They buried it there. In the villages, there used to be a person who could run very fast. It was a custom. That chosen person also knew that it was for the sake of the community that he/she should act as 'mother of fire'. That person acted for all but needed to be able to run fast. And other people chased him/her. That place could be That place could be a mile far, or half the mile, or could be two miles far, they chased him to that place. On that day and the day, we offered a burning sacrifice, people had to refrain themselves from going outside. They had to stay home and abstain from food. Then, what they did next was that there is a kind of tree called 'sin lai', it is this big It is a very hard and mature type of tree. Here could be branches and here could be leaf, leaf and leaf. You could draw a picture. It is good to draw a picture. They took that tree trunk and put it up. After putting it up, they used a type of vine from the forest then, they pulled it kike a string. The medium recited like, "E, fire, do not burn things down next time." They cut it like this and the other one got it. That was what was called 'bad news'. In Kachin word, it is called 'bad news.' In Burmese, "tadin soe" 'tadin soe' In English, "bad news" It was considered bad news when they heard, "E, that person's house got burn, or this person's house got burnt." It was talked about by everyone. Then, the ones whose house got burnt, they became more pressured and stressed. To prevent that, they drove away the bad news on the day when there was fire. However, if there was a fire, it was done only once, unlike thunder strike. A burning sacrifice is made only once, and it's done. And, this Kachin people were very disciplined in those times. They were not glorious like your Japanese kings but they were very disciplined. It was said that it was not allowed to make wild fire nor burn a forest. I will tell you Sir, if there is a wild fire or burning forest in this world, like what happened in America, in Australia it is very scary. Alright, if a house is on fire, it is treated differently in our place. It will not be burnt even if you do it purposely. Only some parts will get burnt. Only where there are less trees and very hot places can get burnt. But it will not get burnt in the deep forest. It will not get burnt even if you start a fire. Because all the trees are green, roots and vines are green so they cannot be burnt. If there was a fire at a certain place, the person who started the fire was to one to make burning sacrifice. There were different areas governed by different groups like this place is governed by Lahtaw, that place is governed by Lahpai, and this place is governed by Maran. In the olden time it was like landlord. Yeah like that like landowner in your Japanese. Land owners in your country could be very glamorous but people here are not so popular but they have land. When that land caught wild fire, then the person who caused it would have to take responsibility. If that person did not take responsibility, he/she would be driven out from the village by the public. They said this as they drove out the person, "You idiot, why did you do it?". But, if there was a wild fire without anyone causing it, then, "Oh let it be". One pretended as if he/she didn't see it. However, if someone said, "That person did it" "A person from Lahtaw clan did it or person from Maran clan did it" then they had to take responsibility. His/her family memebers had to make burning sacrifice to Nat. They had to make burning sacrifice to 'wind nat'. If it's wild fire, it is 'wind nat'. It was considered that 'wind and fire' were one, 'wind nat' 'fire nat'. That was how it was done if there was a wild fire. And, the thing we talked about a while ago on the matter of a house being on a fire. One thing unique thing is that fire from that burning house, the fire used from this burning house is not a good one. People said, "We need to make a new fire," and they made bamboo string. There is a type of bamboo called 'madang' from which we make bamboo string. These bamboo strings are kept dried and they are very good to make bamboo baskets. We toast it dried and it is very strong. When we rub it, there is a vibration like 'hkret hkret hkret' that irritakes our teeth. Then, we rub it like this 'hkret, hkret, hkret'. That is the sound. The movement and the sound of that irritates our teeth. And that is very strong. Then, we make a mark here like this. Then, one on top like this. The other half we make it like a knife. Rub it, and on this side materials that catch fire easily are used. Those materials should be soft. There is also another type of tree. From that we get the tree skin which is like sheep wool. We put that wool like tree skin here and then Then, we need to rub it like this. And, if we keep rubbing it there will be negative and positive charges. Then, first born son, 'gam', second son, 'naw, third 'la' and fourth, 'tu' Then, there is first born daughter, 'hkawn, second, 'lu', third, 'roi', and fourth, 'htu' Two by two they keep rubbing it over and over again. then at one point, there is a fire here. Then, we make fire and it is shared to the whole village. These are just superstition which are not very relevant. It's their superstition. It could be true or it could not be true. However, it was also their custom that when a house was on fire, they needed to make a new fire. They rubbed it till it was done. They rubbed two strong bamboos. When there was a fire, then, it is all about fire. And, it was also very scientific. They worshiped nat spirit. And, there was a name for fire called 'shingram'. This 'shingram' fire could a fire by itself without any cause. They were very afraid of this 'shingram' fire. This actually was asteroid. That asteroid could fall from the space to down here. It rubbed or pushed the air so hard that it caught fire. That asteroid could fall to a house too. But, this kind of incident is very rare. I have only heard about it but I have never seen one. However, people said there were incidents like that. And they called that type of fire as 'shingram' fire. It was not a fire made by human beings. It fell from the space and people were to terrified of it. If that asteroid fell down to earth, they did not do anything. They just knew that it was very scary and they didn't have any explanation for that. There could be actual incident. Even if there was no fire in a village, there could be pieces of charcoal. They called it prosperity fire. In that environment, they had never seen asteroid like that. And, we, Kachin, did not know about the coal beneath the earth too. It was not sure if there is any of it but people could see pieces of charcoal in the village street. Then, they assumed that it must be asteroid from space. Yeah, regarding fire, it is like this. They did not say when they started using fire, or in what decade, in what year, They didn't say the exact word. But, it's found that in entire Kachin history, there has been the use of fire. They didn't mention about when fire was first found. Then, the next topic is. Transcription (by Ja Seng Roi) E, dai mung hpaw yu u, dar le, ndai wan hkru ai shaloi mung ndai jinghpaw ni loi mi chyi chye ai. Mu hte loi mi ni noi wa ai. Wan hkru jang gaw, nta wan hkat jang gaw. kalang lang gaw "na nta hkat ai majaw" , hting bu ni na mung yawng jahkat shalawm ai nga. Moi gaw nta loi mi ding ai nga ai le i. Rai jang masha na hkat dai nga. Hkat wa shaloi gaw yaw chye pe bar, dai hkat wa ai majaw bai jaw rit ngu, n re. Shing mung matsan nai. Shi mung matsan ai. Dai gaw tsun tim alaga re. Shanhte kahtawng up ai ni e u-pade hta, Na nta hkat manang wa hkat, yawng yaw n nga. Gadai mung maren sum sai i. Raitim mung nat jaw ya ra. Nat jaw ya ra. Nang shaw ra. Shaw yang gaw kalang lang gaw nta masum hkat wa yang gaw yawng kalang ta ma galaw ai. Nta hkat jang ma ndai jinghpaw ni gaw dai shani gaw nbung nat re ngu, nbung nat hpe jaw ai. Jaw na she ndai masha langai hpe moi na labau kaw rawng ai. Wan kanu ndai re ngu ai masha ngai zat sawng ngai nga ai. Dai hpe "hkrun kawp" ngu ai aw ra, kawa kawp le i, dai hpe nang hkan chwi chwi na nang hpugup mung, ndai kaw mung dai hku galaw ya. Hkrun kawp le, nang chye aw kawa kaw ning rai na grai kya ai baw. Hkrun kawp hpe chwi na she, ndai hku gup, yawng gup. Tina she wan kanu re ngu, mare ting shachyut dai. Shachyut yang shi ma le hprawng na le pyinyang ndai hka, shun le, shun taw de, dai de lagat bang wa hte yawng shachyut na, she e ndai shi hpun sa ai hkrun kawp ni hpe dai hpunyang kaw lup kau dat ai. lup kau ai. Dai gaw kahtawng hkan, buga hkan dai zawn re masha ngai ngai nga ai le. Lagat chyang ai. Asin ala re n mu i. Shi hpe mung, shi mung lu mu ye ngu ai ndai masha bungli galaw ai ngu ai hta galaw ya ai le. Lagat chyang ai ni rai ra. Shachyut dai. Re hpungyang dai gaw mai mi tsan yang tsan na. Mai wet tsan yang tsan na. Mai lahkawng tsan yang tsan na. Dai hku shachyu ai. E, dai shani mung dai wan hpe nat jaw kau ai shani ma na na ra. Nta kaw i tem, wan na ngu ai lani mi. Reng she hpang jahtum gaw shanhte gaw hpaw baw galaw i ngu she sin lai ngu ai hpun, ndai ram law ai hpun grai nga-ng ai baw hpun kinsa hpun nga. Nang kaw kwa, nang kaw lap lap na lap lap. Na pung swe yang gaw mai ai. Pung swe yang gaw mai gaw mai ai le. Sin lai dai hpe she jun da ai gaw. Jun da na she ndai ru shang ru ngu ai nam na wun ru, ri zawn re dai hte gang na gang Dumsa " e, hpang de, e, hkum hkat sa law wan, hkum hkat sa law" ngu na she dumsa wa dumsa na dai hpe prat re yang gaw htaw ra wa dang. Dai marawng ngu ai. Marawng. Ndai jinghpaw ga wawt hku marawng ngu gaw makawng tadin. Myen hku gaw tadin saw le. Tadin saw le Inglik hku gaw bet nyu ngu na rai nga le i. N kaja ai tadin le. "E, dai wa nta hkat dai da. Dai wa nta hkat dai da. Dai wa nta hkat dai da." Masha yawng yawng tsun. Aw ra ni gaw sik hpyi si mu grau grau myit ru le i. Dai zawn n rai na matu, dai wan hkat ai shani kalang ta, marawng sha deng kau ai. Raitim, dai wan hkat ai shaloi gaw kalang mi sha re. Mu hte n bung ai. Kalang mi jaw kau yang ngut sai. Reng she ndai Jinghpaw kachin ngu ai ni gaw tsi kan kana shi de naw. Nanhte e, moi na Japan hkawhkam ni zawn re n hkik hkam ai sha re. Tsi kan gaw amren re yaw. Shi gaw n mai nat ai. Wan n mai nat ai. Nang share mi kaw, raitim Sara ngai tsun na. Ya anhte mungkan hta kaw sharaw hkat ai, taw mi lawng nga. Amerika kaw byin ai, awsateliya kaw byin ai. Grai hkrit ra ai. Masha si, nta hkat. Anhte buga kaw dai hku n re gaw. Nang nat ti mung n hkat ai. Nkau shara mi kaw sha hkat ai. Ndai jan alin yawng grai kahtet na sumpran na hkindu zawn re tu ai hkan sha hkat ai. Nam mali de gaw n hkat ai. Nat ting n hkat ai. Shi gaw katsing re le i. Na nat tim, hpunru ni grai katsing ai. N hkat ai. Dai shara ra kaw hkat wa jang, dai sharaw nat dai wa galaw ra ai. Dai eriya ngai hte ngai maw, nang lahtaw ni ga, nang lahpai ni ga, nang kaw maran ni ga, dai hku shanhte gaw moi ga hte badetarit pung san re n mu i. E dai hku. Nanhte Japan ni nesarjyi zawn le. E, nanhte chaw gaw mana maka hkik hkam mai le. Ndai wa gaw hkik gaw n hkik ai raitim, shi nemye nga ai. Dai kaw e sharaw hkat jang gaw gade nat dai re, dai wa galaw ra. N galaw jang mare kawn gawt kabai kau, shawa e. "Nang zawn re masha, hpa majaw sharaw nat dai i" dai hku re. Gadai mung n chye ai, shi chyu hkat wa yang gaw "a rai nu ga." N mu jahpai kau sai. Raitim, "dai wa re da. Lahtaw wa re da. Maran wa re da." nga kaw na gaw nang re. Shi nta dinghku ni galaw ra ai. Nat hpe. Dai shaloi gaw nbung nat rai malu ai. Nbung nat re wan hkat ai gaw. Nbung re. Nbung hte wan gaw ngai re ngu malu ai. Wan nat, nbung nat. Dai hku kaw na sharaw hkat yang. Reng she mina nta hkat ai shaloi langai mi htu chyar ngai gaw Ndai ya hkat wa kaw na wan, ndai kawn lang ai ni yawng wan na kaja ai. "Wan nnan galaw ra" ngu na she, shanhte ndai pali galaw baw kawa nga ai "madang" ngu. Ndai pali ni, ka ni wa na matu jahkraw da ai le. Dai gaw grai ja ai gaw. Kyin na she, shi hpyi grai ja ai. Ndai put dat jang e, shi e baibareshin na wa hpe gaya ai le. "Hkret hkret hkret hkret hkret hkret" nga ai le. Dai dai ning " hkret, hkret, hkret" ngu shap woi ndai n sen ne, luk sha mu nang wa de gaya wa ai. Dai grai ja ai. Dai hpe she nang kaw ning di loi mi nhtu jahkang. Dai di she ndai ntsa e langai chyen ngai hpe gaw e, chyen ngai hpe gaw nhtu zawn di ganyet dai gaw. Kanyet, nang ga gaw mi lawng loi de pitzi paw nu nu lay, aw ulai ngu hpun nga. Dai kaw hkut hkut hkut di yang sagu mun zawn re le. Ulai hpun kaw na. Dai shakap da. Ti na nang kaw na Ndai hku arut dai gaw arut hkrai arut, arut arut jang gaw la ndu hte num htu rai ra. Gam, naw, la, tu, hkawn, lu, roi, htu, dai marai lahkawng e di ai. Ganyet hkrai ganyet, ganyet chyu ganyet, ganyet,ganyet, ganyet re, kalang ta nang e pawk ai hte gaw di ma mi swe bi. Dai hpe bai wu di she mare ting bai gam lang. Ayu asa ngu gaw ba ma daw ma seng bar bu. Ayu asa shanhte na. Hkrak gaw rai yang she rai na. N rai yang n rai na. Ratim mung shanhte a htung, nta hkat jang wan nnan bai galaw la ai. Nbyin byin hkra ganye, dai kawa shaja lahkawng ganye dai. Dai langai nga ma lu moi na ni. Wan hkat dai shaloi. Reng wan na gaw dai hteng rai sai. Reng she, mana maka tikpan ni byin ai hpe shanhte gaw nat ni galaw ai ngu. Ndai shingram wan ngu ai nga ai. Shingram ndai gaw shi chyu alu alayawk shangu waw dik hkat tim hkat wa chye. Ndai hpe shanhte gaw shingram wan ngu, grai hkrit dai. Ndai gaw hkrak nga awka pyen le. Dai awka pyen ni htaw sapit de na hkrat bang wa, nang kaw na e, laehtu ne put daw mi pwar dwe chya da. Dai ma nta de hkat chye ai. Dar me dar daw shar par de. Pyaw dar be chyar de. Chanaw daw le matwe bu. Raitim, nga ai da. Dai hpe gaw shingram wan ngu. Shanhte. Lu dwe hpanti de mi ma hawk bu. Tu haw pin ka ne chya da. Grai hkrit dai hpe shanhte. Dai wa hkat jang gaw hpa ma n galaw ai. Grai hkrit dai baw re ngu dai hku hkrit dai. Nga gaw nga sam mai. Nta n hkat ai mare ka-ang hkan wan n-ga tawng chye kalang gaw. Dai hpe nhprang wan n-ga ngu tsun ai shanhte. Dai pat wun chyin kaw dai zawn re wan n-ga be ma mahtwet bu. Anhte Jinghpaw ni gaw le ga na chawk mi dwe ngu ma n chye ai gaw. Nga mi re n nga mi re n chye. Raitim, Kahtawng mare lam hkan kalang lang taw ai. Dai gaw htawra awka, htaw de na ni re hku nga. E, dai baw nga. Wan hte seng na. Wan hpe galoi kaw na lang hpang ai be hkit be nanit ngu ai mung ati achya n tsun ma. Raitim, wan lang ai shi a labau, Jinghpaw ni a labau, dashawk lung gaw wan lang ai hku gawn ma. Mi tsa twe de achawng daw mapyaw chya bu. Bai ya gawng sin gaw.

Extended Data

ID: KK2-0002
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd52c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0002

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0002

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shata shu mayu (Lunar eclipse) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (Rita Seng Mai) I guess it is in October. It's on 15, October. If it's not on that day, there is no lunar eclipse. I know for very sure. People assume that the moon is swallowed by a frog. All the villagers shout at that time. They shout, "Release it! Release it!" The event happens between 7 p.m. and 10 p.m. It happens start from 7 p.m. at night. Sometimes, only half of the moon is covered. But sometimes, the whole moon is covered. That is lunar eclipse. I don't know much. But I know that this happen while the sun and the moon are rotating on their axis, something covers the moon. This occurs in October. I know that since I was young. God bless us with that kind of blessings. We have thinking skill. At the beginning of the new moon, it is up. Then, Kachin people thought that the moon comes up from there. They think the moon comes up from that side and goes down soon. I don't believe it. We can't see the moon in the daytime because the sun is bright. We can't see the moon in the daytime because of the sun. At night, we can see the moon clearly because the sun has gone down. I don't know if you know that theory or not? We can't see the moon on the first day of a new moon and the last day of a waning moon. It's because the moon is really close with the sun. The moon is not visible for two days. We say that it's the second day of a new moon when we could the very small moon from the earth. The moon is invisible on the first day of a new moon. I know that theory since long time ago. The moon doesn't come up from that side. Actually, the moon orbits the earth, and the earth orbits the sun. It's like the sun is revolving first and the moon follows it. Then, the moon is not visible from the earth. As soon as the sun goes down, we can see a crescent moon. The first day we could see the moon is the second day of a new moon. People say it is first, the first day we could see the moon. The moon is not visible on the first of a new moon and the thirtieth of previous month. And the first day of a new moon. We can't see the moon those two days. In the past, the elders called that time as 'Ming, Mang'. 'Ming, Mang' means 'the time when the moon is not visible'. Kachin people said like that. That is fixed. They set that there are thirty days in every month. They don't think of the fact that there will be 28 or 29 days in February, or 31 days in some months. For Kachin people, every month has thirty days. For lunar eclipse, Kachin people assumed that the moon was swallowed by a frog. They thought that a big frog swallowed the moon. Since I was a child, I didn't believe that. It couldn't be. But I didn't realize that the moon was blocked by the shadow of the sun. I didn't realize that. I just knew that it was covered by something. But, I am pretty sure that it is in October. In October, the sun and the moon are at the south of the Equator, isn't it? They are at the Equator. South place? October, January, February? Umm? January, February, March, April, May, June, June, the twenty-second of June. On the twenty-second of June, the sun is at the north pole, right? After that, on the twenty-second of December, the sun is at the south pole, right? On the twenty-third of December, it is being rotated. While the earth and the moon are orbiting the sun on their ways, they are perfectly lined up. Then, the moon is covered by the earth from the sun's light. Kachin people said that the moon was swallowed by a frog. It's like that. They didn't say why this kind of event happened. They never studied, asked, investigated or did any research. They only believed that it was swallowed by the frog. But there is no concerning with Nat spirits. It is never said that the event happened because of Nats. Transcription (by Ja Seng Roi) Ma kawn na ngai maram ai. Awktawba hta malawng ai yaw. Awktawba setnga yet, setnga yet mahawk yin, setnga yet shimanga ya n rai yang n mayu ai. Dai gaw ngai gaw chye. Reng she shanhte gaw ""Shu" sha re, shata hpe "Shu" mayu re" ngu dai hku sawn la ai. Reng gaw mare ting jahtau ai le. Htaw jahtau ma ai. "Dat tu law, dat tu law" nga shana. Shana e law malawng gaw Hkun na nayi ne se nayi jar hpyit taw gaw, Shana hkying sanit kaw na shi hta byin ai. Kalang lang gaw chyen mi re. Kalang lang gaw yawng lim re. Dai gaw shata sha ai ngu re. Shata "Shu" mayu ai. Dai re malu. Dai htan lai na kaga htu htu htwe htwe n chye ai. Raitim, ngai gaw ndai Shata yen Jan a hkawm wa ai kaw shinggang ai re ngu dai ram gaw nyan n mi ai. Raitim, awktawba mangai ta ngu le anhte gaw. Dai aten re ngu chye ai. Makaw na dai aten re. Reng she, anhte gaw mi kawn me Karai Kasang e loi gaw chye shangun ai. Myit yu lam le. Ndai lasan ngu na shata nnan kaw aw kaw re kap re gaw. Dai hpe she Jinghpaw dai ni gaw aw den pru ai shadu ai. Awra maga nan pru na she loi hkring bai shang wa ai shadu ai. Ngai gaw dai n kam ai, moi kawn. Nang den pru she, shani gaw jan shingna re majaw n mu mu i. Jan rau re majaw n mu ai le. Shana de jan shang wa ai hpang gaw wai nhtoi n nga jang gaw shi dawng sai gaw. Reng gaw ya dai kaw, Sara nang pi dai tiawri chye kun n chye kun. E, ndai shata lasan tayet ngu ai langai ya hte htum ai shani gaw shata n mu ai ga.w Jan rau ni mat wa ai majaw n mu ai. Lahkawng ya shata hpe n mu ai. Reng dai shata shawng mu ai shana de, chyi sha mu ai shana de gaw praw hkawng ya ngu re. Lahkawng ya rai sai. Langai ya shani n mu ai. Ndai tiawri hpe ngai gaw moi ma kawn chye ai. Shat aw hkan ni nang hkan pru ai n re. Nang den sa wa, jan rau ning, jan gaw loi shawng ai le i. Ning re jang she shi gaw n mu gaw. N mu re jang nang lup re hpang shi kachyi sha mi dan ai. Dai shawng mu shana de praw hkawng ya re. Dai gaw shanhte gaw praw ngu rai nga. Nnan mu ai praw. Ndai shata n mu ai, sumshi ya hte praw ngai ya shani, langai ya hte sumshi ya, aw ra shata a sumshi ya, ndai shata a praw langai ya, dai lahkawng ya gaw shata n mu ai ndai hpe gaw moi na ni gaw "ming, mang" ngu sha mying ai. Jinghpaw ga asit. "Shata si ai aten" ngu hku rai nga. Ndai hku ngu, Jinghpaw ni. Shina gaw pungte re sara. Shata ngai sumshi ya rawng ai hku chyu di ai rai ma lu. Sumshi ngai ya, e, sumshi ya, hkun jahku ya, hpebari hkun matsat ya, na male bu. Yawng sumshi ya re hku di ai re ma lu, Jinghpaw ni gaw E, dai shata sha ai ngu gaw shu sha ai ngu shamying ai rai ma lu. Shu e shu, grai kaba ai ma a-um ai re ngu le i. Dai gaw ngai le ma kawn rai tim, e, majoi tsun nai re, kam gaw n kam ai. Raitim, ngai myit ai gaw ndai jan shingna re ngu gaw n hkawn ai le. N hkawn ai. N chye ai. Lama ma e kapat dai re ngu sha chye. Raitim, awktawba awktawba hte re ngu ngai chye ai. Shi gaw awktawba rai yang n dai shata yen ne, jan wa awktawba hta gaw hka awktawba hta gaw ikweta e tawng bet yauk twar bi htin de naw. Ikweta e lawu n-ga, sawk palet. awktawba hka, Janwari, hpebari, E, janwari hte, Janwari, hpebari, mat epri, me, jun, Jun shata, Jun netset net yet, setkyen, setkyen, twenti setkyen, dai kaw gaw shi gaw myauk winyo sun dan kaw du mu i jan wa, n re i. Dai kawn bai yu wa sai. Yu wa yang she, Dizinba, twentitu hta gaw tawng win tsun dan kaw du da ai le i. Dai hkun masum ya shani, netset tung ka pyen tet bi. Tet yang she, ndai hkale re aten hta shan e ndai ju twar lan htat ai le. Dai shaloi she, dai shing na hte e shata wa jan shingna kap, dai hpe she Jinghpaw ni gaw shu sha ai ngu. Dai rai ma lu ai. Hpa majaw ngu ai tudaw hpa n tsun ai. Le la, sung san, mye myen, tu tay ta na, "um, um" tu hpyit de. Shu e sha re. Dai sha dai hku sha shanhte mu ai. Hpa nat law, hpa law, kawkwoi ai ni kaga gaw n nga ai. Dai hku rai malu ai.

Extended Data

ID: KK2-0003
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd52d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0003

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0003

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Laika n nga ten na shiga ladat (How to send messages without using text)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Moi gaw anhte Jinghpaw ni a labau hta gaw rau nga rau pra grai gahkyin kumdin rai nga ai ngu dai gaw ntsa lam re yaw. Dai kata kaw she langai hte langai buga langai hte langai matut mahkai na ngu grai yak ai. Grai yak ai, grai yak ai ngu ai hta e ya na zawn rai na lam pyaw hkra ngalaw ai i, mana maka yak ai hkan sa dai kaw she sharaw bai hkrit ra. Bai na kalang lang grai tsan wa jang moi na Jinghpaw ni gaw wo kaga shara na masha hpe rim la na mayam shatai kau ma chye ai. Dai re majaw matut mahkai ngu ai grai yak ai moi gaw. Matut mahkai ngu grai yak jang she e matut mahkai mayu ai shaloi gaw ya nang kaw nan san mayu ai gaw ya na 'kyay-nan' (telegraph) zawn e radio zawn laika zawn re a malai gara hku di ai kun ngu ai dai san ai ga rai nga. Rai yang moi na ni gaw ndai hku re, ga shadawn ya manau galaw na poi galaw na "Wo kahtawng kaga de shana ya mi" nga ai shaloi gaw shaba lap ngu ai ndai lahpaw galu hpe sumri zawn di na she dai kaw ndai hku makyit da ai. Makyit da na she "Ya anhte manau galaw na kade ya shani re" nga ai gaw nang dai sa na gam hkawm ai shaloi lami matu langai hprut hprut di kau ra ai. Di na she dai ya da ai kaw na gaw wo ra wa mung dai hprut hprut hprut di kau na dai htum ai shani sa wa ai. Dai hpe gaw 'Jahpan' ngu ai rai malu ai yaw matut mahkai lam le ya na zawn rai na saw shaga laika "Kade ya shani re hkying kade re" ngu ai shanhte nchye ai nnga ai. Dai re majaw dai jahpan ngu ai di nna sa wa ai dai gaw langai mi. Re yang she ndai kumhpa shagun ai ngu ai gaw moi gaw rai mung nam na rai ni sha she nga ai gaw, anhte me ya na gat kaw na zawn re me e lu sha sha hpa tsawm htap ai rai ma nnga ai re gaw nam hkan nga ai ni chyu sha re. Rai yang gaw masha langai hpang de "Ngai grai myit npyaw ai nang hpe" nga ai shaloi gaw majap shagun jaw let dai hpe tsun ai re majap. Majap makai na kumhpa shagun ai. Dai gaw "Nang hpe ngai myit npyaw ai nang hpe ngai hka ji ra ai, nang ngai yaw kyay jaw ra ai maja nga u" nga ai ga re. Dai majaw majap kumhpa gaw nshagun ai. Re hpang de jum kumhpa gaw grai shagun mayu ma ai kadai kaw mung shagun lu ai. Raitim jum grai reng ai yaw jum grai reng ai majaw jum hkrai ma nlang lu ai le. Jum gaw kadai hpe shagun tim yawng ra ai. Ngwi pyaw ai hku mung lang lu ai e hpa rai rai ndawng ai hka hpyi ai mi rai rai jum shagun lang lu ai jum gaw. Raitim jum grai taw ai re hpalap jahkraw zawn re ndai ni gaw majoi myit dum kumhpa rai sai, hka ji ai mung nre nju ndawng ai mung nre "Hkam ja nga ai" ngu ai hpalap jahkraw mahkri jahkraw, mahkri jahkraw mung nau gaw nlang ma ai. Hpa majaw nga yang "Myit hkyi lit li nga dai machyi makaw byin nga ai dai" ngu ai de loimi yawng ai yaw mahkri jahkraw gaw shagun na raitim nau wa nlang ai. Grai lang ai gaw yawng e mai lang ai gaw jum re. Dai kaw na gaw hpahka jahkraw. Hpahka jahkraw e mung lang ma ai hpa lachyum hta ai hku na "Hka ai law hkri ai law" ngu ai hku nre lang ma ai. Rai na dai myit dum ai e kumhpa ni gaw dai rai sa. Rai yang she moi prat shawng daw de gaw shada da gali galaw hkat ai shaloi hkindu ngu ai ya nang chye na re nta galup ai baw le dai shagun ai kaw na gaw "Nta nat kau ya na" nga ai re da dan re shagun ai le. "Nta nat kau ya na" nga ai ya-za-tan re da. Rai yang wan n-ga shagun ai ma ndai gaw "Nat na sat na" dai re da. Ga shadawn ndai kahtawng hte ndai kahtawng nhkrum hkat ai galaw hkat ai lama ma byin ngu yang she ndai masha langai ngai hpe dat nna wan n-ga sa shagun dat ai hte rau gaw Myen hku gaw myi-dwe le i "Nra" le dai shagun dat sai kaw na gaw "Nat sana gasat sana" nga ai re da. Nmai lang ai dai lang ra ai kaw sha lang ai. Rai na kaga ni gaw ndai tsun ga nga yang ramma ni shada da e sumtsaw byin hkat ai ni gaw ri moi shawng daw de gaw nchye ai ya ndai hpang daw de gaw hpraw ai shagun yang gaw "Mai kaja ai" i chyang ai shagun ai kaw na gaw "Nang hte ngai hpa nseng sai" nga ai baw byin ai i. Rai yang she ndai hkyeng ai shagun yang gaw "Nang hpe nga nju ndawng ai jahka sha na nat sat ang yang nat sa na" ngu ai baw re wa ri mahtawng ngu na tsun ma ai ri mahtawng. Ndai da da ai kaw na kadun kadaw nang ram ram galu ai ri daw ni hpe le "Mahtawng" ngu ai re yaw Jinghpaw ga word langai mi ri mahtawng nga ma ai. Ndan re ni ndai nsam gaw hpang ngai matsing nye shawng English ni shang ai kaw na gaw madang dep ai nsam ni lang lu sai. Moi shawng de nlang lu ai moi shawng na ni gaw achyang rai ahpraw rai ahkyang rai awar rai dai hte sha lang lu ai dai kaw nam na lagrang ni hte e chya la ai mahtat ni hte. Dai hpang de gaw Miwa mung Sam ni nga ai de na du ai kaw na gaw ya na hte maren nsam grai grai tsawm ai ni lang sai. E dai aten e gaw ga shadawn ndai ramma ni shada da hku hkau ai brang brang lang lang tsun ga le sumtsaw sumra prat na ni le ga shaga ai shaloi num hpe mi rai rai la hpe mi rai rai hpraw ai shagun jaw jang gaw kaja ai tar-man (normal) kaja ai rai sai. Chyang ai shagun ai kaw na gaw daw hka ai lam rai sai. Rai yang gaw ndai kaga tsit ai ni mung nau wa dan dan pra pra dan dan leng leng lang ai lam nnga ai nna ai. Hkyeng ai rai chyang ai rai hpraw ai rai dai hte rai malu ai. Hkyeng ai re kaw na gaw gali galaw de re, e ndai gaw dai ramma ni na ndai hku nga na tsun lai wa masai. Rai na kaga gaw grai wa dan leng ai ndai ni nmu ai daram re lama dai majap kumhpa nmai shagun ai. Majap shagun ai gaw nkaja ai ngu ai dai, dai kaw na nga jahkraw ni shan jahkraw ni ndai ni shagun ai gaw grai law ai. E nga gaw ndai ni gaw myit dum ai e ndai ni re. Rai na galoi mung sha ai hkrai re raitim n-gu kumhpa ngu ai ma nlang ai yaw n-gu le, dai hku wo kumpa shagun jaw ai ngu ma nlang ai. Hpa majaw ngu yang ndai n-gu gaw kalang lang grai shareng ai baw lawm ai re majaw n-gu jaw ai ngu lachyum gaw grai sung wa ai re majaw gaw n-gu kumhpa ngu ai gaw dai nameik nama hku na gaw njaw ma ai nlang ma ai. Galoi mung sha nga ai gaw re lang yang gaw kaja ai wa nlang ai n-gu kum hpa. Lama na shat hpa nsha na jaw sha ai ngu makai kaba re shagun jaw ai gaw nga ai. Kumhpa hku na nameik nama hku na gaw n-gu hpe nlang ai. Jum lang ai hpahka jahkraw lang ai mahkri jahkraw lang ai jum gaw kaja htum rai sai. Shan jahkraw ni nga jahkraw ni shagun ai ngu ai gaw grai hku hkau dik ai rai sai. Majoi Myen ni tsun ai tar-man (yu maya) manang hpe gaw njaw ai. Shan jahkraw kumhpa jaw ai nga jahkraw kumhpa jaw ai nga kaw na gaw asak kaba ai ni kaji ai ni hpe jaw yang mung grai matsan dum grai lanu lahku ai ga rai sai. Anhte maren re shada manang hpe jaw yang mung grai shareng ai ga rai sai. Moi na ni gaw malu masha ngu ai dai shan ni gaw ya na zawn rai na mana maka nnga ai gaw grai taw ai. Hka na hkwi la nat jaw ai shaloi dusat ni hpe nat ni hpe sat jaw ai kaw na shan dai hpe jahkraw da re majaw grai reng ai. Sau nam mam ma nsha ai mu moi na ni gaw nnga ai gaw nchye galaw ai gaw. Re majaw dai shan kumhpa rai e dai hku nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0004
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd52e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0004

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0004

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Reng ai mayen a lam (Powerful saliva)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (La Ring) Ndai ndai hpe "Mayen" ngu ai re yaw "sa-dwe" hpe le mayen. Moi gaw grai reng ai da ndai mayen le. Grai reng ai da shi wa ndai hku "Hpawk rai si u ga" nga jang kaja wa si wa ai da. "Hpawk hpoi u nga" ngu yang hpoi ai re majaw mayen ndai grai reng ai. Dai re majaw shara magup mung nmai mahtaw ai nang prat na nga yang kaja sha prat kau ra ai, hpawk ndai hku nmai mahtaw ai mayen grai reng ai da. Reng ai she nat ni e "Ndai shingyim masha ni a mayen grai reng ai ndai ni e hpung shingkang ndai hpe shamat kau ya ra ai" nga. Mayen dai majoi mi mahtaw hkawm wa yang gaw nreng wa na hku rai nga. Ra jang she mahtaw ai kaja wa ra ai kaw she "Hpawk dai byin u ga wora byin u ga" nga yang kaja wa byin ai. Majoi mi shapru kau jang mayen hpoi ai nga jang she nat ni wa she "E ndai shinggyim masha ni hpe mayen jahpoi kau ya ra ai" ngu na she ndai dum ai baw wa nang kaw hku mali waw ai da yaw mali waw nang kaw waw rai na lam kaw hkra di da ai da. Nat ni e galaw da ai rai yang Jinghpaw ni she yu yu rai "Ndai gaw hpabaw lama ma gaw rai na re" ngu na she kawut yu yang she nsen pru wa sai gaw. Nsen pru wa, nang kaw bai ning di yang bai nsen ni pru wa rai yang mayen ni yawng hkrat mat sai da. Dai kaw na nreng mat ai da yaw mayen hpe dai kaw na nreng mat ai moi gaw grai reng ai da. E ndai mayen gaw Jinghpaw ni gaw ndai mahtaw ai ngu re yaw "Hpawk" mahtaw ai ngu re. Mayen mahtaw ai ngu gaw jahpoi ai ga rai sai. Masha langai hpe "Hpawk" di kaw na gaw wo masha nsawn sai dai grai hkrit ai. Rai yang she wo lam hkawm ai, lam hkawm rai yang she Jinghpaw ndai ni grai yak ai law ndai u nsen hpe mung ndai gaw nkaja ai lamik hpe tsun ai re ngu ai u nsen hpe nra ai. "Ndai wa hpe gaw e grai kaja ai ngu" dai lam hkawm yang wo nam de lam hkawm yang she nra ai nsen ga shadawn wa yek ai zawn re "Yek yek yek" nga u u nam u le dai shaga jang "Hpawk hpawk hpoi u ga hpa nra u ga hpawk" nga dai hku mahtaw bun ai. Rai yang she ndai u Ka La ngu ai langai gaw "Gawng tek gawng tek" e ndai wa rai jang gaw htaw grai gam kaja kaja ai de tsun ya ai re ngu hku she "Bai tsun u bai tsun u" shanhte e ndai hkam la ai lam grai nga ai shanhte. E mayen gaw dai rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0005
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd52f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0005

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0005

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Si hpan mali a lam (Four types of death) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (by Mike Tu Awng) The way to bury when people die the Kachin people have the most rules and regulations for burial among people on earth. Kachin people have the most rules and regulations. There is no specific research on Kachin history. There are no proper written records. However, there are many rules and regulations for burial in practice. When people die, there are four types of deaths. Four types. If a person dies either because of sickness or old age, we call it 'tsu si' natural death. In this death either a person is a child, an adult man, or young lady, or a respectable man, or an old woman, or an old man, no matter how poor that person is, a coffin must be made, a coffin made of wood. A coffin unlike a wooden box nowadays but it is carved from wood. On the mountain there are plenty of trees. When a person dies, we cut down a tree. Then, split it into half and carve it to make coffin from generation to generation. We use sword as tool. I do not recall when we started using it as far as I remember. We put the corpse nicely in it. We put the corpse in the coffin and some bury it but some other burn it. When we burn it, we burn it together with the coffin. When a person dies this way, we bury him or her well and we have Kabung, 'funeral ritual'. Mostly kabung, 'funeral ritual' is held for two nights. The ritual ceremony is for two days. If it is for chiefs, gentlemen, or the rich, it doesn't matter how we hold Kabung ritual, it's all about celebration. They are like this It is not true that only after becoming Christians that we become human beings. We were more human before. In a village When a person dies even if that person is very poor, we bit gong we can borrow gong. We do not know since when we used gong. Kachin people did not know how to make it. Probably, Chinese made it for us. Gongs come from lower land too, from lower land. However, they did not like gongs from lower land. They like gongs from China. Now, when I do research on history, in about 1200, 1300, 1400 when Ming dynasty ruled in China, the dynasty was very good. They traded together. It was before the war with you, the Japanese. Those days, they traded. There were lots of natural resources, which Chinese people liked in Kachin Land since those times. Natural resources such as bear gallbladder, snake-skin, elephant tusks. Bee hive dried mushroom, deer horn, there were many things Chinese people liked. Then, people from this land sent things to China. And, Chinese people gave things they used such as gongs to Kachins in exchange. So, Kachins got gongs. In a village, even if it is not every house, people had gongs. That's why they hit gong when a person died. Those who had raffles, they shot the raffles. When they heard that a person died, people from the village as well as people from nearby village each one brought a chicken to the house. They just let the chicken roamed. Some were eaten by wild cats, some were eaten by eagles or hawk. Some remained. They had many chickens. Every household had chicken. And, there was no need to build chicken coop. They just attached coops to their houses. People just let them roamed. Some were eaten by eagles or hawk, some were eaten by wild cats, but some remained. They always had chickens. So, each one brought a chicken to the funeral house. Then, they brought a small pack of uncooked rice. And, they brought tsa pa, 'fermented rice' to make Tsapi, 'rice wine' They all gathered at the funeral house. Then, they cooked rice to eat, drank tsapi, 'rice wine', and cooked chicken to eat. To bury the dead, they went to forest to make coffin on the day of death. Moreover, they even gave ration like chicken to those who went to forest to make coffin. When they went, they brought like two or three chickens. Women did not go. There could be like four, five, or ten persons to make coffin. "Take this fermented rice and eat it." Rice was cooked at home. After that, it was all pleasant time. By night time, the corpse was already put in the coffin. The corpse was kept till the next morning, but buried in the afternoon. After the burial, the Kabung ritual started. They hit three gongs. Kabung ritual continued for three days. Then, people went back home. This is how it was done when there was a natural death. When a person died in natural death, Dumsa or shaman will instruct him/her well, saying "Go back to where our ancestors live." "Your mother is there", but sometimes people can die before their parents do. In that case, "Go back to your great grandparents", Dumsa let him/her go well. Whether it is true or not, then, it was done that way. It could happen that a person died without all the relatives around. If a father died, but children were in another village, or if they were on a journey, they buried the corpse. But his spirit and belongs were kept at home. They were all kept in a proper place. It could be similar to you. Kept belongings safely. The corpse was already buried. However, they did not have ceremony. It was a temporary event. They just buried the corpse then covered it like this. And then, the spirit is kept in the house with all his belongings. Just like before, the meal was placed at the right time. They even used the plate which that person used. Well, not really plate like today but wrapped in leave. And the bowl for the curry was bamboo container. Nowadays, we can buy bowls from developed countries like you. Even spatula was made of bamboo, too. Things were put nicely. Kept them well. After the meal time had passed, they did not give the food designated to the dead to neither dogs nor pigs. The food was put away in a safe place, to the forest. They could not just neglect but took care. Then, when the children were all gathered at home. Only then, they held the funeral, they had Kabung ritual as usual. Sometimes, the actual burial ground and his tomb can be at different locations. The person could be buried in a valley. or buried in the forest. However, tomb could be placed beautifully beside the road where people could see. That was for convenience. If possible, the tomb should be where a person was buried. If not, the tomb could be decorated at a popular location. That was like that. Some people burnt the dead. Even if they burnt the dead, they did this for the dead. Thus, this is what we call a natural death. Then, another type is, let's say died of thunder and lightning, or of downing. Killed by a buffalo or people killed one another. Death in these ways are called sawa, 'accidental death'. They could become spirit. They could not go on to the next life. They could just roam around here. Only the physical body disappeared The mind and the spirit did not disappeared. The dead could see those of us who are still alive. However, we cannot see him or her. If that person became nat, spirit, we call him/her 'kumgun' spirit. Not all of them became nats 'spirit' Maybe one out of ten became nat, spirit. These nats, or spirits They could talk through another person. They could talk to us through a medium, 'myi htoi' Nobody can dispute whether it was possible or not. I was conscious of my existence since forty. I was aware that I was a human being at the age of fourty. I remember the time when You, Japanese, and Europe started the war. I remember. Well then, these are our concepts. from the age of forty, I have seen three mediums. I did not see one. I just heard about him. But I saw two. They both lived till the age of 60. In 1960 maybe they lived till 1963 or 64 One was a female but the other one was male. I went to ask them. I told them, "one of my family members is sick, what should I do?" There was a piece of cloth called 'Nat nwat'. The medium took it and placed it at the Spirit house. He put a chair. Then, he put leaves on it. He put traditional swords in front of him. Nat, 'spirit' always carried swords with them, traditional sword. When asked that person shook so intensely like when a person caught a cold malaria. After shaking for a while, he started talking. However, that person started to sing. Even nat, 'spirit' they sang songs. Through that medium, they sang songs. And I will tell you about the person named Nding Hka, who was about fifty years old. In the normal time, he was just a farmer. This part is for general knowledge. I do not talk about lies. Even to tell the truth, i don't have much time left. Anyhow, He was just a farmer. To tell the truth, even when he laughed, he did not make sound. That old man. He was a quiet man, He was poor. Poor, but he was a medium. Once Lahtaw Lords celebrated Manau. He was invited to the Manau. It was in 1952. The Manau was about to begin that morning, then, He started prophesizing. He sat down and prophesized. We listened to him from the crowd. At first, he sang a song. I knew his voice. I have a very good memory. His voice was like that. "i........ ye." It started like this. It was in Jinghpaw language. What is it? I cannot see. Can you say that? Please tell us the story not in Burmese but in Jinghpaw. E, sure, sure. I thought it would be better for him in Burmese that's why I used Burmese. But sure. I was just using it because you specialized in Burmese in Yangon. That's why I used it. Without Burmese is also fine. We have terms for everything. It's just that we don't use it. Like that he could make sound. Nat 'spirit'. Then, it was impossible not to believe it. When he was in a normal situation, he didn't even laugh. He was a quiet person. However, when he was acting as a medium, he made a long sound like the one before. We, Jinghpaw, call that act "ding sat'. He sang songs. A medium 'ding sat.' It was in Jinghpaw. But nobody knows nowadays what it means 'a medium chant'. He started it by chanting like that. Then, he talked. He talked about what was needed. That medium. This is about natural death. We are done with the topic. Now, we will talk about accidental death. Those who died in accidental death, they became medium, became Nat, 'spirit'. Then, this one There is death caused by sickness or convulsion. We called it epilepsy. When that happened, there was much convulsion. I don't know how to say that in English. In Burmese we call it 'wet yu pyen' epilepsy. In Jinghpaw 'htan ai'. Sometimes it happened like this. There was so much foam came out from the mouth. When people died that way, no ceremony was held. Nothing was done. The whole village has to stay inside. This is a kind of fasting. People did not work. Everyone stayed at home quietly. There was another type of death where people worked. In that case, it was all about fun-fair or celebration. It was about beating of long drums, some beat drums, and beat cymbals. However, the one with when a possessed person died, they all took it as a disgusting thing. So, everyone stayed home quietly. Even those who were in old age. Even the coffin was not made for that kind of death. No tree was cut down for it. They just wrapped it in split-bamboo Wrapped it in split-bamboo and they burnt it outside the village. They did not bury this kind of death. They burnt it. They just burnt it. No other events were made. Nothing was done. Then, when a person is sick with leprosy. It was the same case like epilepsy. But, these Kachins When a person died of leprosy, a long bamboo called, wun-gawng, the long bamboo that carried him away. That bamboo, we called it 'wun-gawng' it's a long bamboo. tree sap was applied this side. glue applied it with tree sap sap from trees. They applied it to all sides. Then, they hanged the corpse. Then, they carried from here and here. Then, they burnt it. Long time ago, the ones who convulsed, they dug a hole in the ground. They dug a hole over there, then another here. They dug the second hole like ten feet apart from the first. They pushed the corpse in hole. Then, they pulled it back to the other hole by rope. They put the corpse in here. And they burnt it here. They did that wishing that this kind of person would not appear again. They did it so that there won't be any case like it. "Let this kind of case never happen again in the future generation" and they buried it. They put the corpse here. Then, put it to another hole which was connected to the first. They pushed it in here then they burnt it here. That process is called, "walang le ai" That was in olden time. Nowadays, it is no longer in practice. Then, for the one who died of leprosy, nothing was done. They buried him/her at once. No ceremony was celebrated. On that day, there was no food, too. Shaman presided the ritual saying, "You go back there" "go back". The place where his spirit was sent also different. He was sent to different place. The earlier one would be sent to where his ancestors. It was always there. It did not matter who the person was. But there were different places between Lahtaw and Lahpai. We, Magawng, have the same location with Lahpai. We were included in Lahpai. Then, those latter ones were sent to forest, to the mountains. They were sent away. As a human being, they were sent away in the lowest manner. However, those who remained felt very unhappy for the dead. But, long time ago, among Kachins, there were what we called 'previous existence' and 'life after death'. It was like the 'cycle of life' in Buddhism. We Christains do not say it. We only have 'life after death'. However, in the past, our ancestors believed in 'previous existence' and 'life after death'. It happened because of bad deeds in the previous life. That's it. The fourth one, it is poor. It is called 'Ndang si ai' or maternal death. If a woman, even if it is four months after child-birth, a woman dies, we call it 'ndang si ai' or maternal death. This is the worst kind of death. When a woman dies at or after child-birth, the corpse is placed at home. In those time, they had a sort of piece of cloth. When still alive, they put it on like this. This side is like this and let the other side loose. They put it on the dead. After putting it on. Girls in the past had long hair since there were fourteen, or fifteen. When the corpse is put on the floor, they knot her hair. In the forest, there is a type of honey locust thorny tree. The thorns are very sharp. They cut it down. They put that honey locust thorn on the eyes, saying, "You do not look at anything, you are dead'. Then, a coffin was made for her. a wooden coffin. But there was no decoration of the coffin. There was no decoration. She was put in that wooden box. Only men could send. They went to threw the corpse away, they burnt it. Some, they buried it. However, shaman would send her spirit to a very far, deep forest where there was no hope of next life. That kind of death we call 'ndang si ai' And that kind of death in our, Kachin, is the lowest, the worst form of death. They sent the dead like that. These are four types of death, four types of burials. Even if a person dies of 'ndang si' or maternal death, she could become a 'nat', spirit. I have never heard of those who died as a possessed and of leprosy became nats, or spirit. There could be but I have never heard of it. Some became 'nats', spirits. There were some of them that became nats from the accidental death. It was done that way. That's why there are four types of burials among Kachins. It's like that. Transcription (by Ja Seng Roi) Dai masha si yang na dajaw ni gaw Ndai mungkan ga na shinggyim masha yawng hta na tsit nna, tsit kana a myar sawng be jinghpaw ni na. Ndai jinghpaw ni, anhte labau gawn nai jinghpaw a nnan na atsawm laika kaw n nga. Raitim, shi tsit kana grai nga. Masha si yang e, shanhte na gaw hpan mali nga ai. Hpan mali. Ndai machi nna asak kaba nna si wa ai hpe gaw tsu si ai ngu re. Ndai wa si yang gaw ma mi rai rai, shabrang mahkawn mi rai rai, salang mi rai rai, dinggai dingla rai rai, gade matsan tim shi hpe gaw, si ai hte rau gaw ahkawng daw ya ra. Hpun tawng le. Sadek ya na zawn, sadek dai, kala dai n re. Hpun hpe htwin ai. Hpun grai nga gaw bum ga gaw. Masha si jang hpun hpe e kran di na, ga na atsawm sha kata de shiprat, deprat le i, kari ya ngu ai nhtu ngu ai nhtu, galoi kawn lang ai re n chwoi. Ngai dum yu gaw. Atsawm di dai kaw bang kau ai yaw. Mang kaw bang nna nkau mi lup ai. Nkau mi ju kau ai. Ju ai shaloi dai du-u, du-u ngu ai re dai hpe. Dai hpe hpyu kau ai. Reng she, ndai wa si ai shaloi gaw atsawm sha lup nna poi galaw ai. Kabung dum ai. Bau dum ai. Law malawng gaw, lahkawng na kabung dum, lahkawng ya poi galaw ai. Htaw du ni salang ni grai lusu ai ni rai yang gaw gade ya dum dum poi hkrai re, poi. Re shanhte gaw ndai hku re. Dai ni hkritsatan prat hta she masha byin nai ngu ai n re. Moi grau byin ai. Mare kahtawng ngai kaw masha ngai si jang grai matsan yang bau dum ai. Bau gaw shap la mai ai. Bau, gawng, dai gaw galoi kawn nga ai re n chye ai. Jinghpaw ni gaw n chye galaw ai. Miwa ni galaw ya sam ai. Ndai lawu de mung lung ai. Ndai lawu den. Raitim, lawu den lung ai hpe shanhte n ra ai. Miwa den sa ai hpe ra ai. Ndai ya ngai labau sagawn yu ai shaloi e, tahtawng naya, tungya, leya, miwa mung kaw e, min min set auk saw ai ten hta, Min min set ni grai kaja i. Yawng rau hpaga, nanhte mung garai n shuk ai le, Japan ni hteng. Dai shaloi hpaga ga. Ndai Jinghpaw mung Jinghpaw ni nga ai shara gaw moi kaw nna miwa ra ai baw tiyan zata grai nga sam mai. Tiyan zata le. Tsap shagri, lapu hpyi, magwi kawng, lagat hpayawng, ndai kamu jahkraw, shatnga rung, shanhte ra ai grai nga na hku rai nga. Reng gaw nang de na ni miwa hpe gun jaw, gun jaw, gun jaw, Reng gaw, miwa ni gaw shanhte lang ai rai ni jaw. Reng e, bau ni dai hkan lu la sam ai. Bau ni lu ai. Kahtawng ngai kaw gaw nta shagu n rai tim, lu ai ni lu ai. Dai majaw masha ngai si hte bau dum ai. Sanat lu ai ni rai yang, sanat kapaw ai. Sanat gap. Dai kaw na gaw dai si sai nga kawn gaw yawng dai kahtawng na makau na ai na U langai hpra la sa ai. U gaw shanhte gaw majoi mi dat da ai re gaw. Hkan e sha yang sha, galang e sha yang sha. Ngam ai hteng nga. U gaw rai nga ai. Nta htinggaw shagu U rem ai. U mung u lawng gap n ra ai. Nta makau kaw ahkan tawn da ya ai. E, u ni dai hku hku tam sha. Galang e sha sha. Hkan e sha sha, ngam ai ni ngam. U gaw galoi mung lu re gaw. U langai hpra la sa na, dai kaw na she n-gu makai la sa na, tsa pa la sa na. Tsapi lu baw la. Yawng, dai si ai nta kaw yawng jawm mat sai. Rai majaw dai ni n-gu ni shadu sha, tsapi lu, U ni galaw ti na she shi hpe lup kau na. A dai ni mi kajai ai dai ni si sai nga jang dai nam de ahkawng du-u sa daw ai le i. Du-u sa daw. Dai de gaw maw nang u dai hteng ju sha su. Dai la sa na u lahkawng masum, num ni n sa gaw la ni re. Marai mali manga shi. "Mawk, nanhteng dai la sa wa na tsapa ni, mawk sha masu." Shat gaw nta koi shadu ya. Dai kaw na gaw apyaw alaw. Shana rai yang mang hpe bang kau sai. Hpang shani gaw tawn, hpawt na de hpai kau sai. Hpai kawn, dai na gaw kabung dum, bau dum, bau masum dum. Hpawt na kabung dum. Masum ya. Wa sai. Dai kaw ndai yu yu si ai. Shi hpe gaw dumsa ngu ai wa e, tsu dumsa wa atsawm sha matsun ai. "Htaw moi na nji nwoi ni nga ai de wa su yaw." "Nnu nga" kalang lang kanu yen kawa garai n si, si wa ni nga ai gaw. "e, htaw n jum nga ai yaw. Ndwi nga ai yaw" ngu na atsawm matsun bang ai dumsa wa e. Hawk di hpyit say mahawk di hpyit say. Dai ngut sa. Reng langai mi gaw, swe myu masung bu. Di mar ape te bi. Tar tami dwe tachar yat ywa hkayi htwet ne de. Daju tay bu. Alawng daw myuk lai bi. Ratim, shi wenyi hte rai ni yawng nta kaw tawn da ya. Shara atsawm galaw na tawn da ya. Dai gaw nanhte hte bung yang bung na lu. Tawn da ya. Mang gaw htaw lup kau sai yaw. Raitim, ndai asawng maluk bu. ya yi be. Mang lup, ntsa kaw e yi gap ndai hku di da. Ding she, ndai wenyi hpe gaw nta kaw shi a arai ni yawng nawng e shi shat sha ai ten hta tawn da ya ai. Shi e, mi shi sha ai bagan hkwet yau ni, bagan n nga ai le. Makai ai she re gaw. Si, si mai gaw, hpang de nanhte hkyit mi naingan na mari yang mari le. Daitim, moi gaw wahkwet le. Lakung mung wakai ne lawk de kaw ha kaw lawk. Dai atsawm tawn da ya. Tawn da ya na dai kaw e sha aten rai sai ngu ai hpang gaw dai shi sha ai shat hpe gwi ni wa ni hpe n kabai kau ai. Aw shim ai shara de sa ru kau ya. Aw, nam de le. N mai kabai tawn ai. Dai gaw grak bai jaw. Di na she, ya kashu kasha ni hkrum sai, Taju poi galaw na nga ai shani she mi na zawn re poi kabung dum ai ni hpa ni mi shi hpe, ndai lup wa kaw mi shi hpe lup ai kaw n re ai mung nga ai lu. Shi hpe gaw htaw jeng de nam de lup kau. Raitim mung ndai masha ni yawng e mu ai lam makau kaw lup wa grai tsawm hkra galaw ya ai. Dai gaw htap htuk ai hku rai ma lu ai. Mai byin yang shi mang lup tawn nai kaw nan galaw ai. Dai n rai yang ndai pawpyular byin ai masha yawng mu ai kaw satsawm da. Dai nga malu. Reng nkau gaw nat kau ai le i. Nat kau tim, ndai gaw galaw ya. E dai gaw, ndai tsu si ai ngu ndai rai sai. Reng she ndai langai gaw mi ngu ga. Mi mu e achye nen si ai. Hka hkrat si ai. Nga e daru ai. Masha shada sat din si ai. A chyawng chyawng chawng si ai ndai gaw sawa si ai ngu ai. Ndai ni nat tai chye ai. Aw ra bawa daba de n du ai. Ndai kaw chyin le taw nga. Hkan da be pyauk de. Sik ma pyauk bu, wenyi ma pyauk bu tu ka. Shi gaw aw anhte hpe mu nga galai n si shaloi mada mu ai. Raitim, anhte gaw shi hpe n mu ai. Shi nat tai ai ngu ndai hpe kumgun nat ngu jaw ai wa. Yawng gaw n re. Shi hta na langai ram nat tai ai. Nat ndai ni ga shaga ai masha hta. Sa shaga ai. Dai hpe myi htoi ngu ai. Re mi re, n re mi re gaw gadai mi anyin ahkung maluk nai bu. Ngai nye prat hta pi ngai gaw mali shi kaw na dum ai gaw. Ngai shinggyim masha re ngu mali shi kawn dum ai. Nanhteng, e Japan ni hte urawpa ni majan byin hpang wa ten ngai dum ai gaw. Ngai dum ai. E, dai kawn rai yang Ndai anhte e ayu asa ni le i. Ndai ni, myit htoi ngu ai ngai mali shi kawn reng marai masup hpe lep ai. Langai mi hpe gaw ngai n mu ai. Na ai she re. Marai hkawng hpe gaw ngai lep ai. Gade ning daram du hkra nga ai i ngu gaw shan gaw kru shi ning daram du hkra nga. Tahtawng kawya chauk se chauk se tung, le ahti nga ai. Ndai ni gaw ngai gaw num re. Ngai gaw lasha re. Ngai sa san ai. Ngai "nye nta masha machi law, ganing di na kun law" ngu sa san yang, Shi dai kaw nat nwat ngu nga. Shi e masha ngai nga. Dai wa e htaw nat shara nat sin ma kau kaw lahkum hkra. Dai ntsa kaw lahpaw nyep. Man kaw shingnam ngai hkra nhtu ma hkra. Galoi mung nhtu lang ai nat dai ni. Mahkuk da hkra. San jang shi e, gari gari, ngyet hpya tet ai zawn kari na loi hkring shaga wa sai. Raitim, ndai ni ma hkawn hkawn ai law. Nat ni mung. Mahkawn hkawn ai. Ti chyin saw de. Myi htoi ni. Rai na tsun dan na. Dai Nding Hka ngu ai wa Nding Hka ngu ai wa gaw asak manga shi ram re. Majoi nga yang gaw shi gaw tawng ya hkuk hpa hkuk. Dai ka jennarenawlik paw naw. Chanaw le nya dar mahuk bu. Aman pyaw hpu tawng acheng mashi daw bu. Shi gaw tawng ya hkuk ai sha re. Pyaw me saw yin atan htwet awng mayi bu. E di ahpugyi. Um, hkat ti ti be. Sin ye de. Sin ye de. Raitim, tu ka, paraw hit, nat mi htoi re. Kalang mi lahtaw du ni manau galaw ai. Manau kaw shi hpe shaga ai. Manga shi hkawng hta re. Reng, dai hpawt manau baw na rai sai nga jahpawt dai nat shara kaw dung na mi htoi htoi ai. Anhte nhpung de na madat ai. Shi pahta ma usung tachin saw de naw. Tu atan chanaw le ti de. Chanaw le rekawt kaung de. E lo, e lo, tu atan ka. "i, ye" e lo lar de. Jinghpaw hku, jinghpaw ga hku. Hpa baw rai ta. Ngai mi n mu ai tsun dat yu. Myen ga n lawm ai sha jinghpaw ga hku tsun ya rit ngu. E, rai sa, rai sa. Ndai ngai shi loi mi, n san na shadu, kali ya ngu re. Mai ai mai ai. Moijoi an gaw moi mung nang Yan-gun kaw Myen laika ahtu re nga yang gaw grau shalawm ai re. Myen n lawm tim mai ai. Anhte na yawng hkum ai. N tsun ai sha re. E, dai hku nan nsen pru hkra galaw lu ai. Nat ngu ai. Reng gaw anhte gaw n kam mung n rai i. Shi gaw shinggan de rai yang gaw hpa mani pi n mani ai masha re. Zim sha nga ai. Raitim, nat mi htoi jang mi na zawn n sen grai galu ai hte tsun wa ai. Dai dai hpe jinghpaw ni gaw ding sat ai ngu ai yaw. Mahkawn ai n ngu. Ding sat ai. Mi htoi ding sat ai ngu re. Jinghpaw ga. Ya gaw gadai n chye sai. Mi htoi ding sat dai ngu. Dai shi dai hku mahkawn re hpang she, ga tsun ai. Hpa baw ra, hpa baw ra shi tsun ai. E dai nat mi htoi. Dai gaw ndai mi si ai ni ngut sai yaw. Tsu si ai. Ndai gaw sa wa si ai ngu re. Ndai sa wa si ai ni kaw na mi htoi ai. Nat tai ai. Reng she, ndai langai gaw, machyit mana si ai ngu nga ai. Wet yu pyen ai ngu. Ndai htan ai le. Htan ai. Ndai htan ai. Inglik hku hpa ngu kun. Ndai myen hku gaw wet yu pyen nai ngu. Jinghpaw ni gaw htan ai. Ndai kalang lang dai hku rai wa le. Nang de na bawp ni pru i. Ndai zawn re ni si jang gaw poi ma n galaw ai. Hpa n galaw ai. Mare ting na na ra. Ndai mung na na ai yaw. Ndai galaw ai shani na na ra. Bungli n galaw ai le. Yawng nta kaw zim rai nga. Aw ra galaw ai, bungli galaw ni gaw galaw ai. Ndai wa rai jang gaw pyaw poi shwin poi rai sai. Hpa n ra. Usi bung mawng nga ai baw le i. Dum ai ni dum. Aw htawng shup sheng dum. Rai yang ndai wa gaw, mana, ndai wa si ai shaloi gaw yawng masat jahpat re law. Yawng nta kaw zim. Aw asak kaba sai ni e, shi hpe gaw du-u ma n daw ai yaw. Dai hpun ma n daw ai. Chying hkyen hte hkayawp kau. Hkayawp na she aw mare makau de nat kau ai. Ndai ni gaw nau n lup ai. Nat kau ma. Nat kau na ngut sai. Shina hpa kaga mi htaw le n glaw sai. Reng she, ndai wa gaw machyit ngu dai mi na ndai liprawsi le ndai si hpe dai hte maren re. Raitim, jinghpaw ndai ni, amyu, ndai wa si jang she, ndai liprawsi wa si jang she, wun-gawng ngu ai ndai shi hpe hpai ai kawa le, kawa galu re, dai, dai hpe wun-gawng ngu ai. Kawa galau re. Nang ga ma kanoi shem, kanoi ka, kanoi chya da. Kaw le. Dai hpun kaw na. Nang ga mung chya, nang chya, nang chya, nang kaw mang hpe noi da. Din nang kaw hpai nang hpai. Di na she ju kau ai dai hpe. Ju kau. Moi shawng de gaw, ndai htan nai wa hpe rai jang gaw gahtu ai. Nang kaw htu le htu na, nhkun htu na nang kaw bai brawn. Nang kaw na gaw pe shi ram gang ai le. Mang hpe dai hpe nang de kanawng bang, htaw ra maga sumri hte bai gang din she nang kaw lup, nang kaw brawn di, nang kaw ju kau ai. Dai gaw ndai kaw na shi zawn re masha hpang de n byin nu ga ngu re da. "Hpang na masha n byin nu ga. Shi zawn re n nga u ga." Makoi kau ai. Mang hpe nang kawn bang dat ai, htaw ra maga pali sumri shayawn da ai. Nang kawn htawra di she, ndai kaw ju kau ai. Dai gaw walang le ai ngu. Moi na moi. Ya ndai daw de gaw n galaw sai. Reng she, ndai liprawsi wa hpe rai jang gaw dai kaw n rai sai. Kalang ta ju kau ai. Poi ni n galaw sai law shi na gaw. Dai shani gaw ndai sha baw ni hpa ni hpa n kajam ai. Dum sa gaw dum sa ai. "Nang gaw dai de wa su". "wa su." Shi wenyi hpe shayawng kau ai shara ma n bung ai. Htaw kaga de. Mi na ndai wa hpe gaw mi shanhte nga ai mi kaji kwoi ni nga lai wa ai shara langai mi kaw madat ai. Galoi mung dai kaw chyu sha re. Gadai rai tim mung. Raitim, lahtaw lahpai na n bung ai. Langai ngai. Anhte magawng ni na gaw lahpai ni hte bung ai. Dai kaw bang kau ai. Reng ndai lahkawng na gaw, htaw maling de bum de. Shayawng kau. Grai shinggyim masha tai ai kaw e, grai grit nyem ai hkau shayawn kau ra. Raitim, shanhte grai, shi matu grai myit n pyaw ai i. Raitim, moi shawng na prat, shanhte gaw, shawng na prat, hpang na prat ngu ai nga ai. Jinghpaw ni hta. Ya ndai bukda ni a tan daya hpa le. Anhte hkrishan ni gaw dai gaw n tsun nai le i. Nang bawa ngai sha tsun ai. Raitim moina ni gaw, shawng na prat, hpang na prat nga ai. Shawng na prat hta e, Mala la n kaja ai majaw byin nai re ngu hku di ai gaw. Dai rai sa. Mali ngu ai gaw, ndai gaw weri weri pu wa. Ndang si ai ngu ai. Num ni num langai mi ndai kaw shata mali rai sai. shangai ai hpang shata mali, ndai lapran si jang ndang si ai ngu kau. Ndai gaw n kaja htum rai sai. Num langai mi kasha shangai ngut si sai nga ai hte gaw nta kaw hkra. Ndai shanhte prat e nba sumding ngu ai, hkrung nga yang nang hku hpun ai re gaw. Nang gaw amwa, nang ga pye pye lay. Shi hpe ndai hku jahpun kau. Jahpun nna she, Moi prat kaw na num ni gaw shimali, shima-nga kaw na kara galu ai gaw. Njaw jaw ai dai gaw. Nang kaw kara hte ban kau ya. Dai kaw si taw ai kaw. E, ding re dai kaw, subrung ju ngu ai nam de ju grai masen ai hpung nga ai yaw. Kran ai hpun. Dai ju tam la na she mi kaw ra di da ya. "Nang hpa hkum mada sa. Nang si." Din na she shi hpe gaw du-u daw ai. Hpun du-u daw ai. Raitim mung ndai e, ulap ngu ai amauk n lawm ai . Ndai ndai hawn n lawm ai. tum tum di dai kaw bang na la ni sha sa ai. Htaw sa kabai kau. Sa na nat kau. Nkau mi gaw lup ai. Raitim, shi wenyi hpe dumsa wa e mung htaw mana maka sung ai, npraw ai malang shara de matsun bang kau ai. Dai hpe ndang si ai ngu ai. Ndai gaw anhte jinghpaw mungkan hta grai yuk ngyan ai hku galaw ai hku re. Dai hku sa kau ai. Re mali nga ai. Daju ai gaw mali rai sai. Reng, ndai ndang si ai wa mung nat tai ai nga. Ndai ni gaw n na ai. Ndai mana hte liprawsi ni gaw nat bai nga ai gaw ngai gaw n na dat sai. Nga yang nga na. Raitim, ngai n na. Ndai gaw nkau mi nga ai. Ndai ni kaw na gaw nat byin ai sa wa si ai ni gaw. Dai hku di re. Rai na, daju ai ni gaw mali nga, jinghpaw hta gaw. Dai hku rai malu. e.

Extended Data

ID: KK2-0006
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd530

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0006

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0006

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat na hpan (Types of the spirit) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (by Mike Tu Awng) When it comes to the "Nat" or the spirit, there are generally two kinds. "Natgun" or the guardian spirits, and "Shawa nat" or the common spirits. "Shawa nat" or the common spirit are worshiped by all. What Nats are included in the common spirit? In the common spirit, there are thunder spirit, "Mu nat", wind spirit, "Nbung nat", fire spirit, "Wan nat", and "Madai nat" are included. In addition, "Sawn nat", "Jahtung nat", "Sahka nat", "Nampum nat", "Lamun nats", and "Sapawt nats" are included in the common spirit. Anyone who wants to worship can worship these spirits. And then, there are two types in "Shawa nat" or the common spirit, namely spirits from above, and spirits on earth. In the spirits from above, there are the thunder and wind spirits. The "Shinla" and "Ndawn" spirits are included in the spirits from above. And then, in the spirits on earth, there are the "Sawn" spirit, and "Lamun" spirit. The "Jahtung" spirit, or evil spirit, is included in both spirit from above and spirit on earth. The "Jahtung" spirit is a relative of the thunder spirit. It is in both; spirit from above and spirit on earth. The "Sawn" spirit and "Lamun" spirit are spirits on earth. They are spirits on earth. Anyone can worship these common spirits. But, "Kumgun" or guardian spirits are not included here. Lahtaw clan has separate ones. Lahpai clan has separate ones too. Ancestors were Nats, "spirits" long ago. We, Magawng clan, has our own guardian spirits, too. In the "Kumgun" spirits in a family, there are some people who have ten "Kumgun" spirits in a family. Some have six, and some have five "Kumgun" spirits. Some have four, and some have only two of it. We have four. Our ancestors had four "Kumgun" spirits. They all have names. Names are given. And, in the "Kumgun" guardian spirits, there are also two types. "Nhtawt daw ai" means making Nat spirits as a guardian spirit for a family. A designated place is made in the house for the spirit. But spirits without patronizing, or normal spirits are kept outside the house. "Kumgun nat" spirits are clarified as two types. How do we perceive about these spirits? For those who do not think deeply, they just worship them as if it is nothing. However, for those who take Nats seriously, they think that Nats can only protect the physical body. After a person has died, the soul has nothing to do with the Nat spirit. Before a person dies, the Nat spirit can either destroy or protect the person, or can give wealth to people. No one can stand on the way when the Nat spirit destroys. Or the Nat can protect and give wealth. It is thought that the Nat spirit has these three powers. All the "mu" or thunder spirits are included in it. So are the guardian spirits. After death, it is said that they, Nats too, cannot do anything either. The souls, they do not own this physical body any longer. The theory at that time was even much better than Israeli’s theory. It was higher. Let’s talk about Israel. Even though Israel is very advanced today, their ancestors in the past offered lamb sacrifice to their God. Kachin people knew God even before that. The God we Kachin people knew wanted nothing from people, except integrity, and honest mind. They didn’t offer anything. During BC, Israelis even killed and sacrificed people. That’s why philosophy of the Kachin people was higher than of Israelis’ in the olden times. God exists. Existed since before. That’s why, when a person dies among Kachin people, the soul belongs to God. Yeah like that. When it comes to religions, we also need to think about it seriously. For every human being, there are heaven and hell. What does it mean? Is it heat? It is the same in East and West. Japan has it too. Japanese are the clans of kings, who were thought to be clans of the sun. However, kings are like God. That’s why, Chinese, Japanese and Korean regard highly of life after death. They regard very highly of their ancestors’ souls. Kachin people regard highly of souls too. But, souls don’t belong to Nat spirits but God. Chinese people are not on the same level with Kachin when it comes to the concept about Nat. Even though Chinese people do not have a religion, they pray to the sky Nat, they call upon the sky Nat. So, they must worship something. For Japanese, when we talk about the king, everything is done. And, among Kachin people this is about worshiping the Nat spirit. Generally what you need to know is that Kachin have various Nats, they are tribes with many Nats spirits. Then, there are two types namely "Shawa nat", or common spirits, belonging to many. And for personal, for one’s own family, there is "Natgun” guardian spirit. In the common spirits, there are "Mu nat" thunder spirit, "Nbung nat" wind spirit, "Madai nat" that dances Manau dance, and "Jahtung nat". And then, in "Kumgun" guardian spirits on earth, there are "Sawn spirit", "Sapawt spirit". These are the personal guardian spirits on earth. They are the guardian spirits. And, in worshiping Nats, "Ntsa nats" spirits from above are given special consideration. Materials such as bamboo strings, leaves, dry fish they use when offering sacrifice to Nat spirits need to be very clean. When they worship spirit from above, they give special consideration. This is about "Nat" spirts. This is a summary on "Nats" spirits. Transcription (by Ja Seng Roi) Nat, ntsa lam gaw hpan lahkawng re. "nat gun, shawa nat" shawa nat, shawa nat ngu ai gaw yawng jaw ai. Ndai shawa nat hta gaw hpa lawm ai i, ngu yang, Mu nat lawm ai. Nbung nat lawm ai. Wan nat lawm ai. Madai nat lawm ai. Sawn nat lawm ai. Jahtung nat lawm ai. Sahka nat lawm ai. Nampum lawm ai. Lamun lawm ai. Sapawt lawm ai. Sha wa nat. Ndai kaw nang jaw mayu ai kadai ratim jaw ai. Reng she ndai shawa nat kaw bai lahkawng nga ai yaw. Ntsa nat hte ga nat ngu ai nga ai. Ntsa nat hte ga nat. Ntsa nat ngu ai hta gaw Mu lawm ai. Nbung lawm ai. Sinla ngu ai lawm ai. Ndawn nat ngu ai lawm ai yaw. Ntsa nat. Reng she, ga nat ngu ai kaw sawn nat e, lamun nat. Ndai jahtung gaw ntsa de lawm, ga de mung lawm re da yaw. Jahtung nat gaw. Ndai mu hte mung jinghku re da. Ntsa de mung lawm ai. Ga de mung lawm ai. Dai kaw na ndai sawn nata ni, Lamun nat ni, ndai ni gaw ga nat. Dai gaw shawa nat rai sa. Ndai shawa nat. Yawng jaw ai. Reng Kumgun nat ngu ai gaw ndai kaw n hkrum ai. Lahtaw na mung, tat tat re. Lahpai na mung tat tat re. Mi kaji kawoi nat tai re nmu i. Anhte magawng ni na mung tat tat, tat tat. Re, re nta htinggaw ngai kaw ndai kumgun nat ngu wa "shi" lu ai mung nga ai yaw. kru lu ai mung nga ai. Ma-nga lu ai mung nga ai. Mali lu ai mung nga ai. Lahkawng sha lu ai ma nga ai. Anhte gaw mali lu ai. Moi jiwoi ni mali lu ai. Reng ndai ni na ming yawng jaw da. Mying jaw da. Reng she ndai e, kumgun nat chingnang e, kopai nat kaw mung hpan lahkawng nga ai. Nhtawt daw ai, Kumgun shatai ai ngu ai wa hpe gaw nta kata kaw natsin galaw ya ai. Dan rai nhtawt garai n daw ai, nat sha re ai ngu ni hpe gaw le ndaw de tawn da ai. Nat hpan hkawng garan da ai. Kumgun ngu ni gaw. Reng she ndai nat ni na gara hku myit la i, nga yang she ndai hpa n myit jaw jaw ai ni gaw dai hku sha jaw ai. Raitim, atsawm myit yu ni myit ai shaloi gaw Nat ngu ai gaw hkrum hkrang hpe sha makawp maga lu ai. Masha si mat ai hpang wenyi tune bar ma ma seng daw bu. garai n si yang Shi gaw jahteng sharun chye ai. Makawp maga chye ai. Sut jaw chye ai. Gadai ma n nga lu ai. Jahten sharun chye ai. Makawp maga ai. Sutgan jaw chye ai. Ndai, dagaw masum lu ai ngu hku sawn la ai re lu. Dai kaw yawng mu nat ni yawng le i. Kumgun nat ni mung. Si wa hpang gaw shanhte ma bama matat naing bu ngu ai rai ma lu. Wenyi bai gaw. Tu daw ma pai daw bu. Ndai kaw hkan da. Dai hku, teawri dai majaw ya na Ishare ni htan grau tsaw ai law. grau tsaw ai. Ya Ishare ni gaw, ya tsun ga le, Ishare ni gaw mana maka ya kung ai nga tim, moi shanhte kaji kawoi ni Sha-gu hkung ga san Karai hpe naw ai wa Jinghpaw ni gaw htaw Karai ngu moi kawn na chye Karai ngu shanhte chye Karai gaw hpa n ra ai. Masha nang kaw na dingman ai, dinghpring ai myit masin sha ra ai. Hpa ma n jaw ai. Ya Ishare ni gaw masha pi sat jaw ai gaw moi BC prat hta. Dai majaw dai ni Jinghpaw ni hte Ishare ni atwe ahkaw nga yang, Jinghpaw ni grau tsaw moi na. Karai ngu htaw nga ai. Moi kawn nga ai. Re majaw, Jinghpaw ni na gaw masha ngai si mat jang wenyi gaw htaw Karai hte seng sai. Dai kaw e, E, an ma grai myit yu ra ai law. Ndai bada ye ngu ai. Shinggyim masha sha-gu hta ngarai hte nekban ngu ai nga yaw, myen hku na le. Hewen hte ndai hpa nga kun, hit la. Ndai nga ai. Ding dung, ding yang re. Japan hta mung nga ai. Japan ni gaw Hkawhkam ni a she na amyu re le. Raitim, dai Karai hku rai nga. Re majaw, si ai hpang na hpe grai shareng ai gaw Miwa, Japan, Kawriya ni gaw. Htaw kaji kawoi wenyi hpe grai shareng ai. Jinghpaw ni mung shareng ai. Raitim, nat hte n pai sai. Htaw Karai hte, Miwa rai jang, Jinghpaw ayu asa hpe n dep ai. Miwa ni barda ye n nga ai nga tim, Kawng kyin nat e, Kawng kyin nat e she nga ai gaw Miwa ni tahku hku daw kawkwoi de. Japan ni chyawm gaw Hkawhkam wa hpe nga jang ngut sai. Rai na, ndai e, Jinghpaw ni na nat jaw ai ngu, dai hku rai sai. Rai na ya ntsaw lam sara nang chye ra ai lam gaw Jinghpaw ni nat grai law ai amyu re. Nat grai law ai amyu. Dai kaw na she lahkawng re ai. Shawa nat. Amya ne seng de shawa nat. Tinang e na, tinang dinghku ngai nat gun, ndai nga ai. Shawa nat ngu ai hta, Mu nat, Nbung nat, Madai nat le, manau galaw ai madai nat. Jahtung nat lawm ai. Rai na ndai. e, kumgun ga nat te gaw, Sawn, Sapawt, dai kapai kumgun ga nat ni, ndai ni rai malu. Rai na, nat jaw ai shaloi mung ndai ntsa nat ngu ai ni hpe gaw grau shareng ai. lang ai pali ni, lahpaw ni lang ai nga jahkraw ni grai san seng ra. Ndai ntsa nat hpe jaw ai gaw. Grai shareng ai rai malu. Nat gaw dai hku rai malu. Nat e na dai ram re. Achyin chuk gaw.

Extended Data

ID: KK2-0007
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd531

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0007

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0007

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jiwoi jiwa nat (Ancestral spirits) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) The guardian Nats are the spirits called Gum Gun Nat which we talked about yesterday. Gum Gun Nat. Not all our elders become guardian Nats. When one of our elders died in a violent death, he or she couldn't enter the afterlife. Although they lost their bodies, their souls were just wandering on the earth. They become Nats. They ask for food from the people who are alive. Not all our elders can become guardian Nat for us. We talked about it yesterday. If one of our elders died just because he or she was old, he or she will not become Nat spirit. They only go to another existence after death. They don't have any attachment to people. So, they don't become Nat too. Those Nats (our guardian Nats) are the spirits called Gum Gun Nats that we have talked about yesterday. They are also Gum Gun Nats. Shawa Nat (the nat spirit which all people can worship) is not our guardian Nat. All Kachin people can worship and give offerings. They exist and stay by themselves. Shawa Nat is for all people. Shawa Nats are higher deities and Ga Nat (a spirit which takes care of soil), etc. There is no other Gum Gun Nat. Yes. But I don't know what you want to say, Sara? You said you wanted to know how to differentiate. Jiwoi Jiwa means our elders from the past, don't they? It has only that meaning. But, there are some Nats, which do not exist in the past, exist now. Some of our elders died since a long time ago. There are some Nats which have come out after they died. But they are Nat Gun (guardian Nat of a family). If one of the elders from Maran clan passed away and he or she become Nat spirit, then that Nat is the guardian only for Maran clan. That Nat has no relation with Lahtaw clan or Lahpai clan. That Nat is only for Maran clan. Sometimes, when the girl from Maran clan gets married, the Nat spirit follows her. And that Nat spirit stays at the house of the Maran girl's husband and ask for food from them. The Nat spirit lives there. It's like that, but not all. Gum Gun Nats are also the same like humans. They are really strong and ask for food from humans. There are some people who ask for food when they are alive too. Nat spirits are also the same like humans. There are some who even ask food from their relatives, grandchildren and sons-in-law too. They are Gum Gun Nats. They are Gum Gun Nats. They are not Shawa Nats. (Shawa Nats are for all people.) Shawa Nats are Mu Nat (a deity of thunder), Sawn Nat (an evil spirit which bewitches people) and Madai Nat (a deity of properties), etc. You can give offerings to those Shawa Nats at home by yourself. You can also take Madai Nat and give offerings to it when you want to celebrate Manaw festival. Everyone can give offerings to Shawa Nats as they like. But you cannot take and give offerings to Nat Gun as you like. We can't give offerings to guardian Nats of Maran as we want. That Nat Gun also doesn't ask for food. It's just like that. Transcription (Ja Seng Roi) Ndai jiwoi jiwa nat ngu ai gaw, mani an tsun ai gumgun nat re yaw. Gumgun nat. Jiwoi jiwa ni moi na lai wa sai a ten e si ai jiwoi jiwa ni yawng nat byin ai n re. Dai mani tsun ai jiwoi jiwa ni kaw na langai ngai sawa si ai le, dai ni wo ra du na ra ai prat de shan hte n du ai. N dai hkum hkrang sha mat ai. Shan hte myit ni mungkan ga kaw gayin taw nga. Dai ni nat byin ai. Nang de ngam nga ai ni gaw hpyi sha ai. Dai jiwoi jiwa nat ngu ai gaw dai. Moi na an hte jiwoi ni langai ngai yawng gaw nat n byin ai. Mani an tsun ai, n dai tsu si ai ngu ai, e shi chyu machyi na asak kaba n si ai ni gaw nat ma n byin sai. Htaw....shanhte na gaw kaga de, Myen hku gaw 'Ba wa ' ngu ai le. Dai de wa mat sai.Nang de n yu sai. Dai majaw nat ma n byin ai. E' dai jiwoi jiwa nat ngu ai gaw, mani an tsun ai gumgun nat ngu ai sha re. Gumgun nat sha re. E dai shawa nat ngu ai gaw jiwoi jiwa ma n re yawng Jinghpaw masha ni masha ni yawng e jaw ai htaw shi chyu shi nga nga ai. Shawa nat ngu yawng a nat. N dai ni gaw mani tsun ai n tsa nat ga nat dai sha re. Kaga mi jiwoi jiwa nat ngu kaga n nga sai. Umm Raiting Sara nang ging hka chye mayu hpa hpe ngu mayu ai kun gaw n chye le. Jiwoi jiwa nga ai gaw moi na an hteng a kaji kawoi ni dai ni hpe tsun ai n re i? Dai langai sha re. Raiting langai nga ai gaw shan hte prat hta n nga ai nat ni ya nga wa ai nga ai. Shan hte gaw si ai grai na sai le i. Dai hpang e paw pru ai nat ni nga ai. Raiting chye nga ai nat gun rai nga. Gai taw, Maran wa kaw e Maran ni nat langai mi shan hte kaji kawa na nat byin jang, wo Lahtaw ni, Lahpai ni hte n seng ai. Shi Maran ni na sha re. Kalang lang gaw Maran shayi langai mi wo num wa wa jang dai de hkan nang ai ni nga. Dai Dauma ni num la ai ai kaw hpyi sha ai nga ai. Dai gaw nga ai. Dan re, yawng gaw n re ting dai hku re. Wo.. nat ni mung n dai hku re n dai an hte gumgun nat ngu ai n dai ni gaw an hte shinggyim masha ni hte maren re. Shi grai n gun ja n na yang yang de, hkrung nga yang mung yawng yawng kaw hpyi ai masha nga ai. Nat rai ting dai hku re, nat n kau ni. Le..jinghku, kashu, kahkri ni kaw hpyi sha wa ai nga ai. Dai gaw gumgun nat. Gumgun nat rai sa dai gaw. Shawa nat n re. Shawa nat ngu ai gaw n dai masha yawng law law yawng jaw ai Mu nat, Sawn nat, Madai nat, dai gaw shawa nat re. Raitimung dai shawa nat hpe na n ta e nang hkrai jaw la tim mai ai. Htaw...madai nat mung nang Manau galaw na re nang shaga la n jaw ai. Shawa nat gaw kadai mung jaw lu ai. Dai nat gun gaw mai ai. Maran wa a nat hpe ngai majoi mi sa jaw n mai ai. Hpyi ma n hpyi ai. Dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0008
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd532

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0008

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0008

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat hte seng ai dusat (Animals offered to the spirit) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (Rita Seng Mai) Kachin people called Nat spirits as animals. When we offer a sacrifice to Nat, we never use a horse. There is no Nat spirit who prefers a horse as a sacrifice. And there is no Nat spirit which likes a cat as a sacrifice too. Sawa Nat (a nat spirit who becomes after a violent death) and Jahtung Nat (an evil spirit who lives in the deep forest) like a dog as a sacrifice. Sawa Nat and Jahtung Nat like a dog. Every Nat spirit like chicken. They like pigs as an offering too. And every Nat spirit prefers buffalos, cows and bulls as the offerings. Higher Nat deities don't like cows. In Kachin tradition, higher Nat deities don't like cows. They don't prefer white buffalos with horns. We use only black buffalos as an offering. Every higher Nat deities such as Mu Nat (a deity of thunder), Nbung Nat (a deity of wind), Sinlam Nat (a spirit which can reincarnate) and Madai Nat (a deity of properties) don't like cows as an offering. They also don't like white buffalos. Every Nat likes pigs and chickens too. Kachin has that kind of tradition. Mana Nat (a spirit whom we have to give food before we eat) and Sawn nat (an evil spirit which bewitches people) like goats. But Nat Gun (a guardian) doesn't like goats. Nat Gun doesn't like dogs too. Higher Nat deities also don't like dogs. But Sawa Nat and Sawn Nat like dogs. Among 6 ethnic groups in Kachin, Jinghpaw doesn't eat dogs. After offering to Nat spirits, they just throw the dog meat away. Lawngwaw eats dogs. I am not sure whether the other ethnic groups of Kachin eat dogs or not. Lawngwaw eats dogs. They not only offer dogs to Nat but also eat them too. Jinghpaw doesn't eat dogs. They wrap the dog meat and throw it. They let crows and dogs eat the meat. At night, the other evil spirits come and eat the meat too. These all are about the Nat spirits. One more fact is that the Nat priests know when Nbung Nat, Mu Nat, Sawn Nat, Jahtung Nat and Sa-wa Nat appear. But we, human, couldn't know that. When one of the family members died, he or she can become Nat Gun. Nat Gun can also be a spirit who was dead after a violent death. We don't offer buffalos to Lamung Nat (an evil spirit which makes people suffer from stomachache). We offer only chickens to Lamung Nat. We don't give buffalos as offerings to Lamung Nat and Nampum Nat (an evil spirit which makes people suffer from stomachache or nausea). The rich people give buffalos to Sawn Nat (an evil spirit which bewitches people) as an offering. We give every animal to Nat Gun (a guardian spirit). If we could afford, we give buffalos or bulls too. When we give a buffalo as an offering to Nat Gun, we share the meat to eat. We leave some meat for Nat too. We wrap some meat from the buffalos and leave for Nat spirits. The meat for Nat is not even 1% of the whole meat. When we give buffalos or cows to Nat, the meat for Nat is only around 0.001%. And we share the rest with other neighbours. It's like we just give buffalos as an offering. It's like that. Then, when the funeral for the one who died in a violent death and the one who died because she couldn't give birth successfully, we kill the buffalos or cows. But Nat spirits don't like that kind of meat. They feel disgusting. Although we cook that meat, we just throw it away. It is like that. What else do you want to know? Ask me. Transcription (by Ja Seng Roi) Ndai Jinghpaw ni nat hpe e tariksan yit kawng ngu ai ndai jaw jau ai shaloi, gumra n lang ai. Gumra ra ai nat ngai ma n nga. Lanyau ra ai nat ma ngai pa n nga. N langa i. Gwi ra ai nat gaw sawa nat, sawn, jahtung nat ni gwi ra ai. sa-wa hte jahtung nat. U gaw nat ni yawng ra ai. Wa hpe mung yawng ra ai. Nga wuloi hpe mung yawng ra ai. Ntsa nat ni dum-su hpe n ra ai. Jinghpaw ni. Dum-su n ra ai ntsa nat ni. Nga wuloi, nga wuloi pi dai ahprawng re, hkai nyeng ngu ai chwe jaw shi tat de naw. Nga jahprawng le, dai n ra ai. N mai lang ai. Dai achyang re nga wuloi dai lang ai. Ntsang na nat ndai mu nat ni, nbung nat ni, sinlam nat ngu ai ni, madai nat ni yawng gaw dumsu n ra. Dai nga jahprawng ma n ra, Nga. Wa gaw yawng ra ai. Wa, wa hpe gaw nat ni yawng ra ai. U yen wa hpe gaw. Jinghpaw mungkan dai hku rai ma lu. Bainam hpe gaw mana nat ndai sawn nat ni sha ra ai. Nat gun ni n ra. Gwi hpe mung nat gun ni ma n ra. Ntsa nat ma n ra. Nda sa-wa nat, sawn nat ni ra, gwi hpe. Gwi hpe gaw ya dai kaw ndai anhte Jinghpaw ngu ai amyu kru kaw na Jinghpaw ni gaw gwi shan n sha ai. Nat hpe jaw tim, dai hku kabai kau. Ya lawngwaw ni gaw sha. E, kaga ni sha kun n sha kun n chye ai. Lawngwaw ni gaw atsawm di sha kau ai. Nat hpe jaw, shan mung sha. Ndai Jinghpaw ni gaw, ndai ni gaw gwi shan n sha ai. Nat jaw jang dai hku htau makai nan mai na yawng dai de kabai kau. Aw, U-hka ni sha, gwi ni sha kau. Shana rai jang na nat du sat ni sha kau ngut sa. Dai hku di rai ma lu. E, nat na gaw achin chung dai hku rai sai. E, langai gaw sara, dai nat kaw Ndai nbung nta, mu nat, sawn jahtung sa-wa nat nga ai ni gaw galoi kawn kanang kawn paw ai re ngu ai gaw dum-sa ni gaw gawn chye tim, anhte ni gaw n chey ai yaw. Ndai nat gun ngu ai gaw kaji kawoi ni kaw na langai ngai sa wa si le, mi tsun ai . Te chin saw te ai ni a wenyi re. Dai ra ma lu. Ndai lamung nat ni hpe gaw nga ni gaw n jaw ai law. U sha jaw ai. U sha jaw ai nat kaji ni hpe gaw. Nga dumsu ni gaw lamung nat, nampum nat. Sawn nat ni hpe gaw kalang lang dumsu jaw ai, lu su ai ni gaw. Dai kawn nat gun ni hpe gaw lu yang yawng jaw ma ai. Nang lu gaw lu hku jaw ma. Nat jaw ai nga tim mung, ndai nga langai mi hpe nat gun hpe jaw sai nga kawn, nga gaw yawng gaw gam sha ai le. Dai shi nat na gaw makai ya ai le, gade gade hkrumhkrang kaw na hpa hpa zen la ti na makai di hkra di ya she re. Ti ya hkai nung tawng mahuk bu nat hpe jaw kau gaw. Nga wuloi ngai sat jang, e, poi ziro ziro tit, elawk be. Nat na gaw. Ngam ai yawng na gaw gam sha ai gaw. Shi hpe nsoi nsa ap ai ngu sha re. Dai hku rai malu. Reng she, mi na ndai sa-wa si, ndang si, re, shara hkan sat dai, dai ni hpe n sha. Matsat dai shanhte. N sha. Dai hku shadu shadu tim, htaw chye hku kabai kau. Dai hku rai ma lu. Gai ya hpa baw naw ra kun lu. San nu lu.

Extended Data

ID: KK2-0009
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd533

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0009

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0009

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jaiwa, dumsa, hkinjawng, myihtoi hte ningwawt (Nat-priests and prophets)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Myi htoi hte Jaiwa ngu ai gaw, Jaiwa ngu ai gaw ndai nat wa shang ai n re. Shi machye machyang hte htaw Nat ni hte ga shaga ai ngu ai she re, shi gaw. Shi gaw Nat wa shi n gup kaw dung ai n re. Nat e shi shaga ai. Shaga ai gaw shi gaw n dai jaiwa ngu ai ni gaw laika n nga tim moi na matsun ga yawng chye ni re. India mung na Be ga saya ngu ai wa, shan hte hpaji chye ai. Shi gaw Jaiwa ai ngu ai gaw Madai nat jaw ai yang she mai ai yaw. Kaga shara kaw Jaiwa n mai ai. Kaga shara kaw rai yang Dumsa ngu kau ai. Dumsa. Jaiwa ngu ai gaw n dai Madai nat hte she seng ai. Rai tim dai Jaiwa ngu ai ni gaw nat jaw prat na Dumsa ni yawng hta na chye grau ai ni re. Shi Professor ni re. Jaiwa ni gaw. Madai nat Manau galaw ai shani Jaiwa ai. Shing Manau n galaw ai sha Madai sha jaw ai lahkawng ya galaw ai.Dai gaw Madai jaw ai ngu ai. Dai shaloi Jaiwa ai shana tup. Raitim n dai ni loi gaw n loi ai. Manau galaw yang manga na tup matsun gawn ai sha re gaw htaw......mungkan ga shi a lamu ga n nan shalat ai lam, shinggyim masha n nan lat ai lam, hpun kawa yawng matsun gawn ai dai hpe Jaiwa ai ngu ai re. N dai wa gaw Nat jaw prat e chye htum re. Shi gaw jawng lung ai mung n re yaw.Laika ma n nga ai, raitim madat mi ma kawn le i madat, madat, madat rai na Jaiwa byin ai. Shi hpe gaw masha e mung grai hkungga ai lu,grai hkungga ai. Shan hte gaw n dai sari sadang ma rawng ai Majoi masu magaw ma n nga ai. Mani ma n mani ai. Mani tim n sen pru hkra, masha rau majoi ma n shaga ai n dai ni. Kaja wa mung n dai ni gaw we ri Re wa rent ni re. Grai sari rawng ai. Mayu maya ni n re, Re na n dai malu masha ma majoi mi n sha ai. Tsa lu ai,kani ma lu ai. Kani ma lu ai. Yawng n re le n kau mi,tsa gaw yawng lu ai. Rai tim tsa nang ai ni hpa ni n nga ai shan hte gaw. Masha kam ai le. Shi gaw masha hkying mi ram hta she langai mi nga ai amyu ni re gaw. Mi mang kaw na wo n dai Jaiwa ai shaloi makau kaw madat ai i Madat rai na aw Jaiwa shagu madat la madat la hpang gaw dai Jaiwa wa a mang shangun mang Sa Vent galaw. Dai kaw madat madat re kaw na she Jaiwa ni e ke n dai daw gaw nang Jaiwa yu u ngai madat nga na dai hku shakyang la ai nit. Asak mali shi e lahta de she lu ai. Lawu de gaw n hkum ai. N dai ni gaw kaja wa shakawn ram ai. Moi na nan hte ni kaw mung Kabya saya ni nga na rai nga. Dai zawn re, jawng n lung ting shi chyu chye wa. Dai majaw n dai Jaiwa ngu ai gaw dai Jinghpaw mung kan hta gaw dai chye htum re sai. Labau ni yawng chye ai. Labau ni htaw Kaji Kawa ni tsun hkrat wa ai chye. Rai n na shi e Myen hku nga Taba wa ngu ai shi e myit sha praw ai lam mung nga ai. Mung masa hku nga ting yawng chye shan hte. Shi prat na mung masa. Dai re, wo ra re, wo ra re yawng chye. Dai Jaiwa gaw Htiktan rai sai nat jaw prat e Myihtoi ngu ai gaw Tacha Myen hku reng nat sa pu ai she re gaw. Ngai gaw hpa Jaiwa ma n chyoi hpa n chyoi. N dai hku nga yang nat wa sa wa n na, nat wa e n gup shap la ya ai dai she re. Myihtoi gaw. Myihtoi gaw nau n loi ai. N kau mi kajam kalam reng grai nga. Tsa nang ai nga ai. Rai ting dai mung mani an tsun ai, n dai Gumrawng Gumtsa mung de, Gumlau de gaw Myihtoi grai nga ai. Poi ni manau poi ni galaw jang e ya maroi mali, manga kabring kabrawng ma re. Gumchying gumsa Pade darit de gaw n mai ai. N dai wa Myihtoi pru sai nga jang, Myihtoi n nan pru sai nga jang ginding ai ngu nga ai Myihtoi kaba ni. Ngai gaw n mu yu ai, ting shan hte tsun ai. N htu ni hpe ning di na mahkrai galaw n kap kap di n dai de kabye lung shangun ai. Di n she n di langai hpe mana maka hka shaprut tawn ai. N di kaba hpe. Wan hka prut taw sai. Le...buttom n di kata kaw, hkre lung tawn da n na dai manaw shaw la shangun ai. Dai rai hpa n ra ai nga. Reng she shanam [Jin] le shanam. E Jinger nga kun Finger nga kun, dai hpe galep galep di n n gup ma-um u. Ma-Um n na bai mahtoi yang gachyi byin ai,dai galaw shangun ai da. Rai ting ngai gaw n mu yu ai. Kam mung nau wa n kam ai. Rai tim ginding gaw ginding ai. N dai wa myihtoi rai sai ngu ai ngam ai myihtoi n sa ni grai ginding ai. Nang kaw shinggyim masha n dai salang ni myit su ai ni ma grai dumgre ai shi e, majoi gaw n lu ai. Ya na n dai myihtoi ni mung an hte gumchying gumsa Pade darit mung na ni gaw, sari dang n nga ai myihtoi gaw n nga ai. Majoi ma tsa nang n bak ai myihtoi ma n nga ai. N dai Gumrawng gumtsa hte Gumlau ni kaw gaw grai nga ai. Hkrit na zawn re. Nkam ngu yang mung rai min nga, kam gaw ngu rai min nga. Dai re majaw mi ngai tsun ai an hte e Gumrawng gumtsa, Gumchying gumsa,Gumlau ngu ai,n dai hpan masum kaw na n dai ni mat sai. N dai ni ma shada Tsiyung mu n nga ai. Labau hpe nang nang chye hku, ngai ngai chye hku. nau n nga. N dai ni gaw n mai ai,dai majaw n dai Gumchying gumsa ngu ai word e na mung n dai hku re yaw. Gumchying ngu ai gaw Myen hku re [ lung de ] Lu ye lo ma shi bu. I An hte Jinghpaw hku reng n gaw Gumchying ngu gaw grai ngang kang sai. Gumsa ngu gaw moi na n pawt nga rai malu. Gumchying gumsa ngu ai gaw grai kaja ai yawng ngang kang ai. Dai nan hte Hkawhkam ni Gumchying gumsa re le. Ja Pan E Karit ni. N dai me ji law kadai nga ni yawng Gumchying gumsa re le shan hte. Dai gumchying gumsa ngu dai rai sai. Gumlau ngu ai gaw dai Miwa mung na' Mo Si Dung' ' re ni gaw gumlau rai nga Gumlau mung re gaw Miwa ga. Hkawhkam ni hpe gasat gumlau ai Gumlau ngu dai rai sai.Rasha ni Miwa ni gumlau ai rai nga Ya dai nan hte Ja Pan n,i Byi Ti Sha ni, Ho Lan ni, n dai ni gaw gumchying gumsa rai nga. Re n na she ya,gumrawng gumtsa ngu ai gaw wo Igyip ni dai ni na Igyip ni zawn re ni, reng she, Hpi La Pai ni zawn re ni gaw gumrawang gumtsa rai nga ai le. Tammada gaw nga tim. Tammada gaw Hkawhkam daram n re n mu i. Bai lata bai lata, Mali ning. Dai Makaw zawn re Hta Wa Ra, Tammada galaw mayu yang masha ni bai hkin dit ai gaw. E dai zawn re. [ Myihtoi gaw ] Num da nga ai. Ya ngai matsing ai. Num nga ai. An hte ga makau kaw. Dai Wahkawk Hkawm ngu ai Nbau Bum Du jan kaw shi kaw shaga ai Nat wa gaw. E Hpawlam wa ngu re. Dai wa gaw ganing ren byin ai i nga yang she, Hka langai mi kaw ning Hka kabrang ai, na kabrang ai. Nang kaw madim jung da ai. N dai kaw yup ai hku rai nga Madim jung hpawt de Nga raw la na. Na yup. Shaloi she hkahku de marang grai htu wa. Marang grai htu wa n she hka tung na re chyoi,shi manang gaw wa ga ngu, wa ga law, wa ga. Dai n'ta hte hka lapran mai masum mali ram din sam ai. wa ga ngu n hkraw ai n dai wa. Ngai gaw hpawt de nga gun wa na. N dai wa gaw hkrit ai. Ya hka tung na rai sai. Htaw marang da grai gu sai nga n she wa hprang Shi n ta kaw du yu n gaw htaw n dai wa htaw myihtoi htoi taw sai. Masha ngai kaw. Ngai hka e hkrat si sai nga. Hka lim si le, shi gaw, dai hpaw lam wa ngu. Dai wa myihtoi htoi ai gaw ngai myihtoi masum mu ya sai. Shawng na wa gaw ngai n lep ai. Abawm Naw Tawng ngu ai wa myihtoi htoi ai yaw. N lep ai.Kajai ai nang ai. Hpang na wa gaw ngai lep ai. 50 e 48, 49, 50 e dai hkan htoi ai dai wa. Wa Hkawk Hkawn ngu ai num Tsaw bwa Kadaw kasha ma lu ai. Kasha la sha mang 3 lu ai dai kaw htoi ai. Shi gaw myihtoi htoi n dai rung shingra kaba, n'ta dingshawn shang Manau galaw ai rai jang myihtoi sai . Num sha rai tim htaw n dai dawdap de nat shara Myen ni tsun ai Nat Tsin ngu ai nat shara de sa dung n htoi ai. Kaga de n mai ai. Dai san seng ai shara kaw htoi ai. Shi a n dai nat n bat ngu ai shi hpe galoi mung san ya tsun ya masha ngai san ai. Dai shi galoi mung nga ai makau kaw. Dai ni mung sari sadang kaba ai ni rai ra ai. La ni re dai ni gaw. Shi gaw ya myihtoi dai myihtoi num dai kaw ngai ma sa, nye Wa rau. E 50 shi ning hta, Nu machyi majaw. Nu, machyi majaw sa ai. Shani ka-ang e sa ai. october ram hta. Sa yang gaw an Wa sa san ai. Sa san reng gaw shi tsun ai,nan n dai jaw mu, jaw mu. Shi gaw, nang kaw myihtoi htoi sa san ai law ngu jang, shi gaw le n pan dap num dap de nga ai le. Rai tim dai shi e Sub galaw ai la sha wa sa n she, wo lahkum kaw lahkum tawn, dai kaw lahpaw hkra, Shawg kaw lahpaw hkra. Shanam tawn ra. Nat n htu ngu nga, na Mahkuk da ngu, nat n htu le. Dai hkra. Shanam hkra, re gaw shi sa wa sai. Sa wa na dai lahkum kaw dung. Dai kaw na shanam hta sha, shi. Shanam maya, maya n na e minute wet daram minute mi du n du re yang gari sai, shi. Dai hku gari, gari re hpang, mani ngai tsun ai zawn shi dingsat ai ngu' Dachin so de ' nat dachin. Dai hpe loi su tsun dai kaw na gaw ga shaga sai. E ' nan hte nan na, na Kanu machyi ai gaw dai nat hpe dai jaw u. Wo ra nat hpe wo ra jaw u ngu wo shan hte nat gun ni hpe, U jaw u, Wa jaw u, Nga ju jaw u ngun shi tsun ai. Tsun dai tsun ngut ai hpang bai ning masha bai tai n , hpa baw tsun a ta? Gara hku htet a ta ? Le shi shara de bai wa, dai hku rai malu. Dai majaw an Myen ga tsun ga nga yang gaw, Yung ya hket, Mayung ya hket, dai hku re myihtoi ngu. Ngai dai ni du hkra, nat myihtoi ni hte seng n na gaw hpa n we hpan gwi ai. N teng ai ngu mung n lu ai, teng ai ngu mung n lu ai. Hpa majaw nga yang, n dai myihtoi tai ai ni gaw masu magaw rai na masha ni ma n re. Reng she bai na an hte shinggyim masha tai ai shaloi wa, n dai bawa hte, wo ra bawa ngu ai lam hpe an hte yati pyat tup hkrak n tsun lu ai. Tak ai gaw nga ai le i, nang mung nga na re. Wo ra n ga ngai si ai hpang, ba hpyit me, nya hpyit de, hpa baw byin na ganing rai na ngu ai gaw an hte mung myit taw nga, raitim hkrak n chye. Dai wa dai myihtoi ngu dai hku re. N kau chyaw, myi tsun ai gumlau ga hkan na ni chyaw masu ai grai nga ai. Tsa loi nang jang myihtoi rai n ngai law nga nga ai.Rai tim e da dai gaw, gumchying gumsa mung de gaw n ra ai. N dai kaja wa myihtoi ni dai majaw tsun mayu ai gaw, an shinggyim masha tai ai ahkying a ten hta, an n chye grai nga ai. Chye mayu tim n chye. Re ' myihtoi mung n teng ai ngu ma n mai, teng ai ngu ma n mai. Japan ni hta n nga i ? Nga ai law. Japan ni hta nga ai law. Rai tim yak gaw yak ai mau hpa re. Rai tim an hte kaw na myihtoi ni gaw masha kaja ni hkrai re. N dai masha e shinggyim a hkaw a hkang hpe grai hkung ga ai ni chyu re. Manang wa myit n pyaw ai baw hpa n galaw ai. Lusha tsa nang ai ma n nga ai. Jaiwa ni,Myihtoi, Hkinjawng n dai masum. hkinjawng ngu ai gaw Nga langai mi hte nat jaw sha ai shaloi, yawng shadu n na, n dai gaw nat e na, n dai gaw mayu ni hpe jaw ra, shayi ni hpe jaw ra, n dai gaw n ta madu ni na, n dai gaw shawa masha ni na, yawng myen ni pa n nga tsanit daja di ai. Nga 'langai mi nat hpe ju ya jang majoi n kadoi sha ai. Kadai hpe kadai jaw, kadai jaw, kadai yawng atsawm nga dai gaw Hkunjawng rai sai. Nat ni hpe, Dumsa wa hte twei gaw Hkinjawng wa gaw Dumsa wa rau rau re. Dumsa wa shi shi, gaw nat hpe ap maran taw nga ai kaw hpa ma n galaw ai.Hkinjawng wa she yawng galaw ai. Hkinjawng gaw shi gaw htaw nat ni rau dai n dumsa ai gaw. Dai nat jaw kau ai U ni wa shan ni hpe kadoi ai she re. Kadoi n na she yawng makai n na tinang makai di n she dumsa wa hpe ya ai gaw. Ya n she dumsa wa she nat ni hpe dumsa n jaw kau ai le. Hkunjawng ngu ai gaw dumsa wa e dumsa n na shagu hkungga Nga rai, Wa rai, Nat ni hpe ap ya, dai hpe ju ai, kadoi ai. Rai tim n dai achyan le Wa sat de na ju ai ni gaw le masha ni nga ai gaw. Le ra masha kaga ni, ju ai yawng kaning di ra ai. Atsawm di da n Hkinjawng wa hpe hkra di ya ai gaw. Hkinjawng wa hpe ya ai, majoi mi n kashun sha ai. Grai tsi kana nga ai. Rit kawp shi e, e Myen ga le Tsikan grai nga ai gaw. Majoi mi le galaw ni sha na kadoi sha n mai ai. Ju na, ju ang ai gaw ju, shadu ang ai gaw shadu di n she yawng atsawm di n dai hkinjawng ni hpe tawn ya ai. Dai hku re. Hkinjawng ni mung mayu maya masha n re law, sari sadang nga ra ai. Yawng galoi mung hkinjawng ai ni sha re. Dai ni ngai hkinjawng na hpawt ni ngai hkinjawng na n re. Shi, chye ai ni she re, Galoi mung hkinjawng ai. Hkinjawng ni chyawm me gaw dumsa ni hta na masha grau law ai, hkinjawng gaw. Rai timung grai n dai hkinjawng ni e galaw let hpa let n gup galem ai ni n galaw ai. Htaw ' tem sha ai kaw hkrak rai sha ai ni chyu rai ma. Sari sadang nga ai dai prat na ni. Majoi n re dai prat na ni. Dai majaw n dai Jinghpaw ni gaw masha n law tim n mat ai dai tsikan nga ai majaw. Dai hku re. Rai ya, Myihtoi rai, Dumsa rai, Jaiwa rai, ya Dumsa hte jaiwa ngu garan ra ai yaw. Jaiwa gaw htaw htik paing. Dumsa gaw Jaiwa lawu na she re. N dai Jaiwa wa gaw Dumsa gaw yawng chye ai. Jaiwa wa gaw,dumsa ai ngu yawng chye ai. Kadai nat hpe kaning ngu na yawng chye ai. Raiting n dai Dumsa ni gaw Jaiwa lu ai nga yang she nga ai. Dumsa mung shanhte a sint nga ai. Nga U loi dumsa ai gaw htiktan rai sai. Dumsu sha dumsa ai nga ai. Dumsu gaw, e ladat Step langai rai sai. N dai Wa kawn lawu de, U ni, Udi, gai tsu, Nga jahkraw ni nat hpe ap ai dumsa ni Wa a lawu de nga ai. Wa n dumsa lu U sha dumsa ai ni mung nga ai. Dumsa kaji ni. Wa dumsa, n dai Dumsu dumsa dat ai hte rau gaw ahtet tan de du wa sai. Shi na gaw n dai kaw na tsun ai. Le kan kata na pu lam le, laika buk zawn re. Nang kan kata e rawng ai. N dai kan ga dat yu, le pu kaw e laika buk zawn re lam, lam, lam re rawng ai. Dai rawng ai kawn na gaw dai dumsa gaw lahta de na rai sai, Rai tim Bainam e n sawn ai. Bainam ma rawng ai le shi gaw. Dai pu kaw le kata de lam, lam re n mu i. Dai dai pu lam ngu rai nga.Pulam rawng ai dumsa sai kawn na gaw Nwa Dumsu hpe ngu mayu ai re. Dumsu kawn lahta de. N dai Tsawbwa ga de Pade darit Du ni Up ai de gaw lani mi dumsu ju sha sai kaw na gaw n dai magyi ngai ya kau ra Du ni hpe. Ngai ya ra. Lahkra n ga na magyi. Nang kaw na lawk atsawm di Du ni hpe ya ra. Lani mi Nga shi ju sha tim langai sha ya ai. Dai hku re. yawng na n ya ai. Lani jan ne Dumsu ma ju na Nga ma ju nga jang kaba grau ai Nga kaw na ya ai. Dumsu langai sha rai tim ya ai..Wa re n ya ai.U n ya ra ai, dai hku re malu. Dai Pade darit Du ni le. Gumrawng gumtsa de gumlau de gaw n nga ai. Dai hku re. Dai kaw na gaw. Dumsa gaw lawu na. Re n dai dumsa gaw grai law ai. Jaiwa gaw n law ai. N dai gaw Jaiwa,raitim Jaiwa wa gaw Dumsa ni yawng chye ai. N dai Dumsa ni hpe Jaiwa ngu n lu n mu i, N chye gaw. Jaiwa gaw yawng chye. Re ya nang n san ai ngai nga. Ning wawt ngu naw nga. Ningwawt n dai ni gaw myihtoi ni hte maren re. Raitim myihtoi ni ram wa n re. Shi ningwawt gaw ningwawt kaba hte kaji hte nga ai dai mung. Ningwawt kaji ngu ai ni gaw shaba ngu ai ninhte wawt ai, shaba lap hte wawt ai. N dai 6 shaya da ai. 6 N dai hpe rit makyit hpyan, n dai gaw shaba wawt ai ngu. N dai gaw le lawu madang ni re. Re n dai shaman ngu ai kawa hpe wan de gakang ai le. Wan de gakang hte she ' hpawng ' nga hte dawm la ai. Dawm la jang dai ga ai shara kaw na n dai mun ni pru wa ai.Ning, ning re le, dai hpe yu ai. Dai hpe shaman wawt ai ngu ai. N dai gaw " A Htet Tan" kaw ai rai sai. Myihtoi, myihtoi hte maren re shan hte gaw. N re, masha ngai machyi taw sai i nga yang shi n ta e sa na dai shaman wawt,wawt yu n shi tsun dan ai. Gara nat hpe hpa jaw ra, hpa jaw ra,hpa jaw ra shi tsun ai. Dai gaw ning wawt rai sai. Ning wawt ngu ai lahkawng re. Shaman wawt ai ngu ai gaw lahta tsang rai sai. Reng she Shaba ngu ai gaw,ngai pyi rai yu sai, moi mang yang. Asak shi manga,kru hta wo nam de u kadoi na reng.Ganang sa yang lu na n lu na. Dai tinang majoi galaw chyai ai le 6 re. Shaba lap ngu n dai ram re. Nam de tu ai le. Dai hpe ga-ang na 'Chyaw Yo' ngu ai hpe gawng kau n she nang n ga shing gan n ga gawng kau nang gawng kau n di nang n ga masum,nang n ga masum,dai kru hpe ning di da ai le. Yawng hpe manai kau n na she nang kaw lahkawng, hkawng di n na she bai hpyan dat yu yang n dai mali gaw nang kaw, hkang taw sai i.N dai lahkawng, nang kaw reng hpa baw byin ai, nang kaw reng hpa baw byin ai dai hku wawt ai rai lu. Shaba wawt ai gaw. Ning wawt ngu ai re dai. Myihtoi hte bung ai. Raitim myihtoi gaw nat ni shaga ai. N dai ni gaw nat ni n shaga ai,Raitim shi gaw tsun gaw tsun ai law, Oh sa wa rit, tsun rit, hpa re shi gaw chye hpa re n chyoi tsun ai majoi, a tsin ngu galaw ai n re. Grai tsun ai, shi Madun rit ma shi tsun ai le shan hte sha chye gaw. Dai re reng gaw ya,jaiwa rai,myihtoi rai, ningwawt rai, hkinjawng rai, e dan re. Dai hteng rai sa. Dai kawn kaga hpa ra, ya.

Extended Data

ID: KK2-0010
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd534

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0010

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0010

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat law wa ai lam (Origin of the spirit) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Translation (Rita Seng Mai) I don't know this is true or not. There is a story Chinese said. It is like that. Now, we called Mongolia. Kachin people called Mongolia as 'Majoi Shingra Ga' or 'Ka-ang Shingra Ga'. In Mongolia, Chinese, Kachin and Tibetan people lived together. They all lived together. Mongolian lived there. The Chinese god said, "Chinese and Kachin people, come and take gold and money!" When their god said 'Come and take gold and money', Chinese brought very strong bags. They took every gold and money with those bags. Kachin people brought bamboo baskets with lots of holes on the day when they could take money and gold. When they put money and gold there, all of the money and gold were falling onto the street. That's why Chinese are rich and Kachin are poor. Next time, Chinese god said, "Come and take Nat spirits! Human should live with Nats." On that day, Kachin people brought very big, durable baskets. Chinese brought only small cups. Chinese god gave one or two Nat spirits in that small cups. On the other hand, Kachin people took many Nat spirits by that huge, durable baskets. This is just a story that we tell each other for fun. We don't know where the other Nats come from and how they become. But, Kumgun Nat is the Nat spirit which becomes after one of our elders died because he or she fell from the tree. And there are 'Banang Gam' and 'Banang Naw' too. They were dead after being impaled on bullhorn. They could become Nat Gun (a guardian spirit). Let's say 'U-lu yang wa'. Then, other people may ask, "How did your guardian spirit called 'u-lu yang wa' become?" But they didn't know exactly when a spirit called 'u-lu yang wa' became. They didn't know exact year. They also don't know where u-lu yang (a plain) is since they don't know any about geography. When people lived in u-lu yang, one of the villagers was dead after being impaled on bull horn. Since then, that plain is called U-lu Yang ( a plain where buffalos having a mud bath). And, there is 'U-mung Duwa' Nat (U-mung means species of short-jointed bamboo) in Ndingla Pyentingsa clan. There grew many bamboos in the place where they lived. He was dead by getting stuck in that sharp bamboo. We call 'U-mung Duwa'. We have that kind of Nat. Every guardian Nat spirit has its own history, like how they died. But we don't know the exact time when we have that kind of guardian Nat. It's like, for example, in Myitkyina. Even though we live far away now, if Nat whom we worship is the same, we could know that we lived together in the past and we come from the same clan. We can't use the other people's Nat whom they worship as we want. They all have their own Nat spirits whom they worship. "Tang Bau" (a clan name), "Tang Bau, Magawng, Ndingla Pyentingsa, Lasen, Kareng," ummm? "Tang Bau, Magawng, Ndingla Pyentingsa, Lasen, Kareng, Marip, Lahtaw, Lahpai, Nhkum, Maran." There are ten big clans in Jinghpaw. There are ten big clans. There are also some unknown clans too. There are some clans which we can't know where and how they come from. May be from the place near China boarder. We can't know where they come from. Even they don't know that. Here, there is no unknown clan like that in Myitkyina. But there is in China boarder area. There are some clans like that. It's like that. Transcription (by Ja Seng Roi) Hawk di hpyit say, mahawt di hpyit say, teng n teng gaw n chye. Miwa ni maumwi ngai mi nga. Miwa ni hkai ai. Ndai hku da. Moi mungawliya, Jinghpaw ni gaw majoi shingra ga ngu ai le. "Kaang shingra ga" ngu ai. Mungo dan kaw nga ai da. Miwa rau nga, Jinghpaw, tibet ni yawng rau nga ai da. Rau nga shaloi she htaw ndai, mungaw ni le rau nga. Hpansagya ngu ai shanhte karai wa e she, "e, Miwa ni hte Jinghpaw ni, sutgan sa la marit" ngu ai da. Dai sagya wa e le. Miwa hpara wa e. "sutgan sa la marit" ngu she, miwa ni gaw grai chying ai buk, ndai grai nga-ng la sa nna, yawng dai hta bang na la wa ai da. Jinghpaw ni rai jang gaw karan wa gun sa ai da. Sutgan jaw ai shani le. Dai kaw bang ya Jinghpaw ni gaw yawng ayai kau da. Lam kawn gun wa ai yawng. Sutgan yawng le da. Dai majaw, Jinghpaw ngu ai gaw matsan ai, Miwa gaw lu su ai ngu gawn ai. Hpang na lang rai jang gaw "e, nat sa la maru. Masha gaw nat rau nga ra ai. Nat ewoi ra ai." ngu na. Dai shani wa Jinghpaw ni gaw grai nga-ng ai shingnoi karawng grai kaba ai wa gun sa ai da. Miwa ni rai jang gaw ndai ram law ai gawm sha la sa ai da. Gawm sha la sa rai, dai hpara wa gaw miwa ni hpe gaw dai gawm kaw sha lup di ya, nat wa ngai hkawng. Jinghpaw ni gaw dai grai ngan rai shingnoi karawng hta nat wa mana maka hte gun wa ai. Dai chyawm gaw maumwi le i. Dai gaw shada da shapyaw ai maumwi rai nga. Dai gaw nga ai. Dai asan awan nga. Kaga gaw kanang kaw na kaning rai nga hpang wa ai ngu gaw ntsun ma ai. Ndai kumgun nat chyawm me gaw shanhte kaji wa hpun kaw na hkrat si ai. Dai kaw na "manan gam, manan naw" ngu ai re. Nga e daru nan si ai. Nat gun ni na gaw nga ai. Nat gun langai gashadawn anhte "u-lu yang wa" ngu ai rai nga, anhte na. Dai u-lu yang ngu ai nanhte na nat gun ganang na re ta, nga ai. Htaw shanhte gaw tetkarit n chye i. Moi nga ai sha chye gaw. Kade ning ngu ai n chye ai. Aw, dai shara mung pahtwi win n chye re ngang gaw ganang kaw nga ai n chye ai. Moi dai kaw nga ai shaloi u-lu, u-lu, u-lu yang koi e, Dai u-lu yang kaw nga e daru sat kau ai da. Dai kaw na dai u-lu nga u-lu lu ai shara, layang dai kaw na re. U-lu yang wa ngu ai. Re awra, nding lapyen tingsa ni u-mung tu wa ngu ai nga ai. Kawa grai grai kaba ai tu ai. Dai kran ai kaw e lahkat ti na si mat ai le. U-mung Duwa ngu ai. Dai zawn re ni re. Ndai nat gun ni na gaw yawng labau nga ai, shi hte shi. Kaning rai si ai. Kaning rai si ai. Raitim, shanhte gaw tetkarit wa n chye ai le. Dai gaw le hkan ai. Ga shadawn, ya nang Myitchyina kaw htaw ra n-bang du du re tim, nat bung jang gaw mung rau nga ai re chye ai. Nat bung jang gaw moi anhte shara mi kaw rau nga sai ngu ai chye ai. Dai re malu. Manang wa e nat hpe majoi ma n mai lang ai. Shi nat, nat, nat. Grai law ai. Ya anhte sara nang chye ai hte maren "Tang Bau", "Tang Bau, Magawng, Ndaing Lapyen Tingtsa, Lasen," "Kareng", "Tang Bau, Magawng, Ndaing Lapyen Tingtsa, Lasen, Kareng, Marip," "Lahtaw, Lahpai, Nhkum, Maran," shi re nmu i rusai kaba, Jinghpaw ni gawn ai gaw. Shi re gaw. Dai kaw barman mati de Ka-nang na re n chye ai nkau mi nga ai. Miwa ga jarit de. Ya dai ni anhte gawn yang, n gawn chye ai. Shanhte nan mung n chye ai. Nkau mi nga ai. Nang ga gaw n nga ai. Ndai miwa ga jarit de nga ai. Nkau mi nga ai. e, dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0011
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd535

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0011

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0011

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hpyi a lam (Spirit that has the power to possess human) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) In Kachin, there are some evil nat spirits called Hpyi which have power or bewitch human beings. No one knows exactly when Hpyi (an evil spirit which can bewitch people) started. If there is one family who has Hpyi, no one likes them. In the era of ruling by feudal king, people drove the family who had 'Hpyi' away and sold them to the other lords. They became servants. The villagers sell people who have 'Hpyi' Nats to Shan chiefs and the rich. The villagers sell them to the farthest place from there. There are also some rich people who buy them and let them be servants. 'Hpyi' is the Nat which shouldn't exist in Kachin tribe circles. We don't know exactly who has 'Hpyi' or who hasn't. If there is some rumors that this family has 'Hpyi', people only focus and point out them. If the girl is from that kind of family, there is no boy who can get married to her no matter how beautiful she is. There is also no girl who can marry to the boy who has 'Hpyi'. If there is someone who has 'Hpyi', then it will be very uneasy for him or her. How did they get 'Hpyi'? They might have spoken with someone on somewhere. They might say, "Give this to me. Give that to me. I am that kind of existence." Then, you will have 'Hpyi' Nat. If there is one person who has 'Hpyi', people from Kachin society just assume that all of his or her family members have 'Hpyi' too. Kachin people assume the whole clan has 'Hpyi'. Actually, that is not good. I have read in a book that there are 'Hpyi' Nats in England too. But they don't assume that all family members have 'Hpyi' Nats. Only one person. The kind of person has power to bewitch people. If one person has 'Hpyi' Nat, English avoids only that person. English don't do anything to the other family members. But Kachin people don't think like that. They assume that the whole family has 'Hpyi'. That is so bad. Kachin people even kill some of them. But some people can live as normal people even though they have got 'Hpyi' Nat. It's because they are rich or related to hereditary chiefs or they have many relatives from wife's family. They may have many relatives. Kachin society is a little bit difference from others. There might be this kind of condition among Japanese, Chinese or English societies which are already developed. If one of hereditary chiefs likes the girl who has 'Hpyi' Nat and gets married to her, then no one could say anything about that girl. No one brings up that matter. That chief uses his power not to talk about his girl. They told, "Hey, if you talk about the chief's girl that she has 'Hpyi' Nat, the chief will oppress you. Don't say anything about her!" Then, the news about the girl having 'Hpyi' Nat has completely disappeared. When the girl who has 'Hpyi' gets married to the rich, all news about her has all gone away. People keep oppressing to the ones who don't have power or money. So, Kachin people are mean about it. But people who live in the upper area of Kachin State help those people not to have 'Hpyi' anymore. If there is one family which has 'Hpyi' Nat, the villagers drive them away. But the word 'Gumlau' that highlanders use and people who live on a plain use doesn't have the same meaning The word 'Gumlau' that people who live on plains means 'revolution'. At Chyai Hka where Sara Maju live, the villagers drive those who have 'Hpyi' Nat away to the forest. They have to live in the forest for seven days or ten days, or twenty days. They are driven away. After some days, they go back to the village and the villagers accept them again. The villagers said, "They become new people from now on." Then, those people carried water in the wrong way. When they are asked to put the kettle on the fire, they put the kettle bottom and head opposite. They have changed into new people. Actually, it is just a lie. They pretend like they have completely changed into new people. And they let other villagers teach them how to do work. They learn the living styles of human again. They thought themselves as they don't have any 'Hpyi' Nat anymore. Then, the boys get married to the girls from the village. And the girls get married to the boys. They start their new lives in that way. The normal people welcome them. After that, no one tells about their past. People get married to their family too. But it is not like that here. People from our place say that they are relatives of the family who has 'Hpyi'. But the villagers act like they don't know about their past if those people have much money and power. We have a lot of problems like that. One of my grandfathers got married to the girl who had 'Hpyi' Nat and had two daughters. I have many grandfathers, and one of my grandfathers got married like that. Since he had many relatives, they discussed and decided to drive his wife away. They told her, "Go now. We don't accept you as our relatives anymore. Let your children live as they like. Let them live at the relative's house." Later, people were talking behind their back, "They got married to the girl who had 'Hpyi'. They had children too." People kept talking about the whole family. There are many people like them. But people don't dare to talk like that to the hereditary chief and the rich. They bully only those who have no money or power. In the past, 'Hpyi' Nat is really bad and evil, and the ones who died because they couldn't give birth are also evil for Kachin. Machyit Mana Nat (a spirit whom we have to give food before we eat) which we have talked about yesterday is not bad. People do things not to pass that 'Hpyi' Nat to the youngers. If there is someone who has 'Hpyi' Nat or died because she couldn't give birth in a family, the rest of family members are bullied and oppressed. They become victims, and there is a big loss in their lives. This is about 'Hpyi' Nat. There are still some people who have 'Hpyi' Nat. Till today, some people are finding out who or which family has 'Hpyi'. One person says, "That girl is beautiful. I want to marry her." Then, they still look into the girl's parent whether the girl's family has 'Hpyi' or not. But, young people nowadays don't care about it. They just ignore it. This is all about 'Hpyi' Nat in Kachin. Transcription (Ja Seng Roi) Ya n dai Jinghpaw ni hta grai bat lat ai grai n kaja ai n dai 'Hpyi' ngu ai re yaw. Dai gaw 'Hpyi ' ngu ai gaw ganang kaw na hpang wa ai re kadai ma hkrak n tsun lu ai. Rai timung, n dai Famaily n dai hting gaw ni hpyi lu ai nga kaw na masha ni n ra ai. Kalang lang n dai moi Pade darit prat hta rai jang dai 'Hpyi ' lu ai htinggaw hpe shabra dut sha kau ai. Mayam sha tai kau ai. Yawng hpe Tsawhpwa ni n dai ngut ai masha ni hpe ndai kahtawng kaw n dai ni Hpyi lu ai nga jang yawng dut sha kau,tsan ai shara de. Wo mari ai ni nga ai gaw.Mayam sha rai kau ai. Dai majaw n dai Hpyi ngu ai gaw Jinghpaw mung kan hta n nga ging ai nga. Hkrak gaw lu ai mare n lu ai mare n chyoi. N dai ni lu ai nga sai kaw na gaw shan hte dai hku madi wa ai. Dai kaw she n dai e num mahkawn ni grai tsawm tim la gwi ai n nga ai. La ni kaw num wa gwi ai ma n nga ai. E n dai ni hpyi lu ai nga sai kaw na gaw grai shi matu gaw grai n mai ai. Re,Hpyi dai ganang na lu ai i nga yang she dai kaw na masha langai mi wo masha kaga kaw ga shaga pru wa. Nang dai jaw rit. Wo ra jaw myit.Ngai dai wa rai n ngai nga tsun wa Reng nang gaw hpyi lu sai. Rai jang she Jinghpaw ni nga gaw dai maroi ngai mi dai Hpyi lu sai nga sai kawn htinggaw ting hpe shalawm kau ai Dai n kaja ai.Amyu hku shalawm kau ai. Ya an hte laika hti yu ai wo Ingalan de ning nga ai Hpyi. Rai timung Ingalan de gaw htinggaw ting hpe n shalawm ai gaw. Wan pa sent . E shi hpe hpa baw ngu i nga yang she Wi Pawa, Wi Pawa lu ai masha re I , langai mi hpe sha galaw ai ngam ai hpe n di. Jinghpaw ni gaw n re htinggaw ting hpe shalawm kau Dai grai tsu ai. Jinghpaw ni, n kau ni sat kau ai. Raitim n kau mi gaw lu su ai, Du amyu mung re mayu shayi mung law ai rai jang gaw lu ting dai hku nga lu shi. Jinghku grai law ai. Reng she n dai Jinghpaw mungkan ngu gaw amyu mi re law. E galu kaba sai Japan, Miwa,Ingalik ni hta mung nga na re. Hpyi su ai num langai mi hpe Du la langai ra n la dat jang ' Mapyaw ne daw pyaut de'. Shi Pawa hte. Ma Pyaut ne e. Dai dai Du wa e la ai num hpe Hpyi lu ai ngu yang Du wa nang hpe shakrip na. Hkum shaga sa mat ai nga ai. Pawa nga ai ni la jang mat ai. Roi nan re ni hpe tsun ai. Re majaw n dai Jinghpaw ni gaw, dai gaw akyang n kaja ai. Amyu ting rai ting htaw lahta daw,dai Sara Maju ni nga ai de gaw raw kau ai nga ai. N ta langai mi hpyi lu ai nga jang gumlau shang ai, wa hkam shang ai ngu ai nga ai. Rai ting dai Gumlau ngu ai wawt gaw an hte lawu na rau n bung ai. Lawu de tsun ai Gumlau gaw Du ni hpe e Revulation galaw ai hpe Gumlalu ngu ai. Shan hte htaw Sara Maju ni nga ai Chyai Hka lahta de gaw Hpyi su ai masha ni hpe yawng nam de gawt ai. Nam de gawt di n she grit htum sanit ya,shi ya,hkun ya nam kaw da, Shan hte n ta kawn gawt kau ai. Gawt kau di n hpang gaw bai n ta de wa n na she kahtawng masha ni yawng bai bawp la n she, wo ra ni gaw hpa n chye masha n nan rai sai law ngu n she hka ja ngu n htang hku ja, n di dun mung hkra hpe n lau hku dun hpa n chye zawn rai mat wa ai. N dai masu ai le, le den wa yang Masha n nan re sai lo ning di mu ngu sharin la ai hku rai nga. Sha rin la, bai dai ni gaw n nan rai sai,n dai ni Hpyi n su sai, e rai sai dai kaw na mahkawn ni hpe la ya ai. Sha brang ni hpe jaw sha ai. Di n na pang shang ai ngu n na dai hku galaw la ai shan hte. Pang shang ai. Dai kaw na pang shang sai kaw na gaw hkum tsun sa. Bai la. An hte n dai daw de gaw n re. Hpyi su ai amyu ka amyu be Rai timung n dai wa grai lu su wa hpung shingkang kaba wa yang gaw n chye masu ai. Dai ya an hte kaw mung Pyattana grai nga ai gaw. An hteng a nye a Kaji Kawa ni kaw na la langai wa la langai wa e Hpyi su ai num kaw mahkawn shatai kasha lahkawng lu ai. Lu jang she hte an hte Kaji Kawa ni kaw na grai law ai kawn na la langai mi. E she shi gaw jinghku grai law ai rai jang she jinghku ni bawng n she shawawn kau ya ai. Dai num hpe " wa su nang hpe an hte n la ai" Kasha gaw shi kam ai hku nga u ga. Woo jinghku ni kaw nga ai. Hpang gaw e n dai amyu ni Hpyi su ai num hta kasha lu ai re Masha ni tsun ai, n lu tim tsun wa roi sai galu wa ai. Kaga ni mung dai zawn re grai nga ai. Raitim dai zawnre ni Du ni shingkang rawng ai ni hpe gaw n tsun gwi ai. Roi nan re ni hpe she tsun ai. Dai an hte Jinghpaw hta moi prat na n kaja htum gaw e dai Hpyi nyu ai ma N dang si ai hpe Daju ai ma, wo ra mana yen mani an tsun ai machyit mana nga ai gaw 'taw tin ba de ma ku bu paw naw' Bai n den na matu le. Ya n dai Hpyi su ai law, N dang si ai law ngu ai gaw majoi myi shagrit ai Grai bawa nit na ai. Ya Hhpyi su ai n dai hku re. E ya ang n dai Hpyi su ai amyu nga chye ai.Ya dai ni nang kaw pyi gaw gawn ai. Na kasha wa mahkawn tsawm ai,ngai la na Kanu kawa ni naw gawn ai. Rai ting ma ni 'gayu n tsai ' sai ya gaw. Hpa zawn n nawn sai ra ai hpe la. Dai hku re, n dai Hpyi gaw Jinghpaw ni na dai re.

Extended Data

ID: KK2-0012
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd536

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0012

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0012

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Lep a lam (Ogress) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Shan hte ga hta ndai Lep a lam grai tsun ai, mu yu ai zawn zawn tsun ai. Raitim Lep ngu ai tam n mu ai. Ingalik ni mung, Ingalik ni up ai ten tam yu sai, Jinghpaw ni Lep nau kajai ai majaw. 'Tu te tana'galaw tam yu ai. Matwe bu. N gup e myit hku na sawn la ai she re. Lep. Shan hte tsun ai Lep gaw n dai Lep mahkawn ni grai grai tsawm ai ni kara sharawn pyen hkawm ai nga. Jinghpaw ni gawn ai. Lep mahkawn ni mung jinghpaw la ni la sha ni hpe sa rim la ai ma nga ai da. Lep la sha ni jinghpaw num hpe e rim wa ai mung nga ai da. Shan hte hkrak kam ai dai. Hkrak gaw n re. Ya n dai, moi gaw yi hkyen sha ai le i. Htaw nam maling de yi hkyen hpa rai num ni dai de. Re jang kalang lang n dai sai n gring wa masha ni dam si gaw e nam de. Masha gaw n dai sai n gring jang, mana wa jang hpa re n chyoi nga n mu i. Reng nam de dam si jang num re mung Lep la ni garawt la nga, La re mung Lep num ni woi la re dai hku kam ai. Lep ngu ai. Myen ni gaw ' Bilu' le. Wo ra ni gaw Jaiyen ngu n mu i. N dai gaw ngai Sara hpe ma san yu na, nan hte Japan ni ayu asa nga ai i Lep. N nga i. Rai ting realy daw mahpyit bu naw. N nga ai. n'gup e n dai myit di ngai tsun na sara Buren, Naga, Dragon ngu ai ma mashi bu. Ya an ni gaw hpaji chye sai gaw. Tik Pan dabaw taya, Saiko, ren she n dai physic dabaw taya, Jawgrawfi hkan e loi loi chye sai, n kam ai. Lapu mung kaba ai gaw nga ai yaw. Kaba ai gaw kade kaba ai ma nga ai, raiting dai Naga(dragon)ngu Tayuk rai jang lagaw bai tu sai. India rai jang lagaw n tu du grai pa sai. Jinghpaw ni na reng nin re, nang kaw, ning re re da grai galu ai. Goi ma goi ai da. Kaja wa nga yang n nga ai. Dai Baren law, Dragon law, Naga law n nga ai. Myit di hpanti la ai re, Lep ma maren. Dai gaw jinghpaw ni gaw nga ai ngu kam ai, moi na ni. Nga ai ngu kam ai. question(lep hte nat gaw n seng ai gaw i?) Seng ai. Lep hte Nat rau bawng n na shinggyim masha ni hpe sitsang ai. Sawa nat ni, Jahtung nat Lep nga ai. Jahtung ni lep tai ai. Lep hte Jahtung ni jinghku hku aidai hku re. Lep hte Nat gaw nga ai. N ni na Baren ma nga ai Nat de. Nat hte Baren ma rau re. Nat hte Lep ma rau re. Dai Lep hte ni htum ai nat gaw jahtung nat re. Jahtung, Mu ni n re, Jahtung. Ndai Lapu Baren rai jang gaw sawn nat ngu ai, shan hte wa n dai hka mazup grai pyaw ai pa liyang hkan gaw sawn nat ni up ai re ngu hku re jinghpaw ni. Mana re, jinghpaw ni moi na ni. Grai pyaw ai le nam de hka mazup grai pyaw shara hpe bai hkrit ai. Grai pyaw ai de nat ni, sawn ni re sawn ni. Htaw bum grai tsaw de rai jang' Mu' nga ai bai ngu nga. Maling grai htat ai de rai jang Jahtung nga ai bai ngu ai. Shan hte chyu shan hte myit la na galaw ai gaw. Dai rai nam maling de gaw n dai hpun ni shaya ai mung hkrit nan re n mu i. A sin re n bung bung wa jang mung wu, wu, re jang she n dai e dusat kaji ni Hkan zawn re, Ru zawn re ni dai hpun, hpun chyangawp hkan rawng ai n mu i rawng jang e shana rai jang shada gasat, " ngaw ngaw ngaw, kyek kyek, wu "nga jang she Jahtung, dai rai sai n mu i. Tarisan ni dai kaw awng ai gaw, hpun hpun tawng ni rai rai lum jang she grau n shung ta hkan ne n kau mi gaw kata de rawng ai i, n kau mi gaw tsip hkan, gashun ai, galaw ai gaw dai ni. Ru ni, Malat ni, Hkan ni, Kadu hka ni, Zahkai ni, nkau mi gaw shada n sha ai, ga law gaw ga law ai le i. Dai shana rai jang n shung ta hkan grai hkrit ai gaw, dai ni n sen hpe. Dai na Ru ngu ngai mi gaw " hawm, hawm, hawm nga atan pyu ai, Ru ngu ai. Ndai wa gaw namsi ni sha ai le. u hkai ma rim sha ai. Hkan mung hkan gaw n rai re, htaw hpun hkan nga. Ru ngu ai. Ndai wa shana rai jang n shung ta ya hte reng hpa mi she n kashung i, umm humm, awm awm dai jang she jahtung mi htoi ai grai hkrit. Hpa n rai, Reng she n dai malat ngu ai nga ai, ndai gwi zawn san ai le. E, dai ndai hpe gaw yup mang mu pyi n kaja law. Mingalar, Myen hku nga yang Mingalar ma shi de a kawng malat ngu ai. Ndai wa shan hte gasat hkat yang grai hkrit na zawn nga. Wou wou wou wou wou wou wou wou wou wou wou wou wou grai ngoi ai. Re jang she n dai wunla gashun sai, shinggyim masha ni e wunla gashun sai. Kade wunla re ngu gashun sai. Ya ndai kahtawng kaw ndai kaw si na ra ai wunla kashun ya sai. E sawng sawng reng gaw Taik Saing Twa da baw kwa. Ang wa le i. Nau n na n, masha si sai. Yu mang ni le ra kaw wunla kashun la ya sai. Ngai tsun sai dai baw. An hte Jinghpaw ni e tak la lam, tinang chyu shagrit ai madang nem ai A man ka Tarisan de be, hpa ma n re.

Extended Data

ID: KK2-0013
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd537

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0013

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0013

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na nga sat nga sa (Life in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Nga sat nga sa gaw Myen hku tsun ga nga jang gaw grai dam lada ai i. Rai yang gaw nga sat nga sa ngu ai hta gaw shawng nnan tsun ga nga jang gaw kahtawng mare de nna nga ai yaw. Tinang chyu kam ai shara kaw marai langai lahkawng rai na nnga ai. Dai hku nnga ai gaw hpa majaw i nga jang shinggyim masha ngu ai gaw hpawng shingra nga ra ai ngu ai shingra tara hpe shanhte chye ai. Bai nna chyahkyawn sharaw hkrit ra ai re majaw i tinang chyu nga yang sharaw hkrit ai langai mi, rai na langai mi gaw yi hkyen sha ra ai. Yi hkyen sha yang she maling de tinang chyu sha hkyen jang dusat ni yawng sha kau ya ai. Bai langai gaw shingyim masha rim la na mayam shatai ai prat re. Rim la na mung hkrit ra ai ma ni hpe le wo kaga buga na ya na zawn rai na hkawm sa hkawm wa nloi ai gaw. Mile manga shi ram re kaw na ni rim la ai kaw na gaw hkan na nloi sai. Re majaw dai shada rim la na mung hkrit ai yaw. Dai majaw htinggaw langai lahkawng rai na sha gaw nnga ai kahtawng de nna nga ai. Dai kaw mi yat na nga sat nga sa rai sai. Rai na she dai mare kaw gaw up hkang ai masa nga ai. Gumchying gumsa ngu ai de gaw dai mare langai kaw du ngu ai nga ra ai. Du amyu wa hkrang e du tai mayu gaw nmai ai mi kaw na labau kaw du amyu ngu ai nga ai. Ndai ni woi ai. Re gaw gumrawng gumtsa ngu ai dai de gaw du nnga ai myit su ai ni woi ai. Dai kahtawng langai hpe gaw myit su ni woi ai. Hpang ndai hkying mi matsat tsa grupyin ten kaw na gumlau ngu ai shang wa ai. Ndai gumlau ni gaw gumchying gumsa hpe ndai du magam ndai hpe nju ndawng ai majaw du magam hpe shingla ai re. Shi hkrai me hpa Jinghpaw htunghkying sharawt ai lam ma nnga ai. Ndai ni gaw tsun ga nga yang gaw e sanda pya numsu num nawm kasu kabrawng ni rai ai hku re. Rai na ndai gumchying gumsa ngu ai ni gaw du ni e woi ai, gumrawng gumsa gaw myit su ai ni e woi ai. Rai nna she du ni up hkang ai shara de gaw du ni hpe ningkawn ngu ai nat jaw sha ai shani nga magyi langai mi jaw ra ai. Rai na shi yi hpe yi hkyen sha ai kaw laning mi masum lang karum ra ai mare masha ni. Yi hkyen ai gaw kalang mi tsing magang ai kaw kalang mi, mam mu ai gaw kalang masum lang du ni hpe karum ra ai. Ndai gumrawng gumtsa ngu ai de gaw dai baw nnga ai. Gumlau gaw du ni hpe shakrip ai re majaw dai gaw ngalaw ai. Raitim gumlau gaw mat sai English du ai hte mat ai. Rai nna ndai mani na manang wa hpe mung tsun dan sai raitim bai tsun na asak pu kan a matu gaw hkarang yi galaw ai rai malu ai. Hkauna ma kadai ngalaw ai. Hkauna galaw gaw hkumpa hkrai hkumpa "E hkumpa gaw kadai ngalaw ai" she nga ai. Hkarang yi chyu hkarang yi galaw ai ngu gaw grai pyaw a gaw moi gaw, nam grai law ai re majaw hkyen na wan nat na hkum sum hpa hkai ai dai hku galaw sha ai. Dai kaw na shat sha ai. Rai nna ya ndai e nummawn numla lam gaw mi kajai ai mayu kasha hpe dama ni la ai rai nna ya dauma ni, dama ni le kashu hpe ma mai la ai. Kahpu kanau shada nmai la ai. Dai prat ram ai ni nummawn numla ngu ai gaw kalang gaw dai mi kajai wa ai nla dap hkan rau mawn nna shada da mawn rai na la hkat ai nga ai. Rai nna kanu kawa shada mahkyit mahkai nna la hkat ai nga ai. Ndai hku rai malu ai. Rai nna num la ai nga yang gaw num ni gaw la ni nta de wa ai. Nkau mi gaw tinang a dum nta nkung nkang jahkrai nmai ni gaw mayu nta e nga ai ni ma nga ai. Mayu nta kaw mayu ni shangun ai galaw, ya kasha ni galu kaba wa yang bai htingbyen pru rai ai ni mung nga ai. Num wawn num la ai gaw dai hku rai malu ai. Rai yang ndai kaw mung ndai du magam re ai ni hte anhte du magam nre ai ni shai ai lam nga ai. Du magam ngu ai ni gaw le kade tsan ai de raitim anhte ndai du ni "Dai du ni hte mahkyit mahkai ra ai" ngu ai ndai ma hpe htaw galoi mung ndu yu de shi wa na wa kadai re mung nchye ai de jaw sha kau ai ni mung nga ai. Prat tup myit machyi nna kanu kawa de nta bai nbai wa hkra si ai num ni mung law law nga ai. Anhte du nre ni gaw dai ram gaw nre loi mi ni nawn ai hkan la dai hku nga dai rai sa num mawn num la lam gaw. Maran raitim hkran yang Maran shada la ai nga ai, Marip mung hkran yang Marip shada la ai nga ai. Rai nna nau ni ai shada amyu tu shada gaw nla ai. Dama yan mayu ngu gaw kalang lang nhti nhtang rai wa ai ma nga ai.. Rai nna nummawn num la mayat maya lam ma dai rai sa. Kashu kasha ngu shangai ai shaloi gaw moi na ni gaw matsan mayan mung gaw re. Kasha manga shangai yang langai sha ngam ai mung nga ai, lahkawng ngam ai mung nga ai masum ngam ai mung nga ai. Shangai shangai yawng si mat ai ma nga ai. Ndai gaw anhte nchye nkaw ai majaw re. Ma hpe e tsi tsi nna katsi kahtet malu masha makawp maka nchye ai majaw re hpa nat e mung nre hpa mung nre. Annau ni gaw anhte masum re yawng hkrung ai le. Le nye a kanu dim gaw nu a kanau gaw marai matsat shangai yang langai sha si ai yawng ring ai. Nkau mi gaw yawng si ai ma nga ai. Nchye ai majaw rai nga shangai chyinghkai ai gaw dai hku re. Rai nna mying shamying ai lam ma ya nanhte hpang de na ni gaw nchye kau na mu ai, la rai yang gaw Gam, Naw, La, Tu, Tang, Yaw, Hka, Sharoi, Kying ndai hku. Num rai yang mung Hkawn, Lu, Doi, Htu, Kai, Hka, Pri, Yun ndai hku re hkrak hkrak hkrak hkrak hkrak dai hku. Rai gaw moi na ni kasha shi mali shi kru du hkra lu ai nga ai da moi na ni. Ngai gaw shi mali re ai gaw mu sai. Rai nna e ya dan re mungkan kaw e ya ndai si htan yang na makoi mayang ai gaw mani na manang wa hpe yawng tsun dan sai dai kaw rawng ai dai kaw rawng ai. Ya bum ga na pyaw hpa lam ngu ai gaw mi na shi e lamu ga shingra tara Myen hku ta-ba-wa i dai hta shamyet ai hku re. Wo bum hkaraw ni ndai e lagyawng bum ni ndai ni hpe yu yang nam u nsen ni hpe na rai yang grai pyaw dum ai i grai pyaw dum ai. Dai gaw shingra tara a u nsen ni grai law ai gaw. Nampan ni mung manam pyaw ai ni nsam tsawm ai ni grai nga ai. Ndai ni hpe yu nna shi chyu Myen hku rai yang alu-alyauk le i shi hkrai hkrai myit pyaw ai lam nga ai yaw myit shapyaw la lu ai lam nga ai. Rai na she rau shada myit shapyaw la ai ngu gaw ya na hte maren sha re. Ndai kyang nkaja ai ni myit kata e nkaja ai ni nau npru ai moi kaw na npru ai yaw dai gaw. Ga shadawn manang rau kanawn mazum tim lama ma nju ndawng nga rai, manang wa loi sa shut jang mara tam mayu tinang wa atsawm nrai jang masha ni mung tinang hpe zawn nnawn re kaw na gaw ndai tinang chyu shangwi shapyaw la ai lam hta hkrat sum ai moi kaw na raitim. Sum ai yaw atsawm rai na manang rau kanawn chye ai wa hte gaw e manang rau e nga kanang du tim myit pyaw ai. Rai na she ndai galaw la ai poi ngu ai gaw manau galaw ai ten e grai myit pyaw ai le. Manau nga ai da nga jang wo buga shagu na ni tinang lu ai labu hpun palawng bu hpun na grai pyaw ai manau de sa wa ai ngu grai pyaw ai. Dai manau manau nau chying ni htawng ni dum, la ni rai yang sinat kapaw num ni mung dai labu hpun palawng dai manau nau ai ya na hte nbung ai moi na gaw e ndai shi rit kawp hkrak re ai ya na gaw apa-la she re. Dan rai na manau nau, dai kaw na ndai asak kaba ai ni si yang mangpru ai ngu ai ta-ju poi ngu Myen ni hku gaw. Ndai poi kaw kabung dum ai lahkrang hkrang ai dai mung grai myit pyaw ma ai. Masha si wa ai nga tim shi gaw asak kaba na wa sai ngu ai hku na grai pyaw ma ai. Dai lam nga ai rai na kaga ndai e "Ju hkra" ngu ya na ni gaw "Du hkra" ngu ai rai nga moi gaw "Ju hkra" ngu ai re rai na ndai yi hkyen sha ai ngu mung amyu mi hku gaw grai ba ai amyu mi hku gaw grai pyaw ai. Yi hkyen ai aten mung le nam kata de le grai pyaw dum ai ba ai ndum ai re lu. Nam hpe hkyen hkrai hkyen shani hkyen e loi hkring gaw hpun lang (hpun kran) e dai April hkan rai jang wan nat da ai gaw. Wan nat dat yang akrin rai jang gaw shi na bai dai ndai English hku view ngu ai mu mada ai lam wa amyu mi rai wa sai. Wan ni nat kau dai kaw she dai wan nat kau ai hpang e u hkinji ni ma dai hkan nga ai ni nga ai yaw. Ga de na madi ni tu pru wa dai kaw len rai pyaw ai hku rai nga pyaw. Pyaw dum ai dan re kaw yi wa gap mam ting e mam hkai ai hpe mam ting ai ngu ai. Dai shaloi shada da ga kanawng ai gaw. Daini wo ra wa kaw hkai daini ndai wa kaw hkai marai hkun shumshi shi manga marai shi. Dai shani gaw nbaw shat shadu sha ai, tsa lu ai shan sha ai. Rai na she ndai kahtawng nkau mi kaw gaw lagat la sha ai poi nga ai yaw. Yahte ten rai sai lagat ngu ai ndai Myen ni pya-du ngu ai ndai lagat grai kaba ai. Dai wo nam de "Dai baw nga ai" nga jang she mare pru ai shara langai mi kaw mare langai kaw gaw ya htawt htawt nre galoi mung galaw ai shara nga ai grai pyaw ai. Dai kaw hpawng nna she nat hpe ma jaw ai. Grai wa dam lada ai hku gaw nre du ni e nat hpe shagu hkungga njaw ai le udi zawn re gaitsu zawn re ni jaw. Nat hpe gaw "Anhte ndai galaw ga ai" ngu tsun ai ga rai nga. Di na she le lagat htu ai de gaw lagat dai ni gaw masha hpe grai na ai gaw grai machyi ai. Dai kaw she shana de hkying kru ram kaw sa nat ai gaw. E ramma ni shabrang ni sa nat re kaw na dai hpe gaw shi a hku ndai lagat dai ni gaw shi a hku naura zawn shi a shingbut ngu ai le nang kaw ara rai di galaw da ai shanhte gaw le kata de rawng. Re kaw na lagat dai ni gaw ndai hku nsa ai e lagat dai ni gaw htaw lung wa na she dai kaw ning ning ding yang lung wa na she wo de sa nang sa, nang bai wa ai ni mung htaw ding yang sa wa na nang kaw bai lup re mi lagat dai ni. Dai hpe "Nang kaw lagat nga ai" nga jang she hpun lap hpe jahkraw nna she dai kaw wam shachyi nna ramma ni dai grai share ai dai la ni Myen hku rai yang le-kyin ai ga re share "Bai kadai shawng na" ngu na ndai ram ngan re wan shanan langai hpai na she le lagat sa wawn na dai kaw hkra di dat ai gaw dai lagat shingbut kaw nang lagat hku dai kaw hkra. Dai kaw na she le ra hpang na wun su ngu ai re hpun lap jahkraw dai sa ai ni gaw wan mang kaba byin sai gaw. Wan mang kaba byin yang she kata na lagat ni nle lu sai. Shinggan de na wa ai ni gaw wa htim ai lu shinggan de na wa ai ni. Dai majaw ndai "Daini gaw loimi chyam yu na" nga ai shaloi gaw ya ya nhtoi htoi yang sa galaw ai. Nthoi htoi ai kaw na di ai kaw na gaw yak sai na nna kadau ai ni gaw kadau, na nhkam hkra re ni mung nhkam ai zawn raitim marai hkun rai yang masum ram hpe gaw na ai. Na jang nkau mi hta loi sawng ai nat jaw ra hkra dai shaloi na lagat shan pyi nsha lu hkra re mung lawm ma ai. Grai machyi ai da nat jaw hkra re ni mung lawm ma ai. Kalang lang gaw na hkra ya nna u ga Myen hku rai yang nauk ai le loimi poi shabyin na nga "E dai gaw ndi ga atsawm galaw ga" nga nsin e rai yang nsin rai jang gaw hpa nra sai yawng dai de shang mat sai le nsin re kaw na gaw. Hkying sanit e hpang rai jang gaw nsin grai sin sai dai shaloi gaw majoi nat sha re. Dai wa she dingsang sang share na poi shabyin na ngu wa she mi lagat shinggan e naw ngam taw ai shaloi sa nat ai kaw na gaw nang bai wa ai ni htim ai gaw. E rai na kaning re rai rai dai kaw wan wut rai yawng wan mang rau kaput kau sai gaw hku. Kaput kau re kaw na she "Ndai ya nga ai lagat nang kaw re ngu" kaw hpun galu re hpe mayoi nna she htu ai gaw. Ning di na ning di yang le lagat tsip du ai gaw chye ai. Ning di galun dat yu yang le "Hkrup" nga jang she dai kaw she ndai wun su ngu ai kawa tawng kaw e kawa wan hkut jahku na she dai bang nna dai kaw wan shachyi nna wan hkut kawut bang ai gaw. Wan hkut gawut chyu gawut na she ning di mada yu yang "Wu wu wu wu" nga jang rai nsi ai bai gawut bang, nau nnga sai bai gawut bang hpang hpa nna sai kaw na gaw htu dat ai gaw. Htu yu yang she le lagat ni kahtap hkrai kahtap rawng. Dai hpe she dai kaw shingdan ngu ai kawa gaw yawng hkan tu ai dai wa nna she hpai wa. Hpai wa garu kachyi nga di na she hpai wa htaw nta kaw masat da ai shara kaw ndai mare kaw htinggaw kade re ngu ai hpe daw nna lagap pa hpe maren di daw. Lagat madu ngu ai nga ra ai. "E wora kaw lagat mu sai" nga yang shi tam mu na madu yang madu na shi nlu jang langai hpe loi ai. Lagat madu ngu ai hkam la ai nga ra ai mare kaw. Dai ni gaw loi lu su ra ai. Shat shadu jaw ai n-gu shaw ai le. Tsa chyawm gaw yawng kaw e lahkawn ai madu ngu ai masat ra ai. E dai lagat madu ni hpe gaw e loimi grau di na jaw, htaw du ni hpe gaw lagat ningkawn ngu ai loi pa pa di jaw ra ai lu. Dai kaw na she dai ngam ai ni ndai loi loi abya tawn ai ni hpe yawng kumlaw nna she dai kaw e shalap rai jum rai majap nbang ma ai jum bang shalap bang atsawm shadu nna she shat kajam bai galaw ai. Shat kajam galaw nna she grai mu ai law ndai lagat shan ngu ai gaw shan ni ma hkra hta na kaja htum mu htum re lagat shan gaw. Katsu hta katsu manam ai ngai ya katsu manam pa nkam ai sha chyawm sha ai. Nga ma nkam manam ai ya le ya. Dai lagat ngu ai gaw grai mu ai shi na gaw dai shaw la yang nkau mi gaw lagaw nnan tu wa ai i, nkau mi gaw lagaw rai ntu ai, nkau mi gaw loi pyen lu wa sai raitim yawng mu ai sha re. Dai kaw dai shat kajam dai gam sha tsa malum lu garu kachyi, garu kachyi nga tim ga gumsha gumla gaw ntsun ai dai gaw nmai tsun ai atsawm nga garu kachyi gam sha da. Dai gaw lagat shingbawn ai pyaw poi rai lu ai pyaw poi san san rai sai. Lani mi lana mi sha re shana hkying jahku shi hta gaw bra mat sai. Shana de ya aten hkan le lagat la sa ai ni da nang kaw na ni pyaw nga wan wut tsa lu dai pyaw poi gaw dai rai malu ai lagat la poi dai raitim dai hpe shingbawn ai ngu tsun ai yaw. Lagat shingbawn ai ngu tsun ai pyaw poi. Bai na langai mi gaw um langai mi gaw ndai nat jaw poi mung e numshang jaw sha ai ya numshang ngu ai mi na kaw tsun ra ai rai nga. Numshang ngu ai gaw shawa nat jaw ai shara du ni a nat jaw ai shara mare langai kaw tawn da ai re, nta atsawm di na gap ra ai. Dai kaw kanoi hpun ni hkai za-yat rai nga ai Myen hku rai yang gaw. E dai numshang ngu ai dai kaw laning mi kalang nat jaw poi galaw ai. Ndai mung jawm sha ai nga sat sha ai wa sat sha ai. Num nsa ai dai kaw e num ni nsa ai la ni sha re. Shana de dai kaw na shan ni sihtu ni shan hkak ni la wa jaw ai sha re dai de nsa ai. Dai numshang jaw sha, yi hkyen ai shaloi wo yi lam de mali jaw ai ngu shaning shagu ra ai dai kaw jawm sha. Pyaw poi ngu gaw dai ni rai malu ai. Nnan sha ai ngu gaw nnga ai yaw ya she wu ai re. Moi gaw nnan sha gaw dan rai kahkyin poi nre. "Daina anhte nnan sha na" nga jang shani hkan pa nre shana shan htingbu manang ni hpe saw kam ai ni hpe saw nna "Daina gaw anhte htinggaw ni shat nnan sha ai" nga dai sha re. Ya rai lu ai nnan sha poi ngu grai kadu wa ai gaw moi gaw nnga ai. Nta dingshawn shang ai shaloi e "Nta dingshawn poi" nga ai e dai kaw mung e nat hpe jaw nna si shat gam sha ai sha re. Pyaw poi gaw re banzi daw ai ni ngu ai ndai game ni hpa ni galaw ma ai ma ni. Dai gaw shana chyu rai lu ai shana hkying shi hte hkying kru lapran e gam lu gam sha. Hpang ladu hkrum ai shaning gaw nat ni hpe nga ni ju na kalang mi bai galaw ai ding shawn poi ngu nta kaba galaw jang. Dai gaw nngut ai ni gaw ngalaw ai ngut ai ni sha galaw ai. Nga lu na wa lu na rai pyaw poi ngu ai gaw dai ni rai malu ai lo.

Extended Data

ID: KK2-0014
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd538

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0014

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0014

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na nta (Houses in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Dai bum ga de na nta ngu gaw ya tsun ga nga yang gaw anhte chyurum sha ni Rawang Hkanung Maru Lashi Zaiwa ndai ni yawng hta na ndai Jinghpaw gumchying gumsa Uma ga ngu ai ni gaw grai laklai ai yaw. Dai re majaw gaw dai Uga ga na tsun dan na. Nta gaw dai aten na Jinghpaw ni gaw marai lahkawng sha ma raitim nta galu re ma gap rawng ai. Marai lahkawng sha nga ai raitim tinang ngut jang gaw gap rawng ai. Gap yang she galu de gaw ya nta hpan masum re yaw ginsum, htingram, htingnu masum nga ai. Ginsum ngu ai gaw nta nhku e gaw dingren re wan dap masum sha re kaw na gaw ginsum rai sai. Lawu de dap lahkawng raitim dap langai raitim ginsum ngu di kau sai. Dai ginsum e rawng ai nga sai kaw na gaw grit htum ai rai sai yaw. Njin ngut htum ai n-gun atsam nrawng ai shing nrai chyahkrai nmai gaidaw gaida re ai majaw n-gap lu ai rai sai. Ginsum nga ma ai ndai maga mi hku dingren re wan dap masum rai yang. Mali kaw na sanit du hkra gaw htingram ngu ai re. Ndai wan dap mung ndai pai hkra nsawn ai yaw maga mi ding gren re hpe she shachyang ngu ai ngu ga e pe shi hta kalang lang bang ai re gaw e pe shi daram hta. Ndai jahpung ngu ai maga gaw wa shat dap rai daw dap lahkawng masum rai yang rai na shi hpe gaw nsawn ai yaw. Nang maga na sha sawn ai e dap langai lahkawng masum mali manga ngu sawn ai re. Pe shi ram hta langai ngai re. Dai kaw she ndai kaw gawk dap gai taw dap manga re ngu ga rai yang htaw lahta na mali ngu na wa gaw kawa dingla nga ai dup ai dap ngu ai nkum ai yaw. Dai kawn lawu na ni gaw dinghku de sai e shadang sha ni num la jang dai kaw gawk langai bai hpaw chyinghka lam hpaw. Kanu yan kawa dinggai dingla yan htaw nbang de jahtum ai gawk dai kaw nga ai re nkum ai. Dai kaw na le lawu le de jahtum ai hpe gaw shat shadu ai dap ngu ai re. Dai gaw mali ndai maga na mali hte sanit lapran na gaw htingram ngu ai re nta. Anhte gaw htingram kaw sha rawng lai wa sai. Dai kaw na ndai matsat kaw na lahta de gaw ndai htingnu ngu ai re. Htingnu ngu ai rai sa anhte nawku htingnu ngu ai dai rai nga. Htingnu dai gaw dap hkun re du hkra gap rawng ma ai du ni masha law ai ni dap hku re du hkra. Anhte ga na Numrawng Awng du ni gaw shi lahkawng rai malu ai ngai matsing ai le. Shi lahkawng raitim shanhte na wa nta kaba di na she lahkawng maga dap dat ai nang kaw nang kaw myat-na-chin-sai yawng dap mat wa ai. Raitim mung ndai hpe langai lahkawng ngu nmai ngu ai ndai maga na sha ru ai. Dai rai yang dap shi lahkawng re ma ngai matsing ya sai. Shanhte masha mali shi ram rawng ai le. Shat shadu sha ai shat di matsat ram re shanhte gaw ngu ga. Rai yang she nta dai gaw ya na ngai yu ai Naga ni Balawng Wa ni Chin ni ngu ai hta na gaw anhte Jinghpaw gumchying gumsa ni gaw mana maka hkyik grau ai. Nta dai kaw shada grai grai kaba ai jung, jung nna she le ndaw ngu ai lawu daw de gaw ndai madang ndang ai le ga kaw re npan ngu ai npan. Htawra maga gaw shinggan. Dai nta shinggan hkan e gaw shakum naw kum da ai, ndai kaw wa ni shana e wa dai kaw mam htu ai. Dai kaw na she htaw nhku de gaw nambat shawng du ai wa gaw shat shadu dap ngu ai wa re. Dai shat shadu ai dap lahta kaw bai shayi sha ni num rai nwa ai ni nga yang dai kaw shinglawng yup ai dap langai nga ai. Dai kaw na gaw ndai jan ai ni gaw mi tsun ai dinghku de ai kasha ni nga jang gawk re. Rai yang ndai nat madai nat jaw ai ni gaw htaw ka-ang na dap kaw madai dat ngu ai madai nat dap nga ai. Ndai madai nat dap hpe gaw nkum ai, grai san seng ra ai majoi mi dai kaw wa shat shadu ai zawn wan wut nna dai kaw garu kachyi nmai nga ai grai shareng ai hku tawn da ai. Kalang lang wan wut ya ai, wan wut tim pyi gaw dai hpun pyi grai reng ai laja hpun ni kinsa hpun ni zawn re sha ju ai. Ra mara maza ni nmai ju ai dai kaw. Rai na nat jaw madai jaw ai shani sha dai kaw wan ni wut nat jaw ai. Rai yang she nta dai gaw htaw grai galu rai yang she ndai dap langai hta chyinghka lam yawng ngai hpra hpra hpaw da ai. Dap langai hpe nchyang maga le hpaw di na she htaw nbang chyinghka lam ngu ai gaw ndai jahpung maga hpaw ai re. Rai yang nang ndaw ngu na ndai nnan shang wa ai kaw na e jahpung maga gaw yawng e chyoi ai mahkawn shabrang dap ngu ai nla dap ngu ai galaw da ai. Dai gaw ndai hku re shayi sha lu ai ni yawng galaw da ra ai. Bai nkau mi nlu tim nta dap manga re kaw na gaw bang da ra ai dai dap hpe le. Gawk langai tawn da ai, tawn da rai yang she ya nang gaw ndai research galaw ai majaw gaya ma nmai ai i. Shana hkying jahku hkying shi ram re kaw na gaw dai hkan na num sha ma ni hpun hpai sa na wan wut da ai gaw. Wan wut rai na dung nga dai kaw na she dai mare hkan na kaga buga na mi rai rai la sha shabrang ni bai sa sai. Shana tup garu shana tup garu grai lut-lat shada da magra hkat tim npawt ma ai. Magra hkat kam ai hku mi shaga ning chyin chyin htaw ra nhku de nga ai ni mung na timmung ahkang jaw da ai. Shada yu hkat sha nmai ai madin din da ai le. Le garu hkrai garu garu hkrai garu hkrak nga ya tsun ga nga yang jawng hte bung ai yaw. Kaga wa nnga ai gaw mahkawng chyai na shara wa nnga ai gaw. E dai kaw gaw masha jan dinghku num ni mung majoi sa dung gaw mai ai. Raitim lut lut lat lat la ni hte gayau gaw nmai ai shanhte na rit kawp nga ai lu. Grai rit kawp nga ai ya na ni chyoi ai gaw "Matsat shabat maru marang nga" nre law shanhte mung sari sadang hte nga ai shi prat hte prat. E sumtsaw byin sai nga ai yan gaw dai kaw madu jan madu wa zawn rai dai kaw ma rau yup ma ai. Jahpawt rai yang wa ngam ai ni mung hkungga ya ai le shan gaw mahkawn shabrang rai ma ai ngu dai hku. Nga nga rai raitim dai kaw na rit kawp langai gaw amyu bung ai kahpu kanau daw ai ni kachyi ma nmai nga ai dai kaw nmai shang ai. Num ni nga ai de la ni "Ya wo ra kaw ndai nla dap kaw dai na ngai sa mayu ai" nga jang nye kahkri daw ai lawm ai kun kani ang ai lawm ai kun kahpu kanau lawm ai kun ndai masum hpe yu ra ai. Yu nna she "Ngai grai gaw shang mayu ai wa wo nye kanau langai nga nga ai law" nga jang dai hkan na ni hpe tsun nna dai kanau hpe wa shangun kau ma mai ai. Wa shangun kau "Na nhpu ni nang kaw na kanu karat" dai re majaw gaw num dai ni gaw shada kaning ang ai ni ma gayau nga nmai ai. Langai wa na karat ang yang langai wa na kahpu ang wa ai re majaw amyu tu ai num ni hpawng nga ai re. Magawng ni rai yang Magawng, Nding kasha ni rai yang Nding kasha ni Maran kasha ni rai yang Maran num ni. Ya dai Maran num hkrai nre nga yang loi gayau gaya re ai mung nga ai raitim dai gayau ai de katsa ni nmai sa ai kahkri ni nmai sa ai kahpu kanau nmai sa ndai masum nmai sa ai. Dai kaw jahta e yuptung yuphkaw hkying langai lahkawng di hkra jahta dai gaw jawng rai malu ai. Rai num ni ma dai kaw du ai la ni hpe "Ndai wa gaw dinghku la shatai nmai ai ndai wa gaw dinghka la shatai mai ai" chye ai hku rai nga akyang dai kaw pru wa ai le. Akyang pru ai ga shaga ai shada da masawp hkat ai hpa re hkan akyang nkaja ai dai kaw paw wa ai. Dai re majaw dai kaw nga ai ngu gaw jawng re moi na ni na kaga de nnga ai. Rai na she ndai la ngu ai ni gaw dai kaw majoi sa na nguk-tuk dung nga nmai ai ning chyin chyin. Ndai ning chyin chyin ai ngu gaw moi prat e gaw ndai kabya-yut ai nuk-mu rai nga le ya na mahkawn ai hpa le. Hpa nchyoi nguk-tuk re hpe gaw num ni mung "E ndai gaw la nre alaga re hpa nchye ai" nga dai hku rai nga. Rai yang gaw shi hkik baw ngu ai shanhte a prat e ndai ning chyin chyin ai nga ai nka tim mung nga ai. Dai ni shapyaw dan chye ndai dum ai ndai rung da, ndai pyi htawt, pyi sun, pau, larung nga ni rum ra ai. Anhte la ni dai chye ra ai dai dum, dai dum shapyaw rai she ndai shayaw goi ai ngu ai ning chyin chyin dan rai jang gaw "E la ndai gaw hkum tsup ai ndai wa gaw hpa mung hkum tsup ai la re" dai kaw Myen hku nga yang ake-hkat ai le. Ake-hkat na dai kaw mawn nna dai kaw dinghku de ai mung law law re. Ya na ni hpung sara ni tsun ai gaw matsat shabat nga ai dai nre ai shi na shi rit kawp mi nga ai. Dai kaw mi kade mi dung hpawng kade mi wanglu wanglang raitim tinang wa hkum hkrang nga sha wa ai ngu re gaw shanhte a rit kawp nga ai. "Ngai gaw ndai wa rau prat tup jaw lup nga sana shing nrai tim ya nye m ahkawn prat hta manang di na" nga ai ni gaw nga sha ai ni mung nga ai. Majoi mi nre rai na ndai nla dap ngu ai gaw dai rai sai yaw dai nta kaw lawm ai dap langai mi lam. Nta shagu gaw nlawm ai raitim ndai nchyang maga na dap manga re kaw na gaw bang ra ai. Dai nbang ai ni gaw masha lu-mu-yay hta nta galu tim alaga re she ngu gaw. Anhte ma shayi sha mahkawn ma nnga tim bang da ai le anhte nta kaw. Ngai asak mali manga kru re shaloi gaw shana tup tup garu ma ai kanang gaw kanang na ni mi rai ma garu raitim anhte nta madu ni mung nmai daru ai shanhte hpe. Madin din da ai nmu ai gaw nsen sha na ai. Rai na jahpawt hkying manga kru du hkra gaw nnga ma ai mali hkan e gaw yawng yawng mat wa sai yawng rawt na gaw tinang nta de wa. Dai hpe gaw nambat langai gaw nrat dung ai ngu ai nla bran ai ngu ai dai shi ahkaw-awaw. Moi prat gaw ga ndai yan nmai tsun ai. Ya an pyi nmai tsun hkat ai nang num re ngai la re nrat dung ai nga ga mi nla bran ai nga ga mi gaya ai baw re majaw nmai tsun ai. Mahkawn shabrang chyawm nga gaw nga ma ai ya wa tame-yisar ngu ai wa le moi kaw na tim mahkawn shabrang nga gaw nga ma ai. Rai na ndai nta a lam gaw ndai hku rai sai. Rai na gumchying gumsa ni du ni na rai jang gaw le ndaw de shatsawm ai lam grai hkum ai. Ndai hpun pyen hpe e bwi mun lahkum ngu ai ndai numchying nsam hpraw ai chyang ai hkyeng ai ndai mali hte ka ai. Moi na ni ndai mali hta jan na nchye lang ai. Mali rai malu ai dai ka rai she nang kaw hting gan ngu ai htaw ra yang langai nang langai dai ka. "Daw na" ngu ai htaw ning gaw de shadaw lapan e ning di da ai langai ka ndai gaw gumchyin gumsa nta rai sai du nta, anhte du nre ni gaw dai nmai galaw ai. Kaga gaw kade shatsawm shatsawm u. Rai na she nta dai kaw nang majoi nga sha nre le shang wa kaw na chyinghka hpaw di yang le nbang chyinghka hpaw dun gaw ahkyeng nga re gaw kawa chyinghkyen hpe ye da ai le. Dun ye ngu moi kaw na lang ndai ya lang ai baw sha re kinla grai nga ai gaw anhte kaw. Dai hte ye moi kaw na raitim san seng ai ni gaw san seng ai dun ye ai. Anhte na gaw ya na anhte amaik-kaw ngu ai ma lang nra ai gaw chyinghkyen re majaw gaw le lawu de lut mat wa ai. Dai hku le u ni e hta sha ra ai ni hta sha npu de u ni wa ni tup re gaw. Tsaw de gaw pe masum Myen hku rai yang pyan-mya ngu na gaw pe masum ram tsaw ai law ai. Nkau mi pe mali manga nkau mi pe mi sha tsaw ai mung nga ai. E dai hku re moi na nta gaw. Rai na ya anhte bum ga de gaw ya nanhte ga hte anhte ga gaw mile hkun ram sha tsan ai nanhte na gaw sinna dingdung de rai anhte na gaw le sinpraw dingda maga Numrawng kawng ga nanhte na gaw Lakang gumrawng ga. Dai makau kaw anhte Magawng ga Gwi du ga ngu ai nga ai. Ngai maning moi ning hkan galoi mung du ai le. Dai re gaw anhte kaw gaw nta kaw shi manga ning ram sha hkam ai. Shi manga ning daram hta lai ai kaw na gaw le ndaw de tsam mat wa ai waw wa ai. Hpa majaw nga yang ndai marang hkrat ai kaw e acid lawm sam ai yawng tsam mat wa ai. Dai majaw shi manga ning loimi galaw ngu ai ni gaw shi lahkawng masum rai yang loili dingsa jang run kau na bai gap. Dai nta gap ai shaloi mung hpun kawa grai nga ai majaw nchyang ngu saw ra ai. Nta dap mali mi tsun ai mali re ai galaw jang gaw nchyang lahkawng rai na she htingnu ngu ai dap shi dap sanit matsat re hkan gaw marai kru, law malawng gaw Hkanung ni hpe shaga ai Rawang ni hpe le Hkanung ni. Dai Hkanung ni gap ai nta she grai ngang grai tsawm rai jang she anhte Jinghpaw ni mung "Na nta nye nta, na na gaw Jinghpaw gap ai ngai na gaw Hkanung ni gap ai" grai arawng la ai gaw Hkanung ni gap ai. Hkanung dai ni gaw nga grai ra ai nga langai jaw, marai lahkawng nga langai hte sha mung chyang ma ai. Dan rai anhte hkan na anhte nanhte ga hkan na nta gap shangun nna nga dun na wa, nga nrai yang mung bau ni le moi gaw dai bau ni lang ai. Sinat gaw grai ra ai raitim sinat taw ai nta gap shabrai sinat kadai nau njaw lu ai. Re yang she Bujung ngu ai Miwa mung de na pru ai taung-shay dai ni jaw ai. Ndai ni reng ai re lu num la ai shaloi hpu bang ra ai gaw. Moi na ni gaw dai baw rai ni grai lu jang grai ntsawm ai la sha hpe kaw raitim tinang a shayi sha ni jaw sha wa ai moi na ni gaw hpaga lu ai nga wa hpe. Sinat bang ra ai, lap hkyik ngu ai yang hpaw ngu ai Miwa ga de pru ai palawng ni taung-shay pasoe ni magwi kawng ni sinat ni kachyi ni rau moi na ni lang ai gaw. Rai na she nta gaw dai hku rai sai moi na ni nta le. Galup ai gaw hkindu nkau de gaw shingbwi nkau de gaw hpagoi hpaw hpa nnga nkau kaw gaw dai kawa ga nna. Dai hkindu galup ai gaw kaja htum rai sai. Moi na nta gaw galu de gaw e galu htum pe lahkawng tsa ram galu ai nga ai. Pa de pe mali shi ram re nga ai e dai hku rai malu ai.

Extended Data

ID: KK2-0015
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd539

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0015

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0015

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na palawng ni (Clothes in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Palawng gaw ndai shi a shingra tara hta katsi wa ai majaw lum na matu lawng ai ngu ai dai re. Tsawm na ngu hpe gaw moi shawng daw gaw tsawm ntsawm ngu ai hpe gaw nau wa nshareng ai i. Lum na matu anhte Jinghpaw ni nga hkrat wa ai shara gaw katsi ai shara re gaw. Kahtet ai ngu gaw kahtet ta e jan nan jan nan kra taw ai nre yang gaw kahtet ai ngu nnga ai gaw. Rai shi na gaw palawng ngu ai moi kaw na lawng ai ngu ai hta gaw maumwi mausa hta madat yu yang gaw shawng nnan gaw nam na hpun hpyi jahkraw ni she shinggrum ai da lo moi shawng de le. Dai she hpang de gaw nkau mi gaw ndai chyahkyi hpyi jahkraw tawn ai ndai ni lawng. Hpang bum de gaw ndai yi hkyen sha ai kaw na gaw pasi, pasi lang mat ai. Pasi wa yi kaw hkai ai le. Yi kaw hkai na dai pasi yahte ya yahte rai sai shaw la ai gaw. Shaw la nna sha pasi rin ai ngu ai lanyet ngu ai de bang nna rin la. E tum gaw le ra maga de hkrat mat wa pasi nang maga. E dai pasi hpe she jahkraw di "buk buk buk buk" di shi chyu ndai hku bwa dai hpe she ndai hku ri bai shatai ai. Ri shatai nna she htawra kaw shingna lahkawng shingna lahkawng jun dai kaw she dalang bang rai na ndai kaw e dalim ngu ai laisi rai rai hpun rai rai bang nna aguk nang kaw bai guk. Dai hpe nang ram pe jang she pa ai lo ning pa ndi lu ai mu i ndai ram pe jan ram pa ai pe hkawng pyi ai nbyin mayu ai. Shi wa ndai hku nang kaw gang mung gang ra re she ning rai jang gaw nmai ai. Nang daram re dai hpe she masha kaba rai jang gaw masum dahkrap masum ngu ai re dai hpe kalang ma da ai hpe. Lahkawng sha rai yang masha kaba ni na nmai ai i masum rai ra. Dai gaw da tawn rai she labu mung dai hpe da na galu di na pe manga ram pa de pe masum ram re dai hpe she bu hkrawng ndi ai galu di bat di na bu ai re. La mung num mung ahpraw san ai dai hpraw ai hpe she ya Hkanung ni gaw ya du hkra hpraw ai bu ai. Anhte Jinghpaw ni gaw nbu sa. Tsi nsam bang kau ai shanhte gaw Jinghpaw ni gaw. Nambat langai dai Jinghpaw ni e lang ai dai labu a e dai palawng mi rai rai le ya palawng e lam re ya tsun na yaw. Palawng dai hpe gaw dai nsam nau nbang ma ai ahpraw di galaw ai. Dai da da la ai dai hpe she daw nna nang kaw lata moi gaw nang kaw na nang pa nrai ma ai lo, nang kawn lama nang kawn lama di na she moi na ni mung e zendau ni hpa ni pa nlu ai mu i moi gaw majoi mi rep nhtu hte byin mai ai hku rep nna chywi nna graw. Lum jang rai sai hkrang sa tsawm ai ntsawm ai ngai matsing dat yang ndai column mung ndai kaw e ahtung ning di kau ai rai malu ai ngai nnan matsing yang. Ndai zawn re nnga ai nang kaw e ndai ram re ai sumri zawn re ndai e hkan e nang kaw e matu kaw ning re re. Palawng pyen ni hpa ni nchye um dai hku hpun ngai mung dai hku hpun lai wa sai le. Dai salang ni gaw nang ram galu re num ni mung dai hpun ai raitim moi kaw na tim ndai num ni gaw la ni hta nna loimi shatsawm grau ai. Num ni gaw dan re htat ai nre ningwawt ngu ai ndai shanhte na e yin-si moi kawn grai shareng ai. Galoi kaw na re gaw ngai ma nchye ai ahpa re ri kaja hte da ai. E shi mali ni shi masum jan shi mali re kaw na num sha ma ni dai dumbat da ai. Ndai kaw dumbat da ai kara hpe mung nang ndai maga jahkrat kau sai num sha ma ni tsi (nhtan gyit) kau nna shi lahkawng lai ai kaw na gaw dai hku rai sai. Rai na palawng gaw dai ntsa e lawng ma ai. Ya mi na pasi lawng hpang daw de gaw Sam ni hkan mari la Sam sumpan hte dai prat gaw ndai Sam ni kaw mari la na lang ai gaw grai madang tsaw ai rai sai. Sam palawng ngu ai dai jahpraw ni ndan re ni lawng ai. Anhte la ni gaw law malawng mi tsun ai dai nang kaw da ai hpe bai chywi nna lawng. Ya ngai matsing ai hkying mi jahku tsa sumshi, sumshi jan mali shi du hkra nan e ya na gaw grai shai ai gaw. Ngai nga ai Numrawng kawng ga nga jang nye wa ni nang lawu ga de nsa chye ai ni gaw yawng dai sha bu hpun ai. Palawng ni dai palawng gaw dai hku re, hpang de she masha ni e chywi tawn ai Sam ni chywi tawn ai Miwa ni chywi tawn chywi chyalu hpe lawng re rai malu ai. Palawng gaw dai kaw da ga i.

Extended Data

ID: KK2-0016
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0016

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0016

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na shat mai (What people eat on the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Shat mai gaw moi kaw nna anhte kaji kawoi ni tsun ma ai shat mai ngu ai gaw nga malu ai moi kaw na. Re yang shanhte a shat mai gaw ntsa lam gaw hpan lahkawng re. Sihtu ngu ai ndai kai htum ndai kaw htu sha ai ma re wo ra shadu ai ntsin ma ndai yan gaw moi kaw na nga sa wa ai. Re yang she ndai shat gaw n-gu shadu ai re chyoi sai le i kaga mi tsun nra sai shat n-gu shat. Re dai shat a lam loi naw bai tsun n-gu kaman nsha lu ai majaw yagyi hkungwi wulai hkungwi nam na nai ndai hte gayau shadu sha ai hku re. N-gu hkrai gaw nau wa nsha lu ai rai gaw dai shat rau mai sha ai gaw si ntsin hte sihtu ngu ai ndai lahkawng nga ai. Rai na shan hpe gaw lu yang sha ai nlu yang nsha ai, ya na zawn regular hku nlu sha ai. Nat jaw yang she shan lu sha ai nam na dusat gap yang she shan lu sha ai. Dai majaw shan gaw lu yang sha ai nlu yang nsha ai. Dai shan hpe gaw jahkraw tawn nna ya sihtu htu sha ai mung nga ai shanam hte e ndai kahkum shadu ai hte namlap ni hte htu sha ai. Dai kaw gaw dai si htu ngu ai kaw gaw majap hte jum gaw nbang nmai rai nga majap hte jum. Raitim mung jum taw ai majaw jum nlawm ai ma kalang lang htu sha ai. Jum nlu sha ai majaw le e dai gaw si htu rai sa. Dai kaw gaw nawhpu rai yang she ndai nga banau shan jahkraw nga jahkraw shanam nbu si shakau hpraw ndai ni hpe htu ai. Rai na she si ntsin ngu hta gaw si ntsin gaw grai law ai bum ga gaw shi chyu pru ai nam de grai nga ai gaw. Si ntsin dai kaw gaw yi kaw hkai ai nai, nai hte wa uhkum shadu sha ai. Dai kaw na namlap ni wa hkum lap ni chyinghkrang lap ni chyinghkrang ngu moi gaw nnga ai ndai ni ma shadu sha mai ai. Dai kaw na she ndai nawkyu si ni kaga yawng ndai pajawng kawng ai ndai yi kaw pru ai yawng gaw si ntsin shadu sha ai. Kalang lang nga yang gaw ndai hpan mali manga chyaw na mung shadu sha nnga jang gaw langai chyu mung shadu sha ai. E dai mung dai si ntsin kaw na nlawm nmai gaw jum rai majap rai mahkri rai re dai masum rai malu ai. Jum rai majap rai mahkri rai e ndai mahkri gaw kawa makru jahkri sha re yaw. Kaga mahkri nlang chye ai. Ndai ya anhte ngu ai myit-chin-chauk le kawa makru hte galaw ai mahkri dai nga ai ndai anhte June July hta law hkra galaw da na jahkraw da na sha ai gaw. Dai si ntsin hta gaw nlawm nmai jum rai majap rai mahkri rai masum. Dai kaw na ngam nna gaw wo ra nhprim pan ni bang bang wo ra magram bang bang machyang si mi bang bang nbu mi bang bang bang lu ai. Raitim nnga wa ai hta dai pyi gaw kalang lang jum nlu sha ai nga ai rai nga. Jum nnga ai shaloi gaw majap hte mahkri sha bang. Hpang jahtum e mahkri mung nnga rai jang gaw kaman ma shadu sha ai si ntsin hpe kaman ma shadu sha ai. Raitim mung dai gaw mala la nnga ai shaloi she re. Dai majaw shat ninghkau poi langai mi gaw sihtu rai shat rai si ntsin rai masum rai malu ai. Ndai gaw nlu tim lu tim ra ai ngu da ai. Dai kaw na gaw nang banau lu shan lu rai yang gaw jat sha u dai hku rai malu ai. Dai lu sha gaw dai sha rai malu ai. Dai nat jaw ai ten hta e nga sat sha u sat sha na daini hte shadu sha hpa di sha si ntsin di lu shat shan hpe shadu nna shat kajam daini na "Kachin Dan Pauk" baw nga ai zawn re mung gayau sha. Rai na she ndai nawhpu hpe gaw daini anhte pe-puk ngu ai anhte yawng nawhpu hpe gaw yi kaw hkai ai le. Yi kaw hkai nna dai yahte nshung ta rai sai November kaw na shadu nna lahpaw hte makai na garap kaw da. Ndai gaw grai mu ai ya na hte nbung ai bum ga na gaw grai mu ai dai ndai nawhpu ma sha ai. Shanam rau htu sha ai rai na dai kaw na gaw yi kaw na gaw dai si ntsin di sha mai ai gaw nai e ndai hkumli tsin e hkum hkyeng pajawng hkawng hka tan si saga hka si naw gyawn si ndai ni re si ntsin shadu sha ai gaw. Rai yang she ndai lanam ta rai jang makru mahkri, makru hpe gaw dai hku mung shadu sha ai, mahkri di na mung sha ai makru kawa makru le. Kawa makru hpe she makru bai ngu ai rai malu ai yaw. Sha na re shaloi gaw makru ngu tsun ai re. Jinghpaw ni na grai yak ai law wora gaw kawa makru rai nga raitim sha na ngu jang kawa makru ngu na bai tsun ai. Makru jahkri ndai hku sha ai rai malu ai. Dai gaw English hku rai yang regular lu sha ni rai nga ai. Kaga ma nnga gaw muk ma nnga hkausoi ma nnga hpa nnga ai gaw. Re gaw dai hkau-puk htu sha ai mi shadung htu sha ai mi dai hta lai na hpa nchye ai moi na ni. Rai na tsa shadu lu ai le ndai tsa gaw nhkyeng mam ngu ai nga ai tsa mam ngu ai shi hpe tsa shadu yang grai mu ai. Nchyang mam ngu ai nga ai nbaw mam, nbaw hpe n-nyeng ma ngu ai ndai hte masum rau shadu lu ai. E dai tsa hpe tsa shadu nna lu rai na she ya nang kaw shi a lam yan tsun ra ai gaw ya tsun ra ai gaw si mai ngu ai dai rai nga. Kalang lang nat jaw yang shan hpe ju nna ahkak nna shadu sha ai hpa di na sha ai dai kaw shingjwi hta shajoi nna kakang sha ai re gaw dai gaw nta na rai sa. Kalang lang shan nga ni gap lu yang dai sha ai jahkraw tawn nna bai htu sha ai. Dai moi na si mai gaw dai sha re. Le nga hkwi yang nga lu yang kalang lang sau ngu ai gaw nlang nnga ai gaw nam man gaw, nnga tim grai mu ai bum ga na nga ni gaw. Dai jum bang kalang lang gaw dai jum nnga ai aten gaw dai hku sha namlap ni hte shadu sha. Ndi gaw moi kawn nga ai rai malu ai nlung di dai mahtat di ngu ai ma nlung hkrai rai malu ai moi na ndi ni gaw dai kaw shadu sha. Rai na ndai ya si mai ngu ai gaw dai hku rai malu ai nga banau sha ai. Ya mi kajai ai ndai shan nga shan hpe yat taw ai hpe shan hkang ngu ma galaw sha mai ai. Bai jahkri ngu ai achin-pauk jahkri ngu ai ndai nga wuloi sai hte mung mai ai bai na ndai shan hpe shadu nna n-gu hte shadu nna bang da ai jahkri dai ni sha ma ai. Wa shan jahkri gaw moi na ni gaw nlu galaw ma ai hpa majaw nga yang jahkri hkri tawn da hkra di ai wa shan nre. Shan di na sha sha kau ai jahkri hkri na nnga ai, nga shan hpe galaw ma ai nga wuloi shan ni sai ni dai hte galaw ma ai jahkri ngu ai galaw sha ai achin-pauk ai dai rai malu ai moi na ni na gaw. Nam na dusat ni nam u ni hpe gap na sha chyahkyi gap la nna sha. Dai lu yang gaw shan sha lu ai le ya na anhte hotel hkan mari sha ai hte maren hotel na hkan hta grau mu ai le moi na taba-wa namlap ni sha ai wunru ni namsi ni sha ai re majaw moi na shan ni gaw grai mu ai bum ga na gaw dai ni sha, dai hku rai malu ai.

Extended Data

ID: KK2-0017
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0017

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0017

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na shatmai (Food in the mountain) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita) There is a rice cooker in each house. There are two rice cookers in some houses too. If there are many people in that house, there can be two rice cookers. But they cook in different fire places. Mostly, there is only one rice cooker in a house. And the housewife cooks rice with that. The eldest housewife cooks the rice with that if she is not very old. I want to tell something. When I was forty years old, I remembered vividly. Every house had already got the rice cooker. I have no idea who gave them. It is called Di-up, and every house has that. (Di-up is a kind of deep fryer.) There is no one who doesn't own that. Did Chinese give it to them or Shan? But I guess Tibetan didn't give it. Indian didn't give it too. The Indian people didn't use it. They use De-aw (cauldron). Every house has it. They own at least two cauldrons. Some even own four cauldrons. I don't know where they got those caldrons from. Every house had at least two cauldrons since I was born. I don't know the earlier time. I told you yesterday that the Kachin people were very poor in the past. We couldn't afford to eat only rice grains. So, we mixed potatoes, other vegetables, yams and rice to eat. And it should be hard. After that, we wrapped the rice with banana leaves. They were very clean. We never used plates in the past. We picked the banana leaves and placed them on the rice pot. We placed one upon another. We went to the forest to pick the leaves if there were no leaves left to use. There were two or three kinds of wrappers in the forest. We made a bundle of wrappers and we called it 'Lahpaw Tsu'. There is a bamboo section called "Shat Kindung." It has two holes. We put a handkerchief into it and cooked the rice. After seven or eight hours cooking, the wives put the rice in a basket which was separated for the house owner. They put two bamboo sections of rice there. And they also put a curry or soup there. They pounded chilli, salt, ginger and sun-dried meat together. They wrapped that up and put it in the basket. They put the soup into a bamboo or a bowl which was sold by Shan. And they put two wraps of cooked rice. Then, they gave the basket filled with rice and curry to the men. They gave it to every man. We can put two or three wraps of rice. It doesn't matter. Burmese called it as 'Htamin Htut'. Wrapping the cooked rice is up to the one who wraps rice. At some houses, they wrapped a small one. If we cook a tin of rice, we get two wraps of rice. A grown-up man can't be full by eating only those two wraps of cooked rice. But two wraps of rice are perfect for most people. We don't usually give three wraps of cooked rice, normally two. We give that. We packed the rest and kept those. When we go to the field in the afternoon, we take those rice. If we have a guest, we give those cooked rice to him to eat on his way. We give two wraps of rice packed with banana leaves. But we don't give curry. We give that rice to the guest. He could find something to eat together with that rice on the way. There are many leaves which you can make soup in the highland area. There are many different kinds of leaves. Many delicious leaves are growing everywhere. He could make fire at the place where he arrived. We usually cover the fire by ash. We put the wood in the fireplace by covering it. We put the fire wood here, not to burn the bamboo frame of the fireplace. When we lift that wood up, we could see the burning wood. We could cook rice and boil the water there. Maybe, there might be chilli, salt or fermented bamboo shoot. We could eat those if we have. It is normal for a traveller. We eat dinner at around 8 p.m. or 9 p.m. At night, we eat the mushy rice. It's similar as rice wraps with meat and vegetables. But we couldn't afford to put lots of indregients in mushy rice. We put some rice, wax gourd and yams. And we cook it mushy and pulpy. Then, we wrap it with banana leaves. We pound some chilli and salt to eat with that rice. We eat like that at night. Sometimes, we cook rice for dinner when we have guests. But that is not regular. The Kachin people eat three meals a day. It's just like that. These days, people usually said, "If a child is a picky eater, his IQ will be low. He can't learn well. He could be easily infected with disease. A child must eat nutritious food." But I don't think so. We are very poor. We couldn't afford to eat rice. We don't have any rice to eat in rainy season. My father is very old, and my mother is frequently ill. We can't afford to eat rice grain. We find some leaves from the forest to eat. Now, I am over 80 years old. I don't have any diseases. Our IQ level is good too. When ten people from our family take exam, nine people pass the exam. Only one person fails the exam. He is already dead because of drug. He died last year. He has three children. They live in Yangon. Only he failed the exam. Only he failed the exam. I passed the exam too. Our IQ level is good. People say nonsense such as if you don't eat well, your IQ will be low. They are all nonsense. We didn't attend any tuition too. If I took tuition, my grades would be very good. But I was poor, so I couldn't afford to take tuition. I had to work as a porter. I attended Grade 11 in 1959 and I was graduated in 1975. I worked when the school was close. After saving some money, I attended the school again. I eat only vegetables and I am so healthy. I have no disease. I don't need to wear glasses too. Now, I am 82 years old. So, when someone says, "Mom, I am not healthy because I couldn't eat meat. I didn't attend any tuitions, so I am as clever as my friend," I don't believe it. It's not like that. Now, we have only Chinese products. They are very bad quality products. Medicines are made in China too. We don't know what they used to make them. There are many Chinese people all over the world. But they are very bad people. The food they made is not healthy. I placed the eggshell over there. When we prick the egg yolk, it turns into white. There is no yellow yolk in the egg. There are some eggs like that from China products. We, Kachin people, are very poor. We can't afford to eat rice. There are many vegetables, yams, bamboo shoots, etc in the forest. We eat those. It's just like that. We have many fruits. But you know we are fools. We eat only those fruits which are growing naturally. We don't know how to plant a tree. We don't know which fruit is growing in which season. Let me tell you one thing. There are many gooseberry trees at the place where I live There are fruits called Sum taw (a fruit which has a dark blue color when it is ripe), the plum trees, rambutans, a kind of sour fruit (it's green and long), crab apples, plums (a species of plums), oleaster plums, ridge gourds, a fruit called Dik Dari, a kind of berry plants (the fruit is purple or dark blue color), guavas, pomelo trees. We just pick those fruits whenever we want. We didn't know that we could grow those trees. The fruits are bearing in this season. We even cut the trees down if we can't climb up. We eat fruits which are growing naturally. We are just fools. We didn't know that we could grow those trees. We eat all the time without growing. We have lived like that. All people are like that, not only people from our village. Those trees are naturally growing in the forest. Japanese don't eat cherries, do you? Do you make wine with those fruits? Isn't it bitter? You didn't eat? Fruits are just falling down on the ground? People from Shan state make wine with cherries. Cherry wine is really bitter. But we can put something sweet in it. The Shan people make wine with cherries. But here, cherries are just on the ground. No one use them to make wine. No one eats those fruits. Fruits are just on the ground. We eat only sour fruits called Shayang. We don't even want to grow banana plants. Banana plants are very useful too. We also don't want to grow fruits like pineapples. We just eat the fruits which are growing naturally. Even though I am also Kachin, I'd like to tell you that the Kachin people didn't have any creations. Nature has given us many valuable things. This is about how Kachin eat. Transcription (Ja Seng Roi) Jahpawt gaw ndai nta langai mi kaw e shatdi langai sha re mung nga ai. Hkawng re mung nga. Masha grai law jang hkawng. Raitim, dap kaga ga shadu ai. Kaga re. Law malawng gaw langai sha re. Dai shat gaw nta madu jan nan shadu ai yaw. Ndai nta madu kaw na, e yawn htan grai ai kanu shadu ai re. Ndai wa yang gaw le. Dai shadu rai yang gaw, jahpawt gaw, jahpawt shat gaw ndai kaw nga langai mi tsun ai. Ngai dum pru ai mali shi aten hta gaw nta shagu ndi lu sai. Gadai jaw ai kun n chye. Gup re. Ndai maga, nang kaw e di-up ngu ai nga ai. Yawng lu ai. N lu ai n nga ai. Ndi dai gadai jaw ai kun, Miwa ni jaw ai kun, Sam ni jaw ai kun, Tibet ni gaw n rai na re. Gala mung n re. Gala dai baw di n lang ai. De-aw le, dai lang ai. Dai gaw yang nta shadu nga ai. Grit htum lahkawng. Nkau mi gaw mali lu ai nga ai. Kanang na lu ai kun n chye ai. Ngai shangai wa yu yang nga sai. Shawng de gaw gara hku re kun n chye. E, jahpawt gaw dai kaw shadu ti na she, ndai anhte gaw mani tsun sai. Mastan ai majaw, n-gu n sha lu ai majaw, n-gu loi bang rai kaw na gaw, awra Nai bang, namlap bang, dai Yagi ngu ai hkungngwi ni bang, gayau gaya she di ai. Raitim, ja ja rai ra. Ja ja di na makai ai. Lahpaw hte. Grai san seng ai law shanhte gaw. Lahpaw ngu ai, galoi mung shat ban n lang ai gaw. Lahpaw, shat makai sha na lahpaw gaw dai di jan kaw kahtawp da ai le. Kahtap da. Htum wa jang bai nam de na tam la. Nam na lahpaw gaw amyu hkawng masum nga. Nang ra ai dai kaw "Lahpaw Tsu" ngu ai e, shabawn na dai hku tawn da ai. Dai hpe she, tsupni nga ai le. Tsup ni mung nang arut kau arut kau di na, dai hpe makai, makai, makai di shat kindung ngu ai kawa hte wa ai ndai ram re mahka gaw nang kaw rai, nang de kaba. Dai kaw makai bang da. Makai bang di na she, hkying sanit masat hkan gaw htaw dawdap ngu ai la de na ni na gaw shina shingkrang ngu ai nang ram re nga. San da ai. Dai kaw e lahkawng lup. Nang jut kaw gaw si, si-ningtsin lu ai. Dai kawn htu ai langai lawm ai. Majap hte jum, shanam, shan jahkraw htu ai. Dai hpe makyit ndai ram di lup. Si-ningtsin hpe dai nang law kawa rai yang rai na, nang Sam ni kaw mari ai dan-aw hkwet rai yang rai na. Dai hkra. Dai kaw si-ningtsin bang. Nang shat makai lahkawng. Bang na she La ni hpe gaw hkra. Hkra. Lasha ni hpe yawng, dai hku tawn ya. Nang na nang san. Masum ma tawn ma. Lahkawn ma tawn ai, masum ma. Raitim mung, ndai shat makai ngu ai "htamin htuk" le i, myen ni gaw. Shat makai ndai kaw masha myit masin hkan nai. Nta langai kaw na gaw kachi sha law ai. "Nawsi bu, tabu" rai yang, makai lahkawng num n sha. Dai la kaja ngai mi rai yang mahkai lahkawng sha yang n hkru ai. Taman ni nau n sha yang gaw hkrak re. Raitim, masum, masum gaw nau n jaw ma ai. Lahkawng malawng ma. Lahkawng malawng ai. Dai jaw. Reng she, shani gaw dai shadu tawn ai kaw na makai da ai naw nga ai gaw. Dai hpe shani yi sa na rai yang hkawng hpra gun. Gun sa wa yi de. Manam rai yang mung dai ni lam de sha u ngu jaw dat ai. Lahpaw hte makai ai le. Hkawng jaw dat ai. Ndai si mai gaw n jaw. Dai makai hkawng jaw. Aw shi lam kaw kaning di mi sha sha. Du ai shara kaw tam la na si-ningtsin shadu. Anhte bumga gaw si-ningtsin ngu ai gaw lam yan tup nga ai gaw. Dai nam, nam lap amyu myu grai nga. Lam hkan lahkawn sa wa yang grai grai mu ai ni nga ai gaw. Htaw du ai kahtawng kaw wan wut. Wan gaw wan dap kaw wan up da shanhte. Nang ram re hpun tawng hpe wan, le dap kata de lup da. Nang de e n hkat wa na matu. Nang kaw dap re le. Dap kawp. Nang de gaw chying hkyen. Nang de n du ai gaw dai gaw, lup da ai gaw. Lup da ai ning ning ka-aw yu. Wan gaw aw ahkyeng rai rawng nga ai. Dai kaw wut. Wut di na nang dai kaw shadu sha. Dai kaw ndi ni hka ni shadu sha. Dai hkan majap ni nga yang nga. Mahkri nga, jum nga. N nga yang kaning n di sai. Di na she dai rau sha. Aw, hkayi twa. Dai hku rai ma lu. Reng shana gaw, shan hkying masat pat win chyin kaw jahku hte masat lapran e sha. Dai shana gaw shat shakya re. Ya nang kaw na shat kajam zawn re. Raitim, dai ram n hkum ai law. Matsan ai law. N-gu loi lup. Wa hkum si lup. Nai lup rai kya kya di na makai gaw makai. Dai kawn she jum majap ngu loi mi htu. Hpa raitim dai hku. Dai gaw shana sha. Raitim, kalang lang gaw shana raitim, "e, dai na gaw loi manam nga ai hte kan-si ai law. Loi atsawm shadu mu" nga yang gaw shat shadu sha nga ai. Dai gaw regular n rai sai. Lani mi masum lang sha Jinghpaw ni. Dai hku rai ma lu. Ya, ngai ya ndai malu masha hte seng na, ndai prat hta Jinghpaw ni a mare de grai chye tsun ai. Ma ni malu masha n lu yang IQ n lu ai. Hpaji n chye ai. Lusha n hkru yang Yawga shang ai. Lu sha kaja sha ra ai. Ngai dai hpe n hkap la ai. Ya nye kanau ni nan hte grai matsan ai, May shata htum June kaw na n gu n mu sai. Nye Wa grai dingla ai.Nye kanu ma grai machyi ai, Mam n lu sha ai anhte. Nam de na namlap ni sha hpa sha, sha . Ya ngai asak 80 jan duhkra nga ai. Yaw ga n nga ai. Reng she IQ mung ya nye amyu ni maroi shi san poi hpye ai, jahku awng ai. Langai sha hkrat ai,moi ya si wa sai ,kani lu n na. Ma Gam le ,Kani lu n si sai. Maning din e si mat sai. Kasha 3 ya Yangung kaw nga ai. Dai wa sha n awng ai. Ngam ai ni maroi shi hpye yang yawng, shi sha n awng ai. Ya, moi ya ngai awng sai.Shi kasha wa awng sai. IQ ka shi de. A la kar .....bar law ...nya law ...e.........a la ga tsun ai. An hte gaw tution ma n la ai,regular sha re. Tution lama la yang ngai ni gaw lu ai gaw.Ngai gaw matsan ai majaw dai ning jawng lung,hti ning n nga sai. Kuli galaw. Bai lung,bai lung 59 ning kawn lung ai 75 hta she bwe lu ai ngai Ja kaw bungli galaw bai lung, bai lung di ai le. Rai na ya n dai, hkam ja n ja mung ngai nam lap chyu sha ai, ya hpa n ra ai.Myi ma myi set n ra ai hti lu ai. 82 ning ya. Dai majaw an hte wa e Nu e ngai gaw tution n sa,. lu sha n kaja n na manang n dep ai law, ngai lu sha n kaja n na machyi n ngai law, a la ga . Dai hku n re. Ya an hte gaw miwa ga kawn shapraw ai rai ni yawng masha si ai baw hkrai re gaw, sau chyayat ni, muk ni, maw..... tsi mung n dai ya tapbalet ni mung hpa mare, Mawa gaw Mawa gaw dai ni grai galu kaba ai nga tim n kaja ai law, n dai ni galaw ai malu masha ni mang na ngai Udi htaw ya kawp tawn da ai Udi a tu Chyaw dat yang yawng a hpraw rai mat ai, a nit ma pa daw bu,a wa ma pa daw bu, dai zawn re ni nga ai. Reng ngai ngu mayu ai gaw, moi an hte jinghpaw ni gaw matsan ai, n gu pyi n lu sha ai. rai timung nam kaw ta ba wa pru ai Nai ni ,Langu chyaw ni, Langan ni Makru ni nam lap ni grai nga ai. dai hku re . Nam Si, dai ngai tsun na .Ma na an hte gaw mana . Shi chyu si ai hpe sha sha ai, hkai n chye ai, Dai a le chya si ai gaw, galoi a ten e kadai, galoi a ten e hpa baw ya ngai tsun dan na.Ya ngai nga ai ga kaw gaw zahkya si ngu ai nga ai. Sum taw si ngu ai nga ai. Sum lang si ngu ai nga ai. Wa mayan si ngu ai nga ai. Shayang si ngu ai nga ai. Makawk si ngu ai nga ai. Kumju si ngu ai nga ai. Jaring si ngu ai nga ai. Marit si ngu ai nga ai. Dik dari si ngu ai nga ai. Sum waw si ngu ai nga ai. Ma laka si ngu ai nga ai. Salwi lwi pawp si ngu ai nga ai. Dai na ram nam si dai ni shi hte shi re majoi di sha,majoi di sha hkai ai baw n shadu ai. n dai a ten e dai si, dai si, hpun nawng kran ai lung n ngut yang. Dai shi chyu tu chyu sha ai . Mana an hte gaw, hkai ma n chye, hkai yang grai kaja ai. Dai hku nga lai wa ai an hte n hpaw ni. An hte mare sha n re yawng dai hku . Nam kaw shi chyu tu ai. Ya n dai nan hte Japan ni Cherry ti hpe n sha ai i ?Nan hte Lau hku shadu i ? Cherry ti le, hka ai n re ni . n sha ai i, shi chyu hkrat mat ai i . Sam mung ni gaw a yet chyet ai lu, dai gaw Wine hpawt ai lu . Cherry Wine nga a hka nga ai. Rai tim dai hpe a cho bang na lu ai. Sam mung na ni le, Cherry Wine mung nga ai. An hte kaw majoi hkrat taw ai Cherry ti . N sha ai. Le ,ga kaw shi chyu hkrat hkrai hkrat, hkrat Shayang si, dai ni sha ai gaw nam si Nam si dai gaw,grai mana ai law langu pyi n kam hkai sha ai gaw, langu ma grai kaja ai n kam hkai sha ai. Jang wawm si ni kaja ai n kam hkai sha ai. n chyoi shi chyu tu sha. N dai gaw ngai Jinghpaw re hkrak tsun ai. Grai mana ai Ti Htwin Mu mashi bu. Tabawa gaw shi chyu pru ai grai nga ai majaw . Dai hku re. Malu masha gaw.

Extended Data

ID: KK2-0018
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0018

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0018

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na lu hka (Drinking water in the mountain) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Htoi Awng) In the past, Kachin people only wanted to stay on the mountains. They only wanted to stay on the mountain. They carried the water from the streams. The streams were flowing through mountains to valleys. They got the water from the streams on the mountains. They got the water everywhere. The streams were flowing If you walk a step, around one mile or three miles. There was water everywhere. The streams were flowing not only on the mountains but also through the valleys. So, the places where the Kachin lived, the streams were everywhere. You can drink the water from the stream where you want. But sometimes, the water is not flowing from the top of the mountain. The water flows though the brae. It was not from the top of the mountain. It was from the brae. The water was aplenty. Then, in a village, you built a house on the mountain, but carried the water from somewhere by seeking the way. Everyone carried the water without slicing. Carrying water was the task for women. They also made the water-supply under the downstairs of the house. That was the same as the well. That well is made with the bamboos and deep about four feet or three feet and arrange beautifully, cut slightly. That must have the joint. And scrape that joint. After that, they put it in the small basket. That basket was made straight. Although the way was far too much, the women and the children carried the baskets. The way to carry the water was not that much far by miles. The way was far about three furlongs because the water was plenty in the mountain. They made the best way to carry the water. And also made the cistern. They poured the water to the cistern. The did not know how to make the concrete water cistern. The water is flowing by itself and never gets dried in my whole life. It was natural. But I do not how it will become in the future. In that, some amount of the water squirt from under the rock layer. and put on that hole with the bamboo. After that, the water flowing through the bamboo. They did not have the soap when they took a bath. "Please the ladies do not come here cause taking bath. Go and bath there". No one took a bath here. They took a bath where the water was squirting. But it was not the same. They dug small springs on the ground to drink water. That was not conduit. They dug like the well and not too deep. They dug the ground and put the small stones over it and they drink the water from that spring. In Garai Yang (a plain), the condition was not the same as the highland. They put some kinds of fish inside it to get cold water, but the highlanders didn't like that. They found it disgusting. They scooped up the ground with their hand but the highlanders didn't like it. But they have to drink that water if they don't have enough water. They scooped it. After they scooped, they carried water with the bamboos. But it was not the same on the highlands. The water drips through the brae. In Mali Hkrang Wa Lawng where our relatives live, when we stayed there, it was called "Hka Mai". They scooped up with the hand and it was called "Hka Mai". But they do not like it. It was called fountain which made by the bamboos and they drink from there. The water is just like that. And, some caliphate (Duwa) and people built their house on the highland area. They drank the water which the women carried by seeking the ways. In the celebrations, the women and the children carried water. There was about three furlongs farthest, I guess. For some, they made the cistern in the backyard. But for us, we received from the backyard. In the place where I was born, we got the water by scooping in the backyard. My father told not to drink from there and drink from the others because he planted some seeds and vegetables. He planted just in front of my face and covered with the bamboos. There was plenty with the fresh basils and vegetables. My father told me not to drink the water from there. There was filled with the water just naturally. You will see that our Kachin land is filled with the beauty of the nature than your country "Japan". But there was no creative although we have natural resources. It was pleasant The mountains were flexing from somewhere to somewhere. There were more than hundreds of wild bird species. That was just the same size with the bird when I showed you last year. But almost all gone now. Nowadays, they sprayed Chinese's chemical fertilizers. So, almost all wild birds are gone now. It's like that. It's all about water. Transcription (Ja Seng Roi) Gara hku re i nga yang gaw, moi na Jinghpaw ni gaw kawng de chyu nga mayu ai. Bum de chyu nga mayu ai. Le hka yawng ai de na nan gun lu ai. Shi gaw bumga gaw ndai layang de mung hka gaw shara magup yawng ai. Bum hkan gaw hpaw ai gaw hka. Shara magup nga ai re lu. Hka nang lam langai hkawm wa yang, meng masum, meng mi ram hkaw na gaw hka ni yawng ai gaw. Yawng, hka kaji ji re ni grai yawng ai. Bum hkan ni yawng hkan hka yawng ai. Ndai hku. Jinghpaw nga ai shara de. Hka gaman re gaw. Hka shi ni. Dai kaw na nang ra ai kaw na lu. Kalang lang gaw nga ai, ndai lam wa, bum ntsa lam hku re kaw gaw n nga. Nang hku reng yawng ai gaw. Bum hting rem lam e yawng ai hka gaw. Ning re bum kaw na hpawk n re. Ndai hting rem hpan chye re. Htaw hka gaw mana maka re re. Rai yang she, kahtawng ngai kaw rai sai i nga jang gaw, nang nta gaw htaw bum kaw galaw da. Hka gaw le kanang kaw na kun dai de sha lam waw na ndai hku gun ja lu gaw. Nlen ai. Yang gun ja lu sha re. Num ni lit re. Hka ja ai gaw. Dai nta ngai gaw she, nta le lawu dap kaw hkahting nan ngu ai galaw da ai. Dai gaw hka nhtung "WA" le. Hka nhtung ndai pe mali, pe masum, dai ram galu ai kawa hte. Grai tsawm hkra sep kau ai. Atsang di. Dai gaw lami lawm ra ai yaw. Nang kaw lami. Dai hpe ding hku kau, ning. Ding she hka htingga ngu ai "Karan" wa da ya ai gaw. Shi gaw ning n re. Htawng lawng re. Dai kaw num ni dai kaw ma ndai ram law kaw na hpai ai ni hpai rai sai, le gade tsan tim. Tsan ai nga tim meng wa gaw n re le. Bumga gaw hka law ai re majaw, hpa lung masum dai ram gaw tsan ai nga. Dai le hka lam hpe gaw shanhte atsawm galaw. Galaw na she le hka koi "Hting Nat" ngu ai tsin galaw da ai. Nang kaw gaw kawa hte "hpawk, hpawk,hpawk, hpawk,hpawk, hpawk" dai hku yawng nga ai gaw. Ndai inggade kan ni ma maluk tat bu. Hka gaw shi chyu yawng nga. Hkyet wa ma n nga ai. Nye prat hta hka yawm wa, hka hkyet wa n nga. Taba wa. Ya hpang de she gara hku rai wa na kun n chye. Dai kaw she, hka n kau mi ya ndai hkumpa ning re n lung kaw na, nang kaw na nan hpawk re. Nang kaw na nan pai zawn pru wa. Dai kaw kawa e graw, di le. Graw di re, nang kaw hpaw re. Hka shin ngu moi na ni gaw, sapbya mung n nga. Hpa n nga. Num ni, num ni hkum sa. Nang ngai hka shin ai. Dai kaw shin. Nang de shawa n sin ai gaw. Ndai hkrat taw ai kaw dai hku shin ai. Raitim, n bung ai. Nang ndai, ndai ga layang e ga ndai de gaw akrawk na lu ma. Singgat n re. Nang kaw e hka htung zawn re ayen ai le. Dai mung sung ai n re law. Nang kaw yen yen yen dai kau na she, nang kaw n lung ni hkra hkra di. Dai gaw shagawt na lu ma. Ndai garai yang hkawng ngu ai mye pyen de ta. N bung ai. Bumga mung. Dai kaw nga ngayan re ni bang da. Raitim, nau katsi na anhte bum na ni matsat ai dai hpe. Nang mung dai shagawt. Dai shagawt. Nang de na anhte bum na ni gaw dai hpe n ra ai. N ra tim, n nga jang n lu ai. Shagawt dai rai ma lu. Dai nang kaw shagawt la na kawa hte shagawt tin gun lung wa. Anhte bum de gaw dai baw n rai sa. Htaw, bum kaban yan lam ngu dai hkrat dai hkrai re. Dai mali hkrang wa lawng, ya nanhte mayu ni nga ai ni, anhte dai de gaw yang, "Hka mai" ngu ai re. Dai ga e shagawt ai hpe gaw. "Hka Mai" Dai n ra ai. Htawra bum lam na ni gaw. Singgat ngu rai nga. Ndai kawa hte ning di ai hpe singgat ngu. Dai kaw na she lu ai. Hka gaw dai hku re. Rai she ndai masha nku mi, tsawbwa ni kadai ni, nta hpe htaw kawng kaw grai pyaw hkra gap da ai. Le hka ngu ai gaw dai de lam waw da na she dai num ni gun jaw ai, dai lu ai gaw. Poi rai yang mung masha num sha, ma sha ni htaw lung wa. Dai gaw nga ai. Lama ngai tsun ga nga yang gaw awe sung, tung hpa lung ram re de na ja lu ai ni nga. Nkau mi gaw nbang kaw hpaw re nga. Anhte na gaw nbang kaw pru ai. Ngai shangai ai shara kaw gaw. Dai nbang nang re awra nta ram re kaw hka hpawk di, hka pru wa. Nye, nye kawa "nang ga na hkum lu. Dai maga na lu u" nga wa. Htaw dai de "Shingbwi, yung-uk", "yung" hkai da. Man ang e hkai da. Dai di she, kawa dagraw da. Nang maga gaw tawpan ni, shun nung "wam wam wam" re. "Nang gaw na hkum lu" nga. Nye kawa. Hka gaw dai hku re. Shi a tabawa grai nga ai gaw, hka. Nanhte le la yu, nanhte na gaw sar le la yu nanhte Japan mung kawn le la yu yang gaw anhte Jinghpaw ni nga ai shara gaw mana maka "tabawa chwoi wa mu" shi de. Dai nau chwoi wa kaw na ni titwin nyan mashi bu. Grai pyaw ai. Bum ni mung ndai hku ning. Awra kaw bai ning. Nang kaw ning. Ning. Ndai "U-numji" ngu ai tawnyet mung amyu pawng ya chi nga ai. Nang ram sha law ai kaw na nang ram law ai. Maning nang hpe n-gup madun ai gaw. Ndai ram re grai nga ai, U ni. Ya n nga sai da. Ya gaw miwa mung na tsi gat, tsi htu, shi sha shara kaw jahkrat sha, n nga sai ya. Dai hku re. E, ya hka e na rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0019
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0019

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0019

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mahkri a lam (Pickled bamboo sprouts) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) It's about fermented bamboo shoot. It's in June and July. People picked the bamboo shoots and cut them into pieces. Some people dug the ground and made like a basket. And they put bamboo shoots there. They sliced the bamboo shoots. And they picked some banana leaves and covered over the basket. Then they buried them. After that, they put the stones on it. They made like that at the end of June and at the beginning of July. In October, they took the bamboo shoots out from the ground where they dug. They took all of them out. It was already sour when they took out. And those pickled bamboo shoots were dried on the mat under the sun. They were completely dried. Then, they became dry fermented bamboo shoots. Some people, who really wanted to make the fermented bamboo shoots, put the raw bamboo shoots into the sections of bamboo. And they buried those bamboo sections in a morass. They buried those sections of bamboo under the soft ground where the water was sinking. When they put those under the ground, they made sure the water not to infiltrate into the bamboo sections. Then, those were just the same as the original. We can get those fermented bamboo shoots in January, February, March and April. If we have soup with those fermented bamboo shoots in the hot weather, it is really delicious. We make fermented bamboo shoots soup by putting other many kinds of yam. But we put only some yam there. Not a lot! The people from Putao cook in that way now. But there are plenty of those bamboo shoots in the Mali Nmai Wa Lawng where Kachin people live. So, no one wanted to make fermented bamboo shoots. No one gave time to make it. They just used dried bamboo shoots in the dishes. They used raw bamboo shoots and made pickled. It was the way how they made pickled. To make pickle, we can get main ingredient only from bamboo. For pickle, it needs to be wild bamboo. The wild bamboos are the best to make pickle. Plenty of wild bamboos grow along "Mali Hka" river. The wild bamboo shoots are yellow. They grow everywhere in Kachin State. They are called 'Wahpawk' (wild bamboo). Transcription (Ja Seng Roi) Mahkri i, mahkri gaw n dai hku re. N dai kawa makru, June, July hta re gaw. Kawa makru dai hpe daw la n na she n dai hku hkak hkak hkak hkak n na she n kau mi gaw ga htu ai Ga htu n na she dai kaw e kawa hhpe bai galaw ai le ka zawn di. Dai bai lup. Dai n tsa kaw lahpaw kum n na she dai hpe a zat n na dai kaw bang n na pat kau. Nang de ga n gaput ai. Ga kawn lai hkra ning di n she nang kawn nlung ni hte dip, June shata htum July shata praw hkan galaw da, htaw October shata hkan she shaw ai gaw. Kalang ta shaw ai. Shaw ai law, shi gaw achin paut taw sai. Paut n she dai hpe jahtai hta lam ai. lam jang hkraw ai, mahkri jahkraw gaw dai rai sai. Reng she n kau mi grai galaw mayu ai ni gaw dai gatsing hpe kawa hta bang ai. Kawa ndum hta bang n she ga hpunyang de lup da ai, Dai shun nun, mye wut de ne ya, mye pyaw dai kaw lup da ai. Nang mahka de gaw n shang na hku lup da ai. Dai rai jang shi pagadi a taing dai hku nga ai. Dai gaw htaw April, January, February, March, April hkan Jan grai ja ai ten hta si n tsin di sha yang grai mu ai. Kaga nai ni hte shadu sha ai le i. Loi sha bang. Ya Putao na ni dai hku galaw ai. Grai kaja ai, rai ting n dai anhte Jinghpaw nga ai ndai Mali Nmai wa lawng hkan gaw nau paw ai re majaw dai kadai n kajam ai. Dai wa kajam n nga sai. Htaw jahkraw hpe tawn da ai gaw jahkraw bang sha. Reng she ndai lanam ta rai jang mahkri katsing ngu ai kating hpe achin hpauk tawn she dai ni sha, dai hku di re malu mahkri gaw. Kawa kaw na she lu ai gaw. Kawa ngu mung, ndai nam kawa ngu ai e myen hku reng gaw e wa yaing, taw wa le, ndai ma akaung sung re n dai Mali hka makau e grai tu ai gaw. Shi e makru re jang awar yawng. Dai gaw shara magup tu ai, ndai Jinghpaw mung ga ni hta, nam kawa ngu, wahpawk ngu.

Extended Data

ID: KK2-0020
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0020

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0020

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Majap hte jap htu (Chili and Jap htu) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) We pound salt and chilli. Our stomach cannot resist chilli when we get older. It is too spicy. But we ate when we were young. Some are eating green chilli by toasting with the salt. Then they eat the dried chilli too. Everyone eats chilli. If we do not put chilli in our dishes, we just eat spicy chilli alone. But chilli is not growing well in some places in our highland area. The Japanese already arrived at the places where we have just talked about. The chilli is growing well in the upper area of Njang Yang. There are aplenty of chillies around this season. There are aplenty of small chillies. They don't even need to plant. The birds ate small chillies. The birds ate those. The small birds called Kataw ate those and just spread the feces on the farm. Then, chilli plants were growing from the waste the birds produced. There is a lot of chillies somewhere. There are a lot. People from lowland area grow chilli plants in a farm and sell them in the market. There don't grow chilli plants in some part of our highland areas. So, we have to buy chillies from the others to eat. And there are many kinds of chillies. There is the lion chilli. It is really big and very spicy. It is said that that chilli can even make people feel extremely hot. There are around ten kinds of chillies in the highland. There are small chillies, white chillies, green chillies and very long chillies too. There is an abundance of chillies in the highland. Transcription (Ja Seng Roi) Jum hte Majap dai htu ai. Dai gaw ya an hte dingla wa ai kawn gaw ' A tsa Ing 'e n ra sai.Kaprep ai. Raiting ma yang gaw sha ai. Majap gaw n kau mi gaw katsing hpe jum rau kahtawk n sha ai yaw. Reng she jahkraw hpe hka-ngwi di n sha ai ,Majap gaw yawng sha ai. Majap n bang yang, ding sang sang grai jap ai mung sha ai. Ya dai majap gaw an hte bum ga e shara ra kaw gaw nau n kaja ai. N dai shara mi an kajai ai shara de Japan ni du sai, N Jang Yang lahta kaw gaw majoi mi yi kaw majoi mi hpa she n di ai, ya hte rai sai. Mana maka noi ai. Majap kaji ni. Dai gaw shan hte hkai n ra ,U ni sha ai gaw. U ni sha ai she. Kataw ngu ni U ni sha hkrai sha wo hkyi nye tawn na yi hkyen dat jang mi tsun ai zawn shi chyu tu wa . Shara mi kaw mana maka nga ai. Grai nga i . Ya n dai lawu ga na ni gaw sun galaw n dut sha ai. Htaw an hteng de gaw n tu ai . Dai majaw nang kaga na mari sha ra ai. Majap mung amyu grai law ai. Majap sharaw ngu ai n dai ram kaba ai n dai wa grai jap sha , nang de salum she machyi ai ma nga ai. E ' majap gaw dai an hte bumga e gaw a myu shi ram nga ai lu. Kaji ai mada a hprawng san ai mada, atsit re mada, galu ren ning re mada grai nga ai. Bum ga hkan nga ai majap gaw .

Extended Data

ID: KK2-0021
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd53f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0021

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0021

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Naw hpu a lam (Fermented soy bean) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) The fermented soya bean from here is good. They are grown in the farm. But we don't grow only those soya bean in the farm. The soya beans are grown on the hillside farms which we talked about yesterday. The soybean plants are bearing fruits in this season. In this season, people pick those beans and pound those. The fermented soya bean from the highland area is very delicious. The size of the soybean from the highland area is a little bit bigger than the beans which grow here. The colour is a bit black and very tasty. When the soya beans are well cooked, we wrap them with some leaves. Those leaves are round and hairy. It is called 'Nbang Hpaw' in Kachin. If we wrap with those leaves, those soya beans are much more delicious. There bear some small fruits too. The leaves are round. They are hairy. Then, we wrap about one viss of soya beans. The wrap should not be very large. And then, we put those wraps on the fire place after they bundle. After three days, we make bamboo sticks and turn the soya beans wrap up and down with that stick. Five or six days later, we can unpack that bundle. Then, those soya beans become fermented. As there are plenty of bamboos in the highland areas, we use bamboo to put fermented soya beans. It is better if we use old bamboos. As I told you before, there are long vaginant leaves. We put the bamboos on those leaves and wrap them together. And we put soya beans inside the bamboos. After that, we put them on a racked place above the fireplace. We use fermented soya beans only in occasions and ceremonies. The highlanders could not eat the fish paste (Panau). Only some people who live by the river could eat that fish paste. In highland areas, we eat fermented soya beans and the fish paste by pounding together. And we eat roasted marrow curry by putting some fish paste. The curry is so delicious. We don't understand if that is nutritious or not. We only know if we are full or not yet. However, we eat the fermented soya beans. We eat those. They are not smelly too. The smell is not bad. And they are tasty. In that place, I guess the weather and the soil are good too. They are very tasty. (How do you eat?) The fermented soya beans? We don't pound them. We just mix them. When the soya beans which are put in the bamboos are fermented, we take them out. And we pound ginger, chillies and some salt. We put them into the fermented soya beans and mix all of them together. The fermented soya beans would get sticky if you pound them. (Do people eat raw fermented soya beans?) Yes, we do. We eat raw, but need to put some chillies in the fermented soya beans. We don't cook fermented soya beans in other way. We don't know to grind them. We only make those soya beans to be fermented. We eat those. Did not eat the fish paste? Of course, we eat. But we could eat the fish past only a few times since we live far away from the river. And the fish paste is made only with fish. We like it too much, but we can't eat those very often. Sometimes, we get to eat from our relatives. The old fish paste is very tasty. Not the same as now. In the past, the fish paste was very tasty because they made with the whole fish without mixing anything. The old fish paste was made with the whole fish and wrapped with the leaf. And it became solid after many days. It became solid. Then, they took some portions of paste and grilled them on the fire. And we pounded marrow with the paste. It was very delicious. The fish paste is not tasty nowadays. People are putting flour in the paste. Then, the fish paste is tasteless. The fish paste which is made by some people who live in a plain area is not delicious. And the fish paste which is made by Kachin people is not delicious too. The old fish paste is much better. The taste gets worse after people know how to make to get much more money. That is all about the fish paste. What about the others? Transcription (Ja Seng Roi) Nawhpu gaw nang kaw na htan grau kaja ai yaw. Shi gaw yi kaw hkai ai re gaw. Shi chyu sun n galaw ai. Yi kaw e n dai yi alam mani an tsun ai yi le hkarang yi dai kaw hkai ai. Ya hte si sai n mu i. Ya hte gaw la n na sumpum da sai i dai a dup. Re ya n dai bum ga na nawhpu gaw grai mu ai yaw. Ya nang kaw na ya nang hkan nga ai htan loi kaba grau ai, alone rai a yawng mung ne ne me net de. Grai mu ai shi gaw. Shi gaw shadu di n na she hkut sai i nga jang n dai hpun lap myu mi nga ai awai mun tu ai. Dai rau re grau kaja ai, n bang hpaw ngu ai, si n dai ram ram re noi ai. Lap awai ning re. Mun tu ai. Dai kaw she, makai ai le, makai ndai ram dabikta lauk, dabikta pat wun chyin be nau kaba yang n mai ai. Di n she dai makai atsawm di n she ndai kaw mara, nang de wan dap re le. Mara sai, masum ya nga sai kaw na gaw shing jwi kachyi sha law ai kawa masen ngai pruk pruk di ai gaw kachyi sha. De dai kaw na loi hte hte nang ga galau galau re jang manga ya, kru ya nga kaw na gaw hpyan sai Hpyan sai kaw na gaw nawhpu rai sai. Dai hpang she bai kawa ndum, kawa ngu ai mung bum ga grai nga ai le i. Atsawm re grai tsawm ai ginsa hta re grau kaja ai. Dai kaw she dai mi na shaba wawt ai ngu ai ndai ram galu ai lahpaw nga ai le. Dai kaw ning di n t awn n she galu di na makai n na dai n dum kaw bang da. Bang n na she nang garap kaw, wan kaw tawn da ai. Dai nawhpu dai gaw bum ga e gaw daw lu daw sha ai hkan dai sha lang ai. Panau n dai nga panau gaw htaw an hte bum na ni n lu sha ai gaw. Na hka kau ni she lu sha ai. Dai gaw an hte htaw de gaw dai hpe e nawhpu rau htu sha ai. Kahkum si, si pa kaw sha ai. Grai ri ran ai dai, dai grai kaja ai. A ha ra ye, ba ye, na male bu hkru sai i ? n hkru sai i?dai sha chye gaw, rai ting dai nawhpu sha ai. Nawhpu sha ai. Ya na manam ma n manam ai. Shi gaw manam ma hpa n manam ai. Grai mu ai. Htaw ra na gaw. Ya ti u tu, n dai lamu ga mung e n dai katsi kahtet mung grai kaja sam ai n manam ai. Grai mu ai. (gara hku sha ai kun?) Oi Shi hpe i, shi gaw n dai hku gaw n htu ai, gayau ai. Gayau ai, ya rai sai i nga jang dai mi kajai ai n dum kaw na shaw di n na nang kaw shanam htu tawn shanam (Jin) le i htu majap bang jum bang di n she gayau dat ai. Shi gaw htu dat yang wa yawng magyep mat ai le. (kating sha ai i ?) Katsing sha ai, dai hku mung sha ai, rai ting jum majap bang ra ai le. Nawhpu gaw. Dai shi e kaga hku na gaw n shadu sha ai. Hkangwi n chye galaw sha ai. Dai nawhpu pe puk galaw sha ai sha re Sha ai. (panau n sha ai i?) Panau sha ai, rai ting an hte gaw le hka de na nga sha re majaw an hte gaw hka kaba tsan ai majaw nau n lu sha ai. Sha gaw grai ra ai, rai ting n lu sha ai. Kalang lang jinghku ni kaw na lu sha. Panau gaw moi na ni gaw kaja ai le. Ya na zawn n re gaw. Moi gaw Nga a kawng laik hpe nan galaw hpa n gayau ai n mu i, grai kaja gaw moi na panau gaw. Moi na panau gaw dai nga kaba hpe galaw n she lahpaw hta ngang di tawn da n she panau dai wa ning di yu n tawng re le i. Tawng re. Dai hpe ye di la na wan de loi bai ga-i kau n na she kahkum pa ni hte htu sha grai mu ai le, moi na gaw. Dai ni na gaw atu rai mat sai hpa n mu sai gaw. ao wa nhkaw ni bang, shadung ni bang, dai ni na panau gaw a laga rai sai. Le lawu na n a laga, nang jinghpaw ni galaw ai mung a laga Moi na gaw grai kaja ai. Hpaji chye kawn gaw n kaja wa ai. A.. dai panau rai sa, ya kaga gaw.

Extended Data

ID: KK2-0022
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd540

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0022

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0022

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hpalap (Tea) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Hka Hpa hka gaw n dai hku rai sai N dai Jinghpaw ni Hpa-hka grai lu ai. Galoi kawn re 'Ya za wun ' n chye yaw. Lu ai sha chye ai. Ya Za Wun. Rai tim ,Hpa-hka gaw ya an mana maka interest byin ai baw re.kadai n dum ai. N dai ' Myit Sung A Htet Paing ' Nay Yar Dagar Hpa-hka Paut de. La ma wa nan hte na Project rai yang gaw mana maka Tsi Pwa Ye hpyit de naw. Nam de shi chyu chyu tu ai gaw. Shi chyu kaning rai tu wa rai dai kaw na she di ai gaw. An hte mare hkan ne woo nam de dai ning ngai Hpa-lap di na re nga jang ya n dai December hkan sa n she kahtam da sai gaw. Shi chyu tu ai kaw le. Htaw lung n na Pe 5 ,Pe 10, Pe 6 re hkan daw kau da ai. Nam de tu hpe le. Htaw April hkan wa makru gaw ke dai hku rawt ai gaw.Dai hpe she n dai hku manai la. Shing Noi, Palaing kaw bang. Bang di na she Jinghpaw ni na gaw Tsi Pwar hpyit gaw n byin ai. Kaja gaw kaja ai. Dai hpe she la wa n she n di De Oo hpe wan hta shadun ai. Dai kaw bang n she n dai hku di ai gaw. Sam Mung kaw gaw Pyuk kau ai Pyuk kau ai be kaung male naw. Ning di n she dai kaw kaba ai, kaba ai ngu ai dai hpe. Hkat wa nan re ning , di gaw shi gaw akya nga sai i. Akya nga kaba hkrai kaba, kaba hkrai kaba, kaba n na she rai sai i yawng kya sai nga yang she jan de lam ai. Jan n lam yang wan ning re kaw di n she hkraw sai gaw. Hkraw n na hkyawp rai jang she kawa n dai ram ram re kawa katsing, katsing rai ra ai. Dai nam kawa kaga n mai ai. Daw wa, dai hpe la n na she htat htat re dai goi she dai jahkraw hpe bang ai gaw. Bang n she htu, htu wan de bai gakang. Bai htu. Wan de ju rai shi gaw nang grai htat ai le. Htat yang kade ju tim n hkat n shang ai Dai wa htu, bai n dai wa bai magawn bang htu , magawn bang htu. N dai daram law ai nang ram galu jang gaw nang n dai Hpa-lap hka ngwi gaw bye 2 daram re gaw shang wa sai gaw. 2 sha pa n re.Majoi ma a dit ,grai ngang hkra adit , adit di n na she shana adit bang n na she dai kaw garai da Jahpawt shani rai jang she dai hpe sep kau sai gaw.Sep kau di n na a hpa di n she nang de n paut hkra hpa lu daram hpa sep sep di n na she a tsawm matsut na garap kaw ra di da. Le.....sha ta shadang langai lahkawng re kaw na gaw ning di yung hka ruk, hka ruk,hka ruk,hka ruk nga. N dai, n dai kata na a dit da ai n dai gaw Hke sai le. Hke jang she n dai wa gaw hkraw ai re nga jang ja kaw ang sai. Dai goi wap sai, hka ruk, hka ruk ,hka ruk,hka ruk, hka ruk, n kau mi gaw n ngoi ai. N ngoi ai gaw n dai a dit n ngang ai rai nga. Hpa-lap mari ai ni n dai hku di ai gaw,hkruk hkruk nga she la ai. Re dai ye yat lang ai shaloi gaw n dai kawa rau sep da ai de n htu e ning ning ning ning di n she ngawt di n shun. Nang lang na reng gaw nang kaw n dai hpe nyen kau n na she lang rai ting dai nau n ra ai. Nang nyen n na majoi singgu tawn da yang n mu wa ai nga shan hte Kawa rau rai taw ra ai.Kawa rau ngawt. Re wa dai kaw mau hpa ngai nga ai. Dai n hkyi hte hkyit hkyit di na Hpa-lap hting kraw hta lup di wa, yat.....shadu dat yu n gaw lap nawng bai pru wa ai naw nga ai. Kahtam ai kaw hkungwi rai mat ai n hkra ai. Bai Hpa-lap pa kaw rai yang lap ni bai paw ai. Dai ram Hpa-lap gaw. Dai gaw dai lam rai saRe yang Hpa-lap wa shi chyu chyu tu ai nam de. Tu ai. Um um shi chyu chyu ,dai kaw na di htaw ya na Mali Nmai wa lawng mani an tsun ai Tsum Hpawng n ta na lahta n ga na nam de majoi mi tu ai. Rai tim kadai gaw dut sha ai n chye gaw Reng gaw n kau mi gaw n dai hku di ai. N dai Salang ni kadai ni gaw n ta n kau ni kaw hkai da ai. Nye Kawa ma hkai da ai. Nhpang shi ram hkai da ai. Mam dum lawu goi ya du hkra nga ai. Moi na ram gaw n rai sai, tim n du.Kaning rai tu re ya na ni n chye Wa hkai ai. Re dai Wa gaw dai Hpa-lap hpe jahkraw di nlu ai dai kaw na sha lu ai. Galoi mung lap lap taw nga. Rai tim lali ai hpe lu, lali n nga ai ten nga ai. Ya hte ten n lali ai. Rai tim dai lap laga ai rai tim mu ai.Atsawm di kau. Dai sha lu ai.Dai katsing bat manam ai she n tsin ma grai tsam ai mu ma mu ai. Re ya Mali Nmai Wa lawng ngu ai htaw ra gaw,nan hte zawn re Khit MI ai Nai Ngan ni reng gaw Hpa-lap sun chyu galaw tim Tsi Pwa Ye Hpyit de. Dai....TI Hu law Malaysia nga hkan ne gaw tak mana maka galaw ai le, masha ni gaw Tik Pan ni chya. Htaw ra de gaw kadai n galaw ai gaw. Ya yu,n dai ya na mayu ga mung rai sai. Hpang e latsa ning hta gaw dai shara ni gaw masha ni e garden rai mat na. An hte ma nye na re law moi Wa e shara' Na male bu' Zahte ni yawng garden galaw kau na. Di na sha re. Ya dai kaw Miwa niDem galaw nga le. Ahkang jaw n maw galaw nit Miwa dai ni. Hkrit hpa le. 'Dem' gaw ' Khaing Khant Mu 'A ma hkan chet ma shi bu. Hka gaw nang Pang Lai ngan rai Ing mat na rai nga Reng mana maka hpun hpyu ,lahta de de gaw bum dalum satsawm ni gaw yawng la kau na. Hpa di ma n mai sai. Jinghpaw Buga ngu dai hku re. Bum ni grai grai tsawm ai nga ,hka shi ni nga ai. Dai ' da ba wa ' mai sak chyawm gaw n kaja ai. Htaw tsaw ai de n kaja ai. N bu si kaja ai,Lwi dwi kaja ai. Hpa-lap kaja ai. Hpa-lap ngu kade chyi chye,ngu ngu, moi American mung English ni hte majan byin ai pyi Hpa-lap a majaw re le ,Hpa-lap jahkraw. Mana maka moi na Uropa masha ni N dai Ashe Taing ni hte kung ku ai ngu n dai Hpa-lap jahkraw ni she re gaw. Nan hte Japan mung e n mai hkai ai i ? Moi gaw n nga ai n re i ? Moi gaw n nga ai n rai i ? E re law. Kadai shawng hkai ai re ?Ya ngai gaw grai gaw laika hti yu yang, dai gawn re ngu Hpa-lap na garai n chye. Rai tim shan hte tsun ai gaw Miwa she re law gaw nga ma ai.Re kun n re kun n chye. Dai hku re Hpa-lap gaw, Shan hte gaw shadu n na ya na zawn di lu ai rai malu ai. Wo ra Myen ni na zawn re n chye galaw sha ai. N dai ' La Hpet Tuk 'ngu ai Hpa-lap n dai sha ai gaw Myen ni sha chye ai re da law. N dai htu sha ai.Myen mung masha ni. Dai a masha ni, mu mung mu nga le.Japan de n galaw ai n re i ? Galaw i ?N galaw ai law.

Extended Data

ID: KK2-0023
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd541

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0023

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0023

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Yi hkyen sha ai lam (Slash and burn agriculture)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (La Ring) Ndai gaw ya masha law law myit yu daini na anhte Jinghpaw ni chyurum sha ni myit yu ai shaloi hkarang yi hkyen sha ai ngu gaw grai madang nyem ai ngu ai hku kam la ai. Raitim mung daini bai yu yu ai shaloi gaw mana maka madang tsaw ai bungli re. Anhte hkrat mat wa ai lamu ga wa yi hkyen sha na matu grai htap htuk ai. Hka shi ni grai yawng ai ga num hpun mung kaja ai. Ga nam hpun dai ni hpa majaw kaja ai i nga yang e htaw majoi shingra bum ngu ai gaw daini gaw lung rawk byin mat sai gaw nlung kaman. Dai kaw marang htu nna she shi ntsa kaw na ga ni gaw yawng agre rai she nang hka rai yawng yu mat ai mu i. Yawng na she nang de she sum pum taw ai gaw lamu ga wa rai yang grau kaja ai. Grai kaja jang she dai Jinghpaw ni yu wa ai shara hpe tsun ai yaw kade de ntsun ai. Rai jang she ga sau grai kaja ai hka shi ni shara magup nga ai. Rai jang she hpun mung rai amyu grai law ai grai law ai. Ngai chye ai hkrai pyi gaw latsa jan nga ai hpun amyu, grai law ai kata kaw ndai English ni a grass ngu ai sumpra ni tu ai. De ntsa e wunru ni bai noi ai, wunru ni mung grai law ai hpun kaba ni tu ai. Rai yang she ndai mungkan ga a weather ndai hku nna rai jang gaw shi gaw grai mung nkatsi grai mung nkahtet. Bai marang mung lanam ta rai jang marang htu ai ginhtawng ta rai jang jan mai ai. Dai majaw hpun ni a matu grai kaja ai. Rai na ndai Jinghpaw ni yu wa ai ten hta gaw ndai hpun lap run ai nnga ai yaw. Ndai Myen hku rai jang "Amyay sein lan thit taw" ngu ai re. Galoi mung tsit lali ai ndai lap run ai nnga ai tsit lali ai. Rai jang she shi na gaw hpun ndai ni kya ndai Myen mung lawu daw na zawn nre ndai hpun ni kya ai. Kya ai majaw gaw ya du hkra hpun pyen ret yang nngang ai i. Rai yang she dai nam dan re ai shara kaw she moi na htawra de na yu wa ai Jinghpaw ni ndai ya mali nmai walawng Miwa ga jarit malihkrang walawng de ndai de gaw e Marip du Lahtaw du Lahpai du Nhkum du Maran du ndai ni woi nna lamu ga gaw nang kaw kahtawng de nna nang kaw kahtawng de sai. Kahtawng dai ni gaw yawng yi hkyen sha ai. Dai nam de sa nna she kahtawng makau kaw e ndai nam hpe hkyen kau hkyen na she ndai English hku nga jang April shata hta wan nat March shata hta mam hkai ai. Dai mam hkai ai hpe "ting ai" ngu tsun mu ai dai wan nat kau na ting ai. Rai yang she ndai yi hkyen sha ai majaw lamu ga hten na re ngu daini na anhte myit la ai. "Ndai yi h kyen sha ai majaw dai lamu ga ni hten na re" nhten ai grau kaja wa ai. Dai ning yi hkyen sha ai hte ning rai jang dai kaw na nam ni grai tu pru wa ai. Nam ni mana maka ndai sumpra ngu ai tsingdu galu ni tu hpun mun ru ni tu jang she shanhte lap bai lamu ga hpe magap kau sai. Marang htu jang kashawt mat ai le nam de ga de nshang ai marang ni. Dai namlap hku she le kashawt nna rai jang n-gam ma ngyi ai. Rai yang she dai namlap ni bai yat taw sai. Yat ai she dai bai nam hpun bai tai sai. Grai kaja sai shii ning shi lahkawng ning nga yang bai kalang bai hkyen sha sai. Re majaw lamu ga hpe grai sin ai anhte nga ai shara de kaga de na ngai ntsun ai. Lamu ga hpe sin ai. Shi gaw ning re n-gam kaw tim marang htu jang ndai namlap sum pum hku shawt shawt rai mat ai gaw ga de nshang ai. Dai kaw na ya ndai nam wum na hpun ni kawa ni bai tu, hpun amyu ngai chye ai hkrai latsa e jan nga ai. Ya tsun tim mai ai nau galu na she re. Kawa mung hkun jan nga ai. Wun ru ngu ai gaw dai kaw she ndai dusat ni ga kata de gaw yu ni lapu ni nga ai. Yu ni ga ndai hku hkawm ai baw ndai kagyin chyai ni le dai ni ga lam e shanhte sha ai mung e shada da nkau mi gaw kawp ja ai namsi ni sha ai, nkau mi gaw hkalung ai lakum si zawn re ni sha ai. Nkau mi gaw namlap sha ai nkau mi gaw matsun shaw sha ai ga kata na ni. Nkau mi le nai ni sha ai nkau mi gaw shada sha ai ga shadawn lapu ni gaw yu ni hpe sha ai. Dai kaw na ndai sharaw ni chyahkyawn ni chyahkyi shannga ni mung dai kaw nam grai tu ai re majaw shada kawa sha na nga tim nmu ai. Shinggang da ya ai. Nang nang ahkrin re rai yang gaw shachyut sha na re gaw mata shachyut na. Sharaw ni mung nang kaw wam nang shannga nga tim mung nmu ai. Manam mat jang hprawng ai. Tsap ndai ga hku na sharaw ni shannga ni chyahkyi ni rai yang she ndai lapu ni yu ni i dai gaw ga lam rai sa. Le kata de gaw kagyin chyai nchuk kai ni le ti-kaung ni dai ni nga. Dai ni galaw da ai gaw nam hpun bai tai sai. Dai kaw na ndai ntsa de gaw u hkinji ni woi ni shara ni dai kadu hka ni sahkai ni ntsa de gaw dai ni malang hkawng lut mu i. Rai yang gaw dai ni a hkyi ni jit ni dai ni a sha na prat ai gaw nam hpun bai tai dai kaw gaw yi bai hkyen. Dai majaw yi hkyen sha ai ngu gaw mana maka lamu ga hpe rem ai re. Ndai hpaga masha nkau mi e hpun ni yawng kran sha sai i. Kran sha kau ai majaw krin mat nna n-gam gyi mat sai le hpun lap ni nnga mat ai majaw. Moi na ni yi hkyen sha ai ngu gaw ya yawng chye ai hku nga yang gaw moi na ni yi hkyen sha ai lamu ga jahten ai ngu ai nre. Galaw ai she re, dai ning yi hkyen sha hte ning bai tu pru wa ai gaw mana maka tu pru wa ai. Dai majaw lamu ga ma grai kaja ai. Re rai na ndai yi hkyen sha kau yang gaw nta gap na ngau ni gaw kanang i ngu jang masat da ai dai ni mung lamu ga pa ai majaw ngau la shara ngu ndai kahtawng grup kaw tawn da ai gaw yi nhkyen ai moi na ni. Dai gaw ndai pathwi-win (gepgraphy) hku na shingra tara rai sai. Ya ndai lu-mu-yay ngu ai ndai masha shingra hku yu ga. Yi hkyen sha ai chyeju grai kaba ai. Dai kaw na masha ni kanang de mung nsa chyang sha ra ai. Miwa ni kaw sa chyang sha ma nra ai Sam ni kaw sa chyang sha ma nra ai. Dai aten e Jinghpaw ndai ni Myen ngu ai nchye ai Myen nga ai nchye ai. Ja ndai lapran kaw Sam hkrai tup re Myen nga nchye ai. Sam ni Myen hpe ni hpe "Mann" nga ai. Dai majaw Jinghpaw ni mung "Le Mann nga ai da" nga sha nga. Min Done hkaw hkam a prat du hkra Jinghpaw hte Myen mi nkanawn ai. Nkanawn ai nang kaw Sam hkrai tup re gaw wo ra maga gaw Miwa, Miwa rau gaw Jinghpaw ni moi kawn kanawn ai. Miwa rau gaw Miwa gaw mungdan kaba re majaw nang kaw na rai ni htet sha ai le, asawng ai le asawng sha ai chye ai shanhte e gaw. Rai yang she ndai Jinghpaw ni gaw yi hkyen sha ai majaw kadai kaw chyang sha ai ma nra ai. Dai kahtawng kaw yi hkyen mam lu tsa shadu shadung htu sha. Dai dusat ni hpe e dumsu yamnga ni hpe majoi dat da dai shan sha. Dai mam kaw na tsa shadu lu ngut sai gumhpraw lang ma nra ai shanhte. Rai yang she amyu mung grai jet ai dai kaw. Dai kaw rau nga ai re majaw shi hte shi la hkat shi hte shi la hkat shi hte shi la hkat dai kaw bai masha shapra law. Grai kaja ai hku nga lai wa sai kade mayam ma n-yam sha ra ai kadai kaw chyang sha ma nra ai. Shi gaw labu hpun palawng nga yang ma shanhte pasi hkai ma ai, yi kaw pasi hkai ai. Pasi yi kaba n-galaw ai yi hkan ndai ram ram tsaw ai hpun nga ai pasi nang ram ram tsaw ai. Dai kaw na shaw shaw rai na she lanyet ngu ai hte rin rai na she ndai hku ri ri nna she hpang gaw loi du wa kaw na Miwa ni sharin sam ai ndai hku bai ri ai. Dai bai da ai gaw dai bu hpun. Hpang daw de ndai Myen mung de English ni shang wa daw de gaw nang hkan sa mari wa sai. Dai hpe gaw kaja kaja ai gaw yawng Sam ni chyu di ai rai malu ai. Ri kaja hpe mung Sam ri jum ahpraw re hpe mung Sam jum. Labu hpun palawng loi tsawm ai hpe mung Sam labu nga Sam e hkrai hkrai di ai. Shanhte gaw rawt jat sai gaw loi madang tsaw sai gaw. Miwa hte Myen hte Sam ni gaw anhte gaw hpa nchye nkaw (blind) rai na nam de nga ai. Raitim shi na na mi dai hku nga ai e ndai shi na ndai galoi na regular food ngu na gaw shat rai, tsa rai shan rai ndai sha re. Rai yang she kani ngu ai hkai sha ai shanhte. Raitim ya ndai kani hkai ai gaw ya hpang di ga ndai yi a lam hpe naw tsun ga. E dai yi hkyen sha ai majaw yawng yi nhkyen ai kadai nnga ai gaw. Raitim mung ndai yi hkyen sha ai majaw gahkyin kumdin ai. Tinang a mungga labau hpe shagrin lu ai i rau sha nga ai amyu jet ai. Masha de num wa mung nra ai masha num mung nla wa dai re majaw gaw Jinghpaw ajet ngu pru ai dai kaw dai gaw chyeju ajet rai sai. Raitim ndai masha n-gun shama ai hta gaw hkum tsun sa. Jahpawt hkying jahku hta yi sa, hpa daini na aten manu dan ai ndan ai nchye sa, hpa nchye ai. Yi de sa wa num ni ka ran gun, la ni nhtu n-ga hpye sinat lang nri lang yi de sa. Jahpawt hkying jahku kaw na sa mat wa shani tup yi kaw hkyen a ten rai yang nam dan dan dan daina de hkying manga hta nta de bai wa. Nta kaw wan shatu dai shana na shat gaw akya nga ai rai malu ai. Nai bang yang bang kahkum bang namlap bang yang bang shana sha ai shat gaw akya nga ai. Shani gaw lahkawng lang sha ai. Jahpawt shadu sha na rawt ai shat makai gun sa wa ai yi de, dai shat makai yi e sha ai. Lahkawng langai gaw kadai n-gun ai lahkawng sha re na she si ntsin gaw le dai hkan grai tu ai gaw yi kaw. Kalang lang wan nat dat ai hte tu pru wa ai ni sha hpa grai pru ai, dai kaw na shadu sha. Shadu ai mung nkau mi gaw ndi nlu nna kawa htingkraw hta shadu ai mung nga ai. Ndi ngu ai htaw nlung di nlung hte galaw ai. Hpun gaw grai nga ai gaw yi kaw dai yi hkyen ai kaw na katawng tawn da ai grai nga dai hte shadu. Yi wa gap da ra ai yawng yi yinwa de wa gap ai. Gap ra ai nngut ai masha hpe yawng karum ya ai jinghku ni dai grai pyaw hkra gap da ai laning mi a matu. Rai yang gaw ndai Myen ni luk-arr ngu ai ndai n-gun dat dat ai gaw majoi mi dai kaw chyu rai sai dai kaw. January kaw na ya aten kaw na wun ru ni dan ra sai gaw yi hkyen da ra sai. Wun ru ni hpe dan jahkraw kau ra sai, November htum du hkra gun ai. Le yi de na wa hkum gun la nai gun mam gun, shata shi lahkawng re kaw na shata shi tup galaw ra ai dai yi hkyen sha ai gaw. Raitim mung mare kaw htinggaw shi ram kaw na masum ram lahkawng ram sha shaning tup n-gu sha lu ai. Ngam ai ni nhkru sha ai htum wa ai n-gu. Nang November December hta dum ngu ai de nta kaw na dum kaw mam gun bang da sai. Dai kaw na sha sha rai June shata hkan e ma mat sai, hku hku ai ngu ai rai nga ai shat hpa nsha ai hpe hku hku ai. Dai kaw na nam de nai htu sha, htaw langu uchyaw re ni tam sha, dai rau kayau sha rai she ndai yi hpe gaw April hta mam hkai ai. Dai nai ni hpe gaw yi hkyen ai shaloi bang da ai. Mi yi rai nnat yang lup da ai nat dat ai hte tu pru wa ai nai ni, hkainu gaw yi nat ai hpang hkai ai. Kahkum ni kumgyin ni gaw yawng hpa e hkai ai. Rai yang ndai kaw e grai myit shang sha hpa ngu na gaw ndai hkai ai baw rai grai hkum ai. Ngai ndai ya daini kadai hpe grai chye mayu ai raitim kadai hpe nsan ai. Kanang na lu ai kade ning kaw na jahkum ai re nchye ai hkai ai rai grai law ai yi kaw hkai ai. Ndai mam kaw na chyu ngai mu dat ai chyu amyu masum re. Langai gaw "Hkau Saw" ngu ai nhtoi jahku shi ya hta sha lu ai mam nga ai. Ya ndai gaw yet-paung nhtoi jahku shi le i dai ram hta sha lu ai "Shaloi mam" ngu ai nga ai dai nga ai. Rai yang she ndai wa gaw nhtoi latsa e shi hkun ram re nga ai. Ndai wa gaw nhtoi lahkawng tsa ram re nga ai masum rai malu ai. Ndai hpe "Shaloi" ndai hpe "Lapan" ndai hpe "N-hti Yinu" ngu ai dai nga ai. Rai yang she yi mung lahkawng masum hkyen ai nga ai laning mi hta nang kaw nang kaw re nga ai. Nkau mi gaw langai sha hkyen lu ai rai di le daw mi kaw shaloi mam ting da ai. Rai yang she ndai shaloi kaw gaw nhtoi jahku shi sha re ai "Kumhpa mam" ngu ai nhtoi jahku shi hta e di sha lu ai "Kumhpa mam", dai kaw na she jahku shi loi jan latsa du ndu rai na "N-gaw mam" ngu ai langai bai nga ai. Dai kaw na gaw "Lapan mam" ngu ai hta gaw Shen Roi, Zai Run, um Uhkru mam Shen Roi mam ndai ni Lapan. Dai kaw ndai kaw gaw Kinsa pu, Shayawt, Maru la, Lahkak, Kasen ngu ai ni rai sa nang kaw gaw. Grai nga ai dai gaw shara hte shara nbung ai raitim mam nli wa dai ram pru ai kanang na lu ai kun nchye ai. Anhte gaw record nnga ai le i kadai ni jaw ai kun kanang de na la ai kun anhte nchye ai. Miwa na kun Mongo ni kaw Tibet ni kaw na kun Gala ni kaw na kun raitim langai Sara ndai kaw ngai tsun na Gala hte Jinghpaw gaw nkanawn ai yaw moi kaw na. Nga ai gaw chye ai nkanawn ai raitim Jinghpaw ndai ni grai nhkru ai. Dai Athan (Assamese) masha ni hpe rim la nna mayam shatai ai dai "Bung nun" ngu ai ni hpe. Nang Athan na Gala gaw ayat-amaung (masha galu ai lam) kaji kadun re mu. Ndai Jinghpaw ni nkaja ai. Rim la ai bai na mayam shatai ai dai nga ai. E dai ndai anhte ndai hkran de na ni Gala hte gaw nkanawn ai yaw. Ya ngai ngu mayu ai gaw nkanawn ai dai majaw Gala ni kaw na lu ai ni gaw nrai na re ngu i. Miwa, Mongo, Tibet ndai kaw na rai na re, mam grai hkum ai. Dai gaw mam dai kaw she mam kaw she "Kauk ni" ngu ai ahkyeng san ai nga ai dung hkyeng ai. Ndai gaw tsa shadu yang grai kaja ai gai shi nsam mung grai tsawm ai. Ya mat sai hpung shang wa ai hte rau "Tsa nmai lu ai nanhte Jinghpaw ni tsa lu ai nat arai hkum hkai" nhkyeng mam ngu ai nga ai. Dai kaw na she nchyang daini nang kaw e nga ai raitim dai nchyang gaw ntsa kaw na hpyi sha chyang ai. Nhkyeng mam ngu gaw kadaw dat yang le kata de mung yawng hkyeng ai. Dai wa tsa shadu yang grai kaja ai. Dai kawn ndai kaw hpraw ai le i. Dai kaw she ndai kauk-nyin ngu ai bai nga ai. Kauk-nyin mung masum ram nga ai, kaba ba law ai hkawng-lawng ngu ai kaba din din re nga ai. Loi galu re nga ai loi kachyi sha re nga ai kauk-nyin mung masum. Dai kaw na ya ndai mam ni kaw na kawp gaw amyu myu lo. Ndai ahtoi nsam rawng ai ni mung nga ai grai hkum ai kanang na lu ai kade ning kaw na hkai ai re pyi nchye ai. Dai gaw ya mam a lam ni rai sai. Dai kaw na ya ndai yi kaw e hkai ai Yagyi, Shagyi, Ning un nai, Nai hpaw, Nai hkala, Nai mana, Masa nai, i Nahtam, Katsing sha nai, dai ngai mu ai pyi nai ni dai ram hkai ai yaw yi kaw gayau dat ai. Dai kaw na she ru ru ai baw ni hka tan si, e ndai hka tan si ma ngai tsun na. Hka tan si ngu ai gaw hkai ai n re. Nam hkyen wan nat ai hte shi chyu tu wa ai. Shi gaw moi pu ai tani grai na ai kaw na rawng taw sam ai le ga kata e le. Ndai hkai tum ngu ai mau hpa rai sam ai law grai na hkra rawng sam ai, wan nat jang shi chyu tu pru wa ai. Hka tan si ngu ai ndai ram ram re ai le ya nang mu na rai nga ning ning ning di kau ai hka tan si. Myin jang kata de ahkyeng rai wa ai tum chyang ai. Nang hkan dut ai le ya hteng nnga ai ma ni October September hta pru ai. Ndai ni yi kaw na tu pru wa ai rai yang she hka shi bau ngu ai nang ram ram re langai mi dai ma tu pru wa ai. Ndai saga si ngu ai gaw ntu wa ai yaw hkai ai sha re. Pajawng kawng ngu ai ma hkai ai re yi kaw ru kaw noi ai ni le. Dai dai ru kaw noi ai nkau mi gaw ndai hku re, nkau mi hpe shalun ai. Dai gaw yi kaw shi chyu tu pru wa ai gaw. Nai sam ngu ai ndai ya ka-zun ka-zun ngu ai gaw hkai ra ai. Shi chyu ntu ai nai sam hkai ai, nai sam gaw amyu masum hkai ma ai. Ndai nnan shaloi gaw ahpraw san ai akyan hte ahkyeng san ai langai re. Rai yang ahpraw re lap galu galu re masum nga ai. Ya gaw grai law sai mi anhte bum ga kaw gaw dai masum. Dai ni hkai ai ga kata na ni dai ni gaw. Le ra ru ru ai kaw na gaw kahkum, kahkum gaw amyu lahkawng sha re. Dai Myen ni tsun ai kyauk-hpayone ngu ai hte shwe-hpayone ngu ai lahkawng sha re. Kahkum gaw nnga ai e ndai kumgyin kaw bai grai nga sai. Ndai ram rai din din re mung nga ai, nang ram galu ai mung nga ai, nang ram re mung nga ai, myin yang e ahkyeng rai wa ai mung nga ai, ahtoi nsam rai wa ai mung nga ai bai na ning ka ka re ma nga ai dai wa gaw gyin ka ngu ai grai mu ai. Rai yang she ndai Jinghpaw ni mana ai langai gaw hpa-ye-thi ngu ai ya ndai hkan nga ai gyin hpum ngu ai grai kaja ai nhkai ai dai. Langai sha hkai tawn nna dai dai hpe gaw kwi mana maka reng ai hku ga sha ai shani htingbu hpe du hkra jaw, grai law hkra ma gaw nhkai Jinghpaw ni mana ai ngu gaw dai rai sai dai hku galaw. E dai gaw ru kaw na rai sai dai kaw na shapre de mung e shapre de gaw nau nlaw ai lo. Dai shadu yang hkut nhkraw ai baw malaw shapre dai hkai ai nai rai. Rai she nampan maga de gaw ndai ya nampan dut ai nhprim pan ngu ai si kaw bang ai baw manam yang grai mu na zawn nga i e dai baw yu hkyi ngu ai nga ai nga sh angu ai nga ai. Dai hpang e shatsawm tawn ai nsam shatsawm na matu gaw nampan ya nang hkan nga ai dai ban hkyeng ni mana ka yi kaw yawng hkai da ai gaw. Dai kaw na she latsan ngu ai dai nan-sar-pyaung Miwa mung de hkai ai baw latsan ngu ai shi gaw shi hpun gaw jumdwi rawng ai le adwi nga ai dai baw lawm ai, hkyi dung ngu ai lawm ai. Anhte grai mana ai law sani-bau ngu ai hkainu ndai ram ram san ai grai kaja ai sumbaw hpe nchye sha ai. Majoi yi shatsawm na matu sha hkai ai lam hkan e grai nga rai shi gaw grai manen ai majaw htu yang yawng hprawng wa ai. Dai majaw kadai nsha ai. Ya chyoi yang gaw dai gaw mana maka manu dan ai dai hpe e akawp gun kau muk galaw nna shi na gaw asan pyi ndai ram ram law ai gaw sani-bau gaw. Anhte gaw mana ai grai law ai lo Jinghpaw ni ya ngai dum yu yang. Daini ngai lama dai prat na machyoi hte she nga yang gaw yi hkyen ma nra ai majoi dung na sha na sha re. Dai mam dum gap da na nang de jum la na labu hpun palawng ni la na nhtu ni la na. Gai mam dan na dai kaw gun bang mu, maw labu maw palawng sha pa nma a. Nchye ai gaw nchye ai e dai hku yi a lam tsun ai yaw yi gaw dai ram pru ai. Yi gaw January kawn galaw ai November htum yang she kre ai. November nga yang gaw December January hta bai shang ra sai mu i dai hku ba si ai. N-gun n-gun ngu gaw yi wa ma gap ai yaw, shaning shagu gap ai. Daini rai yang yi wa langai mi seng manga nrai yang kadai n-gap ya sai. Le tsan ai de na kawa ni hpai shara ra gaw grai tsan ai gaw ndai galup ai baw sumbwi ni htat grai ba ai. Dai kaw she ndai August shata kaw na gaw machya ngu ai yi wa a shawng kaw ning re le u ni sa ai de yu gawn na matu u grai sa ai nam u grai sa ai. Ubyit byit chyang ngu ai mi, ubyit hkyeng ngu ai mi, uzwi ngu ai mi utsa uhkru du ndai ni mam sa sha ai gawn ra ai. Gawn yang she htaw dai yi wa kaw na ning di machya gap da ai nkau mi gaw pe manga shi ram du hkra galaw ai (mani let) nra tim galaw ai. Dai kaw she sumri hte len nna she le "Hpawng hpawng hpawng hpawng" dai u ni hpe jahkrit ai le. Le ndai hku tawn da gang nsen shapraw jahkrit, htaw lahta maga rai jang goi lang ngu ai dun nna ning ning di na jahkrit. Bungli grai law dai kajam hkrai kajam rai galaw rai yang she dai kaw e dai yi galaw sha ai a mang hkang kaba htum gaw tsing magang ra ai. Dai Myen ni a "Paung" ngu ai le. Ndai gaw yak sai nanhte kaw mung nga na re ngai chye ai. Nanhte mung nam kahtawng de hkai sha ai ni galaw ra na re. Jak e mung nmai ai le nang anhte sha ai baw ni tu ai mu i lapan kaw tu ai le. Dai tawn da jang gaw dai lapan kaw yu ni sha nna yawng sha shing nrai ga sau ni yawng dai ni e sha kau ya ai gaw. Sha rai yang anhte hkai ai gaw le kata e rai mat dai majaw baw hkrai baw baw hkrai baw nna wo yi wa kaw wan hte ju nkau mi shingnawm de kabai kau baw hkrai baw baw hkrai baw June shata kaw na nhkring nsa htaw October du hkra nang de baw ngut jang le de bai tu nang wa masum lang bat baw ra ai. Dai rai sai trouble gaw nang dai nbaw yang hpa nlu sha ai gaw. Dai yi magang galaw sha ai ngu ai jam jau ai gaw dai rai sai yi raitim mung ndai akyu gaw ndai mungkan ga hpe e shatsawm ai nhten ai. N-gam n-gyi shangun ai i dai rai sa. Rai na she yi hkyen sha ai lapan kaw yi shari ngu ai hpun ni grai tu ai majaw dusat ni nga grai pyaw ai. Dai gaw ndai lamu ga hpe galaw ai rai yang she masha ni kanang de chyang sha nra ai dai kaw sha galaw sha nga ai majaw rau sha nga lu ai i. Amyu jet ai ka-bya (mixed blood) nnga ai. Bai na mungga hpe dai kaw ya na an zawn labau tsun ai dai kaw tsun, wo ra wa mung tsun wo ra wa mung tsun. Ndai ya labau kaw e anhte Jinghpaw hta masum "Gumlau" rai yang she e ndai "Gumrawng gumtsa" pade-tharit ngu ai i ndai "Gumchying Gumsa" masum re gaw i. Ya ndai Sara du gaw Gumrawng Gumtsa re du nnga ai shanhte kaw gumrawng gumtsa. Ndai Gumau gaw English du ai hte rau mat sai. English ni nra ai shanhte hpe "Nanhte gaw htaw Russia mung na Lenin Bo-she-bit (Bolsheviks) amyu ni re" nga English ni nra ai Gumlau ni hpe. Re majaw English du ai shaloi ndai kaw nnga sai. Gumrawng gumtsa daini nga ai gumhying gumsa. Ndai gumchying gumsa ni gaw grai rit kawp tara nga ai. Ndai labau mung shanhte kaw na she jet ai. Shi gaw nmai shut ai Lahtaw wa mung maren sha re Marip wa mung maren re ding yang gawn ai. Ndai gumrawng gumtsa gaw kadai n-up hkang ai ngai mung ngai nga, nang mung nang nga re majaw gumrawng gumtsa ni kaw labau san yang nhkrum hkraw ai. Wo ra wa tsun ai amyu mi, ndai wa tsun ai amyu mi re gumrawng gumtsa ni kaw gaw. Ngai gaw wa ni gaw gumlau ni re du ni hpe gasat ai kaw lawm ai nye kawa ni gaw. Raitim hpang e daw de ngai shangai ai gaw gumchying gumsa raitim ngai yawng hpe yu yu yang ndai gumchying gumsa gaw labau rem ai nanhte hte maren re nanhte mung gumchying gumsa re lu ya. Hkaw hkam re dai nanhte e labour party law ya prat na ngu ai gaw atsuya she re ya galai galai re mu i. Ya gaw mungkan ndai hta ajet gaw England hte nanhte sha nga sai. Ngam ai hkaw hkam ni gaw share ai wa galaw ai nmu i. Sai nan matut ra ai nanhte na mung London Japan hte England sha nga sai. Dai rai anhte Jinghpaw e gaw langai wa e hkrai ngalaw ai le. Marip Lahtaw Lahpai i Nhkum Maran manga dai gaw hkaw hkam amyu re. Ya Maran yawng gaw nre nkau mi. Dai hku re rai na dai hku di nga woi rai na moi gaw grai shi hte shi gaw grai masa kaja ai hku nga ai rai lit dai gaw yi hkyen sha ai rai sai yaw yi hkyen sha ai hpe madung shatai ai. Daini yi hkyen sha ai grai madang grit ai nga timmung lamu ga masa hpe yu yang grai anhte Jinghpaw ni ngu ai dai yi hkyen sha ai majaw daini anhte Jinghpaw ni ngu ai nga ai re. Yi nhkyen sha yang yawng ka-bya (mixed blood) tai sai chyang lu chyang sha hkawm.

Extended Data

ID: KK2-0024
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd542

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0024

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0024

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jum shayit (Hot mineral spring) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita) I don't know when we started eating salt. But we eat salt. Since long time ago, we ate salt. I had no idea what people ate when they lived on Tibet plain. Since the past time, people ate salt. I don't know who eat salt. Does Chinese eat salt? Does Tibetan eat salt? Here, there is natural salty water on the mountains. There is salty water. We call it 'Sha-it' (natural salty pond). It's salty. Somewhere on the mountain, there are salty ponds. But not everywhere. We cooked that water. When it boiled, we evaporated the water and let it settle. But we didn't know how to make that salt white. It's not absolute white. It's still salty, but a little bit rough. We call it 'Sha-it'. 'It' (in Kachin) means 'salty'. There is one salty pond at 7 miles after Confluence. Many birds come there. In March and April, a lot of birds come there. They lick the salt there. They drink the salty water. But that is not so salty. If we keep boiling that water, we get salt. The Kachin people usually boil and evaporate the salty water to get salt. People from Maru Krung Nmai Hka (river) area make that water as solid. They boil the salty water first. When it evaporates, they make it as solid salt. They make it flat like jaggery. That is salty too, but still a little bit rough. After many years when Shan people brought salt, we finally got a kind of salt which we ate now. It's really smooth. As far as I remember, there is Marau salt in the up-river area. 70 or 80 miles up from Mali Hka (river), there is a river called Marau which flows to the west. There is much salt in that river. Everyone go there to get salt. People from everywhere go there. They brought some baskets with them. They carried the water from that river and cooked it. They let the water evaporate by the fire. Then, they got salt. But it is not white too. It's salty and a little bit bitter. But it's not dangerous for people to eat. It's not dangerous. We call it 'Marau salt'. There is another salt called 'Tum'. It can be found in somewhere above Nhkai Bum (mountain). That salt is white. And there is one salt mine on the way to Danai (town). People extract salt there. We call 'Langa salt'. The other one is called 'Tum salt'. We get salt from the rivers situated at the place where we live. We didn't know how to produce white salt to sell. We make salt only to eat. It was like that in the past. We didn't make sugar in the past. We ate only ready-made sugar. During World War II, English and American arrested people and let them work as a soldier. But they gave wages. They are not the same with soldiers nowadays. They didn't let their soldiers go somewhere there wasn't any fight or war. They are so systematic. They made sure their soldiers to be safe. They also gave money. Since then, we got to know what sugar was. We stole it to eat. We, Kachin, are late in every situation. We have only rules. We didn't use sugar. We didn't even know what it was. We got to eat things such as jaggery or brown slab sugar when Shan people brought those. We thought they were very delicious. The Kachin people are late in any situation. Since we worshipped Nat spirits in the past, we were very strict in rules and disciplines. But there is nothing for our development. Now, we didn't have our cultural heritage. It's because we didn't use bricks, steels or irons which could last long. We made everything with bamboos or woods. As times went past, they disappeared. It's just like that. We are just people who talk the talk. We do a lot just by words. That's it. That's all about salt. Transcription (Ja Seng Roi) Jum gaw galoi kawn sha ai re n chye, jum ngu sha ai, Matsun maroi hta jum nga ai. Moi htaw ' Tibet Kung Pyin Myint ' de nga ai shaloi hpa sha ai kun gaw n chyoi. Jum gaw moi kawn tsun ai. Ganang na sha ai kun, MIwa ni kaw na sha ai, "Tibet " ni sha ai kun. Dai gaw jum ngu tsun ai yaw. Reng ya an hte n dai de du wa ai sha loi gaw jum hka nga ai, bum ga hkan le. Jum hka nga ai. Dai hpe Sha-It ngu ai re. Ndai Sa Ngan ai. Jum shum ai hka nga ai shara ra hkan dai hpe shadu ai. Dai hpe shadu. Yawng hkan n re law, shara shara hkan nga ai. Dai hpe shadu jahkyet shadu jahkyet n she hpang jahtum gaw dai hpe shage la ai le. Raiting dai ahpraw rai hkra n chye galaw ai Jinghpaw ni. Loi mi sha gaw ahpraw n re le, sha tim loi shum gaw shum tim loi mazep mazep dai baw sha, Sha-It ngu ai re. Sha-It, It ngu ai gaw shum ai ng ga re. Hka le shara ra hkan. Ya nang kaw mung htaw ra nang kaw na e MYITSONE lai reng Mile 7 kaw nga ai. U ni grai sa lu ai. U ni. Grau na n dai jan ja ai April, March hkan rai yang U, U mana maka sa ai. Sa n na dai kaw gap sha. Dai hka lu ai le, Sha-It hka ngu ai. Rai ting dai gaw grai wa n shum ai le. Loi, loi mi shum nga hpe shadu hkrai shadu yang dai kaw na jum lu ai. Dai majaw Jinghpaw ni gaw wo ra Sha-It kaw shadu lu, le ra kaw shadu lu Wo ra Maru krung Nmai hka de na ni gaw ahke galaw ai. Dai hpe shadu n na she jum kawn ngu ai pa pa san ai. Nang kaw na Htinyet zawn san ai pa pa re. Dai hpe hkawk hkawk di, rai ting dai gaw sha yang shum gaw shum ai. Rai timung loi mi mazep mazep re. Hpang she n dai de jum hkangwi ya an sha ai zawn re nang Sam ni la lung wa n she dai hpe Sam jum ngu ai. Grai hkangwi ai. Re na ya an hte Hkahku ga de gaw ngai lep ai gaw Marau jum ngu ai nga ai. Nang kawn Mali Hka de lung wa yang, ndai kaw na Mile 70, 80 ram re sha loi nang sin na den yawng shang ai Marau hka ngu ai nga ai. Dai wa gaw grai pru ai. Dai kaw dai kaw chyu sa ju ma ai. Dai kaw, ga nang nang ni yawng sa. Re gaw shan hte gaw n di gun sa n she dai hka hpe ja n na n di hkawng masum, nang kaw ngai, nang ngai, nang ngai di htaw kaw achyan shadu hkrai shadu shadu jahkyet hkrai jahkyet n she nang kaw du jang she achyang n hprawng ai law, sha ting loi ma shum gaw shum tim loi hka hka nga ai. Rai tim Andaye n byin ai. Shi gaw Andaye n byin ai. Dai sha ai Marau jum ngu ai. Reng she nang n dai Nhkai bum e lahta daw kaw tum jum ngu ai nga ai. Dai wa gaw loi hprawng ai Re htaw ra, htaw ra bum Danai de sa wa ai lam kaw e Daru bum nang n ga dai kaw jum maw ngai nga ai, Grai dai kaw na shadu la ai. Langa jum ngu ai. Htaw ra tum jum. Dai majaw Jum gaw shi chyu chyu shan hte nga ai shara hka kawn hpaw ai dai shadu la ai. Raitim dut sha na ram mana maka tsawm hkra n chye galaw ai. Dai sha na ram sha galaw ai. Dai hku rai ma ai. Jum Dwi gaw n chye lang ai gaw, ya nang kaw na galaw ai she sha ai gaw. Jum dwi gaw n chye lang ai. Ya masha ni galaw tawn ai hpe dai " Dudiya kaba sit "hkan an kajai ai Ingalik, Amerigan ni e Pota soi ai le, dai yang mung Pota soi ai Rai timung shabrai jaw ai dai. Shan hte gaw ya na ni hte n bung ai. Bai, Sip n byin ai de ma n sa shangun ai. Shawng lam de, shan hte gaw Tsanit Chya ai law. Hpang de lung chyung ai hku woi ai, gumhpraw ma jaw ai Dai shaloi she chye hpang ai gaw, lagu sha Jum dwi nga sha. An hte Jinghpaw gaw Tsikan ngu ai n dai Rit Kawp lang ai hta lai na kaga grai hpang hkrat ai gaw, sapya ma n lang ai. Jum dei ngu ma n chyoi. Ya ndai Htinyet, Chyan daga nang de na Sam ni kaw na la wa n sha ai dai hpe gaw grai mu htum hku sawn ai Jinghpaw gaw grai hpang hkrat ai gaw. Shi gaw n dai Nat jaw nga ting shi htung hta Manau galaw ai ngu Tsikan gaw grai kaba ai. Rai tim dai galu kaba ai hta n nga ai. Ya ndai Jinghpaw ni e n dai ' Yin Chye Mu'pyit tsi ngu n nga ai mu. An hte ni wut lang n chye. Hpri hpe law law n lang chye. Kawa hkrai hpun hkrai galaw yawng hpa galaw ting yawng mat. Dai hku rai nga an hte na gaw. Mungga gaw grai zuk grung ai. N gup gaman gaw grai chye tsun ai. Dai rai sai. Bai, Jum a na gaw dai re.

Extended Data

ID: KK2-0025
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd543

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0025

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0025

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na dusat a lam (Animals in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Ya bum ga de gaw anhte Jinghpaw a prat e gaw nam dusat hte nta e bau da ai dusat lahkawng nga ai i. Lahkawng e Myen hku gaw achyan-hpyin Jinghpaw hku gaw kadun ai hku nga yang hpan lahkawng nga ai. Shinggyim masha rem ai nam kata de shanhte chyu nga ai shazai le shazai ngu ai. Shaloi e shinggyim masha rem ai hta gaw matsing ram ai yaw ma. Wa, u, gwi, lanyau, bainam, dumsu wuloi dai hte rai malu ai. Sagu gaw anhte hta nnga ai maumwi hta nnga ai yaw hpa majaw nga yang anhte kaw gaw sagu rem ai baw lamu ga nre le maling mala re majaw. Sagu gaw htaw nlung lung htawn hkan tsingdu jahkraw nga ai de ga shadawn Arab mungkan Russia mung zawn re hkan nga ai gaw dai Siberia koke tsat shara de nga ai. Anhte gaw sagu a lam nnga ai. Chyum laika hta sagu a lam grai nga raitim anhte Jinghpaw ni hta sagu a lam nnga ai. Chye ma nchye ai ya e dai mying pyi sagu ngu nna chye tsun ai kadai wa e woi ai kun nchye ai sagu ngu ai. Re majaw bai tsun ga nga jang nga wuloi, dumsu, bainam, wa, u, gwi, lanyau dai hte sha rai lu ai gumra mi rai, dai hte re matsat anhte bum ga na. Nkau mi woi rem ai dai gaw shazai hpe majoi di ai she re anhte rem ai gaw nre. U rai anhte rem ai rai yang she ndai nga wuloi hte dumsu gaw moi shawng na labau hta nau ntsun ma ai. Labau e htaw mali hku chyai hku nga ai labau de dumsu nga ni gumra aw e gumra a lam gaw lawm ai dumsu nga ni a lam nau ntsun ai. Dai gaw hpa majaw i nga yang shanhte yu wa ai hkrun lam kaw dumsu nga rem na matu yak sam ai. Rai na ndai wa gaw ndai Jinghpaw prat hta wa gaw grai ahkyak ai hku rem sam ma ai. Hpa majaw nga yang wa ndai hpe gaw nat ni yawng ra ai. Nat hpe ju jaw yang wa nra ai nat langai pa nnga ai. Rai na she anhte Jinghpaw ni wa wa mying mying ai masha grai nga ai anhte ni wa. Wa na, wa baw, wa kan, wa kaw, wa lu, wa baw wa hte seng seng ai wa ndu grai law ai mying wa Jinghpaw mying wa htinggaw mying. Dai hpe yu yang wa ngu ai gaw moi kaw na mana maka Jinghpaw ni rem ai numdung rai sam ai ngu kanang kaw na kaning di rem hpang ai gaw nchye ai. Ya ndai anhte a ni ai le ni ai anhte ni rem ai dusat a lam hpe tsun ai re. Bai u mung u dai hku rem ai ngu u gaw moi gaw ndai kaw e ya nanhte hpe tsun yang nkam na re. U hpe majoi sat sha ai ngu htung nnga ai moi na prat e. U majoi nmai sat sha ai moi gaw. Nat hpe jaw nat hpe sat ya ai kaw na she sha lawm ai hku re. Majoi mi u kadai nsat sha ai, nat ni ma u sat sha ai nra ai da yaw dai nanhte nkam na re. Grai mau hpa nang u shan sha mayu jang nat jaw ra ai, wo dumsa shaga la htingbu manang hpe shaga na nat jaw galaw ra ai. U lahkawng masum mali langai sha lamuk ngu ai hpe ju ai pyi gaw hkinjawng wa rai dumsa wa rai sa ra ai. Dai lu dai sha nat hpe nkau jaw e u rem nna u sat sha nmai ai. Udi langai mung nmai hta sha ai nat hpe sha jaw mai ai. Udi langai mi nat hpe nre ai nang gaw nmai baw sha ai. Nat jaw prat e ndai u hte seng nna e dai majaw u gaw moi na anhte bum ga na u gaw yahte na lawu ga de na lung ai taik-kyet law nga ai ni ya na dai u kaba ni dai baw nre. Anhte bumga na u gaw nam kaw na u gan zawn re nau mung nkaba nau mung nkaji re ai. Dai u ni a nsam gaw atsit ngu ai nnga ai yaw. Anhte Jinghpaw ni rem wa ai u hta nta u kaw nsam tsit ai u nnga ai. Kanang mung nnga ai ula ni gaw hkyeng ai hte chyang ai gayau ai. Bai nkau gaw ahpraw san ai nga ai yaw u la le. Ahpraw san ai nga ai achyang tap re ma nnga ai achyang san ai u la ma nnga ai. Loimi hkyeng ai loimi lawm ai u la ni le. Dai kaw na she ka ka san ai nga ai ka ka re gaw hpraw ai hte mut ai gayau ai ka ka re ai nga ai. Ndai u ni e shingra tara ta-ba-wa ngu ai ma sawk sagawn yu yang grai mau nan re lu. Dai u la uyi ni gaw hpraw ai nga ai hkyeng ai bai nnga yaw u yi ni. U la gaw hkyeng ai nga ai. U yi ndai anhte yaw da ai u yi ni u yi hkyeng na kachyi mung htung nnga ai. U yi hkyeng ai nnga ai dai ma ya nanhte anhte ndai Physic hku mi rai rai ndai biology hku mi rai rai anhte maram yu ai shaloi Myen hku nga yang le-lar yu ai shaloi grai myit shang nan re she rai nga. U ngu ai u yi rai jang hkyeng na htung nnga ai. Shi gaw ka ka san ai malawng ai ahpraw san ai gaw nga ai, tsit ai gaw u hta kanang u kaw mung nnga ai tinang rem ai kaw. Ndai hku re rai yang she ndai u hpe rem ai kaw gaw gara hku di ai i nga yang she nta le ya ga shadawn nang kaw lakang baw kaw shi e u lawng ngu yup shara nan masat da ya ai. Atsawm di na shanhte shang wa na hku ndai daram di na hkrak galaw da ai. Re shanhte hpe rim shana hkan e rim la na ngu ai nang nta nhku maga e chyinghka lam kaba hpaw da ai. Dan di na she moi na ni na loi laklai ai gaw u dai ni dai wu lawng kaw e hkyi jahkrat da ai yaw nta dai sha nbya nrun kau ai dingsa gaw u hkyi gaw dai kaw adak taw sai. Dan na kalang lang gaw nta shi manga ning anhte bum ga e gaw nta langai mi hkun ning hta jan na nrawng mai ai gaw jahkring sha tsam mat ai. Rai jang she nta run ai shaloi wa u hkyi wa ja ja ya na bilat ga jahkraw zawn rai taw ai re gaw dai u hkyi sumpum wa le. Dai gaw nam hpum galaw ai baw re ma nchyoi, chyoi gaw chyoi ma ai nkau mi gaw le sun galaw ai hkan bang ai le. Mana maka nam hpun tai wa ja ja rai shi na gaw u hkyi ma nmanam mat ai. Shi gaw dai kaw nbung kum kau ya ai re nga yang u hkyi jahkrat tim le mi na ja ai kaw bai kap bai kap rai yang gaw u hkyi bat pa nmanam ai. Shana dai kaw wa, jahpawt gaw hpaw dat sai hte shi chyu dai hkan yawng bram hkawm ai gaw shadang nda ai kadai mi u nshadang ai shana sha. Rai yang gaw shani gaw wo tam sha ai de hkan e hta sha kau ai mung nga ai. Gwi ni e kawa sha ai mung nga ai u kaji ai ni rai jang galang e hta sha ai mung nga ai. Kaning ndi ngam ai hte mi dai hku. Dai ram di tim mi tsun ai hku u hpe majoi sat sha nmai ai nat jaw yang she lang ai. Dai gaw u a lam rai sai rai na she ndai u kanu ni u di di na rai jang gaw dai u lawng kaw nre nang hkan tingjat ngu ai tawn da ya ai. Nang de na gwi ni nyau ni ndep na pe manga ram tsaw ai kaw shakum kaw shakap da ya ai. Nta nhku de nre le ndaw de dai kaw di di ai shanhte gaw. Di di rai yang she ngai maram masam ai hku nga yang u kanu langai gaw law htum shi mali, dai hta gaw njan ai kalang ta di ai le i. Shi mali hta njan ai raitim ndai law malawng gaw shi, matsat sha di ai mung nga ai. E matsat sha re gaw nau gaw nnga ai law, shi shi langai shi lahkawng shi mali dai kaw di di da jang she anhte madu ni gaw "Ah ndai hte yawng tawn da ya yang gaw u hkai nkraw na re, kanu e hpum ai nlawm ai" nga. Raitim shanhte u kanu ni na langai hte langai mung nbung ai. U kanu nkau gaw singkaw grai pa ai le i. Grai lum hkra hpum nna yawng kraw ai mung nga ai. Ndai udi kaw na u hkai pru wa ai hpe kraw ai ngu re yaw Jinghpaw ga kraw ai. Yawng hpe nshakraw lu na re ngu na hta la ya ai gaw hta la ya. Hta la ai mung u kanu dai ni grai chye ai. Langai mi di nga ai kaw na langai sha naw di yang hkum hta, dai shi di da ai ntaw jang htaw kaga de nawt wa ai. U kanu ni le mani shani shagu di ai shi. Mani di da sai daini di na ngu yang udi dai nnga jang htawt mat wa ai. Masum mali manga kru re kaw na gaw shi nchye sai, manga mali e lahta de manga ram re kaw na gaw nchye sai. Dai kawn hta la na makoi da hta la na makoi da. U kanu langai mi e udi shi mali di ai ngu ga hta hta di na shi ram tawn da ya ai le. Rai yang u kanu langai mi kaw na gaw udi mali ram masum manga daram hta tawn. Dai udi dai gaw wo kanu e rai nhpum yang gaw kaja taw nga ai lu hkun hkraw ai kaw da yang gaw shata mi raitim sha mai ai. Kanu e hpum sai kaw na she sai tai wa ai u hkai tai wa ai le i. Kanu e nhpum yang yaw rai nhpum yang gaw kade ya da tim ya na anhte gat hkan dut sha ai hte maren re. Re yang she kalang lang gaw nbung udi ngu ai udi gaw rai nhtawm kata de hpa nrawng ai ma nga ai. E dai zawn rai u a lam yan gaw dai rai sai. Rai yang she ndai shi u hkai shakraw ai shaloi gaw dai u tingjat kaw "Chyip chyip chyip chyip" nga na garu taw sai. Yu yu yang "Yawng kraw sai kun", nga "E udi masum daram naw taw ai rai nkraw ai" nga bai naw tawn da. Dai nau tawn da na yang mung ndai shawng kraw ai ni gaw dai kaw nna gumhtawn nna gayaw si ai ma nga ai. Dai majaw grai Myen hku rai yang gaw gayu-saik Jinghpaw hku rai yang gaw grai shali ra ai atsawm di. Kalang lang gaw dai u hkai ni hpe hta ai ngu tsun ai re dai shi word gaw, u tingjat kaw na u hkai hpe htawt da ai hpe u hkai hta ai ngu re. Ndai u shing krang ya htaw hkan dut ai le ya kawa hte e dai kaw e hta bang. Hta bang di na she kalang lang gaw dai udi hpe htawra kaw nkraw jang nang kaw bang da ya ai nga ai. Re yang she kalang lang gaw dai kaw mung nkraw ai nga ai udi dai kanu e kade hpum tim nkraw ai nga ai. Dai hpe e tawn da nna ga yu ai shaloi hkrak kaja taw ai ma nga ai udi e nkau mi gaw hten mat ai. U a lam gaw dai hku rai sai ding na she shani gaw kam ai ten hpaw tawn shana de rai yang wa sha shanhte u ni mung chye ai. Wo ra kaw mung nta nang nta nang nta dai hkan e ayai tawn tim "Anhte madu nta ndai re" nga shanhte chye ai dai de wa ai. Shani shat tam sha ai ten gaw yawng gayau taw ai i shana de yup na rai jang she nta de wa wa ai. Ndai dusat ni mung e shi a shi si athi-nyan (nyan) nga ai dai hku re u. Wa rai jang gaw sharaw e sha hkrit ai majaw npu e grai ngang hkra bang da ai. Bang nna rawng da ai jahpawt e jahpawt shagu wa shat yaw ra ai. Wa shat gaw wa nkaw, nai, hkum li tsin, hkum hkye nam na langa ni yaw ai shadu na yaw ai. N-gu bang jaw gaw nlu ai n-gu taw ai re majaw anhte bum ga e gaw. Wa nhkaw bang rai di na she shi hpe jahpawt shagu ndaw kaw wa kang ngu ai kaw ru yaw shadu da na. Dai wa shat chyi li ngu ai hpun kaw e ndai ram ya na rai na anhte gaw zalon kaba ni nlu ai mu i dai hpun hpe krawk ai dai gaw dai u lawng makau kaw tawn da ai. Dai di na htaw nhku de e shadu nna wa shat dap ngu ai san da ai ndai shat shadu dap a nhpung maga wa shat dap ngu ai wa shat shadu ai dap langai mi san da ai. Dai kaw shadu na yaw. Shaloi gaw wa dai ni gaw shani rai yang gaw dai mare makau hkan tam sha ai le. Shi gaw chye ai hpabaw numru sha ai lap gaw nau nsha ai dai wa gaw lap nsha ai. Le ga na chyu kanaw dai wunru ni shi ra ai baw wunru ni nga ai nra ai hpe nsha dai hku tam sha ai wa gaw. Rai na kalang lang gaw shani raitim wo loi tsan jang sharaw e hta sha ai mung nga ai. Shana gaw hkrak nan rawng ra ai dai nrai jang mare de mung sharaw shang ai gaw shana rai jang e dai sha kau ai. Rai yang she ndai wa ni na Myen hku tsun ga htu-char-chet langai nga ai laklai ai langai gaw kasha shangai na rai yang wa nta kaw galoi nshangai ai wa ni le htaw nam de shangai ai. Nam de wa, wa kanau langai "Yahte mat sai kanang yawng sai kun" ngu tam yu yang htaw nam nta kawn tsawm ra tsan ai de tsip tsip ai. Dai hkan na nam ni nam ni ga ni loimi htu kau hkra rai na nam mana maka sumpum let le dai kata de wa kasha shangai ai. Wa kasha gaw e pyan-mya majority hku na gaw shi daram shangai ai wa kanu langai. Kalang lang gaw mali kalang lang gaw shi masum mali raitim mung ndai wu yu ngu ai hpang e hkrat ai kun ni gaw kachyi chyi sha law. Shawng hkrat ai gaw naw kaba nhkrum ai langai hte langai. Re dai shaloi e ndai tsun ga nga jang Karai lawm ai zawn re gaw sharaw ni wa hkrai hta sha tim dai wa kasha shangai ai wa tsip kaw na hta sha ai ngu ma nnga ai yaw. Grai mau hpa re wa tsip tsip ai kaw na wa kanu hte wa kasha yawng sharaw e sha kau ai ngu ai nnga ai. Karai di sam ai sharaw e mung nmu ai kun hkrit ai kun gaw nchye ai nhta sha ai. Re ya "Anhte wa kanu mat sai" mi kaw na tim wa kanu ndai wa kasha shangai maw ai gaw chye chyalu le, mat sai nga ai kaw na gaw tam ra sai wo mare makau hkan tam yang she tsip grai nga re kaw nga ai. Dai wa kasha hta la ai shaloi gaw tinang yaw da ai wa raitim grai hkrit ra sai htim ai gaw. Htim yang she la kaja ni num ni sa na she ka htingga la sa di na she wa kanu hpe lahpaw e gap ra ai lo. Grai nga di na si sa wa jang gawn chyu gawn di na she wa kasha dai hpe dai ka hta hta bang di na she e nta de la wa ai. Dai rai shi hkan ai hkan ai pyi gaw tem ndi yang gaw sa makret wa na hku rai nga wa kanu hpe naw gawn ra ai. Dai lahpaw ngu ai nga ai sing gyin hte gap ai myi sha nhkra u ga gap shi gaw dai hkrit ai. Shingna hte ahpat shingna hpe pyi kalang lang nhkrit ai shi dai lahpaw grai hkrit ai. Di na dai wa hta ai ngu gaw bungli shajan langai rai sa. "E daini gaw wa hta na re lo" nga jang dai wa kasha hta la ai nam de nta kaw na gaw hpalon lahkawng masum mile mi daram re de gaw nre loi ni hkan galaw ai tim sumwum kata e. E ding na she nta kaw e le wa lawng kaw bang da ya ai. Dai kaw na dai kaw chyu shachyu kaji ai yang gaw kanang nwam ai dai kaw nga loi kaba ai kaw na gaw bai kanawng hkawm mat sai. Rai na sat sha na shaloi nat jaw na re shaloi gaw dai kaw na rim manat nna nat hpe jaw. Nat hpe jaw ai kachyi sha mi nat shan ngu mara na ngam ai yawng dai hkan na ni e wan shan di sha. Dai wa shan sha ai ngu hta mung pa-yan-pa-ta majoi mi sha ai nre. yawng hkinjawng nau ai ni e "Ndai gaw e shan hkak hku sha na ndai gaw si ntsin hku sha na ndai gaw salu hku sha na" yawng hkinjawng ngu ai ni e garan atsawm rai garan sha ai lu majoi mi nsha ai. Dai wa a lam yan gaw dai rai sa. Nat ni yawng wa ra ai wa nra ai nat langai pa nnga ai. Dai gaw wa na rai sai. Ya ndai nga wuloi hte dumsu nga ai ni gaw nat hpe ju jaw ai shaloi mare ting masha law law hpe shaga nna dai hku lang ai. Re yang she ndai dusat ndai ni num la ai shaloi nga wuloi gaw grai manu dan ai. Mayu ni hpe hpu nga ngu rai di jaw ai rai nga, manu dan ai. Dai kaw lang ai grai nga wuloi grai reng ai. Num langai hpyi na rai yang hpu nga ngu ai jaw ra ai, dai kawn shingma lai nga bai jaw, dai hpang mun nga ngu ai bai jaw masum lang ra ai lu ai ni gaw nlu ai ni gaw kaning ndi ai. Wa hpe gaw bai hpu dat ai kaw gaw kadai e nlang ai. Wa hpu dat ai ngu ai ma htung ma nnga ai. Majoi mayu ni nta e sa gun sha na nat jaw karum ai ngu wa she mi nrai yang gaw. Rai yang dumsu hpu dat ai ngu ai hpe gaw nau nra ma ai moi gaw. Dumsu hpe hpu dat ai nga jang loi shada jaw ai le. Rai jang she kaning di ai i ngu yang she dumsa wa hpu dat ai shaloi she "Mun lai" nga wuloi shatai ai ngu na she ya prat gaw gumhpraw hte lang na rai nga shanhte prat hta gaw gumhpraw ma nnga ai gaw. Kaga rai langai ngai hpe "Bai dumsu ndai hpe wuloi shatai sai yaw" wuloi ngu shamying na dat ai. Dumsu langai hpe nan nawng di hpu dat ai ngu nlang ai, madang shagrit ai le. Dan na ndai nga wuloi hpe rai na ndai nga wuloi hte dumsu hte seng nna anhte ni gaw bum masha re i anhte Jinghpaw ni nbung ai. Anhte bum masha ni gaw dumsu hpe shangun sha ai ngu gaw kachyi ma nchye ai, kachyi nchye ai majoi mi shalam tawn. Nat jaw sha na shan sha na dai sha re. Rai na she nta gap yang nta gap ai nchyang wa hpe nta gap shabrai jaw mai ai. Rai na she nang shat hkai nsha rai jang mam galai sha lu ai dumsu gaw mam galai sha. Rai she dumsu ndai ni gaw nam de nyup ai dumsu gaw. Shani gaw nta kaw na mung nau tsan ai de nwam ai dumsu gaw shi sharaw hkrit ai le. Nta kaw na nau ntsan ai makau hkan chyu nta mare kata kaw. Ya ndai kaw mung ndai yuk-hka-bay-da (botany) ngu ai hte seng nna tsun ga nga yang moi gaw mare ting tsingdu tu ai atsit re dai ni sha ai gaw. Ya prat gaw tsingdu ni mung mat wa ai. Dai wa anhte a ndai machye machyang hku yu ga nga yang gaw anhte e ta-ba-wa-patwi-wun ngu wa grai galai shai mat wa ai. Ya gaw ndai nwa ni shangai ai anhte nga ai mare buga ni gaw tsingdu nnga sai, kam ai maza ni she tu wa sai. Moi gaw mare ting anhte Jinghpaw amyu ni hpe Karai Kasang jasat ai ngu yang ngu, Jinghpaw mare rai sai nga kawn na gaw tsingdu atsit re chyu kapa ai gaw. Ntsa kaw na mi yu tim nbungli kaw na mi yu tim le kaw-zaw atsit nyep tawn da ai zawn le. Tsingdu ntu ai mare nnga ai e dai hpe sha ai goi. Tsingdu gaw ngai mu ai hku nga yang gaw hpan lahkawng re. Dai hta e jan yang jan na raitim hpan lahkawng. Tsingdu shapa ngu ai gaw lap loi pa pa rai na shi gaw tu ai shaloi ga de kap rai na grai ngang ai ga hpe magap ai. Langai gaw bai tsingdu galu ngu wa gaw loimi lap galu rai na ndai wa gaw nau wa asung nshang ai. Shi pu pu ai shaloi anhte lagaw labu hkan e kap nau nhkrak ai tsingdu dai gaw tsingdu galu ngu ai re. E le ra pa pa re wa gaw grai tsawm ai rai yang nga ni gaw dai sha ai hku rai nga mare kaw le. Dai makrut sha shi makrut sha rai yang hpawtni bai tu hpang shani bai tu dai mare e sha hkru sha ai dumsu ni gaw. Dai wo nga wuloi ni gaw mare kaw sha nhkru ai dai wo nam de anhte bum ga e ya nanhte nchye nga sumpra ngu ai shara magup tu ai. Grai tsaw ai raitim shi lap gaw dusat ni sha yang grai ra ai. Bai na shi chyu tu hkrai tu na ndai baw hkraw jang nam hpun tai ai. Mam hkai yang mam kaja ai dai wa shingra tara ta-ba-wa hta grai hkrak ai hku re. Rai na ndai dumsu yan nga wuloi, nga wuloi gaw shi gaw sharaw ni hpe mung loi shingla lu sam ai wo nam de ma yup ai. Langai hkrai nyup ai gaw hpawng rai na yup ai. Nkau mi gaw nta makau e wa yup ai. Dumsu gaw nam de galoi mung nyup ai jan du wa jang yawng kahtawng ka-ang de wa yup ai. Rai na dumsu ni gaw dai rai sa. Rai yang she ndai nga wuloi ni wa ni dumsu ni u ni hpe gaw nat ni yawng e ra ai. E bainam a lam hpe bai tsun na, bainam nga ai moi kaw na nga ai raitim ndai bainam mung majoi "Nye na re nanhte na re" ngu mare hkan e prang hkrai prang hkawm prang hkrai prang masha ni a nta ntawt hkan shang nna bainam hkyi tawn da grai nra, wo sun kum tawn ai dai de lahkan shang rai na bainam hpe grai nra ai. Bainam rem ai bainam madu ni grai matsa hkrum ai makau na ni le "Nang dai rem ai lo wo ra rem ndai" ngu shi chyu dai hku. Rai yang ndai bainam hpe gaw nat nkau mi nra ai. Jahtung nat sawa nat ndai ni sha ra ai bainam hpe sap wat nat ni ra ai. Ndai ntsa nat mu nat nbung nat ni ndai ni gaw nra ai jahtung ni gaw ra ai bainam hpe. Rai na she bainam hpe gaw moi kaw na raitim kalang lang nat njaw mung sat sha lu ai bainam gaw. Raitim mana maka wa da mada gaw nsat sha ma ai nat ni wa yawng e wa nra ai. Dai gaw bainam a lam yan rai sai. E bainam ni gaw "Nye bainam re na bainam re" ngu mare de wam hkawm le shi kam ai de wam hkawm shana gaw bainam ni gaw madu a nta re nre nchyoi ai shi yup mayu ai kaw yup wa ai. Rai jang gaw madu ni gaw gawt la ra ai le gawt la. Myen hku tsun ga nga yang sa-nit-ta-chya nrem ai gaw majoi nye na re ngu dat da ai le bainam gaw. Bainam gaw dai rai sai u rem ai lam gaw mi rai sai rai. Nye u ngu hkrak dem da ai. Dai kawn gwi a lam bai. Gwi gaw labau gaw nga ai nta nhku de yup ai. Masha yupra de nraitim nta kata de nga ai gwi gaw shat ma nhku kaw sha ai gwi ngu gaw. Re ndai gwi hpe gaw sawn nat e ra ai jahtung nat hpe jaw lu ai, sa wa nat hpe jaw lu ai kaga nat ni gwi nra ai. Raitim mung anhte chyurum sha ni kaw na ndai Jinghpaw ngu ai ni gaw gwi shan nsha ai. Sha nan nsha ai moi gaw. Maru ni grai sha ai dai re majaw anhte shada kaw pyi Maru ni hpe gaw "Gwi shan sha ai ni" ngu na shada jahpoi ai lam nga ai. Jinghpaw ni gwi shan nsha ai ya she sha wa ai. Gwi hpe gaw nat hpe jaw tim pyi gaw sa wa hpe rai yang majoi htu ai gaw. Htau nna she le dai htau kau ai gwi hkum hte baw hpe garawt sa wa na she le nam de loi krung sung ai de kabai bang kau ai. Dai kaw shana hkan sharaw ni le nam dusat tsap ni kawn hta sha kau ai le hta sha kau dai hku. Rai na she jahtung hpe jaw ai rai jang yawng atsawm rai ju nna shan ni kajoi ndai shajup nna hpun hpunjung jun ai dai kaw sumbrau da ai. Dai kaw u hka ni sha kau ai le gwi ni hta sha kau ai. Hkrak nga yang ya prat na nga yang gaw grai nhkrak ai dai kaw na manam shagram rai ana byin na. Dai hku re raitim nat hpe jaw sai nga sai kaw na gaw manam tim tawn da ai Jinghpaw ni na gaw dai ra ai. E gwi gaw dai hku rai sa bainam mung dai hku rai sa. Re kaw na gaw grai laklai ai langai gaw lanyau rem ai le. Lanyau ra ai nat gaw langai pa nnga ai. Gara nat mung nyau hpe nra ai nyau hpe hkungga shatai nmai ai. Bai anhte shinggyim masha ni hku na mung nyau shan gaw nsha ai. Raitim hpauk-pyan ai ngu ai Myen hku hpauk-pyan ai ngu ai loi ladu lai ai masha ni gaw sha ai. Raitim dai sha ai wa hpe e ndai masha hte laklai ai loimi rit kawp nlang ai masha ngu jahpoi ai le lanyau shan gaw nsha ai. Rai yang anhte rem ai dusat ni gwi shan ma Jinghpaw ni nsha ai. Rai na ya ndai dusat a lam anhte shinggyim masha ni rem ai dusat dai rai sa. Rai yang she gumra, gumra hpe ndai Manmaw Miwa mung mung jarit na ni gaw lang chye sai rai htaw ai. Anhte bum ga na nwa nji ni nga ai shara hte ngai nga ai shara na ni gumra shangun sha nchye ai majoi mare kaw shalam da ai. Gai gumra dai ni apri dinghkung de e grai tsawm kadai me daw htaw ai baw re mi nshadu majoi "Nye na re" gumra ngu ai gaw rem ai baw re dan re lai wa sai. Raitim ndai Miwa ga jarit Sammung na Jinghpaw ni gaw chye ai rai htaw sha ai. E dai hku re gumra gaw mare mi hta htinggaw shi nga yang langai mi rem buga langai kaw gaw kadai mung nrem ma ai rem ai ni rem re rai malu ai gumra ngu ai gaw. Ga shadawn Miwa ni kaw na wa Miwa ni kabai kau da ai rem. Miwa ni gaw daw htaw ai rai nga anhte kaw du ai kaw na gaw hpa nhtaw ai dai hku rem. Ya she chyoi ai dai dusat e na gaw dai rai sa. Rai yang gaw ya shinggyim masha ni rem ai dusat lanyau a lam gaw dai rai sa. Lanyau gaw grai san seng ai hku masha kaw yup yang yup shinggan hkan majoi nwam hkawm ai. Dai shi yu mayun sha ai yu tam ai akyang gaw nbung ai. Nyau nkau mi nta u rim sha ai nga ai. Dai hpe gaw gun jang re ngu na kalang lang gaw tam sat kau ai ma nga ai. Ra mi rai u ga ngu ai ni ma nga ai yawng gaw nsha ai. Dai nyau rai rai yang gaw nta dusat gaw ya hpa mi kaga mi nnga sai lu. Rai nam dusat a lam bai tsun na. Ya nahte gaw magwi ngu ai kaba htum re nga yang she ndai anhte na nwa njum nji ni shangai ai anhte ndai nmai mali walawng de gaw magwi nnga ai gaw. Moi gaw nga sam ai. Raitim ndai anhte a prat hta gaw magwi nnga ai, magwi nnga ai nam dusat kaw. Rai yang she ndai ntsa e wam ai naw tsun na. Magwi ngu ai htawra de nnga ai nang e nang ndai Njang Yang du hkra nga ai. Kanang nga yang mung nga u ga le magwi ngu ga, magwi, sharaw, tsap, shan nga e ndai shan nga a lam loi tsun mayu ai. Ndai lawu ga gaw grai law ai ndai shan nga hpan tsai, tha-min, da-yay grai law ai rai malu ai. Anhte kaw gaw langai sha nga ai shan nga ngu ai shi gaw wu yi wa rung ntu ai yaw wu la wa sha rung tu ai. Raitim dai rung wa shaning shagu galai ai. Laning mi rai jang ndai mi na dingsa wa ngawt rap rai na she bai prut bai prut re shan nga ngu gaw. Ndai shan nga gaw shi hkum hkrang gaw dumsa ram kaba ai. Raitim ndai nam kaw na shan ni yawng hta na kaja htum re shi na gaw, mu htum kaja htum shan nga ngu gaw. Ndai wa shi sha ai namlaw namlap ni hkan ai kun shi shan kade yat ai raitim sha mai ai. Kade yat tim ndai Myen hku rai yang gaw a-nant-soe ngu ai npru ai le. Hka hka nga yang she yat taw ai mung shagawt la nna jahkri hkri di sha lu ai da shan nga. Shi sha ai lu sha hpa a majaw kun nchye ai. Ndai nam na dusat ni kaw na shan kaja htum gaw shan nga rai sai. Hpa ana ma nnga ai hpa ma nnga ai. E ndai shan nga ni gaw masha rem ai baw nre grai zai ai nam de nga ai. Sinat hte gap ai hkam ai dai hku gap sha ai. Wu yi gaw rung ntu ai wu la gaw rung tu ai. Dai kaw na she hpaw lam ngu ai nga ai nam de. Ndai ya anhte mu ai dumsu hta grau kaba ai. Rung mung dup dup re grai n-gun ja ai. Kalang lang masha hpe ma htim chye ai hkrit ra ai shi gaw. Nta mare makau hkan nnga ai htaw nam grai htat ai de nga ai hpaw lam dumsu wu la zawn san ai. Ndai wa hpe gaw sharaw e ma nkawa sha lu ai yaw. Shi ma grai n-gun ja ai dai sharaw sa wa jang daru ai re majaw sharaw e ma hpaw lam hta sha ai ngu nau nmu ai. Moi gaw anhte ga e mung nga ai wo nam htat ai de dai hpaw lam ngu dai nga ai. Re yang she moi shawng de gaw ndai dun ngu ai kyant le dai ni ma nga ai dai anhte nga ai de. Dai dun ni gaw nam de kanaw sha hkawm rai she dai dun hpe lu jang gaw sai grai reng ai da. Grai tsi kaba re da n-gun tsi mada ana zingli tsi mada re da. Jahkraw da, jahkraw da nna galep sha dun sai ngu ai. Dun ngu ai nga ai raitim ndai anhte prat tsun ga nga yang gaw e hkying mi jahku tsa hkun sumshi kaw na hpang de nnga mat wa ai. Ndai gaw hpa i nga yang e dai prat ni hta anhte Jinghpaw ni sinat grai lu lang ai. Rai langai mi gap ai kaw na gaw shi a myo-sat-thit (generation) ni htum mat wa sam ai. Ya anhte prat hta gaw nnga mat wa ai dun le. Dai shi gaw n-gun grai ja ai ndai hku kanaw ai sha ai gaw namlap ni dai hku. Ga htu sha ai kun nchye ai ya ndai maga nnga mat wa sai e dai gaw dun ngu ai rai sa. Rai yang she shan nga a lam tsun sai. Dai hpang chyahkyi ngu ai Myen ni gyi ngu ai le laika ka ya gaw "shay" ngu tsun yang gaw "gyi" ngu dai gaw wu la rung tu ai dai mung wu yi rung ntu ai. Ndai gaw mare makau hkan wo nam loi tsan ai de nnga ai ndai mare makau hkan nga ai. Dai hkan zai gaw zai ai raitim htaw mare makau hkan nga ai. Ndai hpe gaw sharaw e mung rim sha ai rai na anhte mare masha ni mung jahkring hkring sinat hte gap sha. Shi gaw kaba htum wu la kaba htum she joi shi ram rawng ai. Grai kaba ai she joi shi pyi nau nrawng mayu ai matsat daram. Kanu rai jang gaw joi mali manga daram, dai kasha rai yang kalang ta lahkawng daram shangai ai kalang rai jang. Dai mare hkan gap sha ai chyahkyi ngu ai rai sa. E rai na shi gaw kalang kajawng ai shaloi "Hawng" ai ngu rai nga. "Hawng hawng" nga wo ra shara kaw le ra shara kaw shi loi hkrit ai nga mi mu jang mung dai hku grek hkrai grek wa ai. Dai hpe chyahkyi hawng ai ngu rai nga anhte Jinghpaw ni gaw. Htaw shan nga bai rai jang gaw kak ai ngu ai, shi wa kajawng jang "Kak kak" sha nga ai kaga nshaga ai. Rai dai hpe she shan nga kak ai ngu ai. Chyahkyi rai jang gaw "Hawng hawng" nga ai majaw chyahkyi hawng ai ngu rai nga. Shi gaw chyahkyi a nsam gaw kaga nnga ai. Loi hkyeng hkyeng san ai le kan de gaw loi hpraw hpraw re e ndai chyahkyi ngu ai dai rai sa. Rai na ndai wa a lam hte nam wa. Nam wa hte nta wa ni gaw rau nga chye ai. Nta kaw na wa ni wo ya Gara Yang hkawng ngu ai htaw nang du yu ai Salaw ga sinpraw dingda hkan layang le dai hkan na maling hkan gaw nta wa hte nam wa ni rau nga ai. Nta na wa kanu gaw wa la nnga tim nam na wa la ni rau lu ai kasha ni nta wa shangai ai. Dai kaw e kalang lang gaw nta wa ni nam wa zawn re ma shangai wa ai dai hkan. Raitim nam wa kalang lang gaw re da lo nam wa wu la ni wa nta de wa yup chye ai gaw nga ai da dai Gara Yang hkawng ngu ai hkan le. Ndai kahtawng nta gaw nau nlaw nam maling gaw law re hkan e gaw ya moi ning anhte jawngma prat rai yang tsun ma ai nta kaw e nta npu de wa yup ai nga ai da nam wa la ni. Dai gaw riatim Myen hku nga yang sha-pa ai le byin chye lai wa ai sha re. E dai hku re nga ai nam wa ni rai na nam wa gaw nam na mi rai nta na mi rai rai wo shanhte gaw rau nga chye ai. Raitim mung kade mi shanyi tim nam wa gaw nta kaw gaw nnga ai. Rawng tawn na shat mi jaw sha tim shat ma nsha hkraw ai. Grai kan si wa yang sha yang sha na raitim hpaw dat ai hte gaw bai hprawng ai sha re bau nlu ai. Rai na dai nam wa ni hta na hpan gaw wa tsa ngu ai kaji galoi mung nkaba ai kaji ji re ma nga ai. Kaji ai amyu dai kaw gaw loi kaba ai nmu ai. Rai yang wa ndu ngu ai gaw ndai wa la wa hkyam wa la nam na ndai gaw grai yak sai. Sharaw mung hkrit ai shi hpe gaw. Anhte shinggyim masha ni hkum shatu grai hkrit ra ai dai wa ndu gaw. Ga shadawn wa ndu hpe lama sinat hte gap dat ai, nsi jang mana maka hkrit ra ai wa ndu le. Shi na kawng wa ndai hku pru ai le. Ndai hku pru rai yang she sharaw sa yang sharaw mung shi hpe hkrit ai. Shi gaw dung htit re kaw na gaw sharaw gaw ga hku ning rai nsa ai. Naw shingtawt ai shi rim sha mayu jang ntsa de na sa. E sharaw lai ai hte ning ning di jang sharaw mung grai hkrit ai shi hpe. Rai yang gaw Jinghpaw ni gaw e wa kawa ai nga le Myen ni gaw wet-pet ai she ngu ai gaw ning di ai hte rau hkra ai le i. Rai yang kalang lang tsun ai na ai teng ai nteng ai gaw ngai mung nchye ai. Sinat hte gap ai sinat hte "Dem" nga ai hte rau dai gap ai shara de hkre rai gap ai wa hpe gawa sat kau ai da wa ndu ngu ai. Shi gaw wa kaga ni hte nnga ai shi chyu sha nga hkawm ai, yawng hta kaba mung kaba grau ai kawng ma grai galu ai. Ndai asak naw kaji yang gaw wa ndu rai nbyin ai gaw wa la sha re dai wuhpawng hkan. Asak loi kaba wa ai wa asak ngu gaw sanit ning matsat ning rai yang gaw asak kaba wa sai le. Dai kaw na gaw shi chyu nga hkawm ai. Shi chyu nga rai na wo wa wuhpawng wa ni gaw wuhpawng rai nga ai re. Ga shadawn pyan-mya nga yang gaw sumshi daram hpung mi kaw. Dai kaw wa tsa ngu ai kaji ai lawm ai aram re ni lawm ai. Dai wa ndu ngu ai wa gaw shi kam ai de nga hkawm na she dai wo wuhpawng langai kaw gaw sa nga. Dai kaw nnga yang wo wuhpawng langai de nga wa ndu ngu ai gaw dai shi chyu nga ai. E ndai wa ndu langai mi gaw ngai na mahkrum madup ngai ma prat e mu ai gaw kaba htum gaw joi matsat shi ram ram rawng ai yaw wa ndu langai le. Dai wa hkyam nam wa hkyam wa matsat shi ram du hkra rawng ai. Mare langai mi dai lu gap sai nga kaw na gaw yawng mare ting sha lu ai. Dai kaw na grit htum de gaw joi hkun sumshi ram rawng ai. Dai wa ndu ngu gaw grai hkrit ra ai. Shi hpe n adawk tim hkrum yang htim wa chye ai. Adawk sinat hte gap ai kaw na gaw si hkra ndi yang grai hkrit ra ai. Dai gaw wa ndu nam wa ni a lam rai sa. Dai kaw na gaw woi a lam hpe bai tsun na. Woi ni gaw law malawng gaw hpun ntsa e nga hkawm ai. Kalang lang gaw ga de wo yi hkan e kashun sha ai masha nnga jang yi kaw na hkainu ni mam ni mayut sha. Shinggyim masha ni hkai tawn ai hpe jahten ai woi ni gaw. Dai majaw yi hkyen sha yang woi gawn ngu jahpawt manap sa wa. Raitim ndai woi ni langai kaja ai gaw jahpawt jau jau nrawt ai. Tsun ga nga yang hkying kru a hpang de she rawt ai. Shana mung nsin sin jang loimi hkying kru ram loimi jan shang jang nwam sai wo yupra de wa ai. Dai langai gaw kaja ai rai na dai shani hkan gaw kashun sha sai. Shana gaw woi ni gaw kachyi mung nwam ai. Grai hkrit ai shanhte re majaw shana rai jang tem rai yup ai. Rai jang she woi ni gaw woi mung woi yam ngu ai kachyi sha re amyu mi lapran na loi ndai ram re ni woi lup ngu gaw ndai mi na wa ndu hte bung sai. Woi wu la shi chyu nga ai rai nga. Ndai wa htim chye ai masha hpe kawa chye ai kaba ai shi gaw moi na prat e. Ndai woi ni gaw shinggyim masha hpe yu ai shaloi num la ngu ai ginghka chye ai shi gaw. Num ni hpe grai roi ai num ni, yi kaw rai jang shaden tim num e shaden yang nhprawng hkraw ai kashun sha wa ai, la hpe hkrit ai woi ni. Rai yang she shi gaw ndai ndan hpe grai hkrit ai dai ndan re chye jang grai hkrit ai. Rai na Lisu ni "Ndan hpai woi htum ai" nga ai hpa moi gaw ndai ndan grai hkrit ai. Sinat hpe ma hkrit gaw hkrit ai raitim ndan ram nhkrit ai. Ndan mu ai hte grai hkrit ai woi ni dai gaw nam de nga ai. Yi hkyen sha jang she yi de sa kashun sha ai. Re she mali hka kau ndai myitsone lahta mali hka lam e htaw mali hka kau hkan na buga hkan gaw mare de ma shang kashun sha ai. Nam dum makau hkan kahkum ni tawn da yang sa gare sha ai woi nkau mi. Langai sha nre Myen hku nga yang oak-laik wunawng hte rai na nga ma ai. Dai hku nga shana gaw wo nam de yup woi ni na gaw dai rai sa. Rai yang gaw masha nkau mi gaw woi rem ma ai. Rem tim dusat sha re matsat shabat ngai gaw mada pa nkam ai. Woi gaw woi rem ai nga ma ai. Rem yang gaw nga ai raitim dun ai she re dat jang gaw hprawng ai sha re. Ndai hku rai sa woi e na gaw rai yang Lagang ngu ai ndai myauk-mi-shay le ndai ni gaw shinggyim masha e kadai nrem ai. Htaw nam maling de e nga ai Lagang ngu ai le. Myen ni gaw myauk-mi-shay ngu ai le. Ndai ni gaw nam maling wo grai htat ai de nga ai. Dai hpe gaw sinat hte gap. Ya ndai woi yan lagang hpe gaw shan anhte Jinghpaw ni e tsa lam shadang kru shi gaw sha ma ai. Tsa lam shadang mali shi ram gaw nsha ai nkau mi nsha ai. Dai man gaw shinggyim masha hte bung ai, lata ma dai shinggyim masha hte bung ai "Matsat shabat hkum sha" nga. Nkau mi gaw sha ai ndai hku re woi yan lagang ya ntsa de na dusat gaw dai ni. (Hpabaw re ta?) (Aw aw rai sa).

Extended Data

ID: KK2-0026
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd544

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0026

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sharaw hte masha (Relationship between tiger and human)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Htu Bu) Sharaw hpe gaw shanhte grai hkrit ai. Hkrak nga yang gaw n ra ai kaw hkrit ai. Nat lawm ai shi hpe n mai adawk ai. Mu, Sharaw hpe maren di da ai. Mu grai ngoi wa jang mung shanhte grai hkrit ai. "E... hpa n ra u ga law.. makawp maga la rit law.. ngai hpe hkum di law.. nang hpe hkungga ai law.." nga mu hpe hkrit ai. Sharaw hpe mung dai hku hkrit ai. Sharaw gaw anhte Jinghpaw ni nga hkrat wa ai lamu ga ginra de Sharaw grai nga ai. Sharaw, Sharaw hta yaw, Rawng Teng, Rawng Ba ndai ntsa lam lahkawng. Rawng Ba ngu ai gaw grai kaba ai le i. Rawng Teng ngu ai gaw 'Chyatit' rai nga ai le Myen hku gaw. English hku gaw hpa rai kun? Hpun ntsa e mung lung lu ai. Loi kaji re, grai n kaja ai. Dai Sharaw lahkawng. Dai Sharaw hpe gaw Jinghpaw ni gaw kalang lang gaw gap ai, gwi ai ni gaw sinat hte gap ai. Gap ai pyi gaw ga shadawn kalang lang Sharaw wa dumsu rai rai, bai nam rai rai garawt sha sai. Kalang ta shi n ma ai. Shan tawn da ai dai hpe she hpunru sumri grai ngang ai hte hpun pawt kaw gyit da ai. Gyit na she htaw ntsa kaw na hkap ai. Hkap na gap ai. Dai kalang lang gaw dai kaw si ai nga gap la lu ai. Rai yang she shanhte gaw Sharaw gap tawn na kawng shaw la, hpyi gawng la, nra hpe reng ai baw ma n shadu ai. Shan ma ndai Jinghpaw ni gaw Jinghpaw gaw madang tsaw ai gaw shan yawng yawng n sha ai yaw. Sharaw shan ma n sha ai. Raitim ra ai ni sha lu ai. Kadai n daru ai. Ra ai ni sha lu ai. Raitim majority hku gaw n sha ai. Sharaw sha ai baw n re, n kaja ai. Raitim sha ai ni tsun yang grai mu ai nga. Shi gaw shan sha ai re majaw shi a shan ma grai mu ai da. Raitim n sha ai. Nye prat hta Sharaw grai.. kaba ai lahkawng lu sai, anhte mare kaw. Dai shan n sha ai. Hpyi gawng, kawng krau la. Kawng mung daini na zawn manu grai dan ai baw n shadu ai. Moi gaw Sharaw kawng grai nga ai, nhtu n'ga kaw shakap ai. Daini gaw manu grai dan sai gaw. Daini ngai Sharaw kawng a lam hkaja sai. Sharaw shi a weight 80 ram, joi 80 ram rawng ai galu de pe 4 jan, tsaw de pe 3 ram re Sharaw kawng rai jang daini gaw san 10 du hkra lu ai gaw dut jang. Dai Sharaw kawng hpe she ya ngai hkaja yu yang, ndai hpe nang shi hpe wukam kaw na lawk di la na she 'Shwe kut' nang e 'Shwe kut' di she gali, mahkawn hkawn ai ni 'Yuk shin, myin tame, myin ta' polular byin ai ni gali ai hku rai nga. Nanhte Japan hkan e nga na re. Ndai Southeast Asia, Thai, Indonesia, Malaysia, ndai hkan na ni dai fashion re gaw manu grai dan ai. Daini manu grai dan ai. Jinghpaw ni gaw nang kaw shakap ai gaw. Shakap, ning nhtu n'ga hkan shakap ai. Grai nga ai law moi gaw Sharaw gaw, shanhte mung hkrit let raitim nkau mi gap ai. Nkau mi shi chyu oh nam de si taw ai kawng ni mung nga ai. Sharaw kawng ni grai nga ai. Reng ai baw n shadu ai. Anhte pyi lu ai. Raitim hpa zawn n nawn, dai hku manang hpe ya kau. Ya gaw grai reng sai gaw. Rai yang she ndai anhte Jinghpaw ni nga hkrat wa ai Mali Nmai Wa Lawng, Sumpra bum, Njang Yang areas ngu ga, grai nga ai gaw Sharaw. Shi gaw ndai shani rai jang gaw nam de shang ai le i. Shana gaw mare hkan nga hkawm ai. Nta makau hkan e sa di na ndai wa ni atsawm n rawng jang garawt sha kau ai, wa mat ai. Rai na she dumsa nga, nga wuloi hpe gaw nau n dang ai. Ndai dumsu hpe gaw kaji kaba yawng grai roi sha ai. Anhte kahtawng hta grau na ndai lanam ta hta gaw shata mi hta yawm htum 3 lang garawt ai. Anhte mare kaw na hpe ngai tsun na. Kaga mare na maren sha re tim anhte na mare. Anhte mare gaw pa de mile 2 rai pa ai. Aw, galu de le, sinpraw sinna mile 2 ram re. Ndai de gaw mile mi n du ai. Ndai hku galu re rai yang. Shana ohh.. shara mi kaw sinat kapaw ai, sinat gaw lu ai Jinghpaw ni. Ngai paw pru wa ai shaloi, sinat lang ai. Dai gaw ndai Myen hte English ni gasat hkat ai yang English ni lang sa ai le. Wan yam bang na gap ai. Yam, powder, Gun powder hte (Myen ga) E dai baw ndai majan kaw na India kaw na lu la ai, sinat grai nga ai. Miwa kaw na ma la ai. Sinat, dai wan yam sinat. Kahtawng langai mi kaw gaw anhte ga e gaw 10 jan nga ai. Anhte nta e pyi 3 nga ai. Kalang ta n re, langai bai mari mari rai yang, 3 lang sai. Rai yang she dai dumsu ni gaw Sharaw kawa dat ai hte rau "Ngaw...." dai hku nsen shangoi ai n si shi yang Dai na ai hte rau gaw sinat kapaw, jahtau, marawn, wan nhtawng hte kabai bun. Shaloi gaw, raitim shi naw garawt wa lu. Kalang lang gaw tat kau da ai. Tat tim shi makret jang gaw nkau mi gaw dai Sharaw e makret kau da ai hpe sha ai. Nkau mi gaw n sha ai. Nye wa kachyi mung n ra ai. "Nang e hkum la wa! Hkum sha!" nga raitim anhte ma ni gaw sha ai gaw. Dai makret da ai sha ai, Sharaw a ngam. Raitim masha, Jinghpaw ni hta na, 30% gaw n sha ai. Ndai ma ni i, pau na sha ai ni gaw sha ai. E, shi garawt mat wa. Kalang lang dai sinat ni gap jang tawn kau da ai. Rai na shi makret da na hkrung ai n nga ai. Makret sai kaw na gaw si mat ai sha re. Shi nan ndai Labu lawm sam ai. Dusat tsi ai lam ma n nga ai. Si wa ai sha re. E, Sharaw gaw dai hku re. Masha ma sha ai. Dai, Jinghpaw ni gaw Mu achye ai, Sharaw e sha ai ngu ai hpe grai.. hkrit ai. Raitim Mu achye ai nga n na yu ai. Ngai n nga ai htaw lahta daw de Mu achye ai ngu tsep kawp n nga ai. Matsa ai shaloi gaw tsun ma ai. "Nang, Mu achye u ga!" dai hku gaw tsun ai raitim Mu achye ai n nga ai. Sharaw e hta sha ai gaw grai nga ai. Ya ngai matsing ai hkrai 50 a na n ga ai. Sumhpawng Hkawn ngu ai mahkawn jan langai hpe Sharaw sha kau ai. Dai hpang Laigang Gawng ngu ai la15 ning, 20 ning daram la kasha langai hpe ma sha kau ai anhte mare kaw. Dingrim Gum Tseng ngu ai 7 ning la kasha hpe ma sha kau ai, anhte mare kaw. Dai kawn na, Adan Lana ga kaw sha ai. Ninggyi ga kaw sha ai. Rai yang she, Shadan Jung ga kaw sha ai. Dai kawn na, Sana ga kaw sha ai. Dai kawn na, Gwi Wang ga kaw sha ai. Dai kawn, Sumhka ga kaw sha ai. Dai kaw na, Dingdung Yang kaw sha ai. Kadaw ga kaw sha ai. Yawng yawng 21 ram ngai matsing sai Sharaw hta sha ai. Shi gaw kalang shara, 2, 3, kaw gaw lahkawng hkawng kawa ai. Langai hpe kawa ai nga je la sa dai ai wa hpe bai kawa ai. E Sharaw gaw dai hku re, re she Jinghpaw ni gaw dai Sharaw sha ai ngu ai hpe grai hkrit, grai hkrit, Mu hte maren hkrit. Kaja nga yang gaw dusat sha re. Ninghkap ma ai. Dai hpe n chye na ma ai. Shanhte n chye na ma ai. "Ninghkap mai ai baw amyu n re, hkum shala mu." Yi sa ai le, sara. Yi sa yang 1, 2 n re, mare ting sa ai. Dai majaw yi hkyen ai shaloi mare ting yin wa ngu ai compound shara galaw da ai. Marai mi shara mi rai kapyik kapawk n galaw ai. Rai yang she, yi wa yi sa rai yang gaw ndai gwi gaw galoi mung hkan ai. Shinggyim masha kaw hkan ai. Dai gwi ni gaw dum ai. Sharaw ni sai i, ngai ai kaw na gaw gwi ni lagaw lapan hkan sa wa nang de n re. Dai shaloi gaw marawn ai yawng, "Sharaw law! Sharaw law!" ngu jang Ndai Sharaw gaw nam kata kaw na le.. masha ni sa wa galoi mung yu nga. Hkrak ya ngai sumlik yu yang. Ohh shara mi kaw na yu ai. Raitim shi ndai laknak lang ai, shi hkrit ai nga ai. Ndai hkum kaman rai jang sa ai. Laknak lang jang shi hkrit ai. Dai majaw moi na ni gaw salang ni gaw yawng nri lang ai gaw. Dai majaw dan re lam hkawm ai nri lang, sinat lang ai ni hpe n kawa ai. N dum n mai rai na oh nai htu sha nam de le, dan re ni hpe sa kawa sha ai. Langai sha rai na shingtai ni hpe kawa ai. Shi a kying grai pa ai. Shi kaw hkra na grai hkrit ai shi. Kalang mi 52, 1951 ram hkan rai ang ai. Nam sha 2, ohh gat sa ai. Miwa ni gat dut ai de gat sa ai. Lahkawng na yup ra ai shanhte lamu ga grai tsan ai. Htaw, Shingbwi ga ngu ai kaw na Mali hka kau kaw na Miwa hkran de rai sa mari ai. Shan gaw jawng mari wa ai. Shan lahkawng oh Hpum Ya ngu ai kaw Sharaw e shan hpe hta sha maw sai. Shi gaw shawng shingtawt ai yaw ga kawn hkre n re Sharaw gaw, ndai hku shama ai gaw. Shan hpe "Wwii" shingtawt ai, shan hkrit na shan lang ai jawng hte "Wutt" di she jawng wa "Hpuk!" ngan rai jang Sharaw dai hprawng mat wa. Num sha lahkawng Shingbwi bu ni. Rai yang she Nbau Bum Manau Naw ngu ai la, la kaja shi hkau na de sa wa ai. Nhtu lang, sinat hpye lam lahta hkan shi hpe kalang ta shingtawt ai. Nang i, nhtu "Hkret!", nhtu ngu hte gaw hprawng mat wa ai. Dai majaw dai Sharaw ngu gaw ninghkap yang lu ai. Raitim Jinghpaw n ninghkap ai. Ndai ninghkap ai baw n re. Shi gaw mana maka n'gun rawng ai baw amyu re ngu ai hku. Myen hku tsun ga nga yang gaw (Myen ga). Hkrit n ra ai. Ninghkap ra ai wa, n ninghkap ai, hkrit ai. Kalang lang mana maka share dum ai ni she sinat di dai dumsu nga sha ai kaw e ngam hpe gyit da na she htaw ntsa kawn, ngai hpyi 2 lang hkap yu sai. 2 lang hkap ai, 56 hta May shata hta kalang hkap yu sai.56 n re 53 May shata hta. 56 n re 53 May shata hta. E dai anhte a lauban, ndai wa a kawa rai nga. Ya dai nta kaw nga ai a kawa shi gaw lauban, gat dut ai re. Shi dumsu wa Sharaw e garawt sha ya. Shana de garawt ai lu, May shata garawt a. Anhte ma ni gawdin htawng chyai nga yang she la langai wa "Le! ya dumsu Sharaw e garawt sai law..." nga anhte hkan sai gaw, anhte grai garu sa wa yang tawn kau da ai. Tawn kau da, shi n sha lu ai. Raitim nang hkan hkang hkang sai. Dai kaw tawn da ai, "Daina hkap gaw." ngu hpun ru hte hkrak, ndai kaw pe 100 jan re hpun kaw tsaw de pe 15 ram re kaw pinra gap kau. Pinra gap nna she, sinat 2 tawn da ya ai. 'Dat mi 3 htu' kalang ta nsen na ai hte shi gaw sumri hte grai ngang hkra di da sai gaw. Re gaw shi gang yang na na rai nga. Re gaw ndai sinat pyong 2 re kaw 'Dat mi' hte ning di lang Dai wan nan dat ai hte rau shi yu na ra ai da. Shi dai wan hpe yu na, shaloi gaw shi mi gaw atsit re mu ai le. Dai kaw gap dat, atsawm gap. Ndai yam tawng 2 ram hpe kalang ta hkum ahkye. Shawng hpang di yaw nga ai le. Kalang ta rai yang sinat hten ai nga ai le. Rai jang gaw mai ai. Rai yang she, Sinat kaga langai bai naw tawn da ya ai. Kapaw na mayu, (Myen ga). Rai yang she manang wa gaw nang kaw hpang kawn she kanau la ai le dai wa. Rai yang she manang wa gaw nang kaw, an hkap ai gaw. Hkap.. shanhte gaw galaw galaw ngai gaw ngai hpe shangun na n shadu ai. "Nang sin u, nang sin u." nga, "Mai ai." sin sai. Rai yang gaw na yi ma n lawm ai le, hkying 2 jan rai na masa nga ai, nsin sin ai. Dai she, dai nga ai ang de U ngoi wa ai. (Myen ga) "Parit Parut, Parut, Parut, Parut" U ngoi wa sai. Ngoi wa ai shaloi dai 2 gaw yup nga ai. [yup gawk nsen] Rai jang she ngai gaw dai U shaga wa jang she Shi hpe "buk buk buk" di ai le. Dai she shi gaw Sharaw dai shadu na she "Hpa re ta? Hpa re ta?" shi shaga wa jang she "Kak!" nga nsen ngoi wa ai. Hprawng mat wa sai. Hprawng mat wa yang she an gaw dai sinat shajan dai kapaw dai kaw, kapaw, sinat kapaw, loi hkring nta na ni sa wa na ra ai. "Hpa baw byin ai? Hpa baw byin ai?" "Hprawng mat sai law." E dai hku kalang gaw galaw yu sai. Kalang gaw ngai sa na ngu she manang yan lahkawng sa ai. Bai nam langai mi garawt sha ai, Jahpawt manap e. Garawt sha sai law.. Shana gaw rawng da ai le, jahpawt dat ai, garawt sha ai. Hkan yu yang htaw.. kaw mu sai. Shan hpun kaw lung na, bai nam hpe gyit tawn na hkap ai. Nlang Gam ngu ai hte Jahtawng La ngu ai re. Nlang Gam gaw shawng kaw, Jahtawng La hpang e sinat htaw Nlang Gam a nhku daw sinat hte. Sharaw dai sa wa ai da. Shi gaw ding ding n sa wa ai. Ning.. dai bai nam nga ai shara shinggrup ai. Shinggrup, ntsa de n chye yu ai, Sharaw dai. Le.. ga de chyu, mai hpe mung dai shi sha na de sa sai kaw na mai hpe mung ga de garawt da ai. Ntsa de n sharawt ai. Ga.. de chyu mada hkrai mada. Shan gaw kayin nga goi man yawng ai na nau n tsan ai. (Myen ga) ndai kaw wa hkra ai le. Shani chyingtung e gap ai. Re majaw dai maga Sharaw grai nga ai. Shana rai jang mare de shi kam ai hku wam ai. Shi kam ai hku, npu kaw wa n shadang yang garawt sha. Dumsu garawt sha. Raitim masha hpe gaw, masha hpe gaw dusat daram gaw n gyam ai. Hpa majaw kun gaw n chye ai. HKrit ai kun gaw n chye ai. Raitim nye prat hta marai 20 ram sha sai law, Sharaw. Dai majaw Jinghpaw ni a matu gaw Sharaw gaw grai dingbai dingna nga ai. Mu gaw hkrit tim achye wa ai n nga ai. Mani tsun ai achye jang nat jaw ya ai le i. Sharaw gaw kaja wa dingbai dingna grai jaw ai. Bai nam ni, gwi gaw grai nying ai manam ai re majaw dai pyi kalang lang hta sha ai, Sharaw ni. Sharaw gaw dai anhte nga ai de gaw amyu 2 nga ai. Dai kaba ai baw hte kaji ai. Grai hkrit ai Sharaw gaw anhte bum ga na villages le bum ga kahtawng ningchyawng hkan madung hpyen re Sharaw. Shinggyim masha shada gaw lagut ma n nga ai. Hpa n nga ai, hpyen hpung ma n nga ai, dai Sharaw rai sai. Lapu mung anhte nga ai de ningtuk grai ja ai lapu nau n nga ai. Lapu ma nau n hkrit ra ai. Kalang lang gaw kawa ai le raitim Sharaw hpe gaw grai hkrit ai. Ma ni hpe pyi, "Sharaw nga ai law hkum sa u law." Hkrak nga yang ngai gaw grai Karai Kasang makawp maga ai hku re. Sharaw e hta sha na chance grai nga ai. Ngai chyu nam hkan wam ai, ma yang. Le, nam de nga hkwi hkawm ngai chyu ma wam ai. Asak 10 ning, 9 ning, 7 ning hkan. Ya she hkrit ai. Ya she hkrit ai, ngai chyu oh nam de, 11, 12 kaw na sinat lang ai shana de U doi ai ngu ai 11, 12 kaw na sinat lang ai shana de U doi ai ngu ai hkying 5, 6 grau na gaw November, December, January. Dai kaw U ni nga manu shara ga hkan, hkang hkang ai nam de, e dai. Mare kaw na sa na ning shara mi kaw du yang she, shana de hkying 5, 6 lapran kaw shanhte lung ai ntsa de. "Pri ri ri ri" dai nsen na ai, "Pri ri ri ri" Loi hkring loi mi mam mam, mada gaw mu re shaloi mayun sa wa. Mayun, ning.. di yu. Htaw.. lamu de shatai na yu, mu sai gaw htaw.. lamu dai kaw gap jahkrat dai shana de. Kalang lang gaw ndai U gan ngu ai 'Thaw Chyet' ni gaw grai zai ai gaw. Grai lawan ai. Dai ni gaw htaw ra kaw lung sai nga mu tim, sa ai hte hprawng ai. Dai rai jang matsing da na jahpawt manap mi.. sa sin ai. Mi nsin hta ndai kaw re ngu sa sin rai, jahpawt gaw shanhte U ni gaw yup nga ai kaw na kalang ta nsin lu ai. Kalang ta hkrat wa jang lagaw ni tsu ai majaw dai majaw ndai Sha Lawm ngu ai Hkan ni dai sin hta sha chye ai. Kajawng dat na she oh hkrat ai wa she yawng tsu taw ai gaw. Shi gaw, ning rai yup ai re gaw i. Ning singkawng rai yup ai rai yang she yawng tsu taw yang she shi gaw kalang ta nsen lu ai. Re yang she, jahpawt gaw dai grai zai ai U gaw jahpawt manap mi.. sa na she sin da ai gaw nsin e. Htaw ra kaw re.., n'htoi htoi wa re U dai wa shi ning, ning.. shingkaw ning, dai kaw she gap jahkrat ai jahpawt manap. Dai gaw nam u hpe "Doi ai" ngu Jinghpaw ni. "U doi ai" ngu ai. Dai u gap sha na matu. E dai zawn rai sinat lang, raitim Sharaw gaw galoi mung maja ai. Raitim, Sharaw e hkrit ai gaw ndai sinat re. Nsen ngoi wa jang shi hkrit ai. Dai majaw sinat lang ai ni gaw n hkrit ai. Sinat lang ai ni gaw galoi, sinat lang ai ni hpe hta sha ai nga n na ai. Shi gaw chye ai. Oh yu nga ai. E dai hku re Sharaw a lam gaw. Sharaw, dai she ya mau hpa gaw, ndai Shanglawt ni hte Myen gasat ai kaw na langai pa n nga mat ai. Kanang yawng wa ai n chye sai. N nga sai, ya oh.. ndai Danai hka hku i, ndai Hku Gawng lahta, Putao de ndai lapran de she loi nga sai da. Nang kaw gaw n nga sai. Magwi ma n nga ai, Mali Nmai Wa Lawng e, Magwi n nga ai. E, Sharaw gaw dai hku re. Sharaw hte nat gaw seng ai i? Sharaw hte nat gaw loi mi seng ai masa nga ai. Nat jawng ai Sharaw, nga ai Sharaw hte gaw. Nat shalaw ai. "Shalaw ai" ngu ai gaw nat 'pu' ai le Sharaw hta dai hpe e shalaw ai ngu ai. Nga ai, nat myihtoi ni mung shanhte nan tsun ai. Ngai, Sharaw jawn na nanhte hpe yu na nga myihtoi ni nga ai. Nat hte gaw loi mi. Sharaw masha byin ai lam gaw nga ai i? Dai gaw ndai hku re dai gaw. Jinghpaw ni ma rai mi re dai. Naga ni Sharaw tai chye ai ngu nga ai. Jinghpaw ni gaw n tai ai. Naga ni Sharaw tai ai ngu gaw ya ya ndai Englisha prat du hkra Myen hku tsun ga nga yang gaw, [n mai byin ai hpe tsun ai. Naga mi raitim n byin ai. N'gup re. Nanhte Japan ni ma tsun gaw tsun tim dai n kam ai majoi tsun ai she re maumwi. Masha kaw na Sharaw gaw n byin ai ya anhte science. Raitim n'gup e gaw n chye ai ni gaw kaja wa hkrit ai. Dai Sharaw ni na ningteng ngu ai i, dai leopard le, dai ni nga ai. Ndai ni kalang lang nta de shang wa ai re lu bum hkan e. Grai hkrit ra ai. Ndai hpe gaw shanhte gaw Chyangga, Sharaw Chyangga ngu ai. Hkang kaw na byin ai re. Dai grai hkrit ai. Kalang mi Njung La ngu ai la wa e Hkang num langai woi wa ai. Naga num woi wa ai le. Dai wa Sharaw tai chye ai law ngun yawng hkrit, yawng hkrit. Shanhte gaw man ka da ai mu i. Chin ni gaw nang kaw ka ai. Dai, Myen kaw law. Myen ni shanhte ra ai mahkawn tsawm ai hpe la mat mat re majaw, nsam galai da ai re da. Ndai Myen ni gaw ka-ang kaw nga ai ni gaw ndai makau na ni hpe dang sha ai gaw. Anhte Jinghpaw hpe chyawm gaw nang grai tsan ai majaw n dang sha ai. Hkang ni, Sam ni hpe grai dang sha ai gaw. Mon ni Rakhaing hpe grai dang sha ai gaw. Rai yang she Hkang ni hpe mung Mon ni gaw shanhte () nau roi ai majaw she nsam n tsawm u ga ngu ka ai re nga ai kaw na ka ai e dai wa bum ga de woi wa ai le. "E... Sharaw tai chye ai le. Sharaw tai ai law, Sharaw tai." Hpang de gaw shi mung n madat kam na bai sa kau ai. Dai majaw Sharaw tai ai ngu ai gaw kaja wa Jinghpaw ni hta n byin ai. Raitim mung ndai n chye ai masha ni hkrak kam ai. Grai hkrit ai Sharaw tai chye ai masha nga ai ngu kam na hkrit ai. N chye myit ma ai. Myit hta e n chye ai. Anhte zawn re sumru yu ai ni gaw kadai n kam ai. Raitim Myen hku rai yang gaw 'Asu' nga ai. Shanhte dai hku kam ai masha nga ai, hpa n chye ai ni. E dai hku rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0027
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd545

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0027

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0027

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Marang shaga ai lam (Praying for rain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (La Ring) Marang, marang shaga ai majoi gaw nshaga ai marang htu ten rai na nhtu yang shaga ai. Dai marang nhtu ai ten grai jan ja ai ten gaw kadai nshaga ai shahte gaw. Dai gaw marang shaga ai gaw lahkawng nga ai yaw. Shi gaw Jinghpaw ndai ni "Ga chying" ngu ai nga ai ya ngai tsun dan na. Ga kaw htu ai ning di na she ga kaw e le ga kaw ga mung ja ra ai lu hkumpa kaw nmai ai. Ndai ga bum kaw ma nmai ai ga ja ra ai. Dai kaw htu sai nang kaw e nang kaw sung de pe mi daram rai htu ai yaw sung de le pe mi daram rai ning htu rai she le ra maga loi ning di kau ai le. Nang de gaw kaji le ra de gaw loi ning di htu ai le de pe masum ram sung hkra htu. Htu nna she hkungkawp ngu ai dai kawa kaw e kap ai ndai zawn re jet-htu dai hpe hkra. Hkra di na she dai hkungkawp kaw e hku kachyi sha law ai waw di na she dai kaw e sumri langai kyit di sumri gaw dai kaw nang ram re rai ma dai gyit. Gyit na she nang lup di na gang sai gaw gang rai sumri hpe ning rai nang kaw e hpungkun langai jun ai ning di na she hpungkun dai jun yang she sumri ndai grai kang sai gaw ndai kaw gra gra rai na "Bung bung" nga grai ngoi ai. Ya raitim galaw mai ai. Bum ga e grau ngoi ai nang hkan gaw ga nchying ai majaw nngoi ai. Bum ga e gaw grai ngoi ai ning di yang "Bung bung bung" nga wo ra tsawmra tsan ai kaw na na ai. Dai gaw "Ga chying" ngu ai dai marang shaga ai da. Kaja wa hkrat ai nhkrat ai gaw nchye ai raitim galaw ma ai. Re yang langai gaw ndai hku nrai sa mi kajai ai shaba lap dai kaw wawt ai kaw i dai hpe she ndai ram galu di nna loi sumri zawn di na she le dai kaw mi na gyit ai zawn di na ntsa e ning di ai le. Ntsa e ning di she "Bu bu bu bu" dai hku ngoi wa ai. Ga chying sha ngu ai. Chying ngu gaw htaw ya anhte dum ai hpe mung chying ngu ai raitim "Ga chying". Ngoi ai ga ya raitim ya na ma ni hpe galaw madun ra ai gaw rai nga ai ya htunghkying mat ai. Raitim ndai hkan gaw n-ngoi ai gaw le ga de nchyit (n-chying) ai le i n-ngoi ai htaw bumga ga grai chying ai kaw rai yang grai ngoi ai. Nang ning ning di yang "Bung bung bung bung" ning di da ai le hpungkun hte ning di na sumri hte gang ndai lapran gang da ai dai hku di ai. Dai gaw marang shaga ai ngu ai rai lu ai ndai htu ai htu ai gaw nchye ai nga ai. Ndai marang nat hpe shaga ai i? Nre shi gaw nat hpe kaga mi nshaga ai marang htu mu law sha ngu ai. Marang kaw e nat lawm ai nlawm ai ngu mung nlawm ai ngu ma nmai ai. Nat e jahtu dat ai re nga ai ni mung nga ai le. Kalang lang "Sin" ngu ai ndai e ye-hke hkrat chye ai le. Ndai ni gaw kalang lang nat ni e di ai re nga mung nga ai. Nkaja wa jang nat e galaw ai re law nga ai le. Dai wa ndai mam mu ai aten e hkrat jang gaw yawng hkrat mat ai le dai grai hkrit ai. Sin ngu ai dai sin ngu ai dai ye-hke e Myen ni gaw moe-thi ngu ai re mu i. English ni gaw hpa ngu ai kun nanhte Japan ga e hkrat ai gaw "Nin" re gaw, nanhte kaw hkrat ai gaw nmachyi ai gaw gau ngwi ning ning dai wo ra gaw nang kalang ta "Wiii" re ndai ram re le e hkyen kaba. Dai gaw anhte gaw "Sin" ngu ai sin ngu ai moe-thi. Dai gaw kalang lang gaw hkrat ai, hkrat ai kani sun kani ni hkai tawn yang hten ai. Yi kaw rai yang mam ning mam nga ai ten yawng agrip kau grai hkrit ai. "Mahpyit hpoe su taung" (nbyin hkra kyu hpyi) nga baw dai baw grai hkrit ai. Nat re ngu na hkrak gaw ntsun tim nat e di ai re ngu loi gaw tsun mayu ai. Nat ngu ai gaw masha hpe jamjau jaw lu ai ngu gaw rawng chyalu re. Dai nat gun ni gaw njaw ai nat gun ni gaw dai nam nat ni gaw jaw. Dai hku di ai rai malu ai. E dai kaw na bai tam u gabaw.

Extended Data

ID: KK2-0028
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd546

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0028

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0028

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

N-goi la tum gaw n kaja ai kumla (Rainbow as a bad sign)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Htu Bu) Shanhte gaw hkrit ai. N'goi La Tum ngu gaw shanhte hkrit ai. Ndai gaw n kaja ai, n kaja ai kumla re ngu. ndai Sa Wa nat hte, mani an tsun ai masha hkrat si ai, hka hkrat si ai, Sharaw kawa ai, Magwi kayet sat ai, Shinggyim masha shada sat ai, ndai zawn re a maka kumla re ngu N'goi La Tum hpe grai hkrit ai. N ra ai shanhte. N'goi La Tum mu jang myit n pyaw ai shanhte, hkrit ai. Hkrak gaw N'goi La Tum gaw mani sha ngai tsun ai, () N'goi La Tum ngu gaw sinpraw maga rai jang shana de she mu ai. Jahpawt sinpraw maga mu na htung n nga ai. Rai yang she ndai maga rai jang jahpawt manap mu ai. Shi gaw N'goi La Tum a lachyum gaw ndai kaw e Summwi nga ra ai, Nbung nga ra ai, Hka nga ra ai, kayau taw ai. Re, nang kaw na 'Alin yaung htu' dat jang she, nsam color (7) pru wa ai re mu i, N'goi La Tum ngu 'Thu Ye' ndai 'Set Wine Shan' gaw 'Ne aning amyin ma saga pyaw da.' Ndai jan wa 'aning' rai jang gaw shi na kaba re. Jan wa tsaw wa jang shi na bai 'Set Wine Shan' kaji wa ai. N'goi La Tum a 'Tabo' raitim dai hpe shanhte hkrit ai. Ndai September, law malawng gaw August shata htum September 'Atwin' grau na yi hkyen sha ai le. Yi hkyen sha ai shani ka-ang hkan marang htu ai yaw. Marang htu wa rai yang she yi gaw ndai hku rai sai. Jan gaw nang de rai, rai yang she, anhte wa nang kaw nga yang N'goi La Tum paw wa sai. Dai hpe grai hkrit ai. Nang kaw N'goi La Tum, grau na gaw hkaraw hkan re zawn re le, shi gaw le sung ai shara du hkra re nga yang. "Hkaraw kaw jung ai." ngu. Re shanhte gaw hpa baw i ngu yang she, Dai N'goi La Tum kata na ni Chyahkan le, aw ra 'Ganan', Chyahkan tam sha ai ngu hku re shanhte gaw. Ndai wa Chyahkan tam sha ai, dai kaw nat ni rawng ai, dai N'goi La Tum nat wa rawng ai dai Chyahkan tam sha ai. Aww yi hkaraw hkan Chyahkan kawp taw ai le, shi chyu si na kawp taw ai, N'goi La Tum sha ai re. Ya na ma ni kadai n chye ai moi na 'ayu asa' dai rai malu. Rai she, tinang a yi kaw dai N'goi La Tum mu sai i nga yang myit n pyaw sai. Shanhte 'worry' hkrit ai. 'Something' 'Tadihta' Nang nang a, nang hkum hta lama ma hkra chye ai. Asak si wa ai du hkra rai chye ai. 'Makaung bu' ya na hku rai yang, akyu hpyi u lu, sadi u law ngu na rai nga. Raitim dai ten hta gaw Gumgun nat ni hpe, Shi nat ni hpe makawp maga la rit law, dai baw. Nkau mi lusu ai ni rai jang, htaw nat dumsa ni hpe shaga nna nat ni jaw kau ai. Grai hkrit ai N'goi La Tum hpe. Ya, N'goi La Tum a 'tabo' hpe sara anhte gaw ndai Physics ni Chemistry ni tinang nan major n la tim 'tabo taya' chye ai le. Shi gaw Nbung nga ra ai. Summwi nga ra ai. Dai gaw Hka, Marang kayau ra ai. Dai hpe 'Alin yaung htu' ya ra ai. 'myen ga' N'goi La Tum n pru ai gaw 'Alin yaung' ndai jan shingna n lu yang gaw. Dai sha re, raitim Jinghpaw ni dai hku n tsun ai. Shi chyu shi paw wa ai re. Raitim mung shanhte n sumlik yu ai langai nga ai. Ndai jan shingna de te te mu ai, nang de n mai mu ai n chye ai shanhte. Dai mu dat ai hte rau gaw dai kaw N'goi La Tum jung sai law, jung ai ngu ndai kaw e N'goi La Tum mu ning re hpe jung ai ngu ai rai malu. N'goi La Tum jung ai ngu. Anhte gaw htaw Hka Hku ga e gaw N'gawng La Tum ngu ai goi. Raitim 'Atu tu ba pe.' Manmaw na ni N'goi La Tum nga ai le i. Htaw nang, N'gawng La Tum ngu langai sha re. Ndai hku ma n di mai ai da. "Htaw ra! Htaw ra!" n mai ngu ai da. Lata hten wa ai, daw wa ai. Dai majaw ndai hku n mai di ai da. Daw taw ai gaw n mu yu ai raitim shanhte myit hta dai hku nan nga ai. Dai hku rai sai N'goi La Tum gaw. Jinghpaw ni ayu asa hkrit ai, kaning rai byin ai ngu shanhte n sumru ai. Mu dat ai rau hkrit ai. Dai, N'goi La Tum hpe Myen ga lang ga le, 'Namik' ngu ai gaw 'Makaung so wa' n kaja ai kumla re, ngu ai le. 'Namik' hpe gaw kumla ngu ai Jinghpaw hku gaw. Kumla, n kaja ai kumla re. N kaja ai dai mu ai hte rau gaw shanhte myit hta galoi mung myit n pyaw ai. Hkrit ai, dai hku rai malu ai. 'Tikpan ni chya' ndai 'Tikpan ni, Science' hku shanhte n sumru ai. Dai hku re N'goi La Tum gaw.

Extended Data

ID: KK2-0029
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd547

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0029

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0029

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

N kaja ai marang (Red rain after funeral)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Htu Bu) Ndai dai marang dai gaw, Ninghtum htu ai ngu ai n kaja ai marang nga ai. Dai gaw ndai hku re da. Mani an tsun ai, masha si ten, Sa Wa si jang, marang ahkyeng san ai hkrat ai da. Jan mai nga yang marang htu ai le. Dai gaw n kaja ai, dai gaw Ninghtum htu ai ngu. Dai mani kajai ai N'goi La Tum zawn zawn san wa ai ahkyeng san ai. Byin chye ai da, ngai gaw n mu yu ai. Ngai n mu yu ai raitim tsun ai dai hpe Ninghtum marang ngu ai re yaw. N kaja ai ga re. Ninghtum htu ai nga ai kaw na gaw n kaja sai ka re. Dai Ninghtum htu ai ngu shara kaw gaw masha sai hkrat ai. Du daw sai hkaw dai hku shanhte hpe yin la ai lam nga ai. Ngai gaw tsun ai sha na ai mu gaw n mu yu ai. Ngai gaw (40) ram kaw na dum ai le dai nang maga kaw, oh ya Ninghtum htu taw ai lo ngu gaw n mu yu ai raitim tsun ma ai. Ninghtum, dai matsa ai shaloi marang hpe wa, "Ninghtum marang n ran yang" nga ai gaw matsa ai ga rai sai marang hpe. Rai yang, Jan hpe rai jang gaw "N kang Jan" nga matsa ai. N kaja ai ga re. Jan grai.. kahtet grai kahtet bungli gaw galaw ra jang, "N kang Jan" nga dai gaw n kaja ai ga re. Jan hpe chyeju n dum ai hku, kunjang n kaja ai re, matsa ai ga n mai tsun ai. Masha nkau mi tsun ai. Dai gaw myit shadang ai rai nga le. Jan hpe gaw dai hku gaw n mai tsun ai le. "N kang Jan" nga yang gaw n kaja sai. Marang hpe mung "Ninghtum marang" nga gaw n kaja ai re. Masha gaw matsa ai law, langai hte langai. Nkau mi gaw yawng kaja ai hku di ai i, raitim masha langai gaw re rai hpe mara shagun mayu ai masha nga ai matsa ai le. Dai 'Chying' ai ga tsun ai. Re, Jan hpe gaw n kaja ai hku gaw "N kang Jan" da. Rai yang she marang gaw, "Ninghtum marang" da. Dai Ninghtum gaw Jan mai nga ninglen hkrat ai. Dai re, n kaja ai, n kaja ai ga re. Shata gaw n lawm ai. Shata na gaw, Shu e sha ai nga mi dai sha re. Shata nat ngu ma n nga ai. Ratitim shata hpe hkam la ai langai nat jaw Joiwa ni gaw shata gaw la kasha re ai yaw. La kasha hku di ai. Jan gaw num hku di ai. Japan ni gara hku di ai? Japan gaw jan la kasha, shata num kasha. Ndai, Jinghpaw ni gaw shata hpe la kasha ngu ai re. Ndai ndai, joiwa ni le, Jan jan ngu ai gaw, Shata wa ngu ai gaw joiwa ai shaloi. Shi gaw ndai nat n raitim mung ndai shanhte shamying ai gaw nga ai. Nat gaw n ngu ai Shata hpe gaw. Jan nat ngu ai mung Jan shi nan nat n re. Shi hta kap ai nat nga ai majaw ngu ai she re. Shi hta shamyet ai nat ngu ai she re. Jan shi nan nat byin ai n re. Shi hta shamyet ai ngu hku, Jinghpaw ni dai hku tsun ai. Shata hta gaw n nga ai. Raitim, ndai Maru ni, Maru num ni chye galaw chye ai, Shata Jan mai ai ten hta Shata shayi shayu ai law ngu ai gaw Shata mahkawn nga jang gaw num bai di ai. Shuk ai, Shata Hkawn, ma ni hpe, ma ni hkrap yang, ma kaji ni hpe "htaw.. Shata Hkawn mada", anhte Jinghpaw ni ndai kaw shuk ai yaw. Shata Hkawn nga jang gaw num rai nga. Num rai nga raitim mung joiwa dumsa ai kaw gaw la kasha re Shata gaw. Dai re, dai kadai na teng n teng nga hkum tsun Jinghpaw ni na dai hku re nga chye jang rai sai. Ma shingjang, "Htaw! Htaw! Shata Hkawn hpe yu u!" Hkawn nga ai kawn num rai sai. Dai hku nga ai, bai Maru ni Shata, Shata mahkawn shayu ai law nga, ndai jahtoi hpe hkayawp, kata de dingsi ni bang di na nang maga, nang maga, kayin ai gaw. "Karing! Karing!" nga ningwawt wawt ai nga dai num ni galaw ai re, Maru num ni. Galoi na maumwi kun. Dai shaloi gaw Shata hpe gaw num re hku shaga ai. Dai dai gaw matsin la u. Jinghpaw ni ndai 'yu ya' joiwa ai kaw gaw i, joiwa dumsa ai kaw gaw jan hpe num, manau kaw mung jan hpe num, Shata hpe la, raitim 'ayat' kaw rai jang gaw Shata hpe Mahkawn mung bai ngu. Dai, Jinghpaw ni na 'Shene laik' oh ra man, ndai man de, oh ra joi ndai joi ngu n ra ai. Dai ni dai hku galaw ma ai gaw dai rai sai. Anhte laika ka ai ni gaw 'ja' kaw na le. Dai kawn gaw grai nga ai luu.

Extended Data

ID: KK2-0030
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd548

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0030

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0030

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagan a lam (Beliefs related to stars)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Htu Bu) Shanhte gaw Shagan hpe Hkintawng ngu ai yaw. Ndai moi na Jinghpaw ni Hkintawng ngu ai. Ya na laika kaw she Shagan ngu ai. Hkintawng, Hkintawng, raitim ya laika kaw Gintawng, 'G' lang ai. Raitim ga gaw 'Hk' re, Hkintawng. Re, Hkintawng dai gaw lamu de kap ai ngu shanhte mana maka law ai kade re n chye ai. Rai yang shana e, ndai hku 'Pyang!' ga de hkrat wa yang, Shagan di hkrat ai shadu Jinghpaw ni gaw hkrak gaw (Myen ga). Shagan ngu gaw di hkrat ai baw n re gaw. Mana maka ngang ai, kade she tsan ai anhte n chye ai le. 'Star' ngu gaw mau hpa re le. Ya ndai Jan pyi gaw Shagan, Shagan chyi.. law ai langai sha re gaw. Anhte kaw ni ai Shagan sha re. Anhte mu mu Shagan ngu kade tsan ai ngu tsun n lu ai. Raitim Jinghpaw ni gaw daihku ma n myit ai. Lamu de Shagan kap nga ai ngu sha chye ai. Lamu ndai, ndai 'Ceiling' zawn rai taw ai shadu ai gaw shanhte. Dai kaw kap ai shadu ai. Re, dai shana Shagan pyen ai, Shagan hkrat ai ngu dai Shagan nan hkrat wa ai shadu ai Jinghpaw ni gaw. Shagan ngu ai grai kaba ai Jan hta na kaba grau ai re ma n chye ai. Kaji ai kaba ai dai sha chye ai. Re dai kam ai ni gaw hkrat le, ga de hkrat, shara ra kaw panglai hkan, nammukdara hkan, lamu ga maling hkan hkrat taw sai. Dai hku sha chye ai. Shagan a lam dairam sumru ma n sumru ai, n chye ai. (..) Shagan hte nat ni ma n chye ai she n rai i. Dai baw nau n tsun ai. Nat hte n seng ai. Shagan nat ma n nga ai. Shata nat ma n nga ai. Jan nat gaw nga ai. Jan nat ngu ai gaw ndai Manau galaw ai shaloi pyi Shi hpe (Myen ga) ra ai gaw. Naura jan nat. Shata nat gaw, Shata nat ma n nga ai. N tsun ma ai. Shata hpe (Myen ga) ai ngu n nga ai. Shagan (Myen ga) ai ngu ma n nga ai, Jan nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0031
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd549

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0031

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0031

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga gyi ai lam (Land slide) with English translation

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Translation (Rita Seng Mai) They don't say earthslip is the disaster that Nat spirits do. They just think, "It's just a disaster. It's just an earthslip." They never say that this is what Nat spirits did. When the land is suddenly falling, we do feel frightened. We say, "You will get stuck in landslip. Be careful." But, there is almost none of landslide in the place where Kachin people live. So, they aren't scared of that. When we do farming, there is no landslide since there is no soil erosion by water. There is just a little erosion. But we never say, "Happening like that is because of Nat spirits." We feel afraid though. We are scared that if we might get stuck in landslide. We are afraid if the soil is being destroyed. Sometimes, there could be an erosion in the field. Sometimes, houses at the base of the mountain could crash down in the earthslip. But, there is no serious earthslip and landslide here like Indonesia. I think the soil here is really firm and compact. There are few people who died after getting stuck in landslides. I have never heard before. We say landslide as N'gam Gyi in Kachin language. Landslide means just like I explained. At first, the ground was like this. But after that, the ground is flat. We say it is valley. Some parts of the place are precipitous and the soil in some parts of the place is flat. Then, we call that kind of place as 'valley'. Valley. We say this as steep. That place was like this before the landslide happened. If the place becomes like this, then that is valley. And this is steep. We used to say like that. They do feel afraid. Every one is frightened the disasters like landslide and earthslip. But, they never say that it was because of someone or because of Nats. Cutting the trees down is the main cause of this disaster. After we cut trees, there is nothing to absorb and store water. When it is sunny, you can see that the ground is being cracked. Then, when it is raining, the rainwater falls there. All the water just goes in there. But, if there are trees, the rainwater just is absorbed by the roots and goes under the soil. Then, trash and fallen leaves are swept away. So, disaster like earthslide is rare to happen. And each country has its own geographical condition. It cannot be the same. Transcription (Ja Seng Roi) Ga gyi ai gaw shanhte gaw n dai kaw gaw n dai nat ni hpa ni hpe gaw nau n tsun ai law. Lamu ga gyi wa ai re sha ngu ai. Nat ni galaw ai law hpa law ngu n na grai wa a hkyak ai hku n tsun la ma ai. N gam gyi ai ngu ai gaw. Hkrit gaw hkrit ai le. N gam gyi bun na lu. Rai tim shan hte n dai Jinghpaw ni nga ai n dai lam e n gam nau n gyi ai. Dai re majaw shan hte n gam gyi ai hpe shan hte grai wa n hkrit ai. Mi ' an tsun ai yi hkyen sha ai nga yang she' Ga' ni hka n sha ai nau n gyi ai. Loi loi gaw gyi ai le.Rai tim dai hpe gaw nat a majaw law, ganing rai law ngu n tsun ai. Hkrit gaw hkrit ai. N gam gyi bun na hkrit ai. Lamu ga hten na hkrit ai. Kalang lang Yi hkan gyi wa chye ai. Kalang lang htaw bum lagaw hkan na ni n ta gyi lawm ai nga ai. Rai timung, le' ya na indonisia ni zawn re hkan na mana maka gyi lawm ai gaw n nga ai. Lamu ga nan ngang sam ai. N' gam gyi si ai n nga ai daram re. N na yu ai. N 'gam gyi ai ngu ai re dai' Gabar Pyo 'ai hpe gaw. N'gam ngu gaw ning re hpe ngu ai ren law. Re n na myi gaw ning re taw gyi n na ning rai yang n dai shara kaw kadit ngu ai rai nga ai. Ning rai na nang kaw na yek rai n she nang kaw ga ra taw ai le dai hpe gaw Kadit ngu ai rai malu. Kadit. N dai hpe gaw n gam ngu kau ai. Ning rai mat ai. Mi ning re, re lamu ga. Dai ning re jang n dai hpe kadit, n dai hpe n gam, dai hku tsun ai re malu. Hkrit gaw hkrit ai shan hte. Lamu ga gyi ai ngu ai hpe hkrit gaw hkrit ai . Rai timung ,kaga myi hpa majaw re hpa re ngu gaw n tsun ai. Lachyum gaw hpun kran rai law.Hka shang na. Jan..... Jan ja jang ning rai ha taw n mu i, ning marang htu jang dai de hka lup. Na nang gaw yeng rap re n mu i, na hpun ni yawng mi an tsun ai hpun sumpran e di yang gaw marang htu tim shawt shawt, le.....nem ai de hpun lap ni dai ' amaik ' ni gaw yawng mat wa nau n gyi ai. Lamu ga n dai 'Pa hta win ' masa mung, mung dan ngai hte ngai n bung ai le i.

Extended Data

ID: KK2-0032
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0032

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0032

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nlung chyu (Breast stone) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ngai hkrak tsun na yaw, ba ma mahuk bu. " Kyaut Set Pan Soi, Kyaut Set Taing " ngu ai' ba hta wun' kaw le, Jinghpaw ni gaw' ba hta wun' n chye gaw. Dai Sam mung de grai nga ai gaw. Dai gaw gara hku re i nga yang she htaw n tsang de marang htu reng she, 'htung dat' yaw myen hku na tsun na. Nang dabaw paut jang rai sai. Dai kaw she n dai htung ni she aye pyaw n she, nang hkrat nang de laing gaung byin mat sai. Hka ni nang yawng re n she, dai kawn she hte, hte, hte ren she nang n 'ba hta wun'sharin ai re le. Nang kawn she dai rawng rawng re htaw ra ni zawn noi taw sai gaw laing gawng kaw. Dai hpe gaw myen ni gaw ' Kyaut Set Pan Soi' ngu ai re. Dai shi gaw gahte chyu gahte n she hpayawng deng hkat dai n re le kawn bai tu hkrai tu lung wa rawng rawng re Kyaut Set Taing ngu ai re dai Dai a hpang gaw n dai yen mung nang kahte le den lung rai tut rai wa gaw, shadaw zawn re. Dai dabaw re, dai n lung chyu ngu ai dai hpe Jinghpaw ni gaw nang kaw ning re nang kaw n tsin loi hte re dai hpe ngu ai re malu, htaw Htang Ga kaw nga ai Dai hpe ngu ai. Hkrak gaw an hte 'Bumi' bahtuwin hku yu yang ba ma masan bu. Da bahtuwin, re tung Jinghpaw ni shareng ai. Grai shareng ai. Nlung chyu ngu, chyu ngu gaw n dai chyu num ni e chyu kaw, n.. chyu kaw na n tsin hte hte re zawn zawn re kahte ai hpe ngu ai malu ai. Ya dai dai htaw ra Sara Maju ni dai hpe grai shareng ai. Htaw, Htang Ga kaw nga ai. Ngai gaw kalang gaw n gang du ngu ai, loi mi hkawk di la ai da, loi mi ye la di. Dai wa she dai ye la ai majaw dai makau kaw na Htang Bu ni grai machyi si marai da. Dai gaw shan hte ahtin le. Shi e ye na wo de hkali si n si na. Ndai ni gaw an yu yang tsun ai ni tsun mu ga le rai tim, ahtu asan mahuk bu. "Kyaut Set Pan Soi" re myen hku, an hte Jinghpaw ni gaw ganing ngu na kun. Sam mung de grai nga ai gaw. Nan hte hkan nga yang nga na. Htaw bum den he hka yawng yawng lwi ai, ndai htung dat gaw marang kaw acid lawm ai n mu i. Re, byawng sai i. Byawng n she le ga lahka hku, le de gaw laing gawng byin taw da. Nang kaw hkrat hkrat re hpang gaw n tsin mung n rai pa mung n rai re ni htaw kawn noi ai le. Hpang shaning hpang shaning nga yang e loi noi noi dai e she kalang lang ganing re ten kun gaw n tsin ni bai hkrat ai le, dai hpe N lung Chyu ngu ai re malu. Dai gaw ya N lung Chyu ngu shamying ai Htang Ga e dai nga ai, htaw Putao e a she bet. Ngai gaw n sa yu ai, n sa yu tim dabaw paut de, an hte gaw batauwun sharin ai gaw. Sam mung de grai nga ai. Sam mung de gaw wo lai gawng re, masha ni pyi shang ai n mu i. Ganang myu ne kaw re law, masha ni grai sa yu ai. Dai gaw bahtuwun kaw atsam sha tsun da ai. N dai htung dat n lawm ai kaw gaw n byin ai, htung kaw she lawm ai. Dai re sai Nlung Chyu ngu ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0033
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0033

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0033

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wan bum a lam (Volcano)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Htu Bu) Wan bum ndai Volcano, ndai gaw n chye ma ai e anhte hta n nga ai re majaw. N chye ai, dai wan bum kapaw ai ngu ai hpe nan labau kaw nan n nga ai. Hpa majaw nga yang shanhte yu wa ai de ndai lamu ga ndai kaw Myen hku tsun nga nga yang 'Ngalin Chyaw' n ang sam ai. Ya she na ai shanhte. "E mungkan ga wan bum kapaw ai da lu!" nga. Ya e, moi na ni kachyi ma n tsun ai dai. Shanhte tsun ai gaw hpa i nga yang ndai nga ai, Jinghpaw ni gaw mungkan nnan lat ai yawng chye tsun ai, teng ai n teng ai 'Apa Hta'. Mungkan ga nnan byin ai chye tsun ai shanhte. Raitim mungkan ga hpang jahtum hpe n chye tsun ai. Kaning rai yang si na n tsun ai. Raitim langai mi nga ai gaw, lamu de na madum wan nhprang hkrat ai shani mungkan ga hkat hten na re ngu ai nga ai. Lamu de na hkrat na da. Madum nhprang wan grai hkrit ai. Tsun pa n gwi ai dai. Lani mi na hta dai hkrat na re da. Dai hkrat ai shani mungkan ga ndai hten na re. Dai tsun ai. Galoi ngu na n chye ai. Dai wan bum gaw n chye ma ai. Nnang nawn gaw chye ai. Wan bum n chye ai dai gaw ya nang hkan mung Jinghpaw ni wan bum lam, hpa law nga gaw dai 'Ti Htwi' tsun ai she re. Moi na ni 'Lung wa' nan, Myen hku nga yang 'Na Male Bu'. Wa ni hpe tsun ai gaw, htaw lam magawp tsun ai wan raitim dai wan bum ngu ai n tsun ai. Ya she dai 'Pahtwiwin' sharin, maigan mungdan a lam ni tsun wa yang she chye ai le. Wan bum gaw nga gaw nga na masa nga ya bum ga hkan. Moi shawng de gaw nga na masa nga ai. Hpang majaw nga yang anhte nga ai shara hkan ndai zawn re shara nga ai. Bum ning rai talawng ai. Talawng na she nang de le nhkun grai sung ai nga ai. Kaji ai. Rai yang she ndai shi makau hkan hkum tsai ni grai taw ai. Grai taw ai ndai bum ning, ndai hkan hkum tsai ni grai taw ai. Dai ga sau grai kaja ai. Anhte ga mung nga ai lu. Kalang lang () ngu nga ai. Ya lama nang an sa du yang gaw yu yu ram ai. Anhte mi kaw na ni gaw hpa re n chyoi ai. Ngai gaw ya 'Pahtwiwin' sharin jang ngai, anhte ga wa le, shi gaw bum ndai de kaga nyem ai. Re gaw ning rai taw nga. Ning rai na she ndai kaw hku hku ai. Nlung, nlung grai grai kaba, ning ning le hku hku yu wa ai. Moi anhte ma ni dai kaw wa she marai 30, 40 ram du hkra dai hku nlung hta kabye na shang. Wan shanan, 'Datmi' n nga ai gaw. Wan shanan, hkindu shanan, wan shanan lang na shang la. Ndai de du, le sung ai de du jang si mat sai. Dai wan mu jang patsip ni mana maka yan pru wa ai patsip ni. Patsip ngu ndai 'Lin nu' le. English hku hpa chyawm nga na ta? E, 'Bat' le dai ni yan pru wa ai. Yan pru, kaji ai law, kaba ai n re. Grai pru wa. Re, ya bum ndai wa nlung grai kahtap taw ai re. Dai ntsa kaw she ndai 'Nyong pin' ngu ai lagat hpun grai tu ai. Dai kaw she bai nampan pu ai. Re gaw anhte ma ni dai kaw lung na le... hkaraw kaw na pe 200 ram, 300 ram tsaw ai. Re dai kaw na nhkun nga re gaw le de gaw le..'Kan pa' re. Nang de gaw kawng bai rai re yang she, Dai bum gaw ndai hku re ndai makau lam e wa waw de ga re, nang nlung lung zep ni grai nga ai gaw, nlung nlung ga. Dai hkan rai hkai yang grai kaja ai. Moi.. shawng de byin sai. Ya she 'Mi te tong' byin ai le. Dai htaw anhte ga nga ai. Ngai ya ndai 'Geology thama' ni hpe grai madun mayu ai. Grai yu shangun mayu ai, dai nga ai. Shara magup nau wa n tsan n tsan ai hkan nga ai. Re majaw moi shawng, moi shawng kaw, nga na masa re. Raitim dai hpe n chye ma ai. Wan bum ngu ma n tsun ai. Tsun mung n tsun ai, hkrit ma n hkrit ai. Hpa garai n jahta ai. Ya 'Pahtwiwin' sharin yang wa she wan bum ngu nga ai nga yang she ya na ni chye ai, e dai rai sai. Jinghpaw ni gaw dai re, wan bum a lam n chye ai. Shi yu wa ai shara gaw dai baw n re majaw n chye ai rai nga. Dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0034
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0034

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0034

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga na ana (Sickness in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (Htu Bu) Ya ndai machyi makaw ngu ai gaw moi kawn tsun ma ai. Moi kawn tsun ai. Re, ndai machyi makaw byin wa ai hta e, grai hkrit ra ai gaw Li ngu tsun ai rai malu ai yaw. Li, 'kat' le 'kat' Myen hku tsun ga nga yang 'kat saik' ai. Masha wunawng wuwa kalang ta si wa ai baw. Dai hpe Li ngu ai. Grai hkrit ra ai moi ndai mare langai kanoi htum hkra hkra si ai nga lai wa sai da. Tsi tsi n chye ai gaw. Dai byin jang shanhte gaw nat re ngu sha chye ai yaw. Li ngu ai ngai na ai gaw Mak Li ngu ai dai Myen ni 'Chyauk' ngu ai le, e dai byin ai. Dai hkan e, Bungte Li ngu ai kalang ta kadang si wa ai baw nga ai. Bungte Li ngu ai ndai gaw ya sawn yu yang ndai Myen ni tsun ai gaw Palik ana she nrai na i. Dai kaw na ndai Kan li ngu ai nga ai. Kan machyi na, kan mase na si ai le. Ndai ni kalang ta masha 10, 20 mare kanoi htum hkra si ai ni, moi chyahkring hkring byin ai da, moi prat hta le. Dai shaloi gaw shanhte gaw tsi tsi na gaw n myit ai. Nat e re ngu hku na nat jaw. Raitim shanhte langai mi chyoi ai gaw hprawng ai. Aw ra hkan si wa jang shara mi kaw tem rai nga ai. Dai ni lawt ai i. Dan re ni nga lai wa sai. Nga jang gaw dai Li byin wa ai shaloi gaw tsi gaw hkum kajai sa. Galoi wa tsi tsi rawng n ra sai, hprawng na dai gam maka hpe hkap ai. "Ngai n si u ga law." dai lam she nga ai. Mang hta kau masha pa n nga hkra byin ai da, moi labau maumwi kaw nga ai. Ndai baw re ngun chyam yu na tsi htu na ngu wa n nga ai mu sinna mungdan de pa garai n nga ai. Dai rai sa. Rai na she hpang daw de gaw ndai li loi jahkru ai sinda machyi ai hpe gaw "Waw" ngu ai rai malu. Waw waw ai ngu ai rai malu. Waw waw ai. "Ndai ana mi gaw hpa n re law, katsi na re, nau kahtet na re." nga mai. Nkau mi dai kawn shachyaw na si wa ai mung nga ai le raitim dai gaw grai taw ai nau wa n si ai. Dai kaw na she shanhte gaw ndai ya English ni () ngu ai Machyit ndai gaw hkrit htum rai malu ai. 'Ana Gyi yo ga' le. Dai hpe gaw tsi la na ngu gaw hkum kajai sa. Kap ai kaw na gaw shi gam maka rai sai ngu le, grai sawng wa jang mare makau kaw dap gap na dai kaw bang da ai. Shat jaw sha ai. Marang n htu hkra, shat jaw sha, nba ni tawn da ya. Le npu de hpun dang re. Shi si sai nga ai hte rau hpun dang hte rau di nat kau ai. Dai gaw shanhte hkrit htum rai sai. Dai kaw na she ndai ya anhte TV ngu ai jahkru nna sin wawp sai prat nna si wa ai Lasawk ngu shanhte grai hkrit ai. Lasawk, latung nan shang rawng ai re ngu hku le. Ndai gaw nkau mi hpyi su ai da. Lasawk lu ai masha nga ai da. Dai masha wa e kawa sha ai re, ngu hku bai kam ai shanhte gaw. Lasawk ngu jahkru yang sai lawm sai. Ba sai. Moi kawn nga ai gaw. TV ana. TV ngu n chye ai. Rai yang, shanhte a traditional tsi gaw nga malu ai e. dai mai ai, aw ra mai ai ngu, dai shanhte chyoi tawn ai sha nna mai wa ai mung gaw nga ai, raitim, hkrak theory hkrak kam ai lam n nga ai. Dai TV yaw, jahkru ai dai. Rai yang she ndai cancer ngu mung daini anhte cancer ngu mung moi kawn nga ai. Raitim dai hpe shanhte Mawng ngu ai. Mawng re 3 nga malu ai. Mawng Dan ngu ai ni, Mawng Hkrawn ngu ai ni, Mawng Up ngu ai ni 3 nga ai. Rai yang ndai Mawng Dan ngu ai gaw ya anhte cancer byin ai shaloi nang hkan nma kap wa ai nang kan nma kap ai dai hpe nma mu ai hpe gaw Mawng Dan ngu. Mawng Hkrawn ngu ai gaw ndai lasa TV rai na hku rai nga. Nang hkan bum wa ai le i. Ndai hpe gaw Mawng Hkrawn ngu ai. Hkrawn ngu ai gaw, ning wam hkawm wa ai, dai hpe ngu ai, Mawng Hkrawn. Mawng Up ngu ai gaw le.. nra hta byin ai, ndai nra cancer, shat kan cancer, kata de na mada gaw n mu re ai hpe gaw Mawng Up, ngu na she shanhte gaw Mawng tsi ngu ai nga malu. Aw ra langai wa, "Ndai re Mawng tsi." nga dai sha na mai wa ai mung nga ai. Raitim malawng maga gaw si ai sha re. Dan rai na dai cancer dai, ya prat cancer ngu ai dai moi kawn nga ai. Raitim shanhte Mawng ngu ai. Num ni chyu machyi na dai kaw, oh hpye hkrai hpye hpang jahtum oh sinda kaw nra mada dawng hkra dai kaw byet shang hkra rai si ai ni ma nga ai. Dan rai wa ai kaw na gaw shanhte gaw nat jaw hkrai shaja sai, nat jaw hkrai shaja. "Nat hpe nga ju jaw yang gaw mai na re. Wa sha ju yang gaw n mai na re." Dumsu jaw, nat jaw bai shaja. Dan rai si wa ai mung grai nga ai. Dai gaw ndai moi na machyi makaw ai lam. Re, ya ndai prat maga de gaw ngai yu yang hka li e si ai malawng ai Jinghpaw ni le. Bum ga masha ni. Shanhte gaw dai hka li e si ai re, hka li kanu re ngu kachyi mung n chye ai. "Lanam ta e marang htu re majaw," Lahkaw ngu tsun ai rai malu, "lahkaw hkaw ai re." nga. Gari, bai mat, bai gari, bai mat. Re, ya ngai hkaja ai hku nga yang anhte mare kaw ndai mahkawn ni shabrang ni si ai, hka li re. Hpa majaw nga yang, Ndai ni si ai hpe, ngai, anhte ga e kade si ai i, ngai gaw moi kaw na tim lam shagu loi hkaja ai. Maram ai majoi n nga ai. Wa mung tsun ai majaw. Ya anhte ban ni hta na maram ai hta ngai gaw numbat (1) rai na masa nga ai. Ngai yu ai. Ndai mahkawn grai tsawm, shabrang grai tsawm ai ni wa 15 hte 30 lapran na ni gaw June shata hte October laman e sha si ai yaw. Ya anhte ga e ga shadawn tsun ga ngu gaw, num de Magawng Hkawn Nan ngu ai anhte kana ba grai tsawm ai wa asak 18 re wa si mat wa ai. dai September ram hta. Nbu Galum kaw na mahkawn grai tsawm ai dai September dai ram hta si mat wa ai num ni. La ni rai jang, Magawng La Htoi La ngu ai asak 19, 20 ram re grai tsawm ai dai wa si mat wa ai. Ma-wun Li ngu ai ngai hte maren re, asak 8 ram re shaloi si mat wa ai. N'rawng Kawng ni Manau Li ngu ai 2 yan si mat wa ai. Rai yang she Lagat Naw ngu ai shabrang ni si ai. Nlam Gam nga ni si ai. Nawhpwi Yaw nga ni si ai. N'gum Tu nga ni si ai. Ndai shabrang ni mahkawn ni si ai hpe ya ngai yu yu yang June shata hte October lapran e sha si ai yaw. Dai gaw hka li sha re. Shanhte si ai gaw, ning.. gari, "Aka law! Aka law grai machyi ai law!" Nat jaw shaja, nat jaw shaja. Hpang gaw nkau mi gaw brawp wa ai le. Nang de shang wa na brawp. Dai hpe bai hka li ngu mung n chye. "Lahkaw hkaw ai re! Lahkaw hkaw ai re!" Nkau mi gaw mai ai mu i, ngai ma byin sai. Shi gaw ndai lanam ta re. Nnan e gaw kashung ai yaw. Kashung rai na wan kra yang gaw grai, wan kra yang gaw feeling ma amyu. Hka li bu yang na feeling amyu mi. Madat pyaw ai zawn mung nga ai e, wan kakang dat yang. Gari hkrai gari, loi hkring rai jang gaw mai wa maga de gaw yawng satsu hkrai satsu wa sai. Salat she kahproi satsu. Rai yang she nnan e gaw 3 ya nga yang kalang, kalang regular ngu ai hkrak hkrak 3 ya shana de maga hkying 3 hta byin ai nga. Hpang 3 ya nga shi dai ten hta byin. Hpang de gaw 2 ya hta byin, hpang de gaw shani shagu byin. Hpang e gaw matut mat wa, dai kaw na gaw si sai. Tsi tsi na ma n nga ai. Hka li tsi ngu tam yu ga nga ma n nga ai. Kalang lang gaw sha dat ai lama ma sha ai tsi byin sam ai mat wa ai nga ai e. Ngai hta e kalang byin yu ai wa ngai asak 8 ning, n re 7 ning re yang rai na re. Dai baw byin yang she, September, October ram hta re law. Dai kaw palawng si ngu ai ndai numsi kaji ji re, achyang rai jang gaw grai dwi ai, ahkyeng rai yang gaw hkri ai, atsit naw rai yang gaw ahkup nga. Dai hpe loi hkyeng hkyeng, maw maw re gaw, dai wa majap grai jap di htu jaw ai le. Dai hku htu na she lahpaw hta ru na nga hkra hta ndai hku sha ai wa grai mu na na sha. Salat gaw se.. salat hkrat mat wa ai kaw na, majap ma grai jap ai. Dai kaw na mai wa ai re lu. Mai wa ai. Me rai mat wa ai. Ngai ma kanoi noi si sai. Kara ni yawng run ai du hkra 56 ning hta. Jawng pyi shata hku hpang hkrat mat wa ai. Dai re, anhte kaw na hka li hte grai si ai. Raitim hka li re n chye ai. Hpang e ndai asuya ni, shawnglawt lu ai hpang e UN kawn jaw ai ji grawng tsi wuhpung hpaw da sai bum ga e. Dai ji grawng tsi dai gat ai kaw na gaw n nga mat wa ai dai. Hka li dai le, ya bai nga sai. Tsi bai n tsi na, hka li. Ya nang kaw tsi rung du yang, "Ahh hka li, bawnu de shang sai. Hpa n lu galaw sai." ngu hka li ndai grai yak ai da. Hka li rai malu. Hka li nga n chyoi ai. Rai yang she ndai Mak ngu ai wa gaw byin sai nga jang gaw man ni hten mat wa ai i. Kamu di (). Myen ni gaw 'Chyauk pauk' ngu ai rai nga. Shanhte kaw grai byin ai. Ndai gaw English ni du ai hpang Mak tsi htu ai hpang yawng mat sai ya gaw. N nga sai, dai moi na bum ga na ana. Rai yang na she nkau mi gaw ndai pu bum, kan jabung mat wa ai nga. Ndai gaw, shanhte gaw "Sawn nat re." Ndai kan de seng na gaw Sawn nat e wu kau ai re ngu hku nat jaw chyu shaja ai rai malu. E dai gaw masha 200, aw n re, 100 ram dang e langai byin ai dai gaw. Hka li gaw, hka li n bu yu ai masha nau n nga ai. Raitim nkau mi gaw n si ai. Raitim 5% ram gaw si mat wa ai. Hka li re. Rai na mi na "Li" ngu ai ndai "Kat" byin ai shaloi gaw hkrit ra sai. Hprawng nu, nang shimlum ai de nga nu. Hkrak nga yang gaw chyam bra ana rai nga ai. Ya anhte dum ai ten English ni du ai kaw na gaw n nga sai. Moi gaw nga nan nga ai grai hkrit ra ai. Re, machyi makaw ngu ai gaw dai rai sai. Hpa machyi machyi nat hpe chyu di ai rai malu. Nat hpe, hpa machyi wa tim dai ningwawt ngu wawt yu na nat jaw. Nga chyu jaw, dumsu chyu jaw. Wa chyu jaw, U chyu jaw. Hpa jahtum hpa n nga sai nga jang U di jaw, nga chyahkraw jaw di na nat jaw ai rai malu.

Extended Data

ID: KK2-0035
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0035

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gumrawng gumsa (Gumrawng gumsa) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Transcription (by Lu Awng) Hpan masum nga ai. Masum. Ndai gumrawng gumtsa ngu ai, ngai chwoi hku, nang chwoi hku gumrawng gumtsa. Ndai ni gaw labau gawn ai langai hte langai nau n bung lu ai. Yawng majawriti hku na gaw bung ai le i. Raitim, lukni luk han hta nau wa n tek ai. Ndai padetarit ngu ai ni gaw arti achya galaw ai. Shi a mungga labau hte hkrak hkrak galaw ai. Padetarit. Nauk, gumlau ngu ai ndai ni gaw majoi ma ndai padetarit pyuk chya ye ngu ai re majaw shi me yin chye mu hpa ma n tihtwin ai. E, britisha ni, myen mung jinghpaw nga ginra up re shaloi ndai ni gaw dabung she ngu ai. Hpa aye n la ai. Raitim, rim ai, nekkut ai gaw n galaw ai. "Nanhte nga na hte maren nga mu. Anhte Inglik ni ga madat jang rai sai." dai hku re. Jinghpaw ni na dai. masum nga n mu i shanhte aukchukye ru wa. Nanhte kaw rai janga gaw neza jyi ni dagaw gyi ai. Raitim, hkawhkam hpe gaw tawn da ai, nanhte japan ni gaw. Tem di raitim tawn da ai. "nang zim nga yaw" ngu. Neza chye ni yaw yi taw maw daw e, tawkokawa daw ndai ni dagaw gyi ai ten hta gaw hkawhkam wa gaw tem rai nga n mu i. Dai padetarit le. Anhte n hpaw ni na gaw ndai padetarit ni gaw dai hku rai malu ai. dai hku up sha. Bai ya gawng zin.

Extended Data

ID: KK2-0036
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0036

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0036

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mayam a lam (Slavery) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Jinghpaw ni mayam yam ai, mayam yam ai, yaw. N kaja ai gaw rai nga, rai ting, wo an labau sharin ai Mesopotemia, Igyip prat kawn yam ai gaw. An hte Hkrishan chyan tsa nga mayam grai lawm ai. Ndai Jinghpaw ni ma mayam yam sha ai. Reng she e, Jinghpaw ni mayam yam ai ngu ai gaw mi n nan labau kaw n nga ai. Shinggyim masha gaw yawng maren sha re. Mayam ma n nga ai. Rai ting hpang daw de mayam byin wa ai achyawng masum re, achyawng masum re. Re ya, matuarity ya hte na hpaji grai grai chye ni n dai hpe tsikku tsun ai gaw, hpyen hkat ai ni kaw na sum ai ni hpe lu la ai. N teng ai. Hpa n seng ai. An hte Jinghpaw ngu ni moi majan kaba masha amyu ni hte ma n gasat yu ai. Ya wo ra kahtawng hte ndai kahtawng majan byin ai, teng ai. Rai ting dai sum ai kahtawng na ni hpe mayam n shatai ai gaw. Hpa majaw nga sum tim wo ra wa n Maran wa re, ngai n re, dang ai wa mung Maran wa, sum ai wa mung Maran wa, dang ai wa n Magawng wa, sum ai wa mung magawng wa rau shada kadai mayam n galaw ai. Dai majan sum ai ni hpe ngu ai gaw shut ai. Jinghpaw labau hta, gara hku ma n re, Roma hta she re. Roma ni Ka te ni hpe hkan n yawng hpe mayam sha tai kau ai le Roma prat. Dai she re. Ndai Baby Long ni Isaral ni hpe rim la n mayam shatai ai. Dai gaw dai Gaba tamai kaw she re. Jinghpaw ni hta dai hku n re. Mayam gaw ganang kawn byin ai i nga yang she, langai mi gaw grai lagawn ai masha Grai lagawn, shat gaw sha Kanu Kawa lang mung n mai shi kam ai ren ai kawn mayam byin ai. Langai mi gaw mi kajai ai hpyi su kun, shing n rai kahtawng ngai kaw grai akyang n kaja ai. Kahtawng tsi kan, rit kawp n hkan ai. Kahpu kanau shada kama dinghku de, kahkri rau dinghku de, n dan re nta hting gawng hpe yawng ashai dut sha kau. Dai hpe Jinghpaw ga grai ahkyak ai word ngai nga ai, run sha ai ngu ai yaw. Run sha ai ngu ai. Ndai grai n kaja ai ga re. Nta htung gaw ngai hpe shabra dut sha kau ai hpe run sha ai ngu ai. Ya na ni n chye ai. Run ai ngu gaw, ning di kau ai le i. Sha ai ngu ai, dut sha kau ai. Run sha ai nga sai kaw na gaw mana maka n kaja sai. Dai e kahpu, kanau shada lama dinghku de, shadum yu yang n htang de chyawm me htim na zawn hpa zawn rai, ga n madat ai. Bai na shawa bungli galoi n sa ai. Lam dan na nga ting n sa ai, nat jaw poi ngu ting n sa ai, manang wa si htan ting n sa ai dai htinggaw hpe ma run sha kau ai. Dai dut sha sai kaw na gaw shara rau n dut ai lo, ngai wa hpe nang de, ngai wa hpe nang de, nang e, nang de, nang de, dai gaw run sha kau ai dai gaw mayam re. Reng she n dai n dai wa gaw n dai lagawn ngu wa gaw n dai hku re. Nye kasha ngu ga, nang kaw n' ga n madat ai. Htaw.. . . . shara mi kaw sa n nga, dai ni n ta kaw dai shangun ai ni galaw, shat jaw sha ai kaw me a nga, dai mayam tai sai, shat sha ai de. Dai hpe gaw n mari yam da. N mari yam, shi chyu mayam tai ai. Dai ni n' grai nga ai lu dan re masha. Nan hte gaw home less ngu ni mayam rai sai le. Home less ngu nan hte kaw mung nga na re. na nga ai gaw. Dai ni nga ai, majoi jingwa hkawm ai ni nga ai, moi prat reng mayam rai sai dai ni. Maya bu. Reng she langai gaw rim la ai, mi kajai ai. Jinghpaw ni, ndai ni rau shada mung rim dut sha ai. Moi gaw wa sa grai yak ai le i. Lam grai yak ai re she, sinat hpai jaugawng zawn zawn wawm. Wo.. . . kahtawng ngai kaw, ma masum ning hte manga ning, kru ning lapran na rim mat wa ai. Rim mat wa yang moi gaw hkan grai yak ai gaw. Mail 50, 60, 100 nga sai kaw na ga hkan yak sai, moi gaw. Rai jang she chyoi ma n chyoi kau, kadai ni re dai bai dut sha ai. Reng gaw dai mayam tai ai gaw hpyi su ai, maka nkap n run sha n dut ai ma, shai c, hyu shang wa ai ma wo.. . kaga de na hkan tam la ai dai mi tsun ai, nang kaw ai n htuk ai le i, wo ra jarit de na ni hpe dai gaw shan hte na moi na Amerika na shan hpraw ni Afrika ni mari la ai hpa she rai sai. Dai hku di ai. India mung grai kaba jang she n dai ya na Atan ngu ai de n dai jinghpaw ni e gaw Buknun ngu ai, dai ni hpe Buknun. Wo ra Myen gaw Kate ngu ai le. Ndai ni hpe la ai, ya dai baw roi sai ni nga ai. Shan hte gaw ya jinghpaw re nga ting shi e size wa myi kaba kaba, ndai man ni kaji shinglang ni kaji loi chyang chyang, rai ting shan hte gaw ndai dum ai hte, hpa hte grai hkung ai, mung sha braw ai. Dai ya htaw Sara Maju ni nga ai buga de nga ai. Dai ni chye ai. Rai ting n mai tsun ai le i, n dai prat Ingalik ni yawng ywi kau ai gaw. An hte bum ga gaw hkun sanit kawn yawng ywi la ai Ingalik ni. Yawng kahtawng ngai du, e mayam dai ni dai ni madu ni mayam la sa wa, ngu ai gaw. Mi gaw n dai e 1924, 25, 26 du hkra Hugawng de di ai. Re' Hugawng de gaw ngai le la ai hku nga yang gaw India kaw na htuk ai Rupi ngwi 80, 100 dai laman ne jaw ai mayam ngai. Hpang Mali Nmai Walawng hkahku mung de gaw 120. Hpang jahtum du ja ai n dai Mali Nmai Walang de gaw 300 du hkra jaw ai. Dai Ingalik ni sa ai. Ingalik shan hpraw ni nan sa ai. Shan hte Gaw Ra Hka hpyen balik hte sa n na she. . . . . . . . ( dai kaw tein u lu, tein da u, bang u bang u. hkum pat u yaw, n dai gaw masu ai ma n re. Rai ting mi na wo ra Artan law, hpa law nga ai ni chyawm gaw, dai ni chyawm gaw ya gaw laika yawng hti sai re majaw n kaja ai le. Yat nang ka ai shaloi bai yu u yaw. Mying gaw Jinghpaw ni n kaja ai masha rim dut sha ai ngu ram sai. Ya nang ka ting hkaik chye le i, dai ni gaw yawng ni mat sai. Re majaw dai Artan, Ka Te, nga ai ni gaw raw kau Jinghpaw ni n kaja ai, grup yin hkan na masha rim la n dut sha ai, da ga hte Na Me Chyi, Reng she e'dai Ingalik ni du ai shaloi gaw, kalang ta kahtawng ngai du, grai grai grai grai mayam ni na kaw la sa, madu ni hte mayam woi sa, mawk mawk gumhpraw jaw ai gaw. Nkau mi makoi da. Maloi da. N re, nnga teng ai i bai lu reng gaw ndai ni n tsun gwi ai. Dai law malawng mayam yam ai gaw Du ni. Re' ndai Du nre ni mung lusu ai ni, myi man kaba ai ni yam ai gaw. Reng gaw kadai n tsun gwi. Hpang de bai nang ai, naw nga ai da lo dai ga kaw, bai sa. Nan hte ya ya lu, ya ya n tsun yang dam jaw na law bai sa. 32 ning daram du hkra tam ai, 300 jaw ai hpang de gaw. Dai kaw na ip da ai naw nga ai. Kahpu Kanau re lo. Mayam re, ip da ai naw nga ai. Ngai dum sai nga i gaw 40 ning kaw na 1940 kaw na dum sai, asak, 2 ning jan 3 ning hkan. Dai a ten hta an hte goi mayam masha 20 daram nga ai ngai chye. 20 ram nga ai ip da ai. Dai gumhpraw jaw ai ni gaw dai kaw nnga sai. Yawng mana maka tsan ai de hprawng sai. Ganang de ngu gaw nchye. Ndai an hte Mali Nmai Walawng na Mali Hka sinpraw hkran na ni yawng Miwa ga jarit lam de, tsan htum ai de yawng sai. Sin na hkran dai Sara Tu Ja ni nga ai ni gaw wo Hkugawng India ne tsat de re. Dai kaw n nga, shye ya hpyaut sai. Mana maka tsan ai de yawng sai. Re gaw, an hte ga e gaw htinggaw ngai mi nga ai. Gumhprawng jaw n na n hprawng ai ngai nga ai. Dai hpe Gala ni, Gala ni ngu ai gaw an hte gaw Ingalik shan hpraw hpe Gala nga ai. Gala ni ngu ai. Rai ting shi man e gaw n ngu ai. Shing du de n Gala ni, Gala ni ngu ai. Gumhprawng gaw jaw n na n hprawng ai. Dai hting gawng da ngai matsing ai, Kanu ding gai e matsing ai, kasha Gam wa matsing ai. De la ai n mayam num re. Dai kaw na Nawng, Lu, maroi manga hpe ngai matsing ai. Kaw gaw ngai garai n matsing yang na lit sai. Dai ni nga ai. Reng gaw ngai matsing ya ngai kaba ai du hkra gaw dai hting gaw kaw marai manga, an hte Magawng amyu ni kaw, marai masum, ngai, ngai n lep sai. lahkawng ngai lep ai, ya 60 ram hta she si ai le. Re yang e htaw, n rawng kawng Du ni kaw na maroi 4 ngai lap ai. Dai na an hte rau, rau nga ai le, aw manga Nawng Ja wa ngu ai hte manga. Shi gaw le dai htu ai de lit mat wa sai wa bai lung wa ai e dai la wa. Dang ngan re la kaja re Nawng Ja wa nga, 47 hta si sai. Si yang gaw atsawm tin Tajo tim shi hpe kabung dum ai, nga ni n sat ai law. Lup sha htu kau ya. Nawng Ja ngu wa, la kaba. 47 ning hta, shan hte mi kajai ai machya gap ai le. September, October, September ngai gaw mang re, shan hte machya gap ai yu. Dai Jinghpaw ni dai hku mayam yam ai. Ingalik ni ywi kau ya ai. Rai ting dai ni du hkra, n dai Jinghpaw ni dai ni du hkra naw gawn ai. Num la na, Num wa na reng dai mayam amyu, hpyi su amyu ya Jinghpaw ni nyu, hkawng rai malu. Rai ting n dai hpyi su ai hpe grau hkrit ai Mayam gaw dutiya re. Dai kaw na akyang n kaja ai amyu, Jinghpaw ni shan hte gaw grai nga dai ni chyaw n lu sai le. E'dai gaw n dai mayam e lam re yaw. Mayam yam ai Jinghpaw ni. (mayam hpe kara hku yam sha ai kun?yam ai ? Mayam gaw n dai hku re, yi sha hkyen sha rau. Rai ting shan hte mayam yam ai gaw, moi na Roma Greek zawn nbung ai yaw. Maren sha re. Dai gaw bai shakawn ram ai. Ndai Myen ni tsun ai" lu ahkwin aye"ngu ai hpe hkungga ai. Ndai shing ra, n dai ni nye mayam re nga ting shat mung maren sha sha ai. Yi sha galaw ai gaw. Kaga hpa n galaw ai. Rau yi n rau hkyen ai. Yi hkyen n she, n'ta n le n'ta gaw le shingdu n ga de masat ya ai. Dai kaw n shat mat jang n'ta kaga gap ai. Gap tim nye mayam sha re. Reng gaw n dai e shat mung madu ni shat shan hte shat maren sha re. Yi hkyen galaw ai mung maren re, dai mying da mayam re ngu sha re. Dai langai gaw shakawn ram ai. Bai n na he! mayam ma n mai ngu ai. Mayam gaw re. Reng she num wawn num la lam gaw shan hte shada mayam shada mawn wa jang la hkat ai. Kalang lang gaw n dai mayam madu ni i ya ai. Reng she n dai mayam num ni hpe e, mayam n re wa e la dat jang, lawt sai mayam num gaw. Lawt sai, rai ting dai mayam num la ai wa hpe gaw yawng waing n mayam num la ai wa ngu. Shi e mayam num rau lu ai kasha ni hpe ma shagrit ya ai. Shagrit dai. Shagrit tim grai tsawm taw yang nya wa ai mung nga ai. Rai ting apyaw daw malut daw bu Tsun ai gaw n lut sai, mayam amyu re, mayam amyu re. E dai mayam num langai mi Du wa e la dat yang mung shi kasha du rai sai. Mayam num dai lawt sai. Dai zawn re nga ai, ndai la ni hpauk pyan ai. Ndai Du num ni gaw mayam kaw gaw galoi n wa ai, wa jang sat ai n mu i. Dai gaw n loi ai, dai majaw mayam la ni mung Du num ni hpe gaw matsinza bu. Du num ni mung mayam la ni hpe gaw matsinza bu. An hte mayam n re e Du n re, an hte Darat ngu rai nga an hte gaw, Ta man masha ni re, mayam ma n re. Mayam gaw lu ai an hte mung, moi ji woi ni, gumhprawng lu ai la. Re wa n dai ni gaw law law nga n dai, darat la ni mayam num la ai gaw grai nga ai. Wo ra tsawm taw jang la ai gaw. Reng she mayam wa kaw wa ai gaw nau n nga ai. Dai hku re malu. Reng gaw mayam num ngai mi Du wa kaw wa jang gaw lawt sai ga re, alo alyawt. Lawt sai. Kasha n. . . . Du a tsit rai sai. Rai timung wo num wa num la ai kaw gaw shingdu de naw tsun ai. Dai Du nga tim nan hte kaw n. . . nga na re dai gaw. Amyu gai gawn ai nan hte n.. . . Mye Zar Myo, Bayint Myo nga ai gaw. Dai, dai dai hku gawn. Re na an hte n hpaw ni nan dai rai n lo, mayam. Re n she n dai ma shangai ai a ten mung hkung ga ya ai. Shan hte rau maren hkung ga ya ai. Dai mying hta mayam re ngu sha re. Reng she sha hte hta e, grai machyi ai grai grit nem ai ngai nga ai. Dai gaw hpa i nga yang she, shi mayam numdu num ngai mi num wa mat ai, wo Tsawhpwa shara mi de num wa mat dai. Ndai Tsawhpwa yandaya mung nan hte hte bung ai, nan hte n.. bayin neza ni gai nga ai gaw. Neza, neza shada she dinghku de ai mu nan hte mung. Htaw gai tsan ai neza de nan hte n.. makyit na re. Galang lang hkawhkam ni mung shan hte kaw e num n nga wa jang neza kaw na la ai n mu i. Hkawhkam kaw na shadang n nga jang neza kaw nakaba wa hpe hkawhkam sha tai Jinghpaw ni na Pade darit mung dai rai malu. Reng she ndai mayam madu ni kaw na num ngai num wa jang mayam num ngai shabawn dat ai. Shingnan num ngu dai rai sa. Htaw.. de shi dabe tai u yaw nga sai kaw na gaw, nang kaw yiza mi nga ting garan kau ra sai. La gaw n jaw ai dai de. La gaw n jaw ai num hkrai rai malu. Htaw dai shingnan num ngu dai re. Jaw dat re. Shingnan num dai hpe wa dai Du num la ai la wa e la ai mung nga ai. Dai wa Du tai jang she shingnan num a kasha re, e shuk da. Shuk wa ai gaw dai rai sai. Du dinghku kaw kasat wa ai dai rai sai. Ndai shingnan num ngu jaw dat ai num wa she htaw ra wa e la mayu yang la sha re dai gaw. Hpa majaw nga yang dai n tsawm ai ma n jaw lit, tsawm ai she jaw ai reng gaw htaw ra wa gaw la sha re n mu i, re n gaw a prat mung ram taw reng gaw la ai gaw. Dai kaw kasha lu jang kasha ni gaw Du rai sai. Rai ting shingnan num a kasha. Re loi hkring gaw htaw ra dai kaw wa she myi na Du madung ni gaw nau n zet, n dai mayam num a kasha ni gaw zet, dai kaw rai sai. Du ni prichyit sat hkat wa majan byin wa ai gaw, dai nga ai. Dai hku rai malu. Re n dai shingnan num ngu jaw kau dat ai wa nang kaw me shi rau yiza me nga tim kabai kau da ra sai hku rai nga. Kanu myi bau ra ting dai hku. Reng she ndai machyi makaw ngu reng moi e tsi rung ma nga ai le i. Machyi reng gaw dai nau ndai mayam madu ni ram gaw akung achya n jahtum law, nat ma n jaw law. Wo kadai e dai e si jang dai mayam ni si n gaw kabung dum poi ma, kaba ma, n galaw ya ai gaw, majoi. Tajo ai ngu gaw hkrak galaw ya ai le i. Dai hku hta kau, kabung dum poi ni n galaw ai dai hku di ai. Mayam ngu dai hku rai malu. Re mayam byin ai ngu myi tsun ai, lagawn ai masha, shi chyu dam hkawm ai. Reng she n dai wa gaw n kaja ai majaw rim dut sha kau ai. Ndai gaw tam la ai shara magup na woi la na dut sha ai. Mayam byin ai masum she re, hpyen hkat ai hte hpa n seng. Langai gaw nga ai, hpyen hkat ai kaw mung hpa n n'jau n'jau re gaw yam yang yam na le. ( a myaut hte shabrai jaw ai i?) Oi !hkum jaw u ga le. Shabrai ngu ai gaw hpa nga ma n nga ai, gumhprawng ma n nga ai gaw. Dai kaw galaw n dai kaw sha ai, hpa jaw na ma rau galaw sha ai she re. Hpa mayam nga sai kaw na gaw shi bawa n shi pyaw ai hku rai nga, hpa ma n ra ai, shangun ai ma, shat sha, tsa lu rai ting dai wo ra de e ya na shingnan num di kau ai dai ni wa grit nem ai le. Rawi ting n dai mayam madu grai n kaja ai ni gaw grai zing ri ai Shing gyim masha ngu dai re. Zing ri ai ni nga ai. Dai Ingalik ni shalawt ai kaw na gaw n mai sai. Dai shaloi she dai kaw e (hpaw da u yaw pat n ra ai) ngai tsun na. Nkau mi e nyet ai gaw mayam n re ndai kahpu kanau re, mayam le. Kahpu kanau re law, kahpu kanau re ngu Ingalik ni mung kam ai, ngu, tawn da re n she n dai Du ni kaw gaw gaida nga taw nga. Mayam la wa e gaida hta ai nga ai. Dai Inglik ni du ai kawn. Mayam la wa e gaida hta, moi na Du ni gaw dingla wa yang mahkawn la da ai nga ai le. Shi si sa. Kaga ni nga sa, mayam la wa gaw nga, kahpu kanau re ngu nyet reng, ara rai sa. Mayam la wa e dai kaw, rau nga mat ai nga ai. Dai ni mung Du rai sai. Chye ni gaw, e.. . Du nga tim.. dai hku naw tsun ai. Nkau mi gaw Du re rai sai, ngai Du mang la na ngai Du wa goi wa na. Wo shingdu de, a laga dai Du nga ting a laga law. Ndai masha ngu ai hta gaw dai baw nan hte kaw n nga na sha re i. Shada da n dai Jinghpaw prat hta dai hku nga ai. Dai gaw mayam a gan da rai sai. Dai gaw ngai yawng teng ai byin ai ni tsun ai re yaw. (kaja wa byin ai?) Umm dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0037
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd54f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0037

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mamwi hkai ai ngu gaw (How people told folktales to their children in the past)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (Htu Bu) Maumwi hkai ai ngu ai gaw moi kawn nga ai. Maumwi ngu gaw teng ai, n teng ai dai kadai wa n ahkrai ai yaw. Dai maumwi ngu ai kaw e shinggyim masha ni hpaji la na grai nga ai. Sadi na grai nga ai. Kasi la na grai nga ai. Maumwi ngu gaw majoi tawn ai n re i. Dai re majaw ndai Kanu Kawa ngu gaw tinang a kashu kasha ni hpe gaw maumwi gaw hkai nan hkai dan ra ai. Ya masha langai mi, hpaji chye wa, laika hpaji jawng hpaji 'Boi" hpaji n raitim, 'Lumuye' hpawng shingra hpaji ngu ai gaw no. (1) gaw Kanu yan Kawa kaw na she lu ai. Re majaw Kanu Kawa tai ai ni gaw maumwi ngu gaw hkai ra ai. Hkai yang she ndai maumwi hkai ai ngu gaw maumwi langai mi ngu ai gaw ndai English hku 'Average', Myen hku gaw 'Yakhainung', Jinghpaw hku gaw Rap ra madang le i. Maumwi langai mi ngut na ngu ai gaw grit htum hkying hkum mi ram na ai gaw. Dai re majaw shani hkan kadai n hkai hkawm ai yaw. Shani hkan shat sha ai ten hkan, bungli galaw ai hkan n hkai ai. Shana yup ra shang ai shaloi re. Yup.. shana le, bum ga na ni gaw hkying 9, 10 kaw na yup ai gaw. Shaloi she yup ra kaw gaw galeng taw sai, Kawa wa mung garai n yup ai, ma ni mung garai n yup ai. Dai aten hta ma ni gaw Kanu Kawa hpe kam makam grai san ai aten rai nga ai. Kawa ni mung yup ra kaw galeng, shat ni sha sai shana raitim mung. Garai wa n yup ai ndai aten kaw hkai ai re. Gai.. Kawa ni tsun da, kalang lang gaw Kawa tsun hkrai tsun nga.. Kanu tsun ai mung nga ai, Kawa tsun ai mung nga ai. Rai yang ma ni gaw madat let yup nga mat wa i yup nga mat wa rai le yupmang de shawn rai na Ya ma nang san ai "Galoi aten?" ngu ai gaw dai Shana yup ra shang, galeng nga na garai wa n yup ai adai lapran e, masat da ai n raitim shi shingra tara hkrak dai kaw hkai ai re yaw. Rai na nkau ndai, ndai moi na labau gawn ai ngu ndai gaw Dumsa Jaiwa ni gawn ai le dai mung maumwi rai nga. Ndai ni chyawm me gaw shanhte ladat da ai shani mi rai rai nat hpe e, Dumsa ai shaloi, Manau galaw ai shaloi, Joiwa ni ndai gaw shana joi wa yang shana madat la ai. Shani joi wa yang shani madat la ai. Dai hku re, maumwi ngu gaw moi kawn nga ai. Moi kawn hkai ma ai. Ya anhte ni Kawa tai Kanu tai na kasha ni hpe maumwi n hkai dan. Hpa n chyoi kasha ni gaw. Machye machyang ma n rawng wa ai. Dai re majaw maumwi ngu ai gaw, moi kawn nga ai. Kade shawng de anhte Jinghpaw ni, prat kade kawn hkai ai ngu gaw kadai mi 'Tutethana' galaw n lu ai raitim, hkai nan hkai ai. Rai yang she ndai maumwi ngu ai hta mung Miwa ni hkai ai mung na la na dai ma tsun ai yaw. Dai gaw Gala de gaw nau n na ai. Miwa hte, rai na anhte ya e Wunpawng sha ngu ai chyurum sha ni, Lisu gaw n chyoi ai, Lawngvo ni ma grai hkai ai. Lachik ni ma hkai ai. Zaiwa ni ma hkai ai. Rawang ni ma hkai ai. Yawng maumwi hkai ai. Rai yang she ndai maumwi hpe na la na she sadi ra ai lam dai kaw ningdaw, kasi la mai ai nga yang dai kaw ningdaw rai na maumwi hta jung ai gaw tinang a htunghkying machye machyang shamyet ai hku re. Dai hku re maumwi hkai ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0038
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd550

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0038

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0038

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myu sha ni a maka hte bu hpun palawng a lam (Kachin textile and embroidery)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (La Ring) Ndai ri da maka ngu gaw moi gaw gara hku hpang wa ai nga yang gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw du magam ni tinang a mung lu ai ni e mung lu ai ni gaw mayam mung lu ai raitim mung num langai mi hpyi na nga yang gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw du num hpyi sai ngu ga du num hpyi tim ndai du kasha gaw ndai du kasha gaw ri da maka hpe nchye da yang nchye ka yang ndai du num hpe gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw kanam nshatai ai, nla ai ya ndai jawng lung ai zawn zawn le i janmau n-gup ai ni hpe gaw ya gaw kanam nshatai mayu ai le i. Raitim mung ndai ri da maka kung kyang ai wa hpe gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw kanam shatai ai. Rai yang gaw dai hpe gaw du num rai sai nga jang gaw ndai ma kaw gaw du num rai sa du kasha rai sa raitim mung shi laika e ri da maka chyoi ai i ngu yang nchye ai nga yang gaw ndai du num gaw kade tsawm timung du kasha raitim mung nla ai. Ndai du num gaw ri da maka chyoi ai kung kyang ai re nga yang gaw ndai shayi num sha hpe anhte la ai. anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw moi gaw i. Rai yang gaw hpabaw rai di na i nga yang gaw ndai kaw gaw anhte labau laika rawng ai laika lu ai re ai ngu na ndai ri da maka chye ai wa hpe gaw anhte gaw laika chye ai hte shabung nna janmau gup ai janmau lu ai hte shabung nna ndai du num hpe anhte la ai re ngu. Rai yang gaw dai re ai majaw ndai ri da maka gaw nchye nmai re. Hpa rai na nchye nmai nga yang gaw anhte ni chye ra ai mu ra ai hkaja ra ai tinang kaw matsing sumhting ra ai ni yawng gaw ndai maka kaw i numhtet numra ga ni labau ga ni gun hpai e nna ndai hpe shachyen shaja ra na ni yawng nang kaw numhtet numra ni grai rawng ai labau laika re ai ngu di dai re majaw chye nan chye ra ai ngu. E dai re majaw ndai Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw ndai ri da maka gaw anhte a matu janmau ri da maka chye ai gaw janmau lu ai hte, e ndai moi grai chyoi ai ni hpe gaw dai re majaw gaw ya na ndai hpaji munu nga ai le i. Dai gaw hpaji majan janmau gup ai wa ngu na hpaji majan janmau gup ai jan ngu ai re ai da ri da maka hpaji hpe grai chyoi ai ni gaw dai re majaw dai hpe chye ra ai. Rai yang gaw ya ndai hpe gaw gara hku na da hpang wa ai nga yang gaw dumsa ga kaw gaw anhte ni shayi num sha hpe daini gaw anhte gaw hkungran ai ngu moi gaw kumbang shalai ai ngu ai. Kumbang shalai ai shaloi gaw shayi num sha langai hpe e hkungran ai ngu hpe kumbang shalai ai ngu nat jaw prat hta le i kumbang shalai ai shaloi gaw ndai kumbang kaw gaw anhte gaw ga shadawn ndai prat hta gaw nat ji jaw nat jaw prat hta gaw num nnan hpe ndai kaw uhpum kanu mara da ya ai. Uhpum kanu le u kasha rai nshangai ai na uhpum kanu hpe nang kaw mara da ya ai shaloi she kumbang lai maw yang shi hpe gaw shi rai nlai shi ai shaloi u uyi rai yang gaw wa la htau ai, wa wa yi rai yang gaw u la htau ai dai kumbang na shawng kaw le. Langa tawng ma tawn rai di na dai kaw htau ai shaloi she shi hpe gaw dai shaloi gaw hpabaw majun i nga yang gaw ndai jiwoi jiwa dums ani tsun ai gaw "Shayi shingtai u gum u hkai, hka shi sanit hkrum marawn sanit htum" nga i e dai dai gaw htaw Putao htaw ra maga na Hkam Di ga ngu ai htaw ra maga de re da. E dai kaw na ndai majun i dai kaw ndai hkashi sanit hkrum marawn sanit htum nga ndai "Shayi shingtai" ngu gaw ndai dinghku kaw kasha langai sha shangai ai le. Dai kasha langai sha nga ai shi gaw ri da maka hpe grai chye ai jan nambat langai da wa ai jan re ai da. Dai majaw u gum u gaw shangai wa ai u gum u gaw udi di ai shaloi u kraw ai shaloi langai sha shangai ai le. Dai u gum u gaw u ngu gaw bird le chye ai i rai e dai u gum u gaw u gum u yaw u gum u gaw shi gaw law law n shangai langai sha shangai langai sha kraw ai. E dai re majaw htawra shayi shingtai ma shi langai sha re le. E dai re majaw shi hpe gaw dumsa ga kaw ndai num shalai ai shaloi gaw ndai shayi shingtai u gum u hkai hka shi sanit hkrum marawn sanit htum nga ndai majun dai kaw ga dai lawm ai nga ma ai i. E dai re majaw dai hpe gaw ndai num shalai ai shaloi num nnan jan gaw "Ndai num kasha shayi shingtai ri da maka grai chyoi ai shayi shingtai zawn dinghku a bungli grai grak ai num rai u ga, ri da maka hpe mung grai chye ai grai kung kyang ai num tai u ga ding re ai num ndai shayi shingtai u gum u hkai zawn re ai zawn num rai u ga" ngu na she ndai u yan wa htau nna shi hpe gaw shachyen ya ai lam re ai da. E dai htau ngut sai kaw na gaw shi gaw kumbang lai sai le. Kumbang shalai sai shalai sai hte maren gaw e kumbang shalai ai ngu gaw ndai shi moi shawng e galaw shut ai tsun shut ai sama manam ai ni i nkaja ai ni yawng gaw ndai kaw tsai mat sai i. Ga shadawn ngai gaw Lajawn Seng Tawng re ai raitim Hkashawn jan tai ai kumbang shalai dat ai hte maren ngai gaw mi nkaja ai bungli galaw tim dai kumbang shalai yang gaw tsai mat sai tsawm mat sai i sing nmanam mat sai tsawm mat sai ngu ai lachyum le. E dai hku re ai da. Dai re majaw ndai ri da maka ngu ai gaw anhte na majun kaw nan nga ai majaw chye nan chye ra ai. E re majaw ya ndai gaw ndai maka ka chye ai gaw ndai Hpunlum Htu San, Hpunlum Htu San nga ma re i. Hpunlum Htu San nga ai ma maka nnan chye ka ai nga ma tsun ma ai. Rai yang gaw miyat na ri da maka nnan chye wa ai gaw shayi shingtai u gum u hkai i ndai gaw shayi shingtai re nambat langai ri da maka chye ai gaw. E ya hpang e bai ndai dai kaw na bai maka ka chye wa ai gaw Hpunlum Htu San ngu ai re ai da i. Dai hku re rai yang gaw anhte na ri da maka ni gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni a ri da maka ni gaw anhte Jinghpaw Zaiwa Rawang Lhaovo Lachid ni i yawng ndai ni gaw anhte gaw ndai ri da maka hpe yawng langai sha hpun ai. Dai re majaw ndai hpunau Lisu ni gaw i shanhte gaw ndai Miwa maga kaw na bai du wa ai re majaw shanhte gaw anhte na ri da maka hpe gaw nhpun ma ai. E dai re kaw ndai kaw kachyi mi ndai hpunau Lisu ni hte gaw anhte ni kachyi mi shai ai i raitim anhte hpunau manga gaw ndai kru ndai Nung ni ma i Nung ni ma yawng gaw anhte ni gaw ndai ri da maka hpe sha lang ai. Rai na mayu shayi kahpu kanau, mayu ngu gaw num maga na mayu i shayi ngu ma num maga na rai sai raitim ndai shayi hpe gaw daini gaw chyum laika lu la ai hpang gaw dama ngu tsun ai i. Mayu dama kahpu kanau i dai kaw mayu shayi kahpu kanau shayi hte dama gaw maren sha re. Kashu kahkri ni yawng gaw dama le i shayi ni le i dai hku re. E dai re majaw ndai mung anhte gaw di kru masum hkrum re mung bung ai hpunau ni yawng. Rai na ri da maka lang ai mung yawng bung ai re majaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw yawng kanu langai kawa langai na kasha ni re ngu hpe gaw anhte sakse madun lu ai ngu na ndai mung tsun dan mayu ai i. Um ndai ginhka nmai ai langai sha re ngu hpe ma mu lu ai.

Extended Data

ID: KK2-0039
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd551

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0039

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0039

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ma gun sharit (What the egg in the load means)

Type: Other

Details

Latitude

21.80095

Longitude

96.4746

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (Htu Bu) Ya tsun na ga baw ma Majun sha re. Hpa baw Majun i ngu yang gaw, Magun shat lit shingnoi kaw Magun shat lit kaw u di lawm ai Majun re. Daini anhte law malawng n chye ai, malap kau ai, n chye mat sai. Mungkan ga e nga ai shainggyim masha law law kaw na anhte Jinghpaw wunpawng sha ni gaw, Shat lit magun hta e, u di lawm ai. Ndai magun shat lit hta u di lawm ai lachyum gaw, (1) u di langai, u kanu langai na di ai u di gaw nsam langai sha rawng ai. dai hpe shadan ai, manu shadan ai. Nang hte ngai hte Mayu shayi, kahpu kanau anhte yawng gaw langai sha nsam langai sha tai ga. Myit mang langai sha tai ga ngu ai lachyum shadan ai. (2) gaw hpa baw i, ngu jang gaw, ndai u di gaw grai ga loi ai. Grai hpa ai, hpyi hpa ai majaw grai ga loi ai majaw anhte a lapran masha ni sumprat n shang u ga, a wu a sin n shang u ga, nang hte ngai gaw Maren mara u di kawp u di hpyi, u di zawn grai shadi na hkungga hkat ga. U di hpyi gaw loi mi htawk di jang baw mai ai dai majaw, N baw hkra an a kanawn mazum lam ngang kang ra ai ngu lachyum shadan ai. Rai yang she, ndai No. (3) ngu na gaw, Nang hte nye a lapran kanawn mazum lam, anhte hku hkau ai lam gaw hpa baw i ngu jang ndai "U di a matu tam n mu" Myen ga gaw, Myen ga, Myen ni kaw n nga ai. Myen ga hpe ngai hkrai ngai jahtuk tsun ai gaw, "Chyet U Asa Sha Maya Thalo" nang hte ngai ning re lachyum hpe shadan na Mayu wa, Yu Ji wa, chyeju dum gying ai wa kahpu kanau ni hte Sa ai shaloi, magun shat lit hte hkungga sak jaw ai dai kaw u di lawm ai re. Ndai hpe gaw ngai Dakksu jawng lung ai, 1978 ning Mandalay dakksu kaw na Pamaukhka Than Htun 'Thamai Pamaukhka' ni a man e mung ngai tsun ga sai. Ngai hpe tsun ai gaw kadai i ngu jang gaw Slg. Gum Daw Gum Tsau, Numsha Yang na Slg. Gum Daw Gum Tsau re ndai ngai hpe tsun dan ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0043
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd552

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0043

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0043

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manau jaiwa ga (The Jaiwa language) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (by Lu Awng) Chyurum wunpawng sha ni manau dum yang, manau jaiwa ngu nga ai da. Ndai manau jaiwa ga ngu gaw mi mungkan ga nnan lat ai kaw na ga ntsa e ru maru tu matu nga manga pra mapra hkrung hkrung, kawng e nga ai, hka e nga ai yawng shalat nna jaiwa ai re da. Ndai hpe tup hkrak di ga nga yang, n htoi 2, 3 ya nga na jaiwa ra ai da. Ya gaw majoi shi na lachyum sha tsun da ai re. Ndai manau ngu ai shani gaw shawa hpawng shabra ai, chyanun garung ga ai ngu, mungkan ga ntsa na yawng hpe tsun na shalat ai re. Nnan hpang wa ai shaloi gaw ngai numhkawng jaiwa sanum oh ra law, dai ning ninghkaw e sinwa jali la ni, shingtung naugam jaiwa ga... ngu na tsun ai. Shi na nsen hkrak gaw Jaiwa ga... re.

Extended Data

ID: KK2-0044
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd553

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0044

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0044

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Masha jan shut yang daw ra ai hpuja mying (Set of items of wealth paid for a bride) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (by Lu Awng) Moi prat hta anhte jinghpaw amyu sha ni manang wa a jan sinwa masha jan shut yang daw ra ai hpuja ni hpa baw baw re hpe tsun dan na hku re. Nambat 1, hka n di 2, hka nga, 3 hka hkra, 4 hka n htu. Ndi mung di dam kaba hkra mung hkra nawng kaba, nhtu mung n htu maka, nga mung nga kaba, dai 4 dai gaw mung jahta ai shani sihtu galaw sha na matu re, hka nga ngu, dai hte shawng shaw nna she masha jan shaw ai hka hpu ja ni hpe dai daw ai re. Nambat 1, u lawng hpaw ai ngu wang chyinghka hpaw ai hpe tsun ai re, u lawng hpaw ai ngu, dai kaw sanat, moi na sanat langai. Dai kaw na lakang lung ngu ai n ba lahkyik langai. Re na nta jut 4 kashin ai ngu hpaga 4, dai kaw na moi na ga e gaw lahkan punghkang shara kabye ya ai ngu, manang wa a gawk shang ya ai ngu shawa nang kachyi tawng 100. Re nna sin marawng raw ya ai ngu ai nga kabu 1. Num shut numshaw ja ngu ai moi prat e ja hkan mi re. Re nna manang n chye manang n galaw ai galaw ai ngu na ramma ni hpe galaw ai nga ula kaba rai, mare kashin ai ngu ai yanghpau lawng langai. Dai hte re moi prat e numshaw yang e daw ra ai wa ra ai lam ni hpuja ni gaw dai hte re.

Extended Data

ID: KK2-0045
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd554

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0045

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0045

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Masha kasha shut na n la yang ma sumrai daw ai lam (Fine incurred in the event of illegitimate relations with an unmarried woman) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (by Lu Awng) Moi prat hta ya mung lang nga ai anhte wunpawng sha ni htunghkring manang wa a kajan kasha shayi sha hpe kanawn mazum, nampu nampan di kai let nna pyaw shalai ai majaw n gyi shabat ai ngu ai, nla ai hpe n gyi shabat ai ngu re. Nambat 1, hka woi hpaga langai, 2 hka sa ai 2, dai kaw na she maza tsan gwi ngu ai hpaga kade raitim shadawn shadang nnga ai. Dai hpang she shingnoi langai, dai hpang e kanu hpe hpraw jaw ai ngu langai, re na ma jahtawng htu ya ai ngu ai langai. Nta kashin ya ai ngu langai, re na numwa ai lam hpaw ya ai ngu ma shalawm ra ai. Dai kaw shanhte a nta jut 4 kashin ya ai, hpaga 4 lakang lung ya ai n ba lahkyik dai hte jaw ra ai re. Ndai hpraw jaw ai ngu gaw dai ni na prat hta retim mung ja kachyi lap mi hte hpraw jaw ai re. Num wa lam hpaw ai ngu gaw gumhpraw mun 7, 8 hte tim mai ai ding re na galaw hkat ai re. Hka sa ai hka kumhpa jaw ai ngu ai prat hta gaw shata 4 ma hkum shata 4 re jang jum kumhpa langai hpe ri a tsit ma a hkyeng ma hte shata 4 rai yang 4 lang dumbat nna jaw ai re. Ndai atsit hte a hkyeng na lachyum gaw hkyeng ai a lachyum gaw shangai chyinghkai n chyoi na n myit mada ai rai wa na hpe tsun ai. Tsit ai ngu gaw myen ga hku (sain lan so pye) hkam kaja ai dai hpe moi na ga e gaw matsit maka hkyeng re wa yang gaw gara hku ngu na tsun jahtuk da ai lam re.

Extended Data

ID: KK2-0046
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd555

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0046

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0046

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mu nat (Thunder spirit) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (by Lu Awng) Mu nat ngu ai gaw matsaw ningtsa nat hpe tsun ai re. Mu ngu ni gaw nambat 1 gam, sinlap gam kaba pai bumlang kaba sut shingni shaya ngu ai dai gaw mu kaw na gam re sai da. Naw gaw mu nu naw, hto shi numdawn ngu de nga ai re. Matsaw sumwoi summwi man e ngat ningtsang dingsin, ntsa e hkring dat, shi na hkringdat re, la gaw matsaw ningshe ningtsang hkan de mashang wang hkan e ngat nga numdawn e hkrindat. Ndai mungkan ga de hpun hkan dusat (tarakesan) hkan, masha hkan, a htim a chya a chye wa wa re gaw dai la wa re da. Shanhte hpe jaw yang ndai numshe wa ngu la hpe jaw ai da. 5 ningdawn e ngat ngat, mashang wan hkan e numdat, matsaw summwi e ngat, ntsa dingsi tsan e hkin dat, matsaw du mung nu, ningtsa du bai du, pra mung pra re, e dai ni nat jaw lu, maya bawm sa marit, manmaw du hkungga, minwai dun la nsing n nen wudi tsa hku rau dai ni mayu zawn hkungga, mali zawn (arnar) na jaw ai re. Moi prat sut mahta galaw ai ngu nga ai. Kangba mahta shalat u, kambung mahta jahkrat u, u wa yam nga sutgan ni chyanun shabyi ni, buri tingra salang hpaga ni, banwa sanyen yawng hpudaw saungpyawng ni bausa chyinghti chyanun shabyi ni di na galaw ai re. Shi na nsen gaw gara hku nga i nga yang, oh lalaw , lalaw sut mahta shalat u law, kangbang mahta jahkrat u law. Matsaw du gai du nga ai ni e, ningtsa du ai prat hpang pra ai ni e, Ang wang mahta lo, lawan (jaiwa wa ai mu hpe ) Ndai mu ni hpe jaw ai shani, mu ni na hpyi ngu ai ni hpe ma jaw kau ra ai dai shani. Oh matsaw du gai du nga nga ai ningtsa du gaihpang pra mapra nsi (jaiwa ga hku jaiwa wa) (jai wa wa ai) mawk nga na kabai di jaw ai re da.

Extended Data

ID: KK2-0047
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd556

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0047

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0047

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Num shalai yang na langyi ga (Song sung at the Num Shalai ceremony) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (by Lu Awng) Moi prat hta anhte chyurum wunpawng sha ni gaw num shalai ai ngu nga ai. Dai ni na hkristan prat hta gaw hkungran ai nga re. Ndai num shalai yang moi na ni gaw num lanye ngu ai mahkawn zawn nga ai, ya na ni gaw lachyum n chye na re. Retim mung ning nga re ngu hpe majoi chye na matu na yu na matu tsun bang da ai lam re. Lanyi ga ngu gaw ning nga re Lanyi ga... Lanyi ga...

Extended Data

ID: KK2-0048
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd557

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0048

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0048

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wan hkru yang galaw ai lam (How people officiate when a fire breaks out) with transcript

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-12

End Date

2017-04-12

Description

Transcription (Htu Bu) Jinghpaw masha ni hta e, nta langai ngai wan hkru sa i nga jang e, kaning rai hkru ai kun labau ndai hpe e shawng sagawn nna she, dumsa shabawn mai nga ai. Wan hkru ai ngu gaw hpan lahkawng nga ai. Shada da manawn masham rai nna share dat ai wan, Tinang n kyet nna hkru ai wan hpe gaw Dinghkrut hkru ai wan ngu nna hpan lahkawng nga nga ai. Ndai wan hpe gaw, ndai wan shabawn ai shaloi gaw, Langa hpun mung dan hpai ra ai. Hka tsit mung galaw lang ra ai da. Dai majaw ndai Dinghkrut wan rai jang gaw, "Nang gaw gara kaw na du sa ai? Nang gaw moi Nhprang wan hkru ai shaloi, Laja hpun, hpun chyen kaw kap nan ta ai wan rai ndai. Ya nang daini ndai kaw kaning ra du sa nni? ngu na san ra ai. San ai shaloi, "Ngai gaw Laja chyen kaw na tu, Lahkru Laja pawt kaw na, sa ai rai nngai." nga na wan gaw dai hku htan ai da. Bai na, masha manawn masham rai na hkru ai rai jang gaw, ndai wa hpe gaw, "Nang gaw, waw, Nhprang wan hkru ai shaloi, Ruhka pawt kaw hkru kap nan taw nga ai wan rai ndai. Na a madu ni hpang de bai wa su." ngu na, dai hku na shabawn ai da. Ya, Dumsa wa gaw ndai wan hpe shabawn ai shaloi gaw, gara, gara hku tsun ra ai i nga yang e, wan shayu yang gaw Dumsa wa gaw, "Ya, madung wan gaw simsa. Wan hkyeng wan gaw moi sat da sa. Majoi hpyin-ya e lim rai sa, Shinggyim hpyin-ya hta tsim rai sai. Ya nang kaning re ai wan mi du n'ta? ngu san yang, "Ngai gaw Laja pawt nna sa ai re. Lahkru pawt nna du ai re." ngu nna wan gaw tsun wu ai. "Ya nang gaw nga shara kanang sa. Shingbyi shara n nga sa. Ya hkra maga de yu u, Nga Shi, Nga Shi shagawng chyat rai sai. Pai maga de yu u, Nga Hkra maling hkrai chyat rai sai. Hpang de yu u, hka nawng hkrai pat rai sai. Shawng de mung nang yu u, hka nawng hkrai chyat rai sai. Dai ya Nga Shi, ya Nga Shi ningchyawn nang ai hpyen luksuk ni du ra. Hka tsit lang ai luksuk ni du ra. Lamum Latsa du ra. Latsa luksuk pru sa." ngu nna Dumsa wa tsun jahkrit jang wan kanu gaw "Ya, Dumsa hkringwa wa e, ngai nga shara n nga sai. Shingbyi shara mung kata sai." nga nna, "Shara naw madun rit. Sa na shara naw madun rit." nga ai. "Numjum hpe mung hkrit nngai. Hka Tsit hpe mung myit nngai." ngu bai htan wu ai. Dumsa wa gaw, "Wan nga shara nang de n nga sai. Wan sa shara nang de kata sai. Wan nga shara le de rai sai da. Wan hkyeng shagawng le de she nga sai da. Hka mazup de tawm rai u, hka nam de yawn rai mat wa nit. Le, Namukdara de hkyawm rai mat wa rit. Lum Yi de hkyawm rai rit. Lum La de tawm rai mat wa rit. Lum La de tsim, Lum Yi de tawm rai wa manu law.." ngu nna, dumsa shabawn kau ra ai da. Ndai dumsa ai aten hta e, dumsan nnan dumsa hpang wa ai shaloi, Dai wan hkru ai nta kaw na ni, wan dap shagu hta e hka jaw nna wan sat kau na ra ai da. Ya ndai Dumsa wa dumsa ngut ai shaloi gaw, wan gang gang ai ngu ai da galaw la ra ai. Wan gang gang ai gaw hpun chyen rai rai, kawa chyen rai rai, lahkawng yan hpe shada arut kanyet nna, dai kaw kawa masu kawut la nna ka-ang kaw bang na, garu, arut ganyet na. Ndai arut ganyet ai mung, a num rai yang gaw N'Htu. a la rai yang gaw N'Tu amying rum ai yan ndai yan sha mai galaw ai da. Kaga masha ni n mai galaw ai da. Ndai hku nna arut ganyet yu yang wan n chyi hkraw sa. Shing n rai yang, n chye ganyet kun. Shing n rai yang amying rum ai masha n nga kun rai jang gaw, htaw, htingbu nta kaw na wan maying kachyi mi sa shakap la nna, dai wan hkru ai nta kaw wan nnan bai wut la ra ai da. Grau kaja ai gaw, wan gang gang nna wut la ai wan dai gaw prat dingsa jinghku wan nan akyu rawng ai wan nan rai sai da. Gara hku mung wan gang n chye gang sa i nga jang htingbu nta na hta la na wut la na. Ya na prat hta bai rai sa i, nga jang gaw, wan hkret hte wut la na da. Ndai du magam ni, salang ni a nta lama hkru ai shaloi rai sa i nga jang gaw, ndai wan shabawn ai aten hta e, kahtawng ting kaw na, nta shagu na a wan yawng ru sat kau ra ai da. Ndai du magam ni a wan bai lu wut sa i nga jang she, dai mare kahtawng hkan e na ni wan bai wut la ma ai da. "Ya gaw mai wut sai law...wan lu sai law.." ngu na jahtau ja jang she e, mare masha ni kadai mung kade nta kaw bai wut la ma ai da. Dai majaw ndai wan hkru ai ngu ai hpe e, majoi mi ahpa shatang sha n mai rai ai. Share dat nna hkru ai wan rai kun, Dunghkrawt hkru ai wan rai kun, ndai ginhka yu n na she e, shabawn tim ndai kaw e, ndai hpe shawng chye nna she e shabawn ma ai da. Ndai mung moi kaw na Jinghpaw Wunpawng sha ni ya du hkra hkai tsun hkrat wa ai maumwi kaba langai mi rai nga ai law.

Extended Data

ID: KK2-0050
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd558

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0050

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0050

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manau a hpan (Types of Manau) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-12

End Date

2017-04-12

Description

Transcription (Htu Bu) Ngai, anhte Wunpawng myu sha ni a Manau mali a lam hpe ngai na da lu ai hte maren ngai tsun dan na nngai. Ya anhte ga shadawn, hpyen majan rawt na shaloi Manau nau nna rawt ai. Dai hpe gaw Padang Manau nga nna woi nau, nau wa ai hpe myit su ai ni tsun dan ai hte, myi hte chyaw mu ai re. Lahkawng hta gaw, ning rai masum ning rai jang kalang mi nau ai Manau hpe gaw Sut Manau nga ma ai. Rai na, ndai, Nat ni labau maumwi hpe na mayu ai majaw Shinggyim masha ni hta machyi makaw dingbai dingna hkrum wa jang shanhte gaw, moi Nat Jaw prat e gaw, Shaba wawt yu ai. Shaba wawt yu ai shaloi, "Aw, ya Nat ni maumwi mausa, moi na maumwi mausa shanhte a Nat a lam Shinggyim masha hte dai lapran labau na mayu sai da. Dai majaw Manau nau ra sai." nga. Dai shaloi gaw Manau nau ai. Dai hpe gaw Tsu Manau nga ma ai re. Rai na she, ndai ya tinang a mare buga garan na raitim mung, tinang a kundinghku na, tinang a kashu kasha ni num la kundinghku gaw gap nna, dinghku garan htingbyen pru na rai jang gaw, Manau shawng nau na, htingbyen pru mat wa ai. Dai hpe gaw Kumran Manau nga ma ai lam hpe atsawm sha dai hku matsing da lu ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0051
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd559

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0051

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0051

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Dumsa a lam (How the nat-priest officiates) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-14

End Date

2017-04-14

Description

Transcription (Htu Bu) Moi dumsa langai mi, nat jaw dumsa langai mi, htaw.. anhte Hpawng Ing Dung ga na, Sumbrun wa ngu ai, nat jaw masha si shagu gaw shi hkrai numla shabawn ai, tsu shabawn ai. Dai shaloi e, dai dumsa wa gaw, tsu dumsa taw nga ai. Dai numla hpe shabawn taw nga ai shaloi she, Kabung dum ai num sha ma ni, le.. shingdu de Kabung dum, majan jan Shayaw Goi dum dum ai. Mi gaw dumsa wa gaw hkrak sha dumsa taw nga ai. Shaloi ga prau mat wa ai da. Dumsa ga hta e, "Njum hpunda raw rai nit law. Nwoi hpunda jaw rai nit law.." ngu na dumsa taw nga yang, Shingdu de mahkawn ma ni Kabung dum ai wa, "Aw sheng sheng, aw sheng sheng, aw sheng sheng." nga rai jang dumsa dai mung, "Aw sheng sheng..." ngan rai na aw sheng sheng nang bang wa ai da. Dai majaw anhte la pai, la hkra na hpe e nau n mai kaprau ai da. Maumwi ndai hteng sha rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0052
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0052

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0052

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Naung hkai mare a lam (Naung Hkai village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-28

End Date

2019-01-28

Description

Transcription (Lu Hkawng) Nawng hkai mare ngu ai gaw moi anhte ma rai yang gaw (52) ning hkan dai kaw ya na zawn masha dai ram n law ai le i, moi gaw ndai English Asuya ni nga ai ten gaw sam dingla lahkawng marai manga, kru sha nga ai. Dai kaw ya gau-ngwi gau-ngwi she anhte Jinghpaw ni mung jat wa bai nna sam ni ma shara shagu kaw na jat wa re na dai ya mare kaba ai dai ya Nawng hkai ngu ai gaw moi anhte na gin-ru gin-sa yu ai kaw na nga ai dai mare, bai nna n kau mi tsun ai gaw sam ni Nawng hkai ngu ai gaw Nga U-lu nga ga re, rai tim mung anhte Wunpawng Jinghpaw myu sha ni a labau hku nga yang gaw Nawng hkai ngu ai gaw moi ndai gin-ru gin-sa yu wa ai shaloi tsun ai ga hpe hkan nna nawng hkai ngu ai re nga nna tsun ai hpe na ai hku rai ai hku rai nga salang ni dai hku tsun nga ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0053
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0053

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0053

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw amyu lakung ni (Lieage in Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (Lu Hkawng) Machyan baw mare kaw e, ya masha hpan kade nga ai ta nga yang amyu hpan le, amyu ngu ai kaw hpan dai hta e, ya anhte Jinghpaw nga ai ni nga ai, Jinghpaw myu baw hpan rai nga ai, hpun nau Lawang hte e, Nun ni nga ai. Lisu ngu ai ni nga ai. Dai hta e, Asuya magam hpe gun hpai nga ai sumtsan kaw na du ai myen hpu nau ni nga ai. dai hta e, Sam chyawm gaw nau n nga ai, Law malawng gaw anhte nang kaw nga ai gaw JInghpaw nga ai hte e, bai hpu nau Lawang, Nun ni anhte law malawng gaw dai kaw e myu hpan masum law dik re laga Lisu ni ma nga ai. Myen hte e Sam ni gaw nau wa n nga ai le i, law malawng nga ai gaw anhte baw hpan myu hpan mali re.

Extended Data

ID: KK2-0054
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0054

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0054

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw du hkra ladaw a lam (Weather in Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (Lu Hkawng) Duhkra ladaw Machyan baw a duhkra ladaw nga yang gaw law malawng gaw marang law ai, lanam ta ngu ai re. E dai gaw law malawng re, bai nna ginhtawng ngu ai kashung ai katsi ta dai gaw la malawn katsi ai gaw e shata shi kaw na shata masum du hkra katsi ai hku re, bai nna lanam ngu ai gaw shata manga kaw na shata jahku, shata shi praw du hkra marang htu ai re, dai kaw e kahtet ta ngu ai mung nga ai. Kahtet ai ngu ai shata mali shata matsat e dai mayan gaw tsawm ra kahtet ai hku rai nga, duhkra ladaw chyawm gaw dai zawn re rai tim la malawng marang law ai, e kahtet ta ngu ai n-lum ta gaw nau n nga ai, grai kahtet dik ngu ai gaw ya shata matsat, shata matsat hta gaw kahtet dik rai sai, katsi ai ngu ai hta e shata shi lahkawng hte e, shata langai gaw tsawm ra lagyi, ai nra du hkra kawa ai. E ning re madang kaw du ai hku re ya makau mayan hkan gaw dai den ngu ai jahpawt manap hkan e hka ni ge ai du hkra katsi ai hku re, rai tim Machyan baw mare kaw nang gaw dai da ram gaw nsawng ai ngu ai lam hpe e Machyan baw na du hkra ladaw hpe e tsun mayu ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0055
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0055

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0055

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw makau bum ni a mying (Mountains around Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (Lu Hkawng) Machyan baw makau a bum ni ngu yang Machyan baw sin na daw de gaw bum nau n nga ai hku re. Nau hkai, Lang gau pa, hkau na pa nga ai. sinpraw hkran de gaw Machyan baw mare kaw na mada mu ai. Hpaw ja bum ngu ai moi gaw hpun maring mara nga ai, ya chyawm gaw yawng kyin ma sai. Mare kaw na mile mi jan, mile lahkawng ram mare kaw na zawt ai hte gaw lung sai, lung nna dai bum lung e mile mi jan jan re ai kaw Gawja bum ngu ai U-gaw hkrin ran ni ja ai bum nga sai, ya chyawm gaw yi shari rai sai, ndai lawu hput gaw, Gawja bum a lanyem Gawja bum lanyem ngu ai nga ai, dai mare mali hka makau kaw e n-nan na wa gaw lanyem Gawja bum Lanyem rai sai, dai hta loi grau tsaw re ai wa gaw Gawja bum ngu ai rai sai. Nde a lahta grai tsaw ai panglai kaw na tsaw shadang hkring masum, masum tsa jan re ai da. Dai gaw Malang bum nga ai moi gaw English prat hta e, Byit tang ai (Chye-nan) grai n nga ai prat hte e, (Phone) ni grai n nga ai ten hta e, jang na lang nna byit tang ai dai gaw Ndawn bum htaw gawli bum ni hta na dai hku byit lang ai bum re ai da. Malang bum ya chyawm gaw anhte KBC hkalup hpung ni makam gin dawng ri N-kawk du a manga shi ning Ja Jubili matsat Udang bum ma jung da ai. Dai makau e, myen asuya ni hku nna, (Tawa tai) e dai ni na Phone Tai mung jun da nu ai. Dai gaw Malang bum nga ai re, ya Malang bum kaw na bai hkahku de e hprai di yu ga nga yang dai Marang tang bum ngu ai dai marang tang bum dai gaw e ya nang Machyan baw de gaw yi ni hkyen ai rai tim nlung lung pra grai law ai dai kaw e, Ya ni dusat Tsap ni mung nga ai, dai gaw Marang tang bum nga ai, e moi marang gawn marang nga ai ni marang tang Du wa dung ai bum re nga nna dai Marang tang bum ngu ai dai nga ai. Dai gaw sin-praw lam de e sa wa yang dai Alang ga sa lam e, la hkra lam de e sa wa yang dai Alang ga sa lam e, lahkra maga na bum tsaw dai hpe e, Marang Tang bum nga ai re. Dai kaw na bai dai Alang ga sa lam sin praw de Alang ga sa lam lapai de gaw Kale bum nga nna nga ai, dai gaw moi e nat magam wa nsi hkraw nna Wa tai gale nna dai kaw e Wa tai nna si ai bum Wa tai gale bum re ai majaw Gale bum nga nna tsun ai nga dai Gale bum ngu ai rai sa. Ndai ya Machyan baw sa lam oh ra lam num shang Balit dap lau re ai kaw e, moi gaw Nlung baren nlung san san nang shi a (Tabawa) nlung nang lapu zawn baren zawn san nna nga ai ya chyawm gaw ya na (Asuya) ni galaw nna (Bilat) tai mat ai, ya chyawm gaw yu n-gun n lu ai, yawng dai (Bilat) hte galaw da ai majaw baw ni shinlet ni ma yawng shanhte kaji sha re shatu da ma ai, dai gaw Machyan baw makau grup yin na bum de e, dai n lung baren i rai sai, dai nlung baren chyawm gaw a ni sha re.

Extended Data

ID: KK2-0056
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0056

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0056

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw makau na hka mying (Rivers around Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (Lu Hkawng) Machyan baw makau grup yin hkan nga ai hkashi ni le i, hka hka lang nga ai hka ni ya machyan baw a hka nam de machyan hka nga nna dai machyan hka gaw htaw ra myi yet tsun ai Malang bum dai kaw na yu hkrat wa ai Malang bum kaw na hka re dai machyan hka a machyan hka gaw mali hka kaw zup ai, e dai lahta kaw e, dai lahta kaw e, Din lai hka ngu ai ya kawa sung ndai dai wang makau kaw e, dai kawa sung makau kaw e Din lai hka nga nna langai zup ai. Ndai lahta kaw e, htaw hpa lung masum daram tsan ai kaw e, Wa hta hka nga zup ai. Dai gaw htaw hpyen dap kaw na lwi nna machyan hka kaw e zup ai re. E rai nna shana de e nau n tsan ai mile mi jan jan tsang ai kaw e, dai Bau-lau hka ngu ai e dai langai mi nga ai re. Dai gaw machyan baw mare kaw na mile lahkawng daram tsan ai. Bai htaw machyan baw a mali hka, hkahku maga rai yang Nbu hka ngu ai langai mi zup ai re. Dai Nbu hka gaw htaw Gale bum kaw na Nhtap bum kaw na shi gaw yawng ai, Dai kaw e ndai mawdaw lam hku bai yu hkrat wa ai mali hka zup kaw na (Hpa lung) lahkawng daram tsan ai kaw e, Ndin hka ngu ai, Ndin hka ngu ai dai mawdaw lam mayan hku lwi hkat wa ai Galen bum kaw na lwi hkat wa ai Ndin hka ngu ai nga ai, Ndin hka dai kaw na lapai hku na bai Punaw hka ngu na lapai hku hka shi langai mi zup ai. E ya hka gaw machyan baw ngu ai dai mare makau mayan hkan ni hka dai daram nga ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0057
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd55f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0057

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0057

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw makau na mare ni a lam (Villages around Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (La Ring) E Machyangbaw mare a lam ngu ai ngu yang Machyangbaw gaw dai mali hka hka nu hku e dai hku sha mali hka hka nu hkan nna galu law nna mare de nga ai hku rai nga. Dai hpe she e dai Machyangbaw hpe e lawk (1) lawk (2) lawk (3) lawk (4) di nna lawk mali dai hpe e Machyangbaw myu ngu nna shamying da ai re. Dai mali hka a hka nu sinna hkran de e Nawnghkai ngu ai e Sam hte e Jinghpaw law malawng e kaga hpu nau Myen ni ma loili nga re ai Nawnghkai mare nga ai. Bai na mali hka hka hku dingda daw hta e Nbubaw mare ngu ai Nbubaw mare ngu ai nga ai. Dai gaw Maachyangbaw kaw na mile mi jan jan tsan ai hku re. Bai na Machyangbaw a sinpraw de e Alang Ga ngu ai mare nga ai. Alang Ga hte e Nbubaw ndai lapran kaw e Pyen hku ngu ai mare kaji langai mi nga ai. Bai na mali hka hka nu a hkanam de e Shinggai Yang ngu ai ning re mare ni shinggrup da ai. Wo ra hkran de e nsawn yang mare mali hte e shinggrup da ai hku re. Dai mali hka e sinna hkran de e Nawnghkai ngu ai e makau htep sha rai nga dai hte rai yang mare manga hte e shinggrup da ai Machyangbaw mare myu re.

Extended Data

ID: KK2-0058
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd560

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0058

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0058

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Galang kri bum a lam (Galang Kri mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Galang kri bum a lam gaw galang kri bum ngu ai gaw moi anhte nga lai wa sai kaji kawa ni nga lai wa sai Shakrim ga ndai Machyangbaw de htawt ai gaw Shakrim ga kaw na htawt wa ai rai nga Machyangbaw de ai gaw. Rai jang Shakrim ga a makau na galang kri bum re. Bum dai gaw grai tsaw ai bum dai grai tsaw ai. Grai tsaw ai majaw shi ntsa de lung na matu mung masha grai shakut lai wa sai. Dai kaw tsi hkrung tsi nan ngu tsi kaja ni tsi reng ai tsi hpun ni mung grai tu ai nga ma ai. Dai hta sha n-ga dai kaw mung tsi hka ngu ai mung hka langai mi nga ai. Hka dai gaw laning ma hta she sanit lang kahte ai hka re da dai hka dai. Hka dai gaw moi dai de du ai jaugawng la langai mi nga hkwi ma ai da hka dai kaw. Dai makau kaw nga hkwi na she tawk na matu shan dai nga dai shadu sha na matu tawk ngut ai hpang shadu sha hkyen yang she dai hka dai hpe e ja nna nga dai hpe kashin hkrup ai da. "Ya shadu sha gaw di kaw bang na shadu sha ga" nga jang nga dai pyi hkrung mat ai da. Dai majaw tsi hka dai gaw ya Shakrim ga makau kaw lwi ai "Gyet hka" ngu ai nga ai. Dai Gyet hka kaw e tsi hka dai mung lwi shang ai re majaw gaw ya dai Gyet hka hpe tsi hka tsi hka ngu na masha ni dai de sa masha yawng gaw hka dai hpe e tsi hka hku na la na matu kaw bung kaba kaba gallon bung kaba kaba hte she ja nna lawu mung ga de na ni lung shagu hka dai Gyet hka de e tsi hka la na matu grai lung ma ai. Putao de du ai Machyangbaw de du lung ai masha shagu gaw hka dai de e lung wa ma ai. Lung nna tsi hka ngu na dai hka hpe ja la nna yu wa ma ai. Dai galang kri dai bum de lung na matu mung moi de na hpungki kaba kaba ni mung tsi grai kaja ai nga ai nga na ai majaw lung na matu grai shakut ai. Anhte sasana sara ni mung lung na matu grai shakut tim mung nlu lung ai. Dai de lung ai shaloi marang kaba htu ai nbung laru kaba bung wa ai re majaw gaw grai yak ai kadai mung nlu lung ai. Dai hpe e masha ni gaw dai bum dai hpe e nau tsaw ai majaw ni ai ni ni htep rai yu jang e nlung wa grai tsaw hkra rai na marawng ai nlung bum re majaw gaw yu dat jang u langai mi dung na ndai hku kanga ai zawn nga mu mada lu ai. Hkrak gaw nlung dai shamu ai zawn san ai majaw galang baw zawn rai na "Galang kri nga ai" ngu ai majaw galang kri bum ngu shamying ai. Hkrak gaw dai galang kri ai mung nre nlung dai kanga ai mung nre nau tsaw ai majaw yu dat jang she myi hta e nau tsaw ai hpe mu nna shadu ai sha re. Dai hpe e galang kri bum ngu shamying ma ai da.

Extended Data

ID: KK2-0059
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd561

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0059

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0059

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nam sani ta hka tsi hka (Nam sani ta river as a medicine river)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (Lu Hkawng) Dai tsi hka kaw e hkashi ai majaw machyi makaw mai ai lam nye a mabyin langai mi hpe tsun dan ga nga jang gaw ngai moi kaji ai ten e, dai shagrim ga de, nye gu moi ni hpang sa nga ai aten le, kalang mi maru byin nna grai hkam sha yak ai. Dai aten e, nye gu yan moi gaw ngai hpe e, dai maru byin ai shara ni hpe hkum ting maru ru na dai hpe e, mahkyit nna ahkut nna grai mahkyit nna dai hka de sa nna hka woi shin ai hpang shani jang e mai mat ai lam nye mabyin langai mi mung nga ai. Dai majaw dai ga na masha ni dai aten hta e, hka dai kaw e loi mi hkum gaya jang maru byin jang gaya ai lam ni lama ma byin jang machyi makaw byin jang mung hka dai kaw sa shin shin re ma ai majaw machyi makaw mung nau gaw n nga ai hku re dai ten dai hka makau kaw nga ai ni gaw dai gaw kaja wa mabyin langai mi re.

Extended Data

ID: KK2-0060
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd562

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0060

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0060

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nloi yang nat jawng (Prayer hall in Nloi Yang)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (Lu Hkawng) Nloi yang na nat jawn ai lam, nat dai gaw Sam nat re, Sam ni jaw ai nat re, gara hku byin ai i nga jang e, moi gumdi pa de, Putao pa de e sa nga sai, Munggaw sawbwa kasha Zau Sam Ta ngu ai re ai da. Zau Sam Ta ngu ai gaw shi gaw, shi gaw ndai lahtan kaw e, prat masum tu ai, (Me Tung Long Pok) prat masum tu ai, ga-ang na gaw kaba ai majaw tsan ai kaw na yu jang myi masum hku ai zawn myi masum tu ai masha hte bung ai da. dai majaw shi gaw (Dakugyi) ai grai hpung shingkang ja ai, dai majaw Sam ni Myen ni gaw (Nat Damya Dakugyi) ai nga ma ai. Grai hpung shingkang ja ai bum hpe pyi sit u ngu jang lu sit ai daram hpung shingkang ja ai wa re da. Dai Zau Hpa wa gaw mana maka share shagan ai shi gaw Hpung gawn Zau hpa kasha hta na kasha kaji htum re shi gaw kahpu kaba gaw munggaw zau hpa galaw ai, kahpu kaji gaw lauhput zau hpa galaw sha ai, shi gaw nang Putao maga de e, lamu ga tam na matu Kawa e shangun dat ai da. Rai jang e shawng ning nan du ai Zau hpa re shawng ning nan majeng je ai shanhte sam ni nang Tauba de shawng du ai Zau hpa kasha re. Dai hpe grai kam ai shanhte Zau hpa kasha hpe shi hte rau ndai Putao de e rau du wa ai Sam baw ni gaw Lang Dau Sam ni, Lang Nau Sam ni Mamze sam ni ndai sam amyu masum woi lung nna munggaw kaw na woi lung nna shawng du wa ai. Rai jang gaw shi gaw nang de du wa jang she dai aten e ndai Putao pa ndai gaw (Tibet) hpyen la (Tibet) ni grai up hkang ai ten (Tibet) ni grai up sha ai grai zingri ai aten re ai majaw (Tibet) hpyen hpe ma shi gaw tsawm ra mi gasat sai, Putao lam de (Tibet) shang wa ai lam langai sha nga ai. Dai gaw htaw Putao kaw na mada yu jang e htaw hpung kan bum lagaw maga lamu san ai shani gaw mu mada ai, dai kaw e, bum hpe tawk lai lu ai lam langai sha mu lu ai. Rai tim mung dai Zau Sam Ta ngu ai Zau hpa wa gaw bum dai hpe e n lung ni gyi nna dai hpe gaput na hku lam dai hpe gapat na hku shi gaw anhte Jinghpaw ni gaw shi hpe dai bum hpe e sit na matu bum dai gyi mat na matu shi gaw hpa ngu na i, (Power) hte e tsun dat jang ga hte tsun dat jang matan dat jang she bum dai gyi nna dai lam dai hpe e pat rai mat nna, lam pat mat ai kaw na (Tibet) ni a hpyen gaw dai ni du hkra Putao lam de n du lu ai. Laga lam n nga ai shanhte shang na shara dai lam nga dingsang gaw moi daw de gaw Putao pa de mana maka (Tibet) ni je hpre ai prat re dai prat hta grai grai zingri ai ndai ga na masha ni hpe e shi gaw nang kaw gaw n nga ai shi Zau Hpa gaw shi gaw n hkring ai (Tibet) ni hpa majaw i nga jang shi gaw grai katsi ga na masha re ai majaw nang du jang kahtet ai majaw n lu nga ai shanhte n chye nga ai majaw nga gaw n nga ai rai tim nang kaw nga ai masha ni hpe shi gaw up sha ai, up sha ai ngu gaw sa up ai n re shi kaw (Ahkun) bang ra ai. Shi (Aw-sar) hkan shatai ai, shi npu kaw na masha shatai kau na dai hku na up sha ai, dai aten e, ndai kaw shawng du nga ai sam ni mung (Tibet) a (Aw-sar hkan) (Tibet) a npu kaw na tai mat ai da. Dai re ai majaw ndai Zau Sam Ta Zau hpa wa gaw ndai mung ga sam ni a matu lamu ga tam na matu ndai shara hpe sha jin kau da nna shi gaw nang kaw nga ai Sam amyu hpan shanit hpe Zau hpa aya ni tang da nna shi gaw yu mat wa ai da. Yu mat wa jang she, Munggaw ga na shi a kahpu Zau hpa wa hpang du rai jang gaw shi a kahpu Zau hpa wa hte Zau hpa jan garat gaw shi hpe e "Ndai wa gaw dai ram na hkra Putao ga nga tim mung ya du hkra shi naw hkam kaja nga ai, lani mi na nhtoi hta ngai Zauhpa aya kashun na re" ngu na shi gaw kanau hpe sat na gyam ai da. Dai hpe shi chye ai majaw "Ngai gaw si ra sai. lani mi gaw ngai hpe gaw sat na sha re nye kahpu yan karat" gaw ngu na karat gaw shi a shat lu sha kaw mana bang nna sat na gyam ai hpe shi chye ai majaw shi gaw ngai si ra sai nga ai majaw shi Gumra hpe shawng shi shat hpe jaw ai da. Jaw ai hte rau shi shi Gumra hpe shawng jaw nna shi sha kau ai da. Rai jang shi Gumra mung si shi mung si re nna dai kaw nang si mat na shi gaw nat tai mat ai da. Nat tai nna dai nat hpe e Sam ni gaw Zau Sam Ta nat ngu na ya na Nloi yang ngu ai shara dai kaw e jawng hpaw ai da. Dai hpe Jinghpaw ni gaw Gindu nat ngu na shamying na Gindu nat hku jaw ai da. Dai Gindu nat hpe jaw ai shara gaw ya ndai Nloi yang makau na hka ka-ang kaw nga ai lunghkrung kaba re ai lungpu zawung lung rawt zawn re ai langai mi nga ai Dai kaw e gindu nat hpe e anhte Jinghpaw ni gaw Gindu nat ngu na jaw ai nat dai hpe e dai Gindu nat jaw ai shara re ai majaw gaw nat jawng ngu na moi na ni mung nat jawng nat jawng nga hkrak gaw nat dai hpe jaw ai shara re ai majaw nat jaw ngu shara sha re, dai hpe masha ni gaw jawng shadu nna ya du hkra nat jawng nat jawng ngu shamying ai re, dai hpe grai sa yu ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0061
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd563

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0061

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0061

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ngu mying ai lam (Why people name it Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (Lu Hkawng) Putao ngu ai mying a lam moi de ndai Putao pa de e, English ni nnan du ai shaloi Putao myo kaw e, ya na Putao myo grai n byin ai bum sha re ndai Putao ngu ai shara gaw rai jang e, English ni du jang she Putao kaw na ya nga ai Putao (Ball Long) pa makau kaw bum kaba re dai hpe shanhte gaw pa galaw kau dat ai. Hpyen dap ni hpyen dap galaw na rai jang dai kaw na mada yu jang grai pa ai pa dung langai hpe mu mada ai majaw she (Balit) ni Du ni gaw san ai da. Sam ni nga ai hpe sam ni hpe san jang she "Ndai kaw kadai nga ai i, dai shara ni hkan kadai nga ai i" ngu ai da. Rai jang she ndau wa ngu ai nga ai da. Ndau wa dai gaw ka-ni hkai sam ai, ka-ni hkai hkai re dai hka kau nam lam hka kau kaw ka-ni hkai nna nga ai da. Ka-ni ya rai sam ai, rai jang she sam ga gaw dai dingla wa hpe gaw asak ma kaba sai re ai majaw shi kaji ngu shaga ai da. Pu Ndau ngu ai da, Pu ngu ai gaw sam ga hku kaji nga rai nga, pu ngu jang she Pu Ndau sha nga ai ngu ai hpe she pu Ndau nga mying dai hpe she sam ga hku ji Ndau nga ai hku rai nga pu Ndau nga dai ga la na she hpang e dai hpe mare dai mying hpe e Putao ngu shamying ai da. Putao ngu shamying ai da. Hpang e English ni dai mying hpe la nna she mare dai hpe Putao ngu shamying ai dai mare dai mying hpe la nna Putao ngu na ya dai ni du hkra Putao ngu mying ai mying byin wa ai gaw dai re nga ma ai law salang ni.

Extended Data

ID: KK2-0062
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd564

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0062

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0062

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga n bung hkat ai lam (Duleng dialects)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) E ga nbung hkat ai lam nang anhte anhte Putao ga kaw nga ai anhte dureng kata hta na pyi gaw Gam lakung ni Naw lakung ni La lakung ni Tu lakung ni nga nna nga ga ai nang anhte Putao ginwang kaw e. Dai ni wa ga nbung hkat ai. Anhte kaji langai sha re ga nbung hkat ai. Kahtawng langai hte langai ga nbung hkat ai. Ga nbung hkat ai ngu daw hta Gam wa shaga ai ga gaw ma dai lwi ga ya nanhte gaw hkahku ga ngu da mu ai ya gaw nanhte gaw. Hkahku ga lwi gaw ya ngai tsun nga ai shaga ai hpe hkahku gaw "Ma deng ma deng" nga dai ni hpe e lwi ga ngu da mu ai. Bai Mashang ga Ma Naw a lakung ga mashang ga gaw "Nre ai ngu yang tai a" nga baw daw i tai a nga baw daw. Rai nhtawm me Ma La lakung wa rai yang gaw "Nre ai" ngu hpe "Tai a" nga wo ra e le ra shang bu Ma Naw a lakung gaw "Tai a" nga wora Ma La a lakung gaw "Tai a" nga dai baw daw ni shai wa ai. Rai nhtawm me Ma Tu lakung ni gaw ya anhte ngai Gam lakung ni hte shaga ai kanoi noi bung ma ai raitim ga loimi garawt ai i. Dai garawt nna shaga ai gau ngwi gau ngwi e dai hku na shai wa ai. Dai kahtawng langai hte langai grai shai wa ai raitim mung madat hkat gaw chye hkat ai. Madat gaw chye na hkat ai. Shang ga wo ra Dingyau Zau Ing nanhte chye na re wora Myitkyina kaw nga ai wa gaw shang ga rai nga ai. Shang bu ga wo ra hkyeng la hkyeng naw awn law nga ni rai yang dai ni gaw duleng sut deng htingnu ni rai yang gaw n-ga raitim shanhte mi gaw shanhte a kaji kawoi ga ni gaw shada da nbung hkat ai loili shai wa ai. Kawng hte kawng kahtawng hte kahtawng dai hku na shai mat wa ai. Rai yang she ya le ra na ni gaw dureng ga ngu da mu ai nang de na ni hpe. Nang de dureng chyu nre anhte Putao ga de nga ai ni gaw. E anhte dureng nga ni nga ai bai nhtawm me maran nga ni nga ai shang ra nga ni law malawng re. Magawng nga ni nga ma ai e dai zawn rai law ai anhte ni rai nga. Rai yang gaw lamu ga mung ya anhte Putao ga kaw e kahtawng dureng ni nga ai kahtawng gaw sanit shi lahkawng daram nga ai. Dureng ni a nga kahtawng gaw sanit shi lahkawng daram nga ai. Rai yang ndai magawng kahtawng gaw shi lahkawng kun e nga ang sai. Maran kahtawng mung shi matsat daram nga ai maran kahtawng nga ai ni. Ndai ni gaw galoi kaw na nga ta ng ajang moi English atsuya rai ndu ai kaw na nga ai mungchying munghting. Marip jasen nga ai gaw nang anhte Putao ga kaw kahtawng langai sha nga ai. Ndai ni ndai marip jasen ni galoi kaw na nga ma ta nga jang English atsuya wa rai ndu ai ten kaw na grai na hkra nga sai shanhte marip jasen nga kahtawng ni. Rai yang she ndai kahtawng ndai ni ma hkra wa lwi ga ga ai anhte lwi ga ga ai. Lwi ga ga ai ni hkrai rai ma ai hkahku dureng ga ngu ma ai le ra lawu de na ni gaw dureng ga she nga ma ai gaw i nang anhte lwi ga dai zawn nga ga hpe gaw dureng ga nga ma ai. Dureng ga ngu yang gaw ya pa magawng wa mung e maran wa mung lahtaw nau nnga ai nang anhte Putao ga de lahtaw ni nnga sa. E marip jasen nga ni nga ai ndai magawng ni nga ai. E dai hku na yawng lwi ga anhte rau bung ai shaga ai. Dai majaw English atsuya wa nang wora Shakrim ga de du ma ai da law. Shakrim ga de du wa ai shaloi she shakrim ga na masha ni wa ya galang kri bum kaw na tsi hka lwi ai nga langai nga ai gaw dai, ndai hka ndai kaw na e hka dai gaw grai katsi ai nga labau mi nga. E nga di hta sat chyalu di hta bang di hka hte gayau nna galaw ai nga baw daw ni lawm ai labau kaji kajaw ni nga ai nga pyi ban ai. Sat chyalu si chyalu kahtam chyalu hpe tawk chyalu hpe ndai hka dai hte gayau dat jang she shada da matut nna bran hkrung ai nga maumwi nga ai lu. Nga malu ai mi dai htaw de rai yang she ndai kaw na masha ni wa ndai tsi hka dai makau grupyin hkan e nga ai ni yawng dureng hkrai rai ma ai. Aga bung ai ni anhte lwi ga ga ai hkrai rai ma ai. Rai yang she dai ni hpe yu ai shaloi gaw gyi byin ai pa nnga da, dai aten hta galang gyi maksa law hpa law nya law grai law ai ten rai yang she dai hkan na masha ni gaw galang gyi maksa yan gyi e mayan ni sha ai kawa ai shara hkan pyi nnga ma ai da dai gyi di nhpye ma ai da. "Rai yang gaw nanhte gaw hpabaw ta hpabaw amyu rai ma ta" ngu jang she e shanhte gaw ndai gaw tsi hka kaw na galoi mung hka shin shin rai i tsi hka ndai shagyi byin ma ni galang gyi maksa nii nnga ai shara re da dai kaw hka dai hpe lu lu ai ni gaw. Tsi hka dai gaw gara kaw nga ai ta? E dai tsi hka ngu ai ya ndai galang kri bum kaw ya shakrim ga ya anhte ndai hkalup hpung hku nna ndai nta ni gap tawn da ya ai anhte lamu ga wang tawn da ga ai wo ra kaw. Ndai tsi hka ya masha dai ni moi ning e shi manga ning hta e hkying mi jahku tsa shi manga ning hta le Myitkyina Yangon kalang mi du wa yang she tsi hka law nga na grai ndau nhtawm me palin tau langai mi hkying masum hkying mali hte dut ai ndai hka dai kaw na la na dut ai. Wora Hpaugan Tang Gun la hpa-awn wa rai yang gaw Myitkyina hkan grai dut sha ai nga a ai le shi ndai kaw bu kaba ba hte dut la nhtawm me dai tsi hka ngu na. Ya daini e masha ni moi ya Catholic sara langai mi gaw Philippines kaw na machyi makaw hkrum hkra ai ni pyi gaw dai de sa kashin ai nga ma ai shanhte. Ya Yangon hkan na ni masha ni grai sa ma ai lo wora tsi hka dai de rai yang she ngu mayu ai gaw ndai tsi hka ndai hta gaw kri banma ni n-yan kri ni n-yan kawa kri byin ai nnga ai kaji kajaw re nsam kaji kajaw ni rau kadoi la ai nhtu ni hte rat la ai zawn re ma hkra ni hka dai hte kashin yang kri mat mat ai nga ma ai gaw. Shaloi gaw dai kaw na nga ai ni hpe ndai English atsuya san ma ai da "Nanhte hpabaw i" nga yang "Anhte dureng re" nga. Langai kahtawng langai hpe kahtawng dai hkan kahtawng shi jan kaw anhte dureng ni hkrai nga ma ai. Rai yang gaw langai hpe san yang mung "Anhte dureng re dureng re" ngu kahtang shi ram hpe san yu yang dureng chyu bai nga wa sa. Rai yang she anhte ga lwi ga ga ai ni ma hkra hpe gaw dureng amyu ngu na bai masat kau. Kaja wa nga jang ndai shanhte nsan hkrup ai kahtawng magawng kahtawng ni nga ai maran kahtawng ni nga ai. Ndai ni mung anhte zawn zawn nga ga ai rai nga ma ai. Rai yang gaw nang lwi ga ga ai ni ma hkra hpe dureng tract ngu na moi dureng mung dureng ginra ngu nna shamying ma ai gaw. Wora tsai hka hte e wora nchyi hka wora Sumpyi Yang kaw nga ai nchyi hka nga ai ndai tsai hka ginwang hkan nga ai ni moi gaw moi shawng ten hta gaw yawng lwi ga ga ai anhte zawn nga lwi ga ga ai. Dai ni yawng hkra hpe dai kaw e dai ginwang dai daw hta nga manga ma hkra hpe shanhte gaw e dureng ngu tsun ma ai. Kaja wa gaw dureng chyu nre dai hkan nga ai ni gaw magawng ni mung lwi ga ya anhte zawn magawng ni mung nang kahtawng kaw magawng ni grai nga ma ai. Maran ni mung grai nga ma ai raitim anhte ga gaw langai sha bung wa ai le i. Raitim shanhte le lawu de na ni gaw dureng ga ngu tsun ma ai. Dai majaw English atsuya gaw moi e tsai hka nchyi hka lapran dai hkan na mahkra hpe dureng tract ngu da mu ai. Dai hku na tsun ma ai da. Ga gaw ya ngai hpa kahtawng langai hte langai loi nbung hkat ai. Nbung hkat ai karai ga nga ai n-ga ga nga ai lwi ga nga ai rai nhtawm me ndai anhte gayau gaya rai na le ra wora hkan dinghpang ga ngu ai mung nga ma ai law wora de gaw loi ga ja wa ai nsen wa kahtawng langai hte langai e loili shai wa ai. Dai zawn re nga ma ai ngu i ndai Putao ga na ga shai ai lam le.

Extended Data

ID: KK2-0063
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd565

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0063

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0063

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw ngu ai lam (Origin of the name Jinghpaw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Jinghpaw ngu ai gaw mi anhte a anhte Jinghpaw ngu ai gaw mi gaw anhte a chying mang shawng ngu ai anhte chying mang wa langai mi dingla langai anhte gaw mi na anhte a kaji kawa re ai chying mang masha ngu ai re da law. Chying mang masha ndai ni wa chying sai nga yang she ya anhte dai kaw na mayat law wa htam wa rai yang she chying mang sawng majoi ting mang sawng majoi chying mang majoi nga shanhte gaw maren re ndai. Ndai "Ya gaw chying sai ngang sai hpaw sai hprang sai" ngu ai kaw na gaw anhte a Jinghpaw "Ya gaw chying sai ngang sai nanhte ginru mung lat mung ginsa mung hkrat mu, le dinghta wayang de yu nhtawm nanhte lamu ga kaja tam nhtawm me yu lu na sa lu na atsam marai nanhte hta nga sai ya gaw chying sai ngang sai myi hpaw hpang manit dai" ngu ai. Dai majaw moi na masha shinggyim masha ma hkra hpe gaw "Jinghpaw" ngu nna anhte e anhte kaji kawa wa hpe gaw nanhte ginru ginsa dat ai shaloi dai hku nna dat ai re da. Dai majaw Jinghpaw ngu na tsun ai dai langai. Lahkawng hku nna gaw ndai htaw mahtum mahta ga kaw nna ndai gintawt e dinghta wayang hte htaw e mahtum mahta ga gaw nau ntsan na hku rai nga le lakang manga lakang gam sanit she nga ma ai gaw. Dai kaw na gaw nau ntsan ai htaw mahtum mahta mahtum lungpu kaw na shayu nhtawm me dinghta wayang ngu ai ndai dinghta rung wang sun ngu ai nga ai da. Ding hta rung wang sun kaw nga. Ding hta rung wang sun kaw nga ai shaloi gaw dai kaw e htawra ga kaw na e mahtum mahta ga kaw na ginru ginsa shayu dat ai ni langai hpang langai dai dinghta wayang ndai dinghta rung wang sun kaw shawng shingbyi nga tsun ai da. Dai kaw na shanhte ngut sai jin sai loimi lu sai nga hpe gaw dai dinghta wayang sun kaw na bai shapraw dat. Shapraw dat dinghta wayang ndai rung wang dinghta rung wang sun ngu ai kaw dai kaw gaw namsi nampan tsi hkrung tsi nan amyu hkum sumhpa tu ai da ndai kaw gaw dinghta rung wang sun kaw gaw. Dai kaw na lu ai shaloi sha ai shaloi gaw kachyi chyi sha sha ai kanam nna pyi gaw kan hkru ai da law. Ndai masawp nna pyi kan hkru rai e grai lu sha pyi nau nra na hku rai nga. Dai kaw nga rai yang she lani mi na nhtoi hta gaw ndai anhte a kaji kawoi mahtum kaw pa e mashang wa pinsa ngu na ndai dinghta wayang kaw anhte kaji kawoi dai kaw nga rai yang she mi htaw kaw na matsun laika ni jaw dat ai le ndai matsun laika ni mung nga e shan hpyi laika she nga ai gaw. Dai kaw nga rai yang she hpa ngalaw ai ma ni atsawm sha gawn nchye lajang rai nna dinghta wayang ndai dinghta rung wang sun kaw she lani na nhtoi hta she shanhte nchye sadi nchye sahka rai na dusat dumyeng ni dai rem tawn da ai u wa sut gan ni yam nga ni hpaw num tsi hkrung tsi nan ni ma hkra sha kabai kau ai da. Tsi hkrung tsi nan ni ma hkra sha kabai kau rai jang she e shaloi gaw shanhte gaw grai kaw si wa sa mi kaw na tsi mung shanhte gaw kachyi sha sha tim kan hkru wa ai rai rai yang gaw dai ni ma hkra sha wa rai yang she lani na nhtoi hta gaw ndai shanhte ndai dinghta rung wang sun kaw nga jang she shan hpyi laika hpe ju sha ai nga ma ai gaw. Shan hpyi laika ju sha ai shani kaw na gaw bai shanhte gaw dinghta wayang sa na ginru rat ginsa hkrat na matsun laika shamat kau sai nga nang kaw. Ndai shan hpyi laika matsun hta gaw ndai hku na matsun laika hte maren dai hku sa yu wa na hku jaw dat yang she shan hpyi laika dai ju sha kau ai kaw na gaw gai hkrun lam matsun madun laika mung shamat kau rai na she dai dinghta rung wang sun kaw nga ai nga gaw. Dinghta rung wang sun kaw nga rai yang she e mahtum kaw pa gaw ndai htaw e matsaw ningtsa na Karai ni gaw "Nanhte ginru rat mu ginsa hkrat mu shangun yang me ya hpabaw kaning re ai" ngu yang "E ya anhte gaw nang jaw ai shan hpyi laika hpe mung ju sha shamat kau ma ni dai hku rai na ju sha kau e tsi matsun e dinghta rung wang sun kaw tu ai namsi nampan tsi hkrung tsi nan ma hkra mung jahten kau shama kau sai. Dai majaw anhte hkrun lam hkawm sa wa na matsun madun anhte mat sai" ngu na nang ginru ginsa hkrat nhkraw ai da. Kaga manang ni gaw yawng hkrat sai ginru ginsa shawng hkrat sai yu sai. Rai yang gaw anhte kaji anhte a kaji ni wa gaw ginru ginsa hkrat na lam bai nchye kau re majaw she htaw mahtum kaw pa htaw shanhte a kanu kawa ndai mahtum mahta matsaw ningtsa de sa du nhtawm she "E ya anhte gaw ginru ginsa hkrat mu gaw nga yang ya gaw lam mung nchye sai shan hpyi laika e lam matsun laika e hpe mung shamat kau sai. Dai majaw ya kaning rai na lam matsun madun la ra sai" ngu na tsun ai da. Ah ginsa hkrat nhkraw ai majaw dai mahtum kaw pa ngu ai anhte a kaji kawoi dwi gum gai ndai she htaw kanu kawa ni kaw hpyi ai "E anhte hpe lam matsun madun na masha matsun dat mi hpaji mung shamat sai hpa mung shamat sai yawng tat kau sai. Tsi hkrung tsi nan mung ma hkra anhte gaw shamat kau sai" ngu. Dai majaw she htawra kaw na she mahtum kaw pa e htaw matsaw ningtsa na ni hpe hpyi ai gaw "Anhte hpe ginru ginsa woi awn na hpyen majan hpe e makawp na e maga na ninggan na matu masha mung dat ya mi, hpaji machye machyang mung anhte hpe shalen ya mi, n-gun ja ai baw atsam marai mung anhte hpe jaw mi woi awn mi" ngu yang gaw dai kaw e mawa hpung gummawn n-gun ja wa ningdawn ngu ai ndai mawa hpung gummawn hpe shayu dat anhte hpe ginru sa dat na matu. Bai na nga shagang nga langai jaw dat ai. Nga shagang nga ndai gaw e lam anhte hpe hkrun lam matsun woi awn na matu nga shagang ndai nga dusat nga shaga Karai Kasang htaw matsaw ningtsa kaw na jaw ai nga ndai woi awn ai shi hpang hkan hkan hkan rai nhtawm me anhte gaw dai kaw e hkrun lam kaja nga hpang hkan ai shaloi gaw lam kaja lam n-yit na matu dai hku nga hkang hkan rai nhtawm me nga shagang nga woi awn ai. Rai nhtawm me hkinlum htushan hpaji majan ngu ai ndai hpaji majan dai ma bai dat ai. Mana wa ning awn e mana wa kan bu ndai wa hpe mung n-gun ja wa ndai wa hpe mali dat ai nga gaw anhte hpe. Anhte gaw ndai dinghta rung wang sun kaw nga ai aten hta na ginru ginsa nhkrat hkraw re majaw anhte Wunpawng amyu masha ni Jinghpaw myu masha ni hpe woi awn na kaw ndai e mawa hpunggum mawn ngu ai langai lawm, e rai nhtawm me hpaji majan hkinlum htu shan ngu ndai lawm, mana wa kanbu sut wa ma du ngu ai ndai langai lawm bai nhtawm me nga shagang nga ni hpe dat nhtawm me ding hta rung wang sun kaw na yu wa sai nga ai gaw. E dai hku na shayu ai. Anhte kaga amyu ni hpe gaw gara hku kaning nga kun anhte Jinghpaw ni hpe gaw dai dinghta rung wang sun kaw na gaw bu nhkraw ginru ginsa yu nhkraw nhkraw ai re majaw gaw dai dinghta rung wang sun kaw na gaw ndai ya mana wa kanbu sut wa ma du e hpaji majan hkin lum htu shan mawa wa hpung gummawn ndai ni nga shagang nga ndai ni woi awn rai yu wa ai. Shanhte woi awn matsun ai hku na yu wa re ai nga ma gaw dai anhte ni gaw. Dai kaw na she ndai "Hpaw dat sai" ngu ai ndai dinghta rung wang sun kaw na hpaw nhtawm me pat tawn da ai dinghta rung wang sun de bai nmai hkra di na pat tawn da ai rai nga dai dinghta rung wang sun kaw na. Dai kaw na dinghta rung wang sun chyinghka hpaw dat ai dai kaw na hpaw na le "Ring masu chying masu" ngu ai dai kaw na anhte hpe gaw Jinghpaw ngu lu ai re. Anhte gaw hpaw dat ai dinghta rung wang sun kaw na hpaw dat ai dai de bai nhtang wa na mung nmai sai chyinghka ni pat tawn da sai nga dai hku na tsun ai. Rai nhtawm e ya Jinghpaw ngu ai gaw ya ndai grai naw rawng ai ndai shahtu chying shahka chying dai e kayung kaja yan shan lahkawng sha-u ing ai aten hta awang chying kaw na hpaw dat ai majaw dai kaw nna hpaw na pru wa ai ma hkra hpe "Chying hpaw nna pru wa ai nga" ai. Raitim dai kaw lachyum gaw lahking dumsa ga gaw nat tai rai hpa tai rai na shinggyim madawt masang labawp ngu na tai ai ni nga ma ai. Raitim ya anhte Jinghpaw law malawng hkai ai gaw ndai awang tsing nre sha "Dinghta rung wang sun kaw nna hpaw na dat ai ring sai chying sai" ngu ai ndai ni gaw Jinghpaw ngu ai re ngu hku na tsun ai. Jinghpaw mying gaw ya nang kaw sha lu ai hku nre mi kaw na lu ai. Rai yang nkau mi gaw "Ya anhte Jinghpaw nga gaw nanhte gaw Maru Zi Lashi nga nanhte Jinghpaw nga rai jang gaw nanhte Jinghpaw ni gaw hpabaw amyu i" bai nga wa. Rai yang gaw "Anhte yawng hkra na mying nanhte chyu she bai la" mung nga wa. Dai hku amyu myu nga ai le i ya daini ya Jinghpaw nga ai kaw. Ya yang gaw Jinghpaw nga sayang gaw nkau hpunau nkau gaw grai nra ai raitim anhte Jinghpaw ni a hkai ai maumwi gaw yawng hkra gaw e htaw kaw na anhte a kaji kawoi ni e sun langai kaw na chying langai kaw na shara langai kaw na hpaw nna pru wa ai ginru rat ai ginsa hkrat ai ni ma hkra hpe Jinghpaw ngu ai. Dai majaw moi gaw Myen wa hpe mung Jinghpaw Sam wa hpe mung Jinghpaw Gala wa hpe mung Jinghpaw kadai wa hpe mung Jinghpaw Jinghpaw nga. "Jinghpaw ndai" nga ai gaw Jinghpaw masha lai jang. "Jinghpaw law law nga ai Jinghpaw masha langai mi lai sa" she nga ai gaw ya gaw daini gaw anhte gaw Jinghpaw nga ai gaw anhte Jinghpaw nga ni gaw anhte gaw shapawng yawng dingmang shapawng yawng masha ni ngu anhte kaji kawa ni Maru Zi Lashi ni anhte pawngyawng wa ngu anhte kaji gaw Yaw rai yang gaw anhte gaw pawng yawng ni e ngu ai rai. Rai yang gaw Maru Zi Lashi anhte yawng dai hku na salang ni gaw dai hku hkai ma ai law. Raitim hkai ai lam chyawm gaw maumwi gaw bung htung mi nnga sam ai bung ai lam nau nnga ai. Langai hte langai hkai ai lam shamying ai lam kaga ga re hpe anhte mu lu ai re. E ga shadawn majap hpe mung nkau mi gaw majap nga, nkau mi gaw npri nga nkau mi gaw maya nga shamying ai langai hpe sha raitim kaga ga tsun shamying ai. Le ra labau hpe nkau mi gaw ndai mawa hpung gummawn hpe nkau gaw ninggawn wa magam hku na bai jai lang re baw daw i ninggawn wa magam hku na hkai ma ai nkau gaw ndai mawa hpung gummawn hpe mung. Anhte gaw nang de mawa hpung gummawn nkau gaw shawa hpung gummawn bai ngu. Shamying ai lam e lachyum gaw langai sha raitim shamying ai daw gaw ginra hta hkan chyawm loili loili shai sam ai.

Extended Data

ID: KK2-0064
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd566

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0064

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0064

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw pawng yawng ni a lam (Pawng Yawng people)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Jinghpaw pawng yawng ngu ai ndai labau maumwi langai mi grai lak san langai mi pru ai gaw Ndai gaw ndai moi na ndai prat hta gaw ndai hpyen majan grai nga sam ai law. Ndai anhte a kaji hpyen majan ten hta she anhte a kaji e la ni hpe gasat kau num ni hpe mung gasat kau re mi nga ai da law. Dai zawn re ten hta she anhte kaji daju langai mi gaw maumwi langai hkai tawn da ai gaw ndai num sanit si ai shingkra e num sanit shi ai shingkra la sanit si ai gaida shan pawng nna nga ai shan. Num sanit si ai shingkra la sanit shi ai gaida shan pawng nhtawm lu wa ai kashu matu ni ma re nga tsun ai hku rai nga. Ndai yan gaw gara hku re ta nga jang gaw zau kang ma mukshu wa tai sai da ndai "Aw arawng ma tai ai" nga num sanit si ai la sanit si ai dai yan dinghku de nhtawm nga jang gaw la shingtai langai mi dai kaw la langai shangai la lu ai nga. Dai gaw zau kang ma mukshu re. Zau kang ma mukshu gaw ndai um ndai yan gaw gara kaw shangai a ta nga yang wora manje bum ndai lahta wora Hkalang dan ngu kaw shangai ai re da moi dai kaw nga ma ai ndai e dai kaw shangai ai nga gaw. E la sanit si num sanit si shingkra gaida yan dai kaw dinghku de rai na ma langai wa lu. Rai yang gaw ndai ni gaw moi gaw bum hta marit nga ai hte maren zau kang ma mukshu wa gaw bum pungding kaw chyu bum pungding kaw chyu nga ma ai da dai. Bum pungdin kaw chyu nga bai na shi gaw shan gap ma grai chye ai. Num mung grai lu ai da shi gaw rai na gaw ga sadi ma grai nga ai. Daini gaw madu jan langai hpe nang gaw "Daini gaw nang hpe gaw ntsa malen shan sha jaw na yaw" ngu langai wa kaw gaw "Ga kaw hkawm ai lagaw mali tu ai baw hpan yaw" ngu. "Ga kaw nam sa ai baw yaw" nga "Ga kaw asi sha ai baw yaw" ngu, ndai "Daini gaw nang hpe asi sha ai baw hkrung kade nga ai raitim asi sha ai baw hkrung hpe sha gap na re ngai gaw" ngu. "Daini gaw e alap chyu sha ai baw hkrung chyu gap na re" nga. "Daini gaw htaw ntsa de na hkrung gau ga de na hkrung" e dai baw sha ngu ma ai da law shanhte gaw. E dai hku na "E daini gaw ayi sha gap na daini gaw ala sha gap na" ngu yang ala gap na ngu na ten hta ayi kade mu ai raitim shi n-gap ai. Ayi kade mu ai raitim ala hpe sha gap ai. Ala kade mu tim ayi gap na ngu shani ayi hpe sha gap ai. Rai nhtawm me ndai asi sha ai nkau mi gaw dusat dumyeng ni mung asi chyu sha ai gaw i e nkau gaw makrung ni sha sha ai nkau mi gaw ga ni sha re dai baw daw. Dai hku na shi ginghka na "Daini gaw dai baw sha gap na re" ngu ga sadi wa grai dung ai da ndai ga sadi grai nga ai da. Rai majaw ga sadi grai lang nna she shi gaw zau kang ma mukshu wa gasadi gup hpai nga na gaw tsun gaw tsun ma ai le. "Dai ni gaw dai jan yawn maga de shan pru tim mung jan yawn maga lai sayang gaw ngai shap n-gap sana shan mu tim mung" nga ai baw daw. Shi ga sadi wa dai hku tawn da nhtawm shan gap hkawm hkawm rai ai nga. Dai majaw anhte Jinghpaw pawng yawng masha ni gaw ga sadi grai lang ai zau kang ma mukshu wa ga sadi lang ai amyu rai ga ai rai majaw Jinghpaw ni gaw moi gaw ga sadi grai lang ai da ga sadi grai teng ai da. Ga sadi le i anhte shada da Jinghpaw Wunpawng pawng yawng masha ni gaw ga sadi lang ai amyu ni re nga ai hku rai nga. E pawng yawng masha ni gaw ga sadi lang ai amyu masha ni re nga. Dai majaw dai anhte Jinghpaw ni gaw ndai ga sadi nlang ai ga sadi nteng ai ni gaw pawng yawng masha ni nre ngu. Ya kalang lang gaw nang kaw na anhte Jiinghpaw masha ni mung ya gaw anhte nre lo hpa law nya lo nga langai hte langai maumwi bai rai yang gaw hpaji prat du nhtawm she galaw la shakap la re ai ni grai rawng ai. Mi nre ai hpe mung ya gaw ndai labau maumwi hpe gara hku na paw pru ai ngu gyin la shapraw la shalat la rai moi nna ai maumwi ni ya gaw grai na ai. Moi npru ai maumwi ni grai pru wa ai. Dai gaw kadai hpaji chye ai ni kadai wa chye a ta nga gawn yu yang gaw dai hpaji chye ai dai baw langai ngai i dai kaw na bai pru wa ai mi na salang ni a numhtet numra ga kaw na npru wa ai le i. Dai zawn re ai lam ni nga ai ya ndai maumwi labau lasang ni mung. Ya ga shadawn ya anhte nlung baren lapu ndai mau mwi ndai Machyangbaw kaw nlung baren maumwi "Kyauk naga" law nga grai mying gum hkawng ai ndai langai mi nga ai. Ndai moi shawng de gaw anhte gaw nlung lapu sha ngu ma ai. Aji nang kaw e manga shi e kru shi ning daram kaw Machyangbaw kaw nga ai gaw. Kru shi ning hkan Machyangbaw kaw 'Kung tway yay" kaw Machyangbaw kaw e nga re ten hta dai gaw yi hkyen shara rai nga. Hpa lapu nga nchye ya dai kaw she gau ngwi gau ngwi ndai Nmaw Awng Wa ngu ai wa "Kyauk naga" nga law ngu shamying ai kaw na she e dai kaw na mying gumhkawng wa ai. Dai kaw na ndai Kyauk naga maumwi ndai gaw Sam ni mung amyu mi hkai, Rawang ni mung amyu mi ngu hkai Jinghpaw ni mung amyu mi ngu bai hkai wa ai. Raitim Jinghpaw ni chyawm gaw nlung lapu ndai gaw ning nga na hkai ma ai moi shawng Jinghpaw ni gaw. Lapu nlung baren nlung lapu ngu ai ndai hkai ai lam lahkawng hkai ma ai. Dumsa ga ya aji chye na ai gaw ndai hkai ya ai gaw....

Extended Data

ID: KK2-0065
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd567

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0065

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0065

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mali hka hte putao na hka (Rivers around Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Um mali hka ngu ai lam hpe tsun mayu ai gaw ndai htawra anhte mali hku bum kaw e mari hpung rawn langai nga ai da layang kaba. Dai kaw nna she hpung yang dai hka kaw nna sinpraw sinna de e hka shi kaji kajaw hpungyang lwi hkrat wa ai da bum ndai kaw na. E sinpraw de ma langai dingdung dingda de dai hku na hka shi kaji kaji rai na dai hku lwi hkrat wa ai da. Rai yang she ndai ya anhte maga de lwi hkrat wa ai wa mung dai hku bum dai kaw na lwi hkrat ai hka shi dai. Rai yang gaw ndai bum ntsa dai hta gaw hpabaw marang nhtu sha galoi mung marang htu ai zawn re da. Mali htu ai mali htu ai anhte nang hkan e du du du du nga numri nga ai le i mari nga ma tsun ai numri nga ma nga ai. Mali grai daw raw raw raw raw rai marang htu ai zawn nga ma ai dai bum ntsa kaw e. Bum ntsa dai kaw na she nawng kaba la-ing kaba re de sa du yu ai ni grai nga ma ai ndai sha-it kaba ya ndai kaw e mungkan ga na hkrung jahkrung ma hkra grai nga ma ai da law. Ngai hpe tsun ai gaw e hpung chyi hpung salang wa tsun ai e ndai lasai hkum ni tsun ai bai nhtawm me wora Sara Yaw Shu a kawa Mahpang Shang e ndai wa tsun ai. E du sai nga shanhte dai kaw na hka shi mali lwi ai da. Rai yang gaw ya daini du hkra mung nga ai nga dai kaw gaw wo bum layang dan shakrin u sumhpa dai galoi mung sha-it jaw ai dai bum ntsa hkan htaw hpun ntsa hkan mung hkum pup hkrai kaman da. Moi salang ni gaw lapu e dai hku rai na nga ai nga lapu gaw nre da shanhte tsun yang gaw u dung ai dai sha-it chyu nhtawm me hpun ntsa kaw dung ai, dai kaw nna bai bra wa ayai wa e dai hku na re nga. Rai yang gaw e bum ndai kaw na hka shi mali lwi wa ai. Mali lwi wa ai hpe nang kaw chyu "Numri hka kaw na numri hka la-ing kaw nna hka shi mali lwi ai dai mali hka ndai de nang de zup wa ai re" nga hku rai nga. Dai majaw dai mali hka ndai hpe gaw mali "Mali hka" nga ai numri hka numli hka ngu kaw na ya gaw mali hka bai byin mat wa ai re nga ai. Masha kau kau gaw hpa amyu myu nga na tsun ma ai raitim mung ndai moi Ne Win wa nang de e matsat shi kade ning e kade ning hta yu sa wa sai gaw htaw Labang La hpe san ai da "Ndai mali hka ngu ai lachyum kadai wa hpabaw nga re ta" ngu yang she du kaba Labang La nchye na hku rai nga. Rai yang gaw wo ra e Sin Sa moi de-da party de nga ai Sin Sa ndai wa gaw "Mali nga gaw gau ngwi gau ngwi yu ai re" ngu na tsun ma ai da. Dai gaw nre dai mali ngu ai gaw ndai bum kaw na lang ai hpe e Du Lanan Bawk ma kalang tsun ai kaw gara hku nga ta nga yang laika buk mi hti hkrup ma ai da ndai "Four rivers" ngu "Ndai bum langai kaw na hka mali yu wa ai hka re" ngu na tsun ai nga hku rai nga rai tsun ma ai gaw shi. Rai yang gaw ndai mali hka ngu ai gaw ndai re ngu i ndai numli hka. Ndai makau kaw lwi ai hka re i? E e ndai hka re. Bai nhtawm me nang kaw e wora munglang hka ngu ai langai zup ai le ra Machyangbaw lawu kaw e munglang hka nga ai. Nang de lahta e nambrak hka ngu ai langai zup ai, munglang hka nambrak hka ngu nga ai ndai. Ndai zup ai ndai ya ya anhte Putao ginwang kaw gaw loimi hka ndai munglang hka hte nambrak hka ngu ndai zup ai. Ndai nambrak hka ngu gaw mi htaw ra na manji bum na lahta kaw na lwi hkrat wa ai mi shawng shawng na ndai anhte a ginru ginsa yu hkrat ai ni grai brak nna yu hkrat wa ai. Grai brak nna e dai hkan e nga wa ayai aya rai na nga wa ai hpe brak ai ngu dai hku na. Dai zawn rai nna hka ni hka shi dai hku nga ai hpe machyu nhtawm me yu hkrat wa ai nambrak hka ngu ai ngu na tsun ma ai gaw anhte nambrak hka ngu. Rai na munglang hka le ra gaw munglang hka le ra Machyangbaw hka dai ya anhte Putao ga kaw gaw hka shi loi kaba ai mying rawng ai gaw ndai mali hka ma nambrak hka ma munglang hka ma ndai nga ai dai munglang hka ngu ai. Dai hku re nga. Munglang hka ndai hte nambrak hka dai htawra de zup ai dai hku na htaw de zup ai wora manji bum e hkalang hkalang dan kaw na yu wa ai "Lang" nga re majaw ndai bum wora hkalang dan maji bum wora lawu kaw na wo lwi hkrat wa ai re majaw dai "Lang" nga hpe "Lang hka lang hka" ngu ai kaw na munglang hka nga hku na byin ai nga hku na tsun ma ai. Dai munglang hka hte nambrak hka a lam dai hku ngu tsun ga le. Lasang hka ni ma nga ai le ra kaga dai dai ni gaw kaga ya mying Putao kaw mying rawng taw nga ai gaw nambrak hka hte munglang hka mali hka dai ni rai ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0066
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd568

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0066

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0066

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manau dum nta dingshawn shang gap hpang ai lam (Origin of the Manau house)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) E dum nta gap ai ngu ai gaw anhte gaw shawng nnan dusat kaw na sharin la sam ai law. Hpa mi nga nga ndai nga shaga nga ai anhte hpe dum nta gap sharin ai dai ninggaw gaw un sharem gaw nun nga baw daw. Dai nga shaga nga ai wa "Nye a lagaw hpe yu nhtawm shadaw jun mu nye a marung hpe yu nhtawm me ndai ninggaw grang mu. Nye garep hpe yu nhtawm sharem gang mu". Bai nna "Ndai galup ai lai gaw ndai nga (fish) sep hpe yu nhtawm galup mu"ngu na tsun. Rai yang gaw anhte gaw shawng nnan gaw anhte Jinghapw ni gaw dusat ni kaw na chyu sharin la ai baw mi rai sam ai. Ndai dusat ni kaw na chyu sharin la la rai dum nta gap mung e dusat kaw na sharin la ai lam re nga ma ai. Bai nhtawm me ndai manau dum ai mung dusat ni kaw na sharin la ai re nga ma ai. Ndai gaw moi shawng de gaw ndai manau dum gaw ndai u ni ndai labau hta gaw ndai ma wa dingyau grai zet ai kung ai dai majaw shi hpe gaw "Ndai wa gaw nau zet ai ma raitim mung ma zawn nnga rai na nang gaw kaning re ai ma i" ngu na shi hpe gaw htaw gingu hpun ntsa kaw shingka hta bang nhtawm noi tawn da ai da. Ma nau zet ai ma, ma kaji sha naw re gai ma wa dingyau gaw shi nchye ai gaw hpa mi nnga ma kaji sha kaw na ga grai chye tsun ai wa re da. Ndai ma dingyau wa gaw magawng amyu re nga ma ai. Rai yang gaw ndai wa gaw hpun hkyi ntsa kaw htingka hte bang tawn da ai. Dai kaw she lani mi na nhtoi hta gaw u ni dai kaw manau nau dum ai. Manau dum hpang ai dai kaw u ni yawng du gaw gaw ba ba rai nga yang u gaw hkawngrang shawng hpang ai nga gaw. U gaw hkawngrang shawng manau shawng ai. Dai majaw ya anhte gupdaru prang ai shaloi hkawngrang shawng nnan manau ai daw baw hta e gup ai. E u gaw hkawngrang shawng manau dum hpang ai nga. Rai yang she shi e gaw dai manau dum ai kaw she grau kalang ta e manang ni hpe nau npawng ai sha mi shi gaw "Wrang wrang" ngu kalang ta jahtau yang she ndai manau yam shi sa taw nga ai yawng ka manawt dai namsi sha hkru nhtawm manawt dingsawt rai na nga re ten hta she shi gaw grai kabu rai na she "Wrang wrang" nga na jahtau jang she u kaga ni ma hkra hkrit hprawng ai da. U kaga ma hkra hkrit rai hprawng jang she ga shi gaw ya gaw ndai kaw na u ndai mang dingyau wa gaw yu taw nga yang dai kaw na hprawng taw nga. Rai jang she dai kaw hpang jahtum e bai kalang mi u langai lahkawng langai lahkawng du nna sinwa u ngu ai ndai langai mi bai du. Sinwa u wa she "Kawk karit kawk karit" ngu na ndai shi a manau dum hpe bai kalang mi hpaw hpang ai kaw e bra mat sai mi na u gaw hkawngrang wa e shabra kau sai shi hpe hkrit na bra kau sai ma hkra hpe ndai sinwa u ngu ai wa ndai gaw bai kalang shi gaw "Kawk karit kawk karit" ngu na yawng hkra shaga nna u ma hkra hpe shaga la nhtawm me e dai kaw e namsi hpe bai sha nhtawm me manau bai dum hpang ai. Manau bai shakre la sai nga ai. E ya majaw dai majaw daini du hkra rai yang gaw ndai e hkawngrang manau gupdaru kaw e le mai tsan ni mung wo baw gaw u gaw le mai tsan de nang shingdu maga de gaw e sinwa u mai htung kap re di ai ga rai nga. Shi shakre la ai ndai shawng hpang ai gaw manau dum hpang ai gaw u gaw hkawngrang rai shi shabra kau ai hpe u sinwa u e bai manau dum shakre la ai ngu ai kum la re. Dai majaw ya daini du hkra gupdaru hkan e ndai manau shawng shawng ai shanhte u gaw hkawngrang n-gup hpang hpang de gaw nang anhte e u mai htung shakap kau nang nbye hkan gaw nga shabying nga shabyi kaw na shabying nau ndai ni shakap kau e dai zawn rai na manau shawng hpang ai re nga. Ndai manau nta dingshawn shang ai shaloi re nga ai hku rai nga. Dai rai sa dai daram.

Extended Data

ID: KK2-0067
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd569

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0067

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0067

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nambu yang na du hkra ladaw (Weather in Nambu Yang)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Um du hkra ladaw gaw ndai November shata kaw nna February shata du hkra tsawmra kashung ai re grai kashung ta. Ndai wora November shata e February shata kaw nna March April May du hkra June du hkra gaw anhte gaw e May du hkra gaw marang nau nhtu ai. May kaw e June kaw na wora shata shi du hkra gaw marang grai htu ai marang ntaw ai nang de gaw grai law ai marang grai htu ai marang e marang grai htu ai. E deng gaw du hkra ladaw masum nga ai zawn san ai re ndai langai gaw kashung ta marang ta nlum ta ngu na dai baw nga ai. E ndai mahkyen mung ndai laning hte laning dai ning gaw loi ladu lai kashung ai zawn nga ai re. Hkyen mung grau kap ai zawn grau tawng ai zawn san ai moi shawng hkan ntawng ai shara hkan e hkyen grai tawng ai nang kaw anhte kahtawng kaw na mu mada ai hte maren. Lamu ga chyawm me ndai ya ngai kahtawng yahte le ra Sumpyi Yang hkan mung grai kashung ai nga ma ai maning na hta grau kashung ai nga ma ai law yahte gaw. Du hkra ladaw gaw masum nga ai re ndai November shata kaw nna January February shata du hkra gaw grai kashung ai re. Dai daram re.

Extended Data

ID: KK2-0068
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0068

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0068

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nambu yang na sut masa (Economics in Nambu Yang)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Nambu yang na anhte nambu yang hte maren kaga buga kahtawng ni mung galaw na ma ai ndai galaw ai hpe mu lu ai. Nambat langai gaw anhte dut lu dut sha ai gaw ja gumhpraw tam bram ai gaw shawng nnan gaw e nam kaw na matsun ni maku ni namlaw namlap ni hpe e dut sha re lam ni galaw ma ai. Lahkawng hku nna gaw ndai tinang hkai tawn da ai u ni wa ni dumsu yam nga ni dai hpe dut na e anhte galaw ai. Masum gaw e hkai nmai chyinghkrang zawn re moi gaw sau chyinghkrang zawn re ni yangyi zawn re ni hpe hkai nna ja gumhpraw tam bram galaw ai. Mali gaw namsi namsaw ya e ya gaw namsi namsaw hkai tu rai na namsi namsaw hkai ni gaw gai lu lu lu sha ai lam hpe galaw ma ai ngu hpe mu lu ai. Ndai namsi namsaw dai nhtawm me hpun kawa ret ai ni dut ai ni ya hpun mung tawng marang gaw anhte hpun grai ret ai man joi de. Ya tawng marang mi gaw ndai hpun ret ai hpe atsuya ni pat da nhtawm me wora hpun ret jak lu ai lek mat lu ai ni hpe sha hpun ret shangun ai, kaga hpun ret ai ni hpe bai pat ai. Raitim ya ndai ten hta gaw ndai ahpwet-chuk atsuya (NLD hpe nga ai ram sam ai) nga ai aten hta gaw chain saw ni rau bai ret lu ai. Ya gaw tinang e ret ai lam gaw ya daini du hkra rai yang nau npat ai. Gumhpraw shang lam gaw ndai law malawng gaw hpun ret ai dut ai hpun hpe dut ai kawa dut ai kawa dut ai makru ni galaw nna dut ai namsi namsaw moi gaw nga hkwi nna dut ai re she ya gaw nga bai nnga sa nga dut ai dai ram nnga sa. Bai nhtawm me moi gaw shan ni gap ai shan gap nhtawm shan dut sha sha rai ma ai. Rai yang gaw shan mung nnga ya gaw ndai ya manga kru shi ning nang lawu daw de gaw shan mung nau nnga sa. Moi gaw shan dut sha sha rai na ja gumhpraw tam bram ai. Nai mam mung ya gaw moi shawng daw de gaw hkarang yi gaw nau nkaja ai e ndai hkauhting hkauna galaw. Dai kaw na gaw e law malawng shang gumhpraw gaw nkau mi gaw htinggaw langai gaw laning mi hta gaw dang mali shi manga shi latsa mung dai hku na dut rai na ja gumhpraw tam bram ai lam hpe ja gumhpraw shang ai lam hpe mung mu lu sai. Nkau mi gaw u ni ya u li Putao ginwang ting rai yang gaw u li ya lawu de pru ai lahta de pru ai nga e wa wurum hte u wurum nang anhte kahtawng kaw npru ai e anhte kahtawng kaw npru ai. Lawu de ngaw ja ni pru ai lahta de u ni grai si ai wa ni si ai. Nang kaw maning kalang mi sha pru ai ndai gaw manang ni ndai ma langai mi u rum u li kap ai langai nang kaw sat sha ai majaw nang kaw byin ai lam langai mi sha nga ai. Dai kaw na gaw nnga sa ya e nang kaw e u li nnga ai wa li nnga ai. Nga li chyawm gaw pru ai nga li nga ai dumsu nga li pru ai. Ding rai na she u dut sha ai ni dinghku hta dinghku shagu hta grai madi shadaw ai lam nga ma ai. Wa dut ai ni wa dut ai nta shagu wa langai lahkawng rem rai na gumhpraw shang lam tam rai na nga ma ai. Wuloi ni moi gaw nang kaw e dumsu nga tsawm ra mi mai rem ai ya gaw dumsu nga hpe "Dat nmai ai lo hpa law" nga na sa-jet (nda dat shara) gyip mat wa nna dumsu yam nga ni mung loimi yawm wa ai zawn zawn rai dut ai ni nau nnga. Raitim ya dai ning maning hkan gaw e gumhpraw e wuloi ni wuloi kaba rai yang gaw sen sanit matsat sen shi hku na dut rai na gumhpraw shang lam gumhpraw tsawm ra mi lu ai rai malu ai. Ndai dut lu dut sha ni gaw dai hku sha nga ma ai e kaga lak lak lai lai rai na nau nchye dut sha ma ai. E gat kaji kajaw re nang anhte gat kaji kajaw dut tim mari ai masha bai nnga e Putao hte ni ai rai yang dai zawn rai na dut lu dut sha ai ni nga ai. Ya gaw Myen ni bai lawu ga de na Myen ni bai du nna gaw hpabaw i e hpri adaw atang ni mari ai law hpa law nya law dai baw kaw-zaw dut ai law hpa law nga grai du hkawm rai na nang anhte jau man ni gaw dut sha pyi nau nchye dut ai ga rai sai gaw. Ya ndai Myen ni nang kaw shani shagu ngu na daram ya daini chyawm nau ndu ai le. Cycle hte du nna hpabaw dai dai dan di ni hpa gaw hpa dai lu na sha na baw kachyi kajaw shanhte dut rai na ya gaw e akyu gaw grai gaw nga ai zawn zawn san tim mung anhte jauman masha ni dut lu dut sha gaw nau nlu dut ai ga rai nga. E dut lu dut sha ai gaw dai hte sha re anhte yang gaw.

Extended Data

ID: KK2-0069
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0069

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0069

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Pawng yawng masha ni a lam (Pawng Yawng people)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte pawng yawng masha ngu ai ni gaw kadai ni ta nga jang she ndai mi English atsuya rai npru ai aten Parliament atsuya ngu ai rai nnga ai aten hta gaw Wunpawng nga ai gaw nna ga ai. Salang ni ma njahta ai e labau lit dumsa ga hta ma nlawm ai ndai Wunpawng nga ai gaw. Pawng yawng nga chyu gaw pawng yawng myu masha ni nga ai ni gaw mi kaw na dumsa ga ma lawm ai salang ni a mung jahta ai ma lawm ai. E yawng hta dai hku na lawm ai ya she nang kaw e Wunpawng law nga e dai hku na lawm ai. Pawng yawng masha ngu gaw kaning re majaw pawng yawng ngu ta nga na anhte gaw moi pawng yawng wa chying mang wa anhte kaji kawa mung ndai pawng yawng wa langai lawm ai. Rai nhtawm me anhte ndai kaji kawa ndai ni gaw lamu ga langai hta nga ai. Kaji mung langai rai nga ai htingbut htingra langai hta nga ai. Ginru lam ginsa lam mung langai sha yawng ai lam langai hku na yawng ai ni ma hkra hpe gaw pawng nna yawng ai ngu ai. Pawng nna nga ai pawng nna yawng ai pawng nhtawm me nga nga ai ni anhte kaji kawa ni langai sha pawng ai. Dai majaw ndai hpe kaji kawa langai pawng nna nga ai ma hkra hpe gaw pawng yawng masha, kaji kaga ni gaw pawng yawng nngu sa. Anhte pawng yawng ni gaw anhte Jinghpaw myu masha ni gaw ya pawng yawng masha jahpan chyarang daw hta gaw le ra Hkang Gam pyi lawm ai law Hkang ni ma lawm ai. E ndai nang bum ga na ni Jinghpaw ni hkai ai gaw kaga ni gaw nau nlawm kun le kaga ni hpe gaw nshalawm kun. Hkang ma anhte Jinghpaw hta shalawm la nang Sumbwi Yang Hkang dai ni rai sam ai ndai ni. Rai nhtawm me Rawang ni ma lawm ai Nung ni ma lawm ai bai nhtawm me e Maru ma lawm ai Zi Lashi ni e moi na salang ni hkai ai gaw ndai Maru lakung kaw na gaw Zi Lashi ni dai kaw na mahkra kaji langai shatai le. Raitim ya shanhte maga hku nna gaw Maru kaji kaga e Azi kaji kaga Lashi kaji kaga shatai kau raitim mi anhte nang na bum ga na nang anhte Putao ga hkan na nga ai ni gaw Maru wa Tang wa a lakung na gaw ndai Maru Zi Lashi ni ma hkra a kaji kawoi shatai kau ai gaw. Daini anhte gaw yawng hkra ni a kaji anhte yawng hkra a kawoi gaw langai sha rai anhte kaji kawoi ni pawng ai anhte kaji kaga ga nre anhte kaji kawoi ni pawng ai. Dai majaw kaji kawoi ni ma hkra pawng ai hpe gaw pawng yawng ai masha. E ndai mung lamu ga mung shara mi kaw pawng nna nga ai, ginru ginsa lam mung ndai shara langai hku na yu sa wa nna pawng nna yu ai ni. Dai hpe pawng yawng masha ngu ai nga ai hku rai nga ndai pawng yawng masha ngu ai gaw mi salang ni tsun ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0070
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0070

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0070

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga galaw ai poi (Feast in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Um Putao ga kaw galaw ai poi gaw nambat langai gaw shaning galai poi nga ai rai nhtawm me hkrungrawt poi ngu ai nga ai bai nhtawm me ndai ntsit nlung nnan sha hpawng ngu nga ai poi nga ai. Rai nhtawm Hkristmas poi nga ai e dai hkristan masha ni gaw ndai poi mali law malawng galaw ai re ndai ya yang gaw. Hkalup hpung ni ma galaw ai Hkristu, AG, Cathalic ni ma galaw ai. E ndai lup tsan poi chyawm gaw anhte hkalup hpung ni kaga hkristan ni gaw ngalaw ma ai. Ndai Catholic ni gaw ndai lup tsan poi ngu na laksan rai na lani mi shanhte ngut jang ngut jin ai hku nna galaw rai ma ai. Ya anhte Protestant kaga hpung ni rai yang gaw ndai ya shaning galai poi Ester poi ngu ga le i Ester poi nga ai e dai hkrung rawng poi nga ai. Rai na ntsit nlung nnan sha poi hpawng hpe mung grai sha-awng shadang ma ai chyeju dum hpawng ni rai na hkristmas poi nga ai. Ndai ni poi mali gaw galoi tim man man galaw ai poi ni rai malu ai.

Extended Data

ID: KK2-0071
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0071

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0071

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga hpaji jawng a lam (Schools in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Putao ga de hpaji jawng shawng nnan hpaw hpang ai lam gaw gara kaw rai ta nga jang e hkying mi jahku tsa e shi kru ning hta shi mali ning hta e shing manga ning kaw e Bang Neng kaw shawng hpaw ai da. Bang Neng kaw shawng hpaw hpang ai dai Sam kahtawng rai nga ai. Rai yang e ndai kaw galaw ai gaw Sam kahtawng Buddha kahtawng bai rai dai kaw jawng sara galaw ai ni rai yang gaw e English atsuya magam gun nga sayang gaw law malawng gaw hkristan masha ni bai rai loi mi nmanu sam ai loi mi nmanu rai na nga. E nau asin npye dai ten hta nye kawa doi ma lung ai. Nye kawa doi ma ndai kaw e lung hpang ai da ndai aten hta. Dai hpang shi machyi nna bai wa rai yang gaw kanoi noi rai nkai nga na Myen laika ni sharin rai na rai yang gaw mani hpa she shatai le shatai ma ai da moi salang ni. Rai yang she ndai hkying mi jahku tsa e shi manga ning hta Bang Neng kaw jawng hpaw hpang ai nga. Rai na she hkying mi jahku tsa e hkun mali ning hta gaw hkun manga ning hta gaw Shakrim ga kaw e hpang ai. Dai kaw e shawng nnan sara galaw hpang ai gaw Sara La Roi. Jawng hpaw hpang ai gaw nambat langai gaw e Bang Neng kaw hpaw hpang ai. Lahkawng gaw Shakrim ga kaw hpaw hpang ai Putao ga kaw shawng nnan. Sara La Roi ngu ai wa hpang ai da ndai gaw. De hpang e ndai Shakrim ga kaw na gaw ndai Machyangbaw de bai jawng e hkying mi jahku tsa e hkun sanit ning hta Machyangbaw hta jawng e hpung mali hpung masha ni ma hkra htawt ai majaw hpung ni nga ai kaw she jawng bai nga ai baw shadu rai na she dai kaw na Shakrim ga na jawng mung nang Machyangbaw de bai htawt la. Htaw e Bang Neng kaw hpaw tawn da ai English atsuya jawng shara ni mung nang Machyangbaw de bai jaw dat di ai nga. Mi hpang jahtum du hkra anhte mu ai gaw Bang Neng kaw na ndai laika bedu rai nga dai loimi yawn yawn kaji sha re langai mi nga ai hpe anhte mu ai ndai e dai hku na mu da ai. Dai shawng nnan gaw nambat langai gaw Bang Neng kaw hpaw ai Shakrim ga kaw hpaw ai Machyangbaw kaw hpaw ai. De a hpang e Machyangbaw kaw hpaw ngut ai hpang e Nogmung kaw hpaw ai. Nogmung kaw hpaw ngut ai hpang e Hkanglam Hpu kaw hpaw ai. Hkawnglam Hpu kaw hpaw ngut ai hpang e dai kaw na gaw ndai le hpaw ai ni ma hkra gaw sasana jawng rai sa. Nang atsuya English atsuya wa English atsuya wa lit la ai gaw Machyangbaw kaw la ai e ndai Nogmung kaw la ai. Gau ngwi gau ngwi ndai sasana jawng hku na hpaw ai kaw na she English atsuya ni bai hta tawn shanhte jawng shara bai shatai kau rai na dai ten hta gaw jawng hkying mi jahku tsa manga shi mali ning du hkra gaw Putao ga kaw tsang sanit jawng nnga ai gaw. Rai na she Putao ga jawng lung mayu ai wa Sumprabum de tsang sanit jawng nga ai Sumprabum de du ra ai. Manhkring de du ra ai. Sumprabum de lung lu sai ni Manhkring de du sai ni ma hkra gaw tsang manga kru sha chye tim mung atsuya magam gun lu galaw ai ten re dai ten hta gaw. Ndai tsang kru sha chye tim mung tsng mali sha chye tim mung jawng sara lu galaw ai aten. Dai ten hta gaw English atsuya rung English rung hkan mung ndai Jinghpaw laika hte lang ma ai da ndai dai zawn rai na rung lang hku nna English hte e ndai Jinghpaw laika hpe mung rung lang hku na lang rung hkan e mai jai ai nga ma ai. Dai majaw moi na anhte a Putao ga de gaw laika chye ai nlaw ai ngu gaw dai rai nga hpaji chye masha nlaw ai gaw. Jawng jau jau nhpaw ya ai jau jau nhpaw ya ai. Dai rai yang gaw anhte Putao ga gaw jawng hpaw ai gaw hkying mi jahku tsa e manga shi mali ning hta she ndai e Pyidaw Thar jawng ngu ai hpaw hpang ai. Ngai mung manga shi masum ning hta gaw manga shi masum ning hta gaw tsang mali awng rai yang gaw Sumprabum de ma htawt na nngut ai majaw laning mi hkring nga ai. Laning ni hkring nga rai she Putao ga kaw jawng hpaw shaning anhte bai lung. Dai kaw na tsang sanit du hkra kalang ta hpaw, Myitkyina hkan Myitkyina hkan state high school hkan e lung taw nga ai ni Mayan hkan na lung taw nga ai ni Monyin hkan na Sam ni lung taw nga ai ni wora Manhkring kaw na lung nga ai jawngma ni hpe bai tsang manga hpaw ai tsang sanit hpaw sai ngu re majaw she kalang ta le ra de na shaga la jawng ma ni hpe kanu kawa ni shaga la na nang de jawng hpaw hpang. E hkying mi jahku tsa manga shi mali ning manga ning hta gaw jawngma nlaw ai Putao ga kaw e. Jawngma nlaw ai ngai lung shaning nnan anhte hpaw hpang ai shaloi gaw jawngma matsat shi kade kun sha matsat shi loi jan sha re. Putao lapran tsang jawng e le hpang shaning gaw latsa e kru shi bai du ai. E dai hku hpang e law wa law wa rai na dai hku na e Putao ga jawng hpaw hpang ai gaw dai. Dai hpang she e ya gaw ndai Putao kaw shi hpaw hpang jang shi de hpang Machyangbaw kaw Nogmung kaw rai na ya gaw jawng loi law wa sai. Ya gaw kahtawng shagu jawng hpaw ya ai majaw ndai hpaji laika mung loili Myen laika ni chye hti chye ka kaji kajaw gaw chye hti chye ka. Moi shawng de gaw Putao ga na ni gaw nau anya ai gaw nrai kun (mani let) raitim mung jawng nnga ai majaw jawng nnga ai majaw hpaji nlung ai. Dai English atsuya jawng de lung ai ndai mi jau jau jawng lung taw nga ai ni ma hkra gaw ya Zan Hta Sin gaw ngai Jinghpaw mung a hkring mang daju tai lai ai le. Jinghpaw mung hkringmang tai. Dingla Tang mung Mayan kaw lung na nga jawng lung ai rai yang tsang sanit sha re Dingla Tang mung. Dai rai yang shi gaw ndai Mungdaw hkringmang ni e grai masha kabai tai lu ai Dingla Tang a labu mung grai nga sai gaw. E rai na she e rai nhtawm me masha jawng hpaw ai gaw dai hku na nga. (Mani let, hpabaw re ta nga san hkat?) Rai yang gaw jawng hpaw ai gaw ndai ya moi ndai Putao ga de gaw jawng hpaw ai de hpang gaw ndai jawng nga manga ma hkra shawng nnan gaw sasana jawng kuhtu-kuhta (tinang hkrai gaw de shapan ai jawng) hku nna hpaw hpang ai sasana jawng ni hkrai re ngu ai hpe dai hku na jawng hpaw hpang ai lam hpe tsun dan mayu ai ga rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0072
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0072

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0072

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga hpung garan ai lam (Churches in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Putao ginwang de shawng nnan gaw ndai hkying mi jahku tsa e manga shi ning du hkra gaw Putao ginwang hta gaw hkalup hpung ngu langai sha nga ai Putao ginwang hta gaw. De hpang e kade nna jang Hkristu hpung ni bai du wa ai. Kade nna jang AG hpung ni du wa ai dai hku na hpung ni grai du jat wa ai. Bai nna Catholic gaw hkying mi jahku tsa e manga shi masum ning hta ndai Catholic ni hpung shang hpang wa ai. Ndai gaw Catholic ni hpung shang hpang wa ai gaw kadai woi awn a ta nga jang e mi gaw anhte hkalup hpung rai nga ai Nhkri Tu gaw. Ndai wa e "Kani ma mai lu ai tsa ma mai lu ai" nga ai re majaw anhte hkalup hpung kaw na ndai e Nsu Hkang hte Catholic hpung sara hpe shaga ai rai na Catholic shang mat ai. Hpakant yang kaw e Nsu mare kaw e dai kaw na shang mat wa ai dai hpe tsun mayu ai. Rai na ya hpung law law garan mat wa ai gaw anhte hkalup hpung hta hkying mi jahku tsa e ndai anhte KBC hta ndai e ndai e KBC e "Di hkrang law Si hkrang" law nga na garan pru wa ai dai kaw na mang hkang anhte Putao ga de hkying mi jahku tsa e matsat shi jan ning hkan na gaw loimi dai baw loimi shuk wa ai. Rai yang gaw kade nna jang e nang de e Fundamental law nga nna du hpang wa ai. Kade nna jang Chyum laika hpung law nga nna nga wa ai ndai hkalup hpung kata e. Fundamental ndai madung hpung kata kaw na garan wa ai ya ndai Chyum laika madung hpung nga ai ni gaw Nam Hkam kaw nga ma ai. Htinggaw manga kru mi e madung hpung nga ai ni gaw wo ra Machyangbaw hkan e loili langai lahkawng nga ma ai. Kaga jat wa ai lam gaw nau nnga sa. Rai nna Rawang hkalup hpung ngu ai gaw hpa majaw byin a ta nga jang she e ndai lu-myu-yay-bar-tha wora Hpung Ya Sa hte e Hpung Ya Hpung ngu ai shan hpu, Hpung Ya Sa gaw hkristu hpung de na hpung Sara e Dr. Hpung Ya Sa ngu ai rai nga. Hpung Ya Hpung gaw nang party council oakkahta e Putao hkawng kaw na Putao muklum kaw na oakkahta rai nga. Shan nau grai myit lawm nhtawm she e "Anhte shanhte Rawang amyu masha ni ma hkra hpe zinlum la ai baw rai langai mi galaw ga" ngu shan bawng sam ai rai yang gaw ndai KBC hkristu hpung de nga ai Rawang hte KBC de nga ai Rawang hkalup hpung ma hkra hpe "Anhte gaw mying gaw hkalup hpung ngu nhtawm me lai nawku dawjau ai lai ma hkra gaw hkristu hpung hku galaw ga" nga shan bawng sam ai. Dai majaw nang anhte hkalup hpung anhte KBC de nga ai hkalup hpung ni hpe gaw ndai Hpung Ya Sa hte e ndai gaw mayun nna ndai hpung shara ni hpe shaw la nhtawm me anhte ja hpaga lam "Anhte e hpung ningnan Rawang hkalup hpung ngu nna hpung nnan langai mi hpaw ga e hkristu de nga ai Rawang ni hkalup hpung de nga ai Rawang ni ma hkra anhte Rawang hkalup hpung ngu ai hpaw na. Dai hta e anhte gaw ndai e mying gaw Rawang hkalup hpung ngu nna hkalup hpung de lang nga ai htung hkying lailen mung anhte mung lang wora hkristu de lang nga ai lailen mung loi mi anhte dai hku na kahprawn nhtawm me shading sharai la nnhtawm dai hku nna langai mi hpaw ga" ngu dai hku na shanhte bawng ai majaw anhte hkalup hpung de nga ai ni hpung sara ni ma hkra hpe gaw Thai de shaga nhtawm me shanhte yawng hkra "Hpung de shang wa jang gara hku kumhpa jaw na gara hku madi shadaw na" ngu na asawng nna shanhte hpe dai hku na anhte hkalup de nga ai Rawang hkalup hpung e Rawang anhte hkalup hpung Rawang sara ma hkra hpe shanhte dai hku asawng la nhtawm me Rawang hkalup hpung hpaw ai ga rai nga. Dai majaw ya Rawang hkalup hpung tai mat wa ai raitim mung mi kaw na KBC makam sung sai ndai anhte Rawang ni gaw hpa mi nga nga "KBC ngu ai American sasana sara de a marang e anhte Rawang ni dai ram kung sai hpan sai zet sai let sai, tinang a e chyeju madu hpe gaw gumlang nmai ai" nga na nkau mi ngam nga ai. Dai gaw malawng maga nre langai lahkawng ngam nga ai. Ya ndai ni ngam nga ai ni bai loi shakut sharang rai nhtawm she ya zinlum nna ya gaw ndai Nogmung de mung Rawang hkalup hpung ngu ai nga ai e dai kata kaw na KBC hkalup hpung ngu nna nga sa. Ya Nogmung de mung KBC hku na masat da ai nawku jawng pyi gaw masum ting gap da sa. E dai zawn re ya anhte Putao ginwang de nga ai hpung sara ni chyawm gaw nkau mi gaw e dai hku na mi kaw na anhte hkalup hpung nga nna nga ai rai, nkau mi e Rawang hkalup hpung de shang rai nna nga ma ai ngu ndai dai zawn rai na sasana sara ni woi awn shut ai bawngban shut ai chyum laika madung ndat nna manang wa langai mi se-yun-yay lu-myu-yay hta mahta nhtawm "Nawku hpung de ga" nga na galaw sa wa majaw dai hku na shuk mat di Putao ga hkalup hpung n-gun yawm ai ga rai nga. Anhte hkalup hpung ni mi shawng de gaw anhte hkapup hpung ni grai law ai. Putao ginwang hta gaw hkalup hpung ni gaw grai n-gun lu ai. Dai kata kaw na hkristu hpung de shang mat ai AG de shang mat wa ai Rawang hkalup hpung de shang mat wa ai. Ya anhte hkalup KBC de nga ai hkalup hpung nga ni gaw loimi ya daini du hkra nga yang gaw htinggaw Putao ga kaw nga ai gaw htinggaw hkying mi e hkun daram sha nga na re hkying mi latsa pyi ndu shi ai. Masha jahpan mung hkying masum hkying mali daram sha nga ga ai anhte nlaw ai. Mi gaw grai law ai raitim dai zawn rai na ya gaw hkalup hpung kaw n-gun loi gaw yawm mat ai mi rai saga ai, masha nnga ai ngu baw daw tsun mayu ai ga re. Rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0073
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd56f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0073

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0073

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na bum (Mountains in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Putao ga kaw na bum gaw ndai gaw Sam ni gaw Noije nam bum nga ma ai. Jinghpaw ni ndai mi kaw na ndai lamu ga map English jaw ai map kata hta gaw Kaju sum bum ngu ai re ndai. Kaju sum bum ngu hpa majaw kaju sum bum ngu a ta nga yang machyu dingbu machyu bum ngu ai hku rai nga ndai bum ndai hpe moi anhte Jinghpaw ni gaw. Machyu sumwum machyu bum ngu ma ai. Mi anhte shawng de yu ai lamu e hpai ndai ginru ginsa shawng yu ai ni machyu htingbu amyu mi yat sha ngai tsun sai machyu htingbu amyu ni grai dai kaw mare de nna nga ai. Layang e moi na masha ni gaw bum hpe law malawng machyu sam ma ai law. Anhte bum ga hkan lo bum hkan e lup ni grai taw ai htingbut htingra kachyi chyi re taw ai layang ga hkan e gaw sharaw ni hpa ni nga ai nga dai baw daw rai sam ai ndai ndai machyu bum dai kaw e shanhte htingbut htingra nga ai. Ya lup ni ma taw nga ai hku rai nga dai. Dai majaw "Machyu sumwum machyu bum" ngu ai machyu amyu ni kahtawng mare de nna nga ai shara re ngu hku na tsun ma ai. Dumsa lit ga chyawm gaw dumsa maga hku na chyawm gaw wora e moi ninggawn wa magam lamu dupai shaloi ga gun hkawp ai nang kaw shi jinghpa di nhtawm nang kaw shadun tawn da ai nga ma ai, e dai gaw dan-tha-yi rai sam ai ndai gaw. Raitim ya katsu sumwum bum ngu ai gaw ndai machyu htingbu amyu ni de tawn da ai mare. Dai majaw machyu sumwum machyu amyu ni sumwum na dai kaw rawng taw nga ai ndai hpe dai machyu sumwum bum ngu re da. Dai gaw anhte ndai bum ndai hpe e. Htaw ra manji bum, manji bum ngu ai gaw ndai htawra ya nang kaw tsaw dik ai manji bum ngu ai nga ai dai. Ndai gaw Sam ga zawn "Man Ji, Man nga gaw htaw lahta na bum" ngu ai rai nga dai e shanhte gaw. E Sam ga rai malu ai ndai Manji bum ngu ai gaw dai hku na shamying ma ai ngu. Bai nhtawm wora anhte Machyangbaw wora sinpraw de nga ai gaw Malangdang bum ngu mi nga ma ai malangdang bum. Malangdang bum ngu hpa majaw ngu ai nga yang moi shawng de ndai kahtawng kaw bum ntsa hkan e nga ai e dung malang amyu ni nga ai majaw malangdang bum ngu na tsun ai ngu hku rai nga. Malangdang bum ngu ai nga ai. Wora de Zau Ra bum ngu ai langai mi nga ai grai tsaw ai zau ra bum ngu ai langai mi nga ai. Moi majoi sha-u ing yang she lim na matu kachyi mi ra ra re ai hpe dai majaw majoi sha-u de lim na loi mi ra mat wa ai ngu majaw zau ra bum ngu na tsun ai nga tsun ma ai. Bum ni grai nga ai i nga gaw grai nga ai raitim yawng hkra gaw nau ngai ma nau ya gaw malap mali bai law wa bum ni. E ndai hku na nga sa.

Extended Data

ID: KK2-0074
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd570

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0074

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0074

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na dusat (Animals in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Um Putao ga de mi shawng e gaw dusat dumyeng grai law ai hpan amyu myu law ai. Dun nga ni ma nga ai hpaw lam nga ni ma grai nga ai e ndai magwi nga ai ni ma nga ai tsap sharaw tsap nga ni grai law ai. Dusat dumyeng hkum sumhpa law ai raitim mung ya gaw ndai dun nga ni nnga sai. Hpaw lam nga ni nnga sai. Hpaw lam nga gaw wo bum hkan langai lahkawng sha nga ai dun gaw nnga ai daram rai sa. Sharaw mung ya shanhte grau majun yang gaw ya langai lahkawng gaw nga hkang ai nga ma ai sharaw nnga sai e ya gaw. Rai nhtawm me magwi mi gaw nang anhte kahtawng mung magwi grai law ai gaw. Anhte kahtawng ndai sanit shi lahkawng ning hta de ai kahtawng re ndai Numbu Yang gaw. Sanit shi lahkawng ning hta de ai ten hta gaw magwi grai law ai anhte dum ni hpe magwi shep sha, yi ni hpe mung magwi ni shep sha. Nta ni hpe mung magwi e kanawng kau rai na grai jam jau jam hkau hkrum hkra ai. Raitim mung ya ndai zawn masha ni law wa ai hte e hpu nau Lisaw ni gap kau ai. Magwi ni hpe grai gap ai. Magwi mang ya anhte kahtawng kaw pyi gaw magwi mang kru dang taw ai. Anhte Jinghpaw gap ai gaw nrai sai Lisu ni chyu gap ai re ndai magwi mang. Ya ngai pyi nra hpe gaw ya du hkra nga ai htaw, htawra kaw langai nga ai magwi nra gaw. E hpang e dai labau mi tai u ga ngu moi sanit shi manga ning hta gap ai re magwi nra lapau langai mi tawn da ai htaw kaw. Magwi hpyi ma ya tawn da ai htaw labau sha pyi tai u ga ngu na atsi galaw na law nga manang ni bai hpyi na e magwi hpyi gaw yawng pyi garan ma ai daram rai sai loi sha ngam kun htaw garap ntsa kaw. E dai zawn rai magwi grai nga ai moi gaw hpaw lam ni mung nga ya gaw sharam ni grai nga ai ya gaw e sharam ni grai nga ai. E wora kadu hka ni mung grai nga ai. Ngrau ni woi ngrau le i e ndai ni grai nga ai. Du ni grai nga ai ya gaw nnga ai daram rai sai ngrau shaga ai nna sai dai "Wau di wau di" nga baw le i e ndai ngrau shaga ai nnga sai. Sharam nnga sai. Sharam na nsen kaning nga ai rai" "E yi we yi" nga ai ndai zawn nga baw daw rai nga sharam ni gaw. Rai nhtawm me hka wa e ndai yu jawng ni nnga sai, magwi nnga sai magwi nam magwi gaw langai pyi nnga sai Putao ga de. Moi gaw Putao maga de nam magwi grai law ai. Rai yang gaw ndai ugaw hkawngrang le i ugaw hkawngrang gaw ya gaw nnga sai ndai mung. Langai hkan kalang lang langai ngai ngai wo sumtsaw sumtsan de nga ai moi gaw ugaw hkawngrang grai pyen ai gaw. Ugaw hkawngrang ni mung yawng gap sha e ndai tinggaw shayi sa shaloi she ndai manang hte gap ai le. Ugaw hkawngrang gaw manang kaji sha sa yang kalang ta hkat loi ai. E yu yu pala hte gap yang gaw nau nsi ai le raitim gung rawng ai baw kachyi mi hkai di jang gaw ugaw hkawngrang grai si lawan ai. Dai majaw ugaw hkawngrang ni mung ya gaw gap sha ma ai kun e dai nnga sa. Rai ntawm me punoi mung moi gaw grai law ai nang anhte ga hkan punoi grai nga ai. Tau kawk ni grai nga ai tau kawk ni. Tau kawk hpan pyi gaw masum nga ai moi nang de. Tau byen ma langai nga ai tau kawk ma nga ai bai nhtawm me tau kawk achyang re hpan langai mi nga ai dai zawn hpan e tau kawk langai mi gaw ahkyeng re e dai ma nga ai. Dai ni Lisu ni grai tam sha ma ai ndai anhte gaw reng ai baw ma nshadu. Ngai ma tau kawk dai loimi ahkyeng re langai mi e masha ni lu ai kaw na lu la ai langai mi nga ai. Dai hpu ai baw ma nshadu rai yang gaw shanhte gaw "Nang kade dut na i" nga manu kade dut na mung nchye manu hpu ang sai ngu na majoi tak nhtawm ngai gaw "Manga tsa" hte ngu yang kalang ta manga tsa jaw ai moi ndai tau byen aw tau kawk hpyi le i ahkyeng re langai mi. Dai hpe tau byen nga sam ai shanhte gaw. Dai galoi shaning rai? Tau byen loi kaba re e kaba kaba re dai baw. E ngai gaw manu bai nchye rai na she shanhte Lisaw ni mari ai mung tau kawk hpan mung e shanhte yu nhtawm me nkau gaw achyang re nga nkau gaw hkyeng hkyeng san ai nga ai loi mi tsit tsit san ai mung nga ai. Ndai nsam grai tu kabrim ai hpe gaw manu grai jaw ma ai shanhte anhte gaw bai nchye ai gaw. E dai zawn re tau kawk ni mung ya gaw nnga sai. Nga mung moi gaw nga ndai hka dai hta e ya shat na shadu sha nhtawm me shat hte rau myek yang jahkring sha lu ai. Grai lu ai gaw nang kaw nga myek yang ya gaw nlu sai. Moi anhte sanit shi lahkawng ning hta nnan du ai ten hta gaw nga nga gaw majoi mi she lu la mai ai. Ya gaw mali hka hkan e ya langai pyi nnga ai. Nga shabyin langai lahkawng sha nga chye yang nga na kaji kaji sha baw. Ya gaw nga nnga sai nang de. E ya le ra lawu ga Machyangbaw lawu de rai yang gaw shanhte shawk-taik nga kun wan jak shakap nhtawm kalang ta adawt sha e ya Lisaw ni gaw dai hku na shingka nawng nawng le nga jahkraw gun hkawm ma ai. Atsuya ni mung jep ai gaw nga dai hpa jep ai lam mung nnga nmai shawt nmai taik ai gaw nga tim mung ya nnga sai gaw. Ya anhte Machyangbaw kaw na lahta de gaw nga nnga sa. E dai zawn rai dusat dumyeng ni dun mung nnga sai hpaw lam mung nnga sai e ya ngai ndai sharaw mung nnga sai e magwi mung ya Putao ga de gaw nnga sai ngu i dai hku na tsun mayu ai ga re. Mi gaw grai law ai nang de magwi ni e hpaw lam sharaw ni grai law ai tsap ma nnga sai ya gaw. Aw tsap gaw htaw bum hkan e langai lahkawng langai lahkawng gaw nga ma ai da law. E moi gaw grai law ai le nang anhte mare nnan de ai ten hta gaw nang wang hkan e hkainu ni nmai hkai sha yawng tsap ni sha ai le. Ya gaw nnga sa tsap ni. Chyahkyi shan nga ma nnga sa. Dai ram di ga i dai.

Extended Data

ID: KK2-0075
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd571

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0075

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0075

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na mare ni (Villages in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Putao ga ngu ai gaw nbu ntau ni nga ai mare hpe nbu ntau ga ngu kaw nna Putao ga ngu byin ai re nga ma ai. Machyangbaw ngu ai gaw hpa majaw Machyangbaw ngu a ta nga jang she wora mi man chyang wa a hka sawn hka htone ngu ga le man chyang wa a hka sawn galoi raitim shi a hka shatai ai shi hka lu e shi a htingbut htingra kaw na lwi hkrat ai hka e "Ndai gaw dai hpabaw hka ta" ngu yang "Dai man chyang wa a hka sawn hka rai nga ai" ngu kaw na man chyang hka man chyang hka ngu ai machyang hka man chyang hka baw ai shara ya gaw rai yang gaw manchyang hka ya gaw machyang hka bai ngu kau mi gaw man chyang hka baw ngu ai shara re dai. Dai kaw e Machyangbaw ngu ai gaw. Man chyang hka baw ai shara ya Myen ni rai yang gaw Ma-chan-baw bai ngu kau kaja wa nga yang man chyang hka baw man chyang hka baw mare machyangbaw mare ngu. Ya gaw dai kaw na kadun hku rai tsun nna rai mat. Putao mung ya gaw Pu-ta-u bai ngu kau anhte Jinghpaw ni nan mung Pu-ta-u nga moi gaw Putao sha re. Nbu ntau nbu ntau ga Putao ga ngu ai hpe ya gaw Pu-ta-u Pu-ta-u bai ngu kau e dai hku na rai ma ai da Putao ga myu ni le i ndai. E mare ni gaw ya yang du hkra rai yang gaw ndai English atsuya wa rai ndu ai ahkying aten hta nga ai mare ni gaw Sam mare e nang hkan gaw Sam mare loi law ai. Mi anhte ginru ginsa kaw na le ra de yu wa ai hpang bai nhtang Sam ni gaw jau jau shanhte yu sai anhte nang ga kaw na gaw Putao ga kaw na gaw. Shanhte jau yu wa sai. Jau yu wa na shanhte gaw grai ring chying ang masai shanhte yu wa ngut rai jang she anhte gaw bai du wa. Du wa ai hpang gaw anhte bai galai nna nga ai nang kaw e. Anhte galai nna nga ten hta she anhte wa mung bai lamu ga kaja tam nga na le de bai lai lai lai rai na lai wa. Lai wa yang she bai Sam ni gaw le ra de lamu ga chyat ang sam ai shanhte lamu ga kaning rai hpa majan ni byin re kun kaning re kun e dai hku na bai nhtang wa rai na nang de bai nga. Rai yang gaw anhte mung bai le ra kaw na e bai nhtang wa hkindu yang kaw na bai nhtang wa na nang de bai wa. E dai hku na kahkyin na nga ai nga na tsun ma ai gaw ndai Putao ga gaw. Sam ni nga ai gaw mi shawng e gaw anhte a shawng gaw mi yat Putao ga ngu daw hta gaw e ndai machyu tingbu ai tawn hkam ya kadung shaleng um hkutaw hkuman nga ni shawng nga. De a hpang e Sam ni mung mi nga lai wa sai ai tawn hkamya nga ni rai ma ai shanhte gaw. Ndai hku na nga lai wa sai de a hpang she bai e shanhte gaw le lai ngu anhte mung lai ngut rai na bai nhtang wa jang gaw anhte gaw nang de bai nhtang wa jang gaw Sam ni mung bai nhtang wa rai na dai hku na lamu ga layang re majaw i e ndai hku na lamu ga layang dai hpe marit nna bai nhtang wa ai ni rai ma ai nga na tsun ma ai. Rai nhtawm me ya mare kaba ni gaw ndai mi yat sha ndai English atsuya rai nnga ai ten hta e nga ai mare ni gaw Sam mare ni gaw aw e Jinghpaw mare ni shawng tsun ga. Putao ga hta e ndai nang kaw na Alang ga Htang ga wo Shakrim ga ndai mi yat sha ngai tsun ai anhte Putao ga kaw English atsuya rai nnga ai ten kaw na kahtawng sanit shi lahkawng kaw na nang kaw e mi mi kaw na nga chyalu re. Ya rai yang gaw kahtawng ni Jinghpaw kahtawng ni bai nnga sai yawng ya na Myen atsuya ni Shanglawt atsuya ni galaw hkat nna anhte hpe chyu chyi tawn da na ya lamu ga grai man taw nga sai ya gaw. Dai hku na mare kahtawng nnga sa. Rai nhtawm me ndai Nam Hkam gaw galoi de a ta nga jang e hkying mi jahku tsa e hkun sanit hkying mi jahku tsa e hkun matsat sumshi ning hkan Nam Hkam gaw de ang sa Nam Hkam gaw de ang sai. Dai ten hta e nang de mare nnga ai. Nang kaw e Sam kahtawng Manhkrut Hkang Gyu ngu sha nga ai. Rai yang gaw Nam Hkam na de ai ni gaw law malawng Nogmung kaw na bai du wa ai ndai Duwa Hpung Chyi Hpung ndai hku na woi awn rai na de wa ai Nam Hkam re. Sam kahtawng ni gaw kadai dai nga ta nga jang mi English atsuya rai ndu yang nga ai kahtawng ni gaw nang kaw gaw nang anhte mali hka sinpra hkran maga de gaw Hkang Gyu nga ai Man Hkut nga ai rai nhtawm me Jau Gang nga ai Man Nue nga ai Ban Sak nga ai kahtawng manga nga ma ai. English atsuya rai ndu ai ten hta i ndai kaw na nga ai. Wora sinna hkran maga de gaw le Mung Yak nga ai Lang Nue nga ai Mung Yak hte Lang Nue nga ai rai nhtawm me Lang Dau nga ai bai nhtawm me e nang Lang Dau e Mu Dwi nga ai Kawk Nawng nga ai bai nhtawm me Manji Hkun Man Bang e kahtawng wora hte rai yang kahtawng jahku re law ngai bai malap kau sai nkau mi. Kahtawng jahku ram nga ai English atsuya rai ndu ai ten hta e dan rai nga ai. Ya gaw dai ten hta English atsuya rai ndu ten hta gaw Lisu Rawang ni nnga ai nang de English atsuya rai ndu ai ten hta gaw. English atsuya du ai hpang she ndai manau nau re kaw na she ndai English atsuya hpyen la galaw sa ai hpyen la lawm re kaw na hpyen la kaw na pru wa re hpang kaw na nang de lamu ga kaja ai shara hkan e ndai hku na shanhte hpyen pru nhtawm me i pension la na nang kaw wa nga re kaw na law wa htam wa ai. Dai kaw na jinghku jingyu ni hpe shaga la na lamu ga kaja ai shara de ngu na nang de law wa ai ni re ngu hpe mu lu ai.

Extended Data

ID: KK2-0076
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd572

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0076

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0076

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na masha kaba tai ai salang ni (Great persons in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Putao ginwang kaw na masha e mu ai masha kaba tai hpang ai ni gaw kadai ta nga jang nambat langai gaw Nhpan Naw re. Hkying mi jahku tsa shi manga ning hta shi hpyen shang hpang ai. Shi gaw ndai htaw shi gaw htaw Mesopotamia Iran Iraq hkan grai du sai da ndai English hpyen la re. English ni hte mung shi gaw boxing ginsup ai wa re nga yang English ni hte mung grai htawng hkat hkat ai wa re da ndai grai masin ja ai wa. Ndai wa gaw ndai Japan majan aten hta nang Myikyina lahta de Japan majan ndu hkra rai ninghkap ai wa shi re da. Shi gaw ndai Bo-mu e Major ngu ga le dai ten hta Major aya hte nang Japan majan pe ninghkap ai Jinghpaw Rangers hpyen la ni hte pawng rai nhtawm me nang Sumprabum lahta de Myitkyina lahta de Japan ni nlai hkra rai gasat ningkap ai wa shi re da. De a majaw shi gaw ndai BGM ndai thu-ra arawng aya mung bai lu re wa re nga hku rai nga Nhpan Naw gaw. Ya Japan ni gaw ndai gara kaw du ta nga jang Hkindu Yang kaw e Hkindu ga ya Hkundu ga ngu ai Hkindu ga kaw e section langai mi nga ai da. Section sha du ai da nang nchyi hka de gaw jahkring mi du ai ndai Japan marai section marai kru kun sha re dai section mi gaw nga ma ai da dai marai kru sha du ai da. Dai kawn bai nhtang wa ai anhte Putao ginwang Nchyi hka nang hkran de gaw Japan li nlai ai ndu ai. Anhte Japan majan nga tim mung Sumprabum a le lawu de sha she Japan majan gaw byin ai re ngu hpe tsun mayu ai. E ndai Nhpan Naw gaw ndai English atsuya prat ten hta e Major e ndai hku na du sai. Rai yang gaw ndai hkying mi jahku tsa kru shi e manga shi ndai shawng nnan na ra lata poi ten hta e English atsuya kaw nna e shanglawt pru ai hpang e hpabaw i nang anhte Putao ga kaw na gaw shawng nnan e ndai parliament hpaw hpang ai shaloi gaw Jiinghpaw mungdaw ngu ai ndai wun-gyi shingwang ni hta gaw Marip Awng Ba ngu ai Sam wa lawm ai. Marip Awng Ba ngu ai Sam wa lawm ai ndai hpe e Marip Awng Ba ngu na shi gaw Jinghpaw mying hku nna ndai e lan-pan-set-tway-yay-wun-gyi (minister of transport) hku nna shawng nnan English atsuya wa hpaw ai daw hta shi lawm ai. Ndai kaw na Marip Awng Ba ngu ai wa Sam re Marip Awng Ba. Ndai hpang na ra lata poi kaw gaw shi bai sum mat wa ai. Rai yang gaw lahkawng ngu na masum ngu na daw gaw Agu Di e Rawang re shi gaw Kanan Agu Di second Kachin hpe dap up. Kanan Adi Lisu re ndai gaw first staff hpe first staff a commander dap up wa re ndai dai hku na masum lawm ai. E hpyen dap de masum rai nhtawm Marip Awng Ba ngu sam wa gaw ndai shawng nnan anhte Jinghpaw mungdaw a minister of transport ngu ai ndai jahpan chyarang hta shanglawt lu ai hpang January shi ya shani hpaw ning htan tawn da ai jahpan chyarang hta Marip Awng Ba gaw dai kaw lawm ai nga ma ai. Rai nhtawm me ya Dingla Tang gaw ndai Mayan kaw nga ai. Rai na she ndai Pinlong ta masat kaw du hkra shang lawm ai gaw Dingla Tang re da. Ndai Dingla Tang lawm ai. Ya shi gaw mi du hkra nang kaw mungdaw oak-ka-hta mung tai party council oak-ka-hta mung tai e ndai e taw-lan-yay council oak-ka-hta mung tai rai na shi gaw grai na hkra labau shang pension pyi gaw grai htap mali kun sha ma ai da law shi gaw. Grai law ai shi gaw le Pahku de mung dai shabyin shatai committee ni dai ni ma hkra hkan mung lawm ai nga hku rai nga. Dai Dingla Tang lawm ai mying grai kaba ai Ban Htoi a madu wa Dingla Tang ya mi ten gaw si sai. Yangon kaw si nna nang kaw anhte Myitkyina kaw jaw masat bum kau lup kau nu ai wan wu la nhtawm me. Zan Hta Sin e Zan Hta Sin mung grai mying kaba ai langai mi rai sa. U Nu wa hte dara hkat ndai Hpimaw Gawlam Gam Hpang dut sha ai law nga ten hta na oak-ka-hta rai nga shi gaw. E nkau mi gaw Zan Hta Sin dut sha ai nga ma ai Zan Hta Sin gaw mying hkam le U Nu wa dut sha ai U Nu wa hte grai dara hkat ai. Dai ten hta "Parliament Democracy byaung pyan" nga ai "Democracy byaung pyan" ngu laika pyi ka ai wa grai mying gumhkawng ai wa Myen ni hte mung grai dara hkat wun-gyi ni hte mung grai dara hkat re ai grai mying gumhkawng ai wa re da ndai anhte Putao ga hta kaw mying gumhkawng lu ai dai salang kaba ni masha kaba ni gaw ndai ni lawm ma ai ngu hpe tsun mayu ai ga rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0077
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd573

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0077

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0077

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na namsi namsaw (Fruits in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Namsi namsaw chyawm me ya gaw loi law wa magang sai. Wora grape fruit hpe gaw American ni yubi wa la ma ai da ndai. Shi gaw grape fruit hpe gaw yubi ndai wo America kaw na dai hku na shanhte nang de sa shaloi hkai ma ai da. Akyu hpyi ai da nanhte hkristu hpung AG hkristu hpung ni hpe e "Ndai gaw e nanhte akyu hpyi nhtawm la ai re majaw ndai nanhte ndai galu wa kaba wa jang si law law si jang hpang jahtum e gaw manu grai dan na nanhte law law hkai mu manu dut nhtawm ndai nanhte hpung hpe bau lu na" ngu na jaw akyu hpyi machyai nhtawm me hkai ai namsi re da ndai grape fruit hpe. Dai majaw kaja wa ya Putao ga hkan gaw ndai grape fruit kaw ndai manu grai hpu ai le i manu e nkau mi gaw e dinghku a nga mu nga mai lam hpe grai n-gun jaw ai le madi shadaw ai le grai akyu nga sai gaw. American wa a ndai grape fruit ra ai nga hkai tawn da ai re da ndai rai yang she Sam ni hkai yang gaw ntu ai da Sam ni tsun ai. "Ndai ni gaw moi American wa ndai hkristan ni hpe hkai shangun ai re lo anhte Sam ni gaw hkai yang gaw nkaja ai" nga e Sam ni hkai tim nkaja ai gaw. E Sam ni hkai tim nkaja e dai majaw ya law malawng gaw ndai Lisaw Rawang ni hpe e shaman ya ai ga rai sam ai. Lisaw Rawang ni kaw gaw la si zawn zawn san ai ndai e ya law malawng le i anhte mung hkai gaw hkai ai le i ya gaw. Anhte hkristan re majaw i grape fruit ni nga ai washinton (Putao de na pru ai sunkit si zawn re baw hpe ngu ai) ni nga ai walensa ni nga ai. Ndai nhtawm me ah dai myu shi lahkawng kun shi mali kun nga ma ai law ndai ngai nchye ai nang anhte nhkai ai re majaw. Nang anhte hkan gaw grape fruit ni washinton ni walensa ni twidi ni hkying ni e hpan manga kru daram sha hkai ai. Anhte kaga hpan grai law ai rai lu ai dai baw anhte ngai bai nau nchye tsun sa wo ra de gaw.

Extended Data

ID: KK2-0078
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd574

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0078

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0078

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ginwang a lam (Putao area)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Putao ginwang a lam i um. Putao ginwang ngu ai gaw shawng nnan gaw ndai ya Putao ginwang ngu ai hpe shanhte gaw Sam ga re hpa ga re nga raitim mung anhte Jinghpaw ni gaw shawng nnan English atsuya wa nang kaw e hkying mi jahku tsa e shi mali ning hta Putao de du ai English atsuya ni gaw. Dai shaloi she shanhte shawng nnan gaw ndai Putao ga ginwang hpe gara hku ngu na i nga jang ndai Putao ga gaw English atsuya ni san ma ai da ndai hpe "Moi shawng de ndai Putao shara kaw ndai ya nga ai Putao kaw kadai shawng nga ai i" ngu jang she ndai Jinghpaw ni gaw ndai lup lup hka ni ma nga ai gaw moi gaw lup ni grai nga. Lup ni nga re majaw "Kade lup ni rai ma ta ndai ni gaw" ngu jang gaw "Moi nbu ntau ni a lup re" ngu. Nbu ntau amyu ndai anhte Jinghpaw amyu rai nga ndai shawng na masha ni ndai shawng na ndai anhte ginru ginsa shawng hkrat ai ni. Nbu ntau amyu ni re nga lup htu ai ni "Dai ni a lamu ga re" ngu yang gaw hpang de nbu ntau ga ngu ga ngu rai nga. Rai yang gaw nbu ntau ga ngu yang ya gaw hpang gau ngwi gau ngwi gaw Putao ga bai ngu e dai hku na shamying ai re da. Rai yang gaw ndai Putao ga hta e shawng nnan gara hku kadai ni shawng lai ma ta nga jang e ginru ginsa lai ai htaw ra mali hku majoi kaw na wo ra anhte gaw hkranghku majoi mali hku majoi htawra mahkum gang majoi wo Mongolia ngu ga le wo ra kaw na yu wa ai ni nang kaw gau ngwi gau ngwi rai na lam ndai hku yu wa ai. Lam kaga nnga ai ndai wo ra malihku majoi e ya mali hpung nawn ngu ai bum langai mi nga ai. Dai kaw mali hpung nawn bum kaba langai mi nga ai. Dai kaw e grai tsaw dik ai shara re da layang re dai layang. Ntsa kaw e hka nawng langai mi nga ai. Ntsa kaw hka nawng langai mi nga ai hpungya hpungya dai kaw nga ai. Dai hku na sha dai kaw lai na shaloi mung grai chyawm lai lam gyip sam ai ndai kaw e hpung ya nga ai ndai kaw e hpun ni ginpa la rai nhtawm me e lakang ni htan la rai na yu wa yu wa rai yang e shawng e ndai lam kaga nnga ai lawu mung nnga lahta de mung nau nnga bum hkrai hkaraw hkrai bai rai yang she ginru ginsa yu wa ai gaw dai hku re nga ma ai. E nang ndai Putao ga de shawng kabye ai ni anhte a shawng shawng ai gaw ndai maju dingbu ai tawn hkam ya e gadung sailen hkutaw hkuman nga ai ni shawng yu ai nang de ndai lamu ga Putao ga shawng kabye ai ni gaw dai ni rai sa. Dai ni kabye ngut re hpang she anhte ga gau ngwi gau ngwi shanhte a hkang e shanhte lam hkang hkan nhtawm me anhte du wa ai re nga ma ai gaw salang ni gaw. Rai yang gaw shanhte nang de du wa jang she htaw ra ya wo ra manji bum a wo ra maga de bum e layang langai mi nga ai Hka lang dan Hkalangdan nga ma ai anhte gaw Jinghpaw ni gaw hkalangdan ngu nga ai. Dai kaw hkindu pa layang langai mi nga ai. Dai kaw anhte yu wa ai ten hta gaw anhte a shawng yu ai hkutaw hkuman um hkuman du wa gaw ndai shara hta up ai. Kaga ai tawn hkam ya law e maju dingbu nga ni gaw loi lai sai. Lai ngut ai hpang shi gaw wo ra hkutaw hkuman ngu gaw dai hkuman wa Adudu ngu ai hkaw hkam e du ngu ga le mung du ngu ga le ndai Hkalangdan kaw dung ma ai da. Dai kaw dung rai na dai ten hta anhte Wunpawng masha ngu ga le anhte Jinghpaw myu masha ni gaw dai hku na bai du wa. Du wa jang she shi gaw ning bai ngu ma ai da law anhte kaji shangai ai mung dai kaw shangai ma ai da law shanhte tsun ai gaw ndai anhte a du wa anhte e nang de na dureng nga ai ni gaw ndai mi wo ra de gaw anhte gaw myu Wunpawng pawng yawng sha anhte a e Tingmang Yaw wa a matu mara ni bai rai rai yang she nang de bai yu wa yang gaw anhte kaji dai kaw shangai ai rai yang gaw. Shangai wa yang she ndai anhte kaji shangai wa yang she moi gaw ma shangai yang du hkaw hkam shing nrai mare salang ni hpe sa madun ai. Sa madun yang gaw ndai ya anhte kaji wa hpe gaw ndai hkuman wa Adu du ngu ai ndai htawra e Hkalangdan kaw dung ai hkuman wa Adu du kaw sa madun ai. Dai kaw manam sa shachyen ai nga ma gaw moi na ni gaw. Shaloi gaw hkaw hkam wa gaw ndai hkuman wa Adu du wa hku na gaw anhte kaji hpe shaman ga tsun ai hte hpa hte rai ndai nri nhtu ni ngu ga ni ninghkyi hkuman ninghkyi hte e hkuman gupdaru jaw ai nga gaw. Rai yang ndai hpang jahtum e gaw ndai anhte kaji ni hpe gaw dai kaw shangai wa ai hpe "Ndai ma ndai hpe gaw hkuman du wa shareng ai du ni hkuman du wa pyi shareng ai ma re law, hkuman du wa pyi shareng ai ma re law" ngu kaw nna she ndai "Du wa shareng ai ma du wa shareng ai ma" ngu kaw na dureng amyu byin ai re nga ma dai hku mung hkai ma ai. E kaga ni dai hku na shanhte tsun ma ai da masha ni shamying ai i. "Dai du wa mi htawra hkuman du wa grai shareng nna shi hpe gupdaru ni ninghkyi ni jaw dat rai na shaman ya ai ga re law" ngu na tsun ai nga hku rai nga. Dai majaw gau ngwi gau ngwi gaw ndai ma manang ni kahpu kawa ni jinghku ni "Le du wa pyi shareng ai ma re law i du wa shareng ai ma re law" ngu dai kaw na "Du wa shareng ai ma du wa shareng ai ma dureng wa" ngu dai hku na shamying ai re nga na dai hku tsun ai hku rai nga dai hku hkai ma ai. Rai yang gaw anhte ya nang Putao ga du sai. Ya mi ndai Putao ga layang ndai ya Putao ga gaw ya Putao ga gaw mile kru shi sanit gang ai re da ndai layang le. Le ra kaw na layang ma hkra gaw mile kru shi sanit kaba ai maga de mile shi matsat kaba ai nga ma ai. Rai yang gaw hkindu pa ndai Putao pa hta e nga nga ai ni ma hkra gaw e shawng de lai sai nang kaw na ai tawn hkam ya law katung shaleng law hkutaw hkuman law um maju dingbu law nga nga re ni ma hkra gaw dai hku na lai wa na hku rai nga. Dai hku lai wa na hku ya kadung shaleng ngu ai ni gaw ya anhte hte gayau rai na mi gaw anhte shawng shawng ai ginru ginsa shawng yu ai ni anhte hte rau pawng nna nga ai ya daini du hkra nang hkan pawng ai ni nga ai. Kalang lang anhte Jinghpaw labau ni gaw kadung shaleng na ni hpe gaw mi ndai anhte a ginru ginsa "Ma a shawng ginru lam dan ginsa lam tsan na matu ngu re" ngu loimi nmanu nmanu nga ai rai yang gaw kadung shaleng matu re ngu yang ya nkau mi gaw nna ra ai le. Nna ra e loimi shagrit shanem ya ai ngu hku myit la ma ai kun gara hku kun nchye ai e dai zawn re nga ma ai. Ndai gaw kadung shaleng masha ni gaw ya anhte le de yu ai ni nga nang anhte hte rau ya gaw anhte gaw langai sha bai tai nna nga ai le i. Kaji langai tai kawa langai kanu langai shatai rai na nga ma ai da. Rai yang gaw ya anhte gaw ginru ginsa yu wa ai gaw ya e shanhte mi shawng shawng yu ai ni party langai yu party langai hpang langai hpang langai hpang shawng yu ai hpang she anhte gaw hpang jahtum yu ai hpang jahtum yu ai. Anhte mung bai lai mat sai wo chyaihku majoi de dai hku na lai mat wa ai. Lai mat ai hkrun lam gaw grai naw hkang grai naw hkang ai ya daini du hkra majoi hkrun lam ngu na shanhte hkai ma ai. Ya ndai ndai hku na anhte hkai na wo ra chyaihku majoi, chyaihku majoi kaw na hkranghku majoi, hkranghku kaw na gaw le anhte hkindu yang du hkra anhte dai hku na law na nga. Hkindu yang kaw na anhte duleng nga ai ni gaw bai nang de bai nhtang wa sa. Anhte gaw ndai duleng ngu ai amyu ni mung mi gaw anhte kaji gaw Ma Yaw re da law Ma Yaw re. Ma Yaw wa a matu mara ni grai naw law ai. E Ma Yaw wa a lakung lama ni daw hta shi a kashu matu mara ni daw hta Ma Gam nga ai Ma Naw Ma La nga ai Ma Tu nga ai Ma Tang nga ai. Dai nga yang duleng ni hta na gaw anhte kareng duleng nga ni gaw rai yang gaw Ma Gam wa hpe gaw duleng ngu Ma Naw hpe gaw kareng ngu Ma La hpe la sumda ngu. Sumda nga ni gaw ya hugawng huyang wora Gala mung de nga ma ai da anhte a amyu ni. Shanhte mung "Anhte gaw dureng kareng re" nga na tsun ma ai da wo ra ni La sumda nga ni ma. Dai hku nna nga ma ai moi ndai ledo hpaga ga ai ni e salang ni dai hku na tsun ma ai ledo hpaga ga ai de. E Ma Tu wa rai yang gaw dung dinghpang nga na ya nang kaw anhte hte gayau gaya wo ra sumdu ni wora Kyunpinta hkan e sumdu ni nga ai le i e ndai ni gaw ya Ma Tu lakung rai nga ai. Ma Tu lakung e Ma Tang lakung gaw dingmai sa nga ni re nga ma ai. Dingmai sa Tang wa a kasha shingtai Gam langai sha nga ai dai hpe gam wa kasha ma gam shingtai ngu hpe Dingmai Tai ngu e dai hku na tsun ma ai ndai hkan na salang ni gaw. Gam wa a kasha aw e Tang wa a kasha Ma gam langai sha nga ai hpe Tangmai Tai Tang wa a kasha shingtai ngu ai. Dai wa num lahkawng la ai Lun shayi hte Nding shayi la ai nga. Rai yang gaw anhte Dingmai sha nga ni ya grai law ai gaw ya nkau mi maru maga de mung anhte dingmai sha kareng nga ni nga ai wora lat kareng law nga ni nga ai rai nhtawm me ndai kareng tu nut law hpa law nya law nga ni anhte grai law ai dai grai law ai Sam du hkra nga ma ai. Wo ra Sam tai sai nga labau hta ma nga ai. Yawng Hpyi dureng Yawng Hpyi wa a kasha kau mi gaw Sam num la nna Sam tai na nga sai nga ma jahta ma ai salang ni gaw. Rai yang gaw anhte gaw ya e hkindu yang kaw na bai nhtang wa rai nhtawm me ya ndai de duleng ni nga ai ga rai nga ya duleng ni nga ai. Rai yang gaw ya nang de gaw mi English atsuya wa gaw ya nang de gaw moi gaw dureng tract dureng mung dureng ginra ngu tsun ma ai da moi English atsuya wa gaw. Rai yang hpa majaw dai hpe dureng tract dureng ginra ngu ma ta nga yang e ndai ga wa lwi ga anhte ga ai ga ga ai lwi ga. Ya nang de gaw anhte Putao ga hta nga ai amyu ni gaw kadai dai ta nga jang anhte Jinghpaw nga ni daw hta naw yawng ngu ga le Nung nga ai Rawang nga ai Lisaw ni gaw ngai matsing ai hte maren ngai e hkying mi jahku tsa e mali shi matsat anhte manau galaw ai wo ra kaw dai shaloi ngai ma kaji naw re. Anhte ga kaw na Wa lit gun na sa wa a "Nhpye ma gun u law" nga shi kaw kanan ai majaw hkan nang ai da law dai ngai hkan nang. Rai yang gaw Lisaw gaw nau nnga mu ai ndai mali shi matsat ning wora kaw e padang manau nau ai shaloi gaw. Ngai yu ai shaloi gaw nau nmu ai e shi daram pyi nnga na shadu ai. Law ai gaw ndai Lungmi ni Nung Lungmi ni hte Sam ni Jinghpaw ni law Rawang mung loili nga ma ai dai shaloi e dai zawn re ten hta. E dai mali shi matsat ning daw hta gaw Rawang ni nga ma ai e dai hku na. Rai yang gaw Lisaw ni law du ai gaw galoi kaw na du ma ta nga jang she ndai Hpu wu dwi salang Lisu tsun ai gaw ndai shi asak latsa e shi ning daram na hpang si sa hpu dwi htang ga kaw nga ai wa dai gaw. "Shawng nnan anhte Putao ga de du ai Lisu gaw anhte re" nga na tsun ai shi gaw. E shi tsun ai rai yang gaw shi gaw um ndai "Lisaw shawng de anhte nnga ai" nga tsun ai. "English atsuya hpyen la galaw ai ni le ra sa du bai wa bai sa rai lamu ga dum nta gap nna nga ai gaw anhte ni re" shawng nga ma ai Hpu udwi salang gaw. Kaga ni gaw hpang e hpyen du hpyen la ni saw shaga ai. Hpyen la gaw atsuya ni galoi shaga ta nga jang hkying mi jahku tsa e shi mali ning shi manga shi kru ning shi manga ning hta hpyen la shaga ai nang anhte Putao ginwang de gaw. Hkying mi jahku tsa e shi mali ning hta shi manga ning hta hpyen la shaga hpang ai da. Rai yang gaw shi manga ning hta hpyen la shaga hpang ai shaloi gaw kadai shawng lawm ai ta nga jang anhte Putao ginwang de na le ra lawu de na gaw anhte nchye ai le. Ndai le ra de gaw na pyi na sai gaw. Hkying mi jahku tsa shi manga ning hta gaw Nhpan Ja Ra a kawa Nhpan Naw ndai anhte Sangen ga kaw nga ai ndai Sangen ga. Rai yang gaw dai kaw na anhte Sangen du Ntawng Roi a kasha rai nga ndai. Rai yang gaw mayu ga kaw nga mayu ga kaw nga yang she ndai Nhpan Naw gaw dai kaw na hpyen la saw ai majaw kalang ta hpyen la shang mat wa. Jinghpaw ni kaw na ndai Putao ginwang kaw na Jinghpaw nga ai ni chyu hta shawng nnan hpyen la shang ai gaw shi re nga ma ai Nhpan Ja Ra a kawa Nhpan Naw. Rai yang gaw dai ten hta ndai hkying mi jahku tsa shi kru ning shi manga ning shi kru ning hkan gaw wora nam dummai ga de ndai e hpyen la saw shaga ai. Ah Gu Di ni Kanan Ah Di e Lisu Ah Di rai nga Ah Gu Di ngu gaw Rawang rai nga ndai ni bai hpyen shang sa rai dai ni gaw hpang de shanhte dap up bai first staff gaw Ah Di fourth Kachin hta gaw Ah Gu Di dai hku na shanhte dap up galaw sam ai dai hku na shanhte galaw wa ai. Rai yang gaw ya anhte Putao ga de gaw nga ai gaw kadai dai ni ta nga yang Sam nga ai Jinghpaw nga ai Nung Lungmi nga nga ai. Rai nhtawm me Lisaw ni gaw hpang e manga shi mali ning daw hta wo ra Mawsidone wa Communist rai nna hkristan masha ma hkra hpe shachyut sam ai e dai zawn re hkan na she manga shi mali ning hta gaw majoi mi nu mi masa ngu ai nang kaw e anhte jawng naw lung nga ai ten hta manga shi mali ning ngai jawng lung ai ten hta e majoi ma ba nna hprawng yen ai. Ndai shanhte gaw nang e Lisaw ni gaw law malawng gaw ndai hku nang de du wa ai. Shanhte nnan ten hta gaw shanhte gaw hpun sha kran nhtawm hpun ni hta dut hta dut rai na nnan daw dai zawn rai na nga. Ya gaw shanhte gaw law wa ai nhtawm me she shanhte ya gaw ya daini na ten hta rai yang gaw Putao ginwang hta gaw Lisu ni gaw loi law wa ai zawn zawn san sa. Anhte Jinghpaw ni gaw nau pyi nnga sa nang de. Jinghpaw ni gaw loimi lu wa magang loimi shu magang rai na myu de htawt wa myu de htawt wa rai ya Shatapru hkan kaga wo ra lawu de grai law sai goi hkahku masha ni nga ai gaw dai hku law wa ai. Rai yang gaw ya ngai hpe ya dai ma daw mi di ga. Ya anhte dureng ngu ai daw hta na anhte dureng amyu ngu... (matut na de).

Extended Data

ID: KK2-0079
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd575

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0079

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0079

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ginwang hkalup hpung law wa ai lam (Churches in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) E Putao ginwang hkalup hpung buga hpung law wa ai hpe tsun ga nga jang hkying mi jahku tsa e hkun sanit ning gaw Machyangbaw mare hpe de hpang sai. Dai ten hta hpung rudi kaba gaw Putao ginwang hta nga ai hpung hpung ma hkra gaw hkalup hpung ni ma hkra gaw ndai Machyangbaw kaw rudi shatai ai re. Machyangbaw kaw rudi shatai rai nna nga ai aten hta hpung up gaw Sin Yu rai nga ai. Rai yang gaw Machyangbaw dai ten hta gaw hpung gaw kalang ta le Myitkyina de KBCS jawng hku ngu ga le KBC rung de rai nga ai hpung rudi ginra gaw. Nang hpung hte matut mahkai sa na laning mi lahkawng lang sa ai gaw ndai Myitkyina de nang kaw na e hpung salang ni nat ndai Putao ga kaw shawng nnan nat kabai kau hpang ai Sumdu Gam woi awn rai nna Myitkyina de hpung kasa sa ai. Laning mi lahkawng lang sa ai tinang a jarit tinang gun e lagaw lam dai ten hta mawdaw nnga ai. Shi lahkawng ya shi masum ya yup ma ai da shanhte e dai hku na dai de sa ai shara re. Dai ten hta gaw Putao ginwang gaw Machyangbaw gaw hpung e hkalup hpung ni a rudi shara re. Rai yang she hkying mi jahku tsa mali shi matsat ning hta gaw ndai Nogmung de Sara Step Feel du ai aw Sara Step Hkyen, Sara Step Hkyen du ai kaw na gaw e Nogmung buga hpung ngu nna bai nga sai. Nogmung buga hpung mung kalang ta Myitkyina de sasana ginjaw de matut ai. De a hpang kade nna jang Dinghkyet buga hpung nga bai nga sai. Dinghkyet buga hpung nga. Dinghkyet buga hpung mung e Myitkyina de kalang ta matut ai. Machyangbaw buga hpung kaw na dai hku matut ai. Dinghkyet buga hpung e hkying mi jahku tsa mali shi matsat ning hta rai yang she Nam Hkam e hpung up Gum Sau gaw Dinghkyet hpung up bai rai hpang shaning e Nam Hkam kaw e bai manga shi lahkawng ning hta gaw manga shi langai ning hta Nam Hkam mung buga hpung bai tai na nga jang gaw Sara Gum Sau gaw Hpungkyi Gum Sau gaw Nam Hkam hpe mung yu Dinghkyet hpe mung yu rai nna buga lahkawng hpe yu ai hpung up bai tai nga ai. "Shanhte buga hpung langai tai ga" ngu na dai ten hta gaw shanhte gaw ndai Rawang hte Lungmi lapran e CR hpung ngu na hpaw ga mung bai nga wa. Rai yang she wo ra Dinghkyet de gaw Nung Lungmi amyu rai nga, wora Noqmung de gaw anhte Rawang nga na dai ten hta kaw na shanhte e kaga Rawang Nung Lungmi nga na shanhte myit nhkrum sam ma ai shanhte shada da. Re majaw Dinghkyet buga hpung gaw "Anhte kaga ga Nam Hkam buga hpung de nlawm na" rai na shanhte kaga tai. E dai hku na Nam Hkam buga hpung Dinghkyet buga hpung Noqmung buga hpung Machyangbaw buga hpung nga nna nga ai. De hpang kade nna yang Machyi yang buga hpung, machyi yang buga hpung ngu gaw ndai hkying mi jahku tsa sumshi manga ning hta e Mama Bonny Sumprabum kaw du sa. Sumprabum kaw du re hpang gaw e Mama Bonny Sumprabum kaw du re kaw na gaw Hkahku ginwang ngu na sasana ni dai hku na masat tawn da sa. Rai yang gaw Dinghkyet ni hte e Machyi yang ni gaw Hkahku ginwang hta e lawm ai. Mi ndai Noqmung chyawm gaw KBC nngu ai ABM ndai American sasana hkalup hpung ginra de dai hku na matu ai. Rai yang gaw kade nna yang Nchyiyang hpung buga hpung ya gaw Sumpyi Yang rai sa ya gaw moi gaw Nchyi yang buga hpung. Nambat langai gaw Noqmung hpaw ai Dinghkyet buga hpung tai sai Sara Gum Sau Dinghkyet buga de nga ai. De a hpang Sara Gum Sau Nam Hkam de htawt ai Nam Hkam buga hpung ngu ai. De a hpang e Nchyi yang de Sara Zau Shan Share Zau Shan du ai. Dai majaw Nchyi yang buga hpung ngu. Dai kaw na gaw Sumprabum Hkahku ginwang ngu dai de shang lawm ai. De hpang e Putao buga hpung Putao Sara Ding La hpung up tai ai kaw na Putao buga hpung ngu tai ai. De hpang kade nna jang e Lungsha yang buga hpung ngu nga wa. Lungsha yang buga hpung ngu Sara Sin Lup Gam ngu du ai kaw na Lungsha yang buga hpung ngu nga ai. Lungsha yang buga hpung ngut ai hpang gaw anhte Man Nwi buga hpung ngu nga ai dai hpung up Nmai hpe hkying mi jahku tsa e sanit shi mali ning hta hpung up tai ai kaw na tang ai kaw na dai buga hpung, de a hpang gaw Putao kawng buga hpung ngu ai nga ai. Putao mali buga hpung de hpang gaw Nawng Hkai buga hpung ngu ai nga ai. De a hpang gaw Tsan Lun buga hpung ngu ai nga ai. Ya de hpang e Emmanuela buga hpung ngu ni ya buga hpung gaw shi mali nga ai ga rai nga ya anhte Putao ginwang kaw anhte hkalup hpung gaw dai hku nna law wa ai. Rai yang gaw shaning shata ni mung nhtoi ya e loili malap mali re raitim laika buk hta gaw ka tawn da nga ai galoi e aten kadai wa kadai wa kaning re kaw na ngu. Noqmung de chyawm gaw Sara Tsep Hkyen e mali shi matsat ning hta Manhkring kaw hpung up aya tang kaw na Noqmung de bai wa ai. Mali shi jahku ning kaw na gaw Noqmung hkalup buga hkalup hpung ngu nga ai. Dai ahkying aten dai hta rudi ginra yawng hkra gaw ndai Machyangbaw buga hpung rai nga ai. Machyangbaw buga kaw na Noqmung num ran sai Dinghkyet mung Nam Hkam mung Maji yang Malawt e yawng Alang buga hpung nga yawng hkra gaw ndai hku na Machyangbaw buga hpung kaw numran moi shawng daw de gaw ndai Putao ginwang na rudi ginra kaba gaw Machyangbaw kaw re ngu hpe tsun mayu ai ya gaw anhte dai hku nan numran rai law wa ai. Ya gaw Putao ginwang ngu kaw galoi kaw na bai hpaw wa ta nga jang e hkying mi jahku tsa kru shi sanit ning hta Putao ginwang hpaw hpang ai. Hpa majaw Hkahku ginwang ni hte ma npawng ai anhte mi gaw Hkahku ginwang ma Putao ginwang ma Hkahku ginwang re raitim mung e dai ten hta shanglawt hte Myen majan Sumpra bum hte anhte matut mahkai lam yawng yak sai. Kahtawng langai hte langai matut mahkai mung grai yak sai ndai hkying mi jahku tsa e kru shi sanit ning laman hta gaw grai anhte hkawm sa hkawm wa yawng pat mat ai. E kahtawng langai hte langai matut mahkai lam pyi nnga mat wa ai ahkying aten hta e Sara kaba Awng La ma Sara kaba Maran Yaw ma Sara Nngai Gam ma du rai na anhte Putao ginwang hta "Gara hku ya ning rai yak nga ai gaw ya Sumprabum hte ma matut mahkai nmai nanhte chyawm me ya nbungli hte Myitkyina hte matut mahkai mai rai yang gaw Putao ginwang langai mi hku na hpaw nga yang mai na sai" ngu hpaji jaw la la ai majaw anhte Putao ginwang byin ai gaw Sumprabum hte ma npawng ai. E rai na Sara Awng La Sara Maran Yaw Sara Nngai Gam ni hpaji jaw nna anhte Putao ginwang yawng hte ma npawng Putao hpung Machyangbaw Nam Hkam ndai kahtawng masum sha pawng nhtawm me anhte Putao ginwang hpaw hpang ga" ngu na dai hku na galaw ai. Dai hpang she gau ngwi gau ngwi she anhte Putao ginwang hta nga ai buga hpung langai hte langai matut mahkai la rai na Putao ginwang ngu ai gaw hkying mi jahku tsa kru shi sanit ning kaw na Putao ginwang ngu hpaw hpang wa ai lam re. Shawng nnan amu madu gaw Sara Dingla Hpung e de a hpang e Sara Nanggaw La de a hpang Sara Zau Ba de a hpang Sara Hpung Sai Masawn Hpung Sai de a hpang e Zau Tawng ya de a hpang e ya Sara Ong Thin Oo Kayin rai nga ya ndai ya gaw Ong Thin Oo re ngu dai hku na tsun mayu ai ga rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0080
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd576

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0080

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0080

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao na sasana sara ni (Missionaries in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) E anhte Putao ginwang de shawng nnan Sasana du, Sasana Sara du ai gaw Machyangbaw hpung de ai shaloi mare de ai shaloi e Sara Kaba Geis gaw hkying mi jahku tsa e hkun sanit ning hta du ai. Bai nhtawm me Sara Kaba (Dut Daraw ) gaw hkying mi jahku tsa e sumshi ning hta Sara Kaba (Dut Daraw ) gaw Nogmung du hkra du sa wa ai. Dai gaw anhte American Sasana Sara ni re. Bai na hkying mi jahku tsa mali shi langai ning hta gaw Machyangbaw hkahku ginwang zuphpawng hta e (Mama Bonny) shawng nnan du hpang ai hkying mi jahku tsa e mali shi langai ning hta gaw Sarama Mama Bonny anhte Machyangbaw kaw e hkahku ginwang hpaw hpang wa ai shaloi du hpang ai re. Hkying mi jahku tsa mali shi jahku ning hta gaw Mama Bonny Nogmung du hkra kalang mi bai du sa wa ai. Nogmung du hkra du wa sai. Mama Bonny gaw Nogmung hta lahkawng lang, American Sasana Sara ni gaw e Nogmung de lahkawng du ai hku nga Mama Bonny hte sara kaba (Dut Daraw) du ai. Hkying mi jahku tsa a manga shi mali ning hta gaw ndai Nam Hkam kaw galaw ai Sara Kaba e (Digerd Fell) e hkying mi jahku tsa e manga shi mali ning ndai hka hku ginwang zuphpawng Nam Hkam kaw galaw ai shaloi e dai Sara Kaba (Digerd Fell) du ai. Hkying mi jahku tsa e kru shi ning hta gaw ndai Sara Kaba (Craida) hte e Sara Kaba (Crida) Putao ga du hpang ai. Dai ni gaw anhte Putao ginwang de shawng nnan American Sasana Sara ni du ai Sasana Sara ni re. Bai ndai Assemblies of God (AG) maga de gaw shanhte ni Miwa mung kaw na e hprawng pru wa ai hkristu hpung ni ndai (Moss) hte ndai Sara Kaba (Moss) du hpang wa ai hku re. Ndai hkying mi jahku tsa mali shi manga, manga shi aten hta gaw ndai Putao ginwang hkalup ngu ai hpang wa ai gaw hkying mi jahku tsa e Lisu ni hkalup hpung byin hpang wa ai gaw hkying mi jahku tsa mali shi manga ning kaw nna e hkying mi jahku tsa e manga shi manga ning du hkra gaw Lisu hkalup hpung masha grai law ai grai nga ai anhte Putao ginwang hta. Raitim mung ndai American ndai Lisu hkristu hpung hte AG hpung ni anhte kaw du ai. "AG gaw Lisu hkalup hpung, hkristu gaw Rawang hkalup hpung ngu tai ga" ngu na shanhte American ni dai hku na saw ai majaw e hkalup hpung de nga ai Lisu ni gaw ma hkra AG tai mat wa e dai zawn rai na hkalup hpung de nga ai Rawang ni nkau gaw hkristu tai mat wa e dai zawn rai kalang mi tsawmra mi law wa sai ngu hpe mung anhte mat-tan (matsing) gaw dai hku na anhte hpung hta gaw mu lu ai hku rai nga. Rai na AG hkristu hpung hpe e ndai AG gaw Lisu ni, hkristu ni gaw Rawang ni ngu na mi yat sha anhte tsun ai hte maren ndai hku na hpung ginhka ai majaw anhte Putao ginwang de mi gaw Lisu masha ni hkalup hpung nga ai. Rawang masha ni hkalup hpung tai nna nga ai raitim mung ndai American ndai (Moss) hte (Maw Sin) e (Yu Bi hte Maw Sin) ndai ni du wa na she ndai hku na ginhka ya ai a marang e ya Lisu ni, Rawang ni anhte hkalup hpung de nrawng ai. Dai shani kaw na gaw anhte hkalup hpung mung anhte Jinghpaw kata Putao ga hta nga ai Jinghpaw myu masha ni mung ndai gaw Jinghpaw hpung law, Lisu hpung law e Rawang hpung law nga hpu hpang ai. Dai kaw mara kaba gaw ndai anhte hpe hpung ginhka ya ai gaw American Sara (Moss hte e Yaw Bi) ni ndai ni la rai na zawn shadu ai le anhte gaw. Dai majaw dai hku na loimi anhte hpung hpe ginhka ra ai. Dai majaw ya daini dai ten hta gaw anhte hkalup hpung kata kaw na mung gaw yawng Lisu hkalup hpung de bai, Lisu hkalup hpung ni wa ma hkra AG hte hkristu tai mat wa ai ngu dai hku na tsun mayu ai ga rai nga. Rai yang gaw ya anhte ndai hkying mi jahku tsa sanit shi, matsat shi ning kaw na gaw Lisu ni anhte hkalup hpung de loimi dai masum ning masum tsa 3/300 a majaw e loimi masum ning masum tsa Sasana lam loimi shanhte hka ja la rai nna she KBC Sasana a lam hpe mung Lisu langai lahkawng dai kaw na hkaja myit yu rai nhtawm me hkaja nna she e hkying mi jahku tsa matsat shi ning hta gaw e anhte hkalup hpung daw de shang wa ai ni bai law wa. E loili nga wa sai ya htinggaw daini du hkra rai yang gaw htinggaw mali shi jan mi nga ga ai ndai. Dai hku re ngu hpe tsun mayu ai ga re.

Extended Data

ID: KK2-0081
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd577

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0081

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0081

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao nat jaw (Anisims in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) E ji dwi mung moi gaw nat jaw rai nga. E hkying mi jahku tsa manga shi ning wo ra maga de gaw ji dwi ma nat jaw re. Rai yang gaw dai zawn re ten hta ji dwi gaw shi jan ning re a dawng gaw nat nga hkungri wutang ni hpa ga rai na shamawn wawt lu ai wa hpe hkungri hpabaw galaw na nga wutang ga na gaw, nga wutang la na gaw kadai ngu shamawn wawt ai wa lu ai wa she nga wutang ga rai dai hku na nga rai jaw ai. Rai yang gaw nang kaw e anhte Putao ga kaw e nat gundai nga gaw langai mi gaw ndai hkindu nat gaw mung nat ngu hku na tsun ma ai ya. Ya wora kaw nat jawng ngu ai dai kaw nga ai dai nat jawng ngu ai dai kaw gaw moi hkindu nat dai nga ai. Kawa jau kasha jau ngu na Sam nat re da law ndai wo ra Shan lan kadawng kaw e Sam dingla lahkawng she e dai kaw kawa kasha lahkawng si ai. Ndai hpe e kadai shawng mu ta nga jang Nroi Nhkang dung mu ai. Dai yan hpe nat tai nat shang nhtawm me ndai Nloi Nhkang dung gaw "E nan Putao ga kaw na nga dun wa" nga dun wa ai wa hpe she "E nan ngai hpe e lup mi law" nga. Ndai nloi nhkang masha hpe e. "Rai yang gaw ya an gaw lam kaw re majaw gara hku na nat nan hpe lup na i, nanhte hpe lup na i, ya ngai gaw hpa mung nnga nang kaw" ngu. Rai yang she "Hpami nga nga lup mi" nga jang she ndai Nroi nhkang ni gaw kaja wa nga sat nhtawm me ndai sam kawa hte kasha ndai hpe jaw, mang lup kau. Shan si sai si ai hpe e kadai mung nshabawn ai le i dai kaw nan si taw nga sai hpe ndai shan a nra gaw dai hku na wam wam dam dam rai na nga ai. Rai yang gaw ndai Nroi nhkang masha lahkawng yan she e shan wa she e dai yan a mang hpe atsawm sha di na lup makoi yang kau ai da. Dai shani kaw na gaw shan hpe gaw ndai nroi nhkang dung kaw mung jaw ai. Shan gaw shanhte ya wo ra moi gaw ja grai nga ai gaw wo ra nat jawng ngu gawk kaw. Ja grai pru ai shara re nat ja hpungkraw tu ai da. Moi anhte kaji ni jahta yang gaw dai kaw lai yang gaw samhtu nga le ra samhtu e hkali hpe gawt ai baw htu ai baw samhtu le ndai hpe waw nhtawm dai hpe shalut jang ja mu mu pye pye dai hku na bang ai nga gaw dai shaloi moi gaw ja grai nga ai. Dai kaw ndai dai kaw shi a hkungdat shatai kau ai. Ya dai jawng lahkawng nga ai langai gaw kawa jau langai gaw kasha jau ngu na nat jawng lahkawng nga ai shan wa kawa hte kasha a shara ngu nga ai. Ya sam ni ya gaw e Myen ni kadai rai sai kun shanhte dai kaw nat jawng shatai sai gaw. Ya gaw nat mung nnga sam sai le ya gaw. Moi gaw nga masha nmai sa ai e ndai hkan ga shaga sayang gaw masha si ai. Rai yang gaw nat ndai hpe gaw sam nat ndai hpe gaw kadai ni jaw "Jau hkup zau hkup jau" ngu na shaga ma ai. Dai kaw e Nung Lungmi ni ma jaw ai. Nung Lungmi ni ma jaw ai Jinghpaw ni nang Putao ga hkan nga manga ma hkra Jinghpaw ni dai hpe jaw ai law nat dai e. Rai na ngai gaw grai njaw dum raitim mung ya hpung tai ai hpang she ndai gintu nat ngu dai hpe mu lu ai. E Sam nat ngu ai hpe chye ai le. Rai yang gaw Sam ni mung mi anhte Jinghpaw ni hpe kawn hta ai masa hku kanoi mi rai kun ngu myit kalang lang dai hku na myit na grai nra ai nat tai nna. Sam ni gaw kabai kau sai nat anhte wa bai jaw kau majaw nat anhte kaw wa bai hpyi e anhte Jinghpaw ni shi hpe mang lup kau sai majaw le i e nseng n-ang ai masha hpe mang hpe anhte lup kau ai majaw anhte kaw wa mahtang shi gaw galoi raitim nat chyu hpyi ai ga rai nga shi. E hkindu nat ngu ai nga ai dai gaw mung nat ngu na shamying ma ai. Rai yang gaw aji mung ya anhte a nat gaw anat gun ngu ai nga ai, amyu langai hte langai htinggaw langai hte langai nat gun ni nga ma ai. Anhte a nat gaw "Aji Banang La" ngu ai rai nga "Nmai Banang La" ngu ai langai nga me. Ya anhte ji ni nat gun shatai ai gaw Banang La ndai gaw gara hku na anhte e nta gap na rai yang mung, gara de pru hkawm na rai yang mung shan hkwi hkawm na rai yang mung ndai wa hpe u langai mi jaw na tsa ni hte dai hku nna jaw nhtawm e shi hpe e hkawm sa hkawm wa yang grai awng dang ai. Ga shadawn moi gaw hpai daw ai gaw moi gaw "Ang Ja" e "Shawk Ka" daw ai moi gaw. Moi gaw Shawk Ka hte Ang Ja daw ai aten re. Dai ten hta dai hpe e Ji Banang La hpe e ndai u langai mi jaw nhtawm dumsa nhtawm shi kaw shaman na hpyi ai le. Shaloi gaw gara sa timung shan gap sa tim mung shan lu ai. Hpai daw sa tim mung hpai lu ai ngu dai hku na kam sham rai na jaw ai. E ndai Ji Banang La ngu ai ndai Ji Banang La ngu ndai hpe gaw moi tsap e kawa sha nna si ai re da. Tsap e kawa sha nna si ai ndai nat tai nna anhte hpe karum ai. E anhte hpe makawp maga ai anhte hpe e yu ai gawn ai nat gun kaba tai na nga ai. Amyu langai hte langai htinggaw langai hte langai nat gun ni nga ma ai. E dai zawn rai na dai anhte gaw Banang La ngu hpe anhte nat gun shatai rai na Balam nat ngu rai nga. Dai Balam nat ndai hpe nat gun shatai nhtawm anhte hpe anhte Nmai ni hpe makawp maga mada mara ai gaw ndai nat ndai re ngu. Hpabaw sha yang shi hpe malap yang anhte hkala nba law ai, shi hte matut mahkai rai yang gaw anhte hpe karum madi shadaw lu ai ngu ai lam ni dai hku na galaw ai. Dan na ya ndai nat gaw grai law ai law. Nat gaw mungkan ga e law dik rai sai langai hte langai amyu langai hte langai tinang zawn nawn nhtawm nat gun rai. Ndai nat ngu gaw kaja wa nga jang anhte gaw e htaw matsaw ningtsa na nat hpe sa jaw jau na hku re da law. Htaw ndai mahtum mahta matsaw ningtsa hpan Karai nat ni hpe jaw jau na hku re. Rai yang she ndai raitim mung anhte Jinghpaw anhte myu masha ni wa she tinang yi hkyen yang she mam ni mam lap hkyeng ai da law. Mam lap hkyeng rai bai yi shingnawm de na gaw langa lakung lali lap ni gaw bai hkraw wa "Aga hpa majaw grai tsit lali ai tsawm ai ndai ni wa gaw hpa majaw lap, mam lap ni hpa majaw hkraw wa ai i, ndai lakung lali lap ni hpa majaw hkraw wa ai i, e ndai hpe jahten ai nga na re" ngu na shawng nnan dai hpe mam lap ni nhkraw na matu lakung lali lap ni nhkraw na matu hkrit ai. Dai zawn rai re anhte kaw npru u ga nga na anhte shawng jaw hpang ai. Dai gaw shang nnan nat jaw hpang ai gaw lakung lali lap hpe shawng jaw hpang ai nga gaw hkrit ai myit. Htaw dai shani kaw na gaw htaw hpan Karai e mi gaw ndai htaw hpan Karai htaw ningtsa kaw na matsaw ningtsa na hpan Karai ni hpan ningsang mahtum mahta ni gaw "Nanhte lu ai sutgan shawng hta na ngai hpe shawng jaw mu yaw, ngai hpe shawng jau mu" ngu na tsun ai da. Rai yang she anhte wa gaw ndai htaw mahtum kaw pa hkungdawn re da law dai pyi gaw, hkungdawn wa ndai hkungdawn wa ndai kaw na ju yang she ndai shi hpe e mahtum mahta ni hpe e madin magau jaw na matu ngu na she myit yang wa anhte ni galaw dat ai wa gaw anhte shinggyim masha ni galaw dat ai wa gaw mam lap e hkraw mat wa ai lakung lali lap hkraw mat wa. "Umh ndai dai zawn nrai na matu" ngu dai e mahtang jaw kau. Dai majaw Karai Kasang gaw pawt htaw mahtum mahta Karai ni bai pawt rai na "Daini kaw na nanhte gaw jamjau jamhkau kawsi hpang gara shaja ai made nlu, shakut ai made mung npru" ngu na shaman chyeju a majaw anhte gaw ndai nat jaw shut ai ngu ga le i. Htaw matsaw ningtsa na mahtum mahta ni hpe jaw na malai kaga nre ai masha hpe jaw ai majaw anhte gaw shut ai sai ai. Jamjau jamhkau ai, nlu lu nlu sha ai e nga ma ai gaw. Nlu lu nlu sha ai nga dai majaw she anhte gaw ndai "Gumgun gumhpai nat jaw shut nmai ai" nga dai rai nga. Moi na Jinghpaw htung hta le i. "Nat jaw yang mung tinang gumgun gumhpai anhte hpe makawp ai maga ai nat hpe nanhte nmai shut ai. Ndai hpe shut jang gaw anhte gaw jamjau jamhkau machyi makaw pru wa na" nga dai majaw nat jaw ai lam gaw dai hku rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0082
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd578

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0082

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0082

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gala mung de nga ai Singpho ni a lam (Singpho people in India)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Ya India de nga ai Singpho ni pawng yawng Singpho ni gaw moi India de rai ndu wa ten hta nang anhte Putao ga hkan e shanhte htingbut htingra ni nga ai. Nhtem ni a htingbut htingra law, ningru pisa ni a htingbut htingra law nga ai lamu ga ni grai nga ai shanhte a htingbut htingra ni. Dai re majaw "Ya ndai wo ra India de nga ai Jinghpaw ni gaw law malawng gaw Putao ga kaw nna ndai chyau gang lam hku nna shanhte n-gaw htawt ai ni re" nga na salang ni tsun ma ai. Ya ndai ningru pisa ni a shalun ninggu kawa nhpang kingu hpun re ni ma ya du hkra nga ai. Nhtem ni a lamu ga raw nga re ni mung grai nga ai. Pisa ni a ningru ni a htingbut htingra, pisa ni a htingbut htingra nga ni grai naw nga ai. Dai majaw ya ga mung ya wo ra ningru pisa wo ra India de nga ai ni gaw nang kaw shat mung "Araw u" nga baw gaw anhte hte grai bung ai rai nga. E "nang kaw na anhte ga mung grai bung ai" nga salang ni tsun ai. Moi salang ni gaw ndai Ledo hpaga ga ai ahkying aten hta gaw Dai de anhte nang bumga na salang ni mung wo ra de nga yang moi maumwi mausa grai bung ai nga. "Dai ten hta gaw nat jaw jaw ai re ningru pisa wo ra India de nga ai" nga ai. Ya gaw na ai hte maren nga yang gaw hpara naw sai. E kaga hpara naw sai nga ai. Moi ndai Ledo hpaga ga ai ahkying aten du hkra hkying mi jahku tsa mali shi jan ning, manga shi ning ram du hkra rai yang gaw wo ra India de nga ai ni gaw hpara naw ai gaw nau nnga ai nga ma ai. Ndai e "Nat jaw ai ni law ai nga". Labau maumwi mung nang kaw na grai bung ai. E kaji kawa ni nga ai ni nga ai ndai kaw e. Ya anhte ga kaw na sangen ni nga ai mung langai nga ai. Dan nga yang gaw nang anhte ga kaw na salang ni shada jahta hkat yang gaw e labau ni grai rum ai nga na tsun ai. Ya sangen ni gaw ya gaw wo ra India de nga ai ni gaw nnga sai da raitim mung ningru ni pisa ni nhtem ni e dingga ni nga re ni gaw ya du hkra nga ai nga. Shanhte a lamu ga ginra gaw nang de ma grai nga ai ngu hpe ma tsun mayu ai. Dai majaw "Wo ra India de nga ai ni gaw anhte nang Putao ga kaw na yu wa ai Putao ga hta e shanhte shaning na na e lamu madai manau dum nhtawm me e kingu kanai hkai rai na e dai hku na nga ai amyu ni rai ma ai. Anhte a amyu ni sha re" ngu lam hpe tsun mayu ai ga re. Ndai dai hku ngu ga.

Extended Data

ID: KK2-0083
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd579

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0083

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0083

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shapre shadu ai ladat (How to cook bean sprouts)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Ndai hpe gaw hka daina tsing pe-pin-pauk hpe gaw daina hka tsing da nna hpawt de e hka hkyen kau da, hka hpe yawng hka tsai sa i nga jang she e wo ran re mung tawng hta e e langa hpaw hpe i langa hpaw hpe agrawp nna dai hku na nyep di she wo ra bai bang di nna she lani mi hka masum lang jaw ra ai. Ra hkra hka masum lang lang lani mi masum lang lang lang jaw ra na. Mali ya ram nga hte gaw shi tu wa sai. Tu nna ndai ram ram ram re shaloi gaw shi na aw ya na atsawp ni wa hkrat wa i. Rai na dai ni wa ding zang rai taw ai. Ndai ram ram re shaloi bai hka hta bai tsing nna sak sak di nna anhte tsan la sai. Wo ra kawp ni hpe gaw gau na shi na ndai maku ni hpe la nna dai hku di na galaw ai. Rai na tuk (gayau) sha tim mai ai kyaw (kangau) sha tim mai ai shatmai ntsin shadu sha tim mai ai shi na gaw. Gasan: Tuk sha ai nga ndai katsing tuk sha ai kun i? Mahtai: Loi ma kaprawng kau na, hkut nhkut di le i dai hku na gayau sha mai ai. Shatmai ntsin mai shadu sha ai kangau sha ma mai ai. Gasan: Ndai gara kaw hkai ai kun? Mahtai: Dai ka tawng kaw bang ai da. Katawng kaw lahpaw kaw bang na. Gasan: Hkai ai shara gaw? Mahtai: Dai kaw hkai ai. Shi na shi maku wa ai ndai ram ndai ram rai e ntsa e lahpaw rau bai magap da. Um um um dia hku bai magap da, dai hteng re.

Extended Data

ID: KK2-0084
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0084

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0084

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Banau shadu ai ladat (How to make fermented fish)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) E banau gaw nga hte galaw ai, nga katsing hpe e dai hku pu ni yawng baw kau ndai shi na atsawp ni yawng ahkut kau di na she e lahpaw ni hkan nna me e majaw tawn masum ya ram majaw tawn jang shi gaw manam sai i rai. Manam mat jang she e wan hta wan grai shaja tawn ai wan kaw e nhpra kaw e dai hku i le shi na abat ngu gaw le dai ntsin ni hkrat mat na matu. Hkrat yang she hka ni yawng hkrat rai na dai wa loi hkraw hkraw rai jang she e wo ra ndi kaba ni hkan i dai hku na me kabu htu la nna jum bang di na bai dai tinang ra ai hta lahpaw hta makai mayu yang mung lahpaw hta makai, ndum hkan bang mayu yang bang, eik-puk hkan bang mayu yang bang rai jang gaw banau byin sai. Banau byin jang she bai kangau sha tim mai ai shi gaw rai na ndai majap ni hpa magup asapala shakau ni bang nna lahpaw hta makai nna ka-i sha tim mai ai, kangau sha tim mai ai. Gasan: Dai banau gaw Jinghpaw ni sha sha ai i kaga amyu ni sha ai kun? Mahtai: Jinghpaw ni law malawng sha ai raitim Miwa ni mung sha ai le yawng sha ai le. Raitim Jinghpaw ni law malawng lu sha ai ga rai nga. Gasan: Ngai nga gaw kaga nga ni hte mai ai i lama na lawu ga na nga ni hte mai galaw kun shing nrai ndai hka shi hkan na nga ni hte sha mai ai kun? Mahtai: Yawng mai ai. Ye-hke-sein gaw nmai ai wo ra ya na dak da ai ni gaw nmai sai. Lat-lat-sat-sat i e dai tsi nbang ai e tsi nbang ai dai ni mai ai. Dai ni gaw mu ai le i ya wo ra ye-hke tsing da ai ni gaw chye galaw yang gaw she nnga na i raitim nmu ai, ngalaw ai anhte. Gasan: Banau hpe hpabaw shatmai galaw ai i? Mahtai: Banau hpe gaw kangau sha mai ai, lahpaw hte ka-i sha mai ai. Rai nna me e hkut chyalu hpe le i namlap gayau sha ai hkan mai bang sha ai. Ntsin gaw? Ntsin nlawm sai. Ntsin hkan e ra ai ni bang sha ai htaw ra nai si ni hkan mai bang sha ai. Dai hku ka-i sha kangau sha mai ai. Gasan: Banau hpe myen hku tsun yang gaw? Mahtai: Nga-pi sha nga ai le Kachin Nga-pi le i. Gasan: Banau hte myen nga-pi shai ai i? Mahtai: Myen nga-pi hte she shai mying, wo ra gaw achyang ndai gaw hpraw hpraw re, ndai gaw ahpraw. Ya nnga sai gaw madun na wa she mani ma sai gaw e nga ai re wa. Gasan: Namchyim shai ai gaw i? Mahtai: Namchyim ma shai ai. Gasan: Gara hku shai ai rai namchyim gaw? Mahtai: Shi gaw ndai shat sha ai shaloi wa shi na manam ai abat a majaw shat sha shang ai ga rai nga ai le. Wo ra gaw jum grai law ai le ndai gaw banau galaw dat ai shaloi kachyi sha bang nna tinang ra ai daram mai bang sha ai. Um grai mu ai shat sha shang ai majaw shi gaw n-gun ma nga ai ga rai nga. Dinggai ni gaw grai ra ai gaw kaga shat mai pyi nra ai. Grai mu ai re wa dai hpawt nnga sai gaw madun dan na wa.

Extended Data

ID: KK2-0085
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0085

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0085

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Naw hpu shadu ai ladat (How to make fermented soybeans)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) E shapre hpe shana hka tsing da nna hpang jahpawt e hka hkyen taw nna hkying hkum masum ram shadu ra ai. Dai hpang she hka yawng hkyet, hka yawng hkyet ai hpang e she shakawp da nna she lahpaw hta makai ai. Dai rai nna wan kaw wo ra hku masum sa ndai hku eik-puk hte htuk htun nna masum ya noi tawn ra ai. Dai kaw na nawhpu byin sai dai hteng rai ga rai nga dai kaw ngut sai nawhpu na lam gaw. Sha mai sai le i dai kaw e. Gasan: Nawhpu hpe anhte hpan amyu myu galaw ai kun hpang jahtum galaw mai ai gaw hpabaw nga ai rai? Mahtai: Aw nawhpu sha mai ai lam i, aw sha mai ai lam gaw dai hku ndai hku majap katsing ni hte dai hku na gayau tuk sha mai ai. Rai na kangau sha mai ai. Rai na htu nna me jan hta gumpa jahkraw da nna me shatmai ntsin hkan mai bang sha ai. E tsi mawan ni mung tai ai, n-gun rawng ai shi gaw n-gun grai rawng ai hpan re. Gasan: Nawhpu galaw ai ladat gara hku na chye ai kun, kadai kaw na? Gahtai: Galaw ai ladat i, galaw ai ladat gaw moi kaw na galaw sha woi ai jiwoi jiwa ni dai hku galaw sha nna ban hte ban dai hku galaw sha mat wa ai ga rai nga moi kawn galaw sha ai. Um dai hku sha galaw sha ai kaga alap ni hta nmai makai ai um rai jang nawhpu nmai byin ai. E hten mat ai hkraw dumpa mat ai le ndai gaw shi alap rai nga shi hpe makai na matu lap rai sa. Gasan: Makai ai alap na lam ma tsun dan rit? Makai ai alap na mying hte gara kaw na ma da. Gahtai: Aw dai gaw nang hkan grai tu ai. Dai gaw ashe lagum lap um. Gasan: Shi gaw kaga lap hte nmai makai ai hpa majaw rai? Gahtai: Hpa majaw re kun nchye ai, ntai hkraw ai. Ntai hkraw mat ai shi gaw sha na zawn nrai wa ai yawng hkraw mat wa ai. E nawhpu nbyin wa ai um um dumpa wa ai. Alawng rai re ga rai nga ndai matsi mung ndai hku re gaw shi na alap majoi mi n-gu htu tawn yang nmai ai. Gasan: Dai nawhpu galaw ai gaw shapre hpan mi sha i? Gahtai: E hpan mi dai sha re hpa nbang ra ai. E hka hte hkying hkum masum ram nan nan shadu ra ai wan grai shaja ra ai. Deng she shat shadu sha ai zawn zawn le i n-gu manap yu na pri rai na kapu rai jang she um pe paung shadu ai zawn. Gasan: Kaga shapre hte nawhpu nmai galaw ai i? Gahtai: Nmai galaw ai. Kaga gaw ndai sha re wo ra gaw pe-pin-pauk. Gasan: Shapre ndai kaji ai sha mai ai i? Gahtai: Um ndai sha mai ai kaga ni nmai ai. Ndai hpan mi sha nga ai um ndai hpan sha nga ai. Gasan: Nawhpu hpe gaw katsing sha ai i? Gahtai: Um katsing sha ai grai mu ai. "La wa sha yu mu le". (Mani let). Gasan: Ndai nawhpu nta kaw sha galaw ai i, ndai makau mayang hkan nawhpu galaw ai nta kade dang nga rai? Gahtai: Nnga sai nang kaw ngai sha galaw ai. Gasan: Hpa majaw ngalaw ma ai rai kun? Gahtai: Aw ndai gaw mari sha ai masha wa taw ai majaw i nau ngalaw ai. Ya ndai mare kaw ngai galaw jang gaw manap gat kaw e ngai dut jang gaw mari sha ai masha ni wa ndai jahpawt manap na zawn zawn shan zawn zawn man man mari sha ai ni she mari sha ai. Mani hpawt la jang gaw dai hpawt gaw nla sai dai le i dai baw byin ai majaw. Bye mi shadu jang gaw um ... Gasan: Nawhpu hpe gara amyu ni sha ai kun? Gahtai: Aw yawng sha ai naw nawhpu hpe yawng sha, yawng sha ai, ma ni matu kru ning kaw lawu maga de jaw sha ai shaloi bawnu majoi she sam ai nga di grai ra ai re gaw. Yawng sha ai Miwa ni gaw tinang nan pyi galaw sha ai rai ma ai. Um grai sha ai. Gasan: Gat kaw dut ai nawhpu gaw kadai galaw ai kun? Gahtai: Ndai zawn di Anty zawn galaw di dut ai le. Dai hpe bai wa dut ai rai nga. Gasan: Dai wo kaga de ma dut ai ni nga yang nga na re i? Gahtai: Dut ai she nga law kaga mare de gaw grai she nga law. Nau law jang gaw tsun ga nga yang nkaik ai (gat lawk n law ai) le masha ni wa tsun ga nga jang langai mi galaw jang law sha mat sai le. Shi gaw sihtu ayan re ga rai nga le si madung nre le i. Masha ni Sam ni gaw si kaw mung bang sha re wa re. Yawng sha ma ai nawhpu grai sha ai. Gasan: Majap gayau na sha ai i? Gahtai: Um majap katsing ni, ba hkri si ni bang na sha. Gasan: Nawhpu tuk kaw bang ai ni tsun dan rit. Aw dai gaw shanam bang na, shanam kachyi mi bang na, hpakki ban zawn re ni bang na dan rai amywi-akyaing (manam pyaw baw lap) ni ra ai ram mai bang ai dai kaw gaw, um jum majap dai ni bang ai. Bahkri si bang nna gayau sha ai mung nga ai. Dai gaw sha ai lam nbung ai ra ai hku. Si re asik-phye-se re da ndai ashe mak-hka-lawng zawn re i ma ni ndum ndam rai na machyi shaloi ma shi hpe gaw ya nawhpu hpe le mi na zawn rai na tai chyalu hpe i dai kaw nang kaw dagap nna ashe tsupni hte bat da ya yang mak-hka-lawng ni manu mana pru mat wa ai. Achyang rai di pru mat wa ai tsi ma re. Sha shut lu shut mai tsi re ga rai nga Jinghpaw hku gaw. Gasan: Nawhpu hpe banau hte gayau sha ma ni? Gahtai: Ngayau sha ai san san sha ai, banau a malai rai sai shi gaw. Gasan: Nawhpu hpe hkahku maga de mung galaw ai manmaw maga de mung galaw ai i? She galaw law galaw ai yawng hkan galaw ai um galaw ai. Galaw ai grai galaw ai yawng hkan galaw ai. Gasan: Nawhpu jahkraw hpe gara hku galaw sha ai i? Gahtai: E dai hku wo wan hta kakang nna i dai hku jap htu htu sha tim mai ai, si hta bang sha tim mai ai, achu muk zawn re nbang ra sa dai hku grai mu ai. E dai hku kakang nna shat ban e tawn di makret sha tim mai ai. Gasan: Jahpawt maga sha ai kun shana maga sha ai kun? Gahtai: (Mani let) Jahpawt sha tim mai ai shana maga sha tim mai ai galoi mung mai sha ai. Sha shut ai lam nnga ai yup ma grai mayu ai n-gun rawng di le. (Mani let) Gasan: N-gun grai nga ai i? Gahtai: Um n-gun grai nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0086
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0086

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0086

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Matsi shadu ai ladat (How to use yeast)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Ndai gaw bum ga de na lu mai ai. Bum ga htaw aw she matsi a lam le i e matsi gaw hka hta shatun da na. Hka hta hkying hkum mali ram shatun na she bai hkyen da na. Hpabaw hpe tsing da na rai? Wo ra mung tawng hta le htawra baw hta sa-gar kaw wo ran re kaw e n-gu hpe tsing da nna she hkying hkum masum mali ram tsing da na wo ra ning re hta hka hkyen kau na. Dai kawn hkraw sai i nga jang she mi na namlap ni mi na hpan mali manga re dai ni mi na madun dan ai dai ni hte e bang nna htum kaw htu nna bai hkuwan hta bai ngu la na. Shi gaw amanyi nga ai hpe she galaw ai le. Amanyi nga dai hpe galaw bai htu ngut hkra dai hku manyi hkra htu ngut jang she wo ra hku wan hta e hka bang nna dai hku atawng tawng di na. Atawng tawng di nna galaw mai sa i nga jang she dai hku shapa nna she ndai baw matsi shawng na "lup oi" ngu na tsun ai ndai baw shawng e na tai taw chyalu ndai hpe bai htum hta shamun htu nna she dai hpe "lup oi" ngu bai shatai ai. Ndai dum pa ai hta e dai lup oi ngu di na ning di na bai prim ya rai na rai yang mi na zawn nga na mu ai. Dai kaw bang ai alap na mying tsun dan rit? Dai kaw bang ai alap gaw ashe lahpat lap rai na langai gaw lahpat lap rai na lup mun mi na lup mun dai mi na kaji rai re wa gaw lup mun lahpat lap maling shanam um majap shanam lup hpat lap maling shanam dai ni bang ai n-gu hte rai yang mali. Ya wo ra kaw gaw yawng hkum sai dai wa anhte hpabaw baw rawng ai re wa nchye ai. Htaw kaw na kalang ta shanhte sa dat ai. Gara kaw na? Bum ga kaw na le hpan shi lahkawng gayau nna she dut jaw ai le grai taw ai rai ni le. Lahpat lap gaw nang hkan mai di la ai le mai mu ai le e nam de na di la ai. Nam de na di la tim ndai hkan nnga ai le dai reng ai baw gaw htaw bum ga kaw na she yu wa ai dai ni sa dut jaw ai. Ndai matsi hte hpabaw galaw lu na kun? Matsi hte i tai jang i? Nre ndai matsi hpe gara kaw akyu jashawn mai ai kun da? Aw matsi gaw ya ndai tsa pa hkan bang ai, dai hkan bang ai rai na ndai lau hku shadu ai i dai hkan ma mai bang ai. Rai na she tsa hte nang nna me e tsa nau hpyau nna le i tsa nang nna machyi taw ai shaloi ma ndai madawn re shaloi ma matsi shi hpe e bai kabun nna me e bai shaprai kau ya lu ai. E shaprai kau ya lu ai. Baw grai machyi taw ai le i tsa nang nna re hpe tsi hku bai mai lang ai. Dai hku sha sha ai i? Nre dai hku nre kabun di hka rau gayau nna me lu ai. Hka hpunlum hte lu ai i? Nre hka katsi rau mai ai. E baw machyi ai shaloi wo ra lu ai nau law ai shaloi le tsa lu tsa nang jang le nau nang jang le. Tsi hku lu ai shaloi gaw nnang ai i? Nnang law tsi hku lu shaloi nnang ai ndai kaman lu yang gaw nnang ai htaw ra ya tsa pa ni a nni mu sai nga majaw nmadun sai re wo ra hpe nkau mi law law lu jang le i madawn mayu wa ai bawsin wa ai shaloi ndai bai shaprai kau ya lu ai. Um pye-say (nang shamai shaprai tsi) rai nga um.

Extended Data

ID: KK2-0087
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0087

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0087

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Tsa shadu ai ladat (How to make liquor)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Um galaw ai ladat gaw ndai hku rai nga nbaw n-gu la i ya na zawn i wan kaw ndi rau shadu. Ndi rau mung mai shadu ai rai na bunghkrawng rau ma mai shadu ai le i. Bunghkrawng rau ma shadu kam yang shadu bunghkrawng rau gaw kabaw ai le i bunghkrawng rau gaw kabaw ai. Rai na she hkut sa i nga jang she dai hku na bai katsi bai i katsi tawn da di na she katsi sa i nga jang she matsi bai mun. Matsi mun nna gaw kalang ta magap kau sai dai kaw na gaw i tinang magap tawn da, masum ya nga jahpawt bai hta bang yam kaw. Hpabaw hta bang ai kun? Dai pa dai hpe le pa dai hpe yam kaw bai hta bang mi na zawn wo hta bang da sai le i. Hta bang da ai kaw na gaw manga ya ram rai jang she lu ai yahte gaw. Hta bang yam kaw rawng ai kaw na manga ya ram nga jang she mai lu ai mai sha ai. Mai sha ai apa hpe ma i dai hku sha. Dai kaw pyi lu mayu ni gaw pyi lu le i, tsa hku she lu na nga ni gaw tsa hku hpe shaw la na jaw dai hku. Shadu ladat gaw dai hku sha re. Rai na rai na she sha mai ai lam akyu jashawn ndai hku na i jai lang mai ai gaw wo ra i hpabaw ngu na i udi rau shadu sha ai le masha ni kyet-u-kazaw ni galaw sha ai le i dai hku ni galaw sha. E apa hpe dai hku na maya sha kam ai ni maya sha, dai nrai yang gaw hka bai gayau nna bai pyip lu dai gaw tsa pyi. Dai kaw na yam kaw ntsin rawng ai dai hpe gaw tsa hku ngu rai nga e dai gaw i dai hku sha re ga rai nga. Gasan: Dai tsa pa gaw alcohol lawm ai i tsa na ashe lawm ai kun? Gahtai: Nang ai baw she lawm le dai matsi lap wa nang ai hpan re gaw. E matsi lap wa nang ai baw re majaw nang ai grai lu jang gaw nang sai le i. Dai hku re ga nga e. Gasan: Tsa pa sha tim mung nang ai i? Gahtai: Pa ma sha tim mung nang ai nang hkra sha yang gaw le i nau nsha yang gaw nnang ai le. (Mani let) Hkum sai na matu le nau nsha nau nlu yang e dai hku. Gasan: Matsi galaw ai ladat tsun dan ya rit. Gahtai: Matsi galaw gaw ya hpang gaw i shadung hpe anhte bum ga ndai hkan nga yang gaw anhte htum lu ai le i. E htum lu ai e dai htum mun de dai hku adawt la na htu la le i dai hku na shadung htu la na she dai shadung htu kaw sha dai matsi lap bai bang dai kaw majap bang shanam ra ai ni shanam ma bang ai. Dai hku di na htu e jum ni sha nmai bang ai, shanam ni majap ni ma bang rai na mi dai na lap dai ma bang di na gayau htu htu htu di mani sa i nga jang she kalang mi htu kalang bai ngu la le i hkawan rau le ndai hku bai sai la na le sai la. Bai nmyit shi hpe bai htu dai hku na yawng ma hkra mani la na she hka hte bai hka bai sharam bang muk-lek-kauk shadu ai zawn zawn le, muk-sein-paung galaw ai zawn zawn le i hka bai nna she manya la manya la manya la di di she dumpa la. Dumpa la di she dan re kaw hpra hkan e i hpabaw rau magap mayu yang hpa rau le i namlap ni rau magap mayu yang namlap rau jahkraw rau le i katsing rau gaw nmai ai. Dai hku di di nrai jang mung Malaysia eik (tingsan) rau le i dai hku di na me jahkraw da dai hku. Rai jang gaw manga ya daram rai jang gaw lu sai. Daini htu i daini galaw yang manga ya ram rai jang gaw lu sai. Gasan: Ndai gaw Ah Shawng galaw da ai i? Gahtai: Ndai gaw ngai masha ni kaw na la da ai she re. Nang kaw ma galaw ai le i tinang hkrai ma galaw ai le i? E kalang numrang rau ai shaloi gaw tinang nan ma galaw ai re. Raitim ngai gaw htum nlu ai re nga yang she n-gu sa rin la ra ai le. N-gu shadung wa sa rin la ra ai jak de. Tinang na n-gu tinang rin, dai gat de na shadung gaw nmai ai. Tinang na n-gu pyi naw n-gu nsan seng sa i nga jang she hkri wa ai le. Um hten mat ai, n-gu ma san san re hpe le i grai n-gu ma san tsawm ai hpe le dai hpe lata la ra ai. Lanam ta hkan n-gu hkri ni katut sa nga yang yawng matsi re hteng galaw da ai yawng hkri sai. Nmai bang sai dai kaw dai majaw n-gu asan re rau galaw ra ai. N-gu shadung hpe le i dai hku re matsi gaw. Rai na manga ya ram rai jang gaw mai lang sai ya na zawn re kaw mai bang sai dai kaw. Dai hpe bai kalang bai htu la ai anhte wo kaihtum kasha kaw bai htu la na shamun bai galaw kau, dan na she dai kaw bai gat dat mun dat e dai hku. Dai hku sha re law. Matsi lap gaw gara kaw na? Matsi lap gaw bumga de sha mai ai htaw mali nmai walawng de na rai na nhkai bum hkan e ma nga ai le. Nau nhkum ai sha lang na nga yang nhkai bum hkan ma nga ai. Anhte nchye shamying nna she re shamying nbung ai le. Nang hkan ma nga ai nhkai bum hkan ma nga ai matsi lap gaw hpabaw lap hpabaw lap ngu anhte gaw nau nchye shamying ai. Shanhte dut jaw ai hpe sha anhte la ai le i. Tinang nan tsi lap gaw tinang nan nsa lahkawn ai re majaw le namlap gaw nchye shamying ai. Matsi lap gaw hpan mi sha nga ai i? Hpan grai law hkra nga ai. Um grai law hkra grai jahkum mayu yang grai jahkum yang tsa grau heng ai grau ja ai le. Grai lu jahkum magang tsa gaw grau kaja magang. Kachyi mi lu yang grai nang sai dai baw le. E e namlap nau nlaw yang gaw i tsa wa nau nja ai ai dai hku re. Matsi lap gaw ahpan sanit nga ai da um um hpan sanit nga ai da. Langai pyi alap mying nchye ai i? Gutmawng lap nga ni rai nga ndai gutmawng lap, lapai lap i dai hpan ni rai malu ai. Rai di she anhte ma sha ai le i wo ra masala lap hpe gara hku ngu kun Jinghpaw hku i dai ma bang ai. Majap ma shanam ni ma bang ai majap ma shanam ni ma bang ai. Gutmawng lap, lapai lap e rai di she dai masala dai dai ni rai malu ai. Rai di majap ni shaman ni. Ndai tsa pa hpe gara hku sha ai kun? Tsa pa hpe gaw dai hku sha shaw sha ai mi na zawn sha hpri chyaw rau sha shagawt sha sai dai kaw na gaw. Hpa ndi ra sai e sha mayu i kalang lang kansi sa nga jang gaw tinang gaw shat gaw nnga rai jang gaw le i dai tsa pa sha, hka kachyi mi gayau la na sha rai jang grai hkru sai. Rai na pyi lu mayu ai ni gaw e wo ye-ta-gaung kaw le i dai hka arai bu kaw bang la na hka sharam bang la na me wo kuk rau pyip pyip di lu. Tsa kuk nga ai gaw tsa kuk dai hku pyip ai baw le i dai nkau mi gaw ning hku shup ai hpan dai hku masha ni wa tawn da ai. Anhte ni gaw ndai hpan wo ra kaw kaw re hpan rau e zun rau nang hku shup dai hku re. Ndai hpabaw ngu na hehe (mani let) Ndai tsa ni hpe ma yam kaw bang ai re majaw ndai tsa pyi hpe ma yam kaw sha, kaga yam hkan nmai bang ai i? Mai bang ai kaw bu hkan ma mai bang ai gara kaw ma mai bang ai. Bai na grai katsi mat na grai kahtet mat na nga na hten mat ai nnga i? She nga le ndai gaw aten tup nmai lu ai. Lanam ta rai sa i nga jang grai sa-up ai le i. Grai sa-up sa nga jang daini mu tim hpawtni nmu sai. Dai majaw hpaga nmai galaw ai ndai gaw, sut hpaga hku na nmai galaw sha ai. Nta shagu nta shagu tinang chye lu sha re majaw gaw bum ga masha ni rai yang gaw i tinang lu sha chye ai re majaw gaw shadu lu chyai ai i. Dai hku na manaw manang daw ai rai na she manam daw ai le i manam hkalum ai le dai ram sha mai ai. Grai nga rai di na hpabaw ngu na i sut hpaga hku nmai galaw ai. Yahteng ya ndai shata kaw na April shata du hkra gaw hkam ai. Tsun ga nga yang gaw moi ya shata man shi kaw na le i shata man shi kaw na April shata du hkra gaw gara hku ma da da hkam ai. Matsi sha kaja ai sha bang da yang gaw i sha mu yang gaw raitim lanam ta rai sai kaw na gaw daini mu tim hpawtni nmu sai. Dai hku hten mat ai dai majaw sut hpaga hku gaw hpaga hku na gaw nmai galaw sha ai ndai hpan gaw. Um lau hku ni zawn nmai galaw sha ai le i dai hku rai ndai. Tsa pa galaw na matu gaw nbaw shat nbaw, e matsi dai hte rai yang rai sai ga rai nga. Yam nga ai gaw? Yam nga ai gaw bang ai baw le. E bang ai baw hpa kaw mung mai bang ai, kaw bu kaw mung mai bang ai hpa fiber bu ni mung mai bang ai hpa rau mung mai bang ai. Um plastic bung rau mung mai bang ai e e hka dibu re ga rai nga le. Ga dibu le hka dibu nre ga dibu re ga. Ashawng galaw ai kade ning rai sai kun? Ashawng gaw moi kaji jawng lung tim pyi naw dai rau she lung ai me. Anhte ni gaw kanu kawa nhkum zup ai le dan re majaw e jawng lung tim moi anhte ni na prat hta nga yang gaw kade ma gumhpraw nra ai le i kaji kajaw ra ai gaw tinang gaw dai jawng nlung ai shani tsa pa shadu la dai tsa hku ni hpe wo hpauk-te jaw seng hkan e dai hku na galai la na me laika buk ni mari la. Grai na sai law ngai ndai myu ga du ai kaw na nga yang gaw hkying mi jahku tsa matsat shi kru ning ram hkan shadu sai. Aw hkying mi jahku tsa matsat shi kru i grai na sai i sumshi ning ram rai sai i. Raitim mung ya ngai dinghku prat kaw na nga yang gaw hkun sanit ning ram rai sai ga rai nga. Galoi mung man man shadu ai le i. Moi hkan nga yang gaw mahkawn re nga yang man man gaw nshadu ai le ya dinghku prat kaw na nga yang gaw hkun sanit ning. Dai hku sha mai shadu ten hkan nga yang gaw shadu ai le i. Wo ra lanam ta rai jang gaw jahkring kau sai dai hku. Lanam ta kaw chyawm nmai ai grai kahtet ai majaw le. Kahtet ai ma nbung nnga grai sa-up ai majaw le ya mu tim daina maga nmu mat, daini mu tim hpawtni nmu mat nau nhkam ai le. Um nnan shaloi gaw mu ai raitim nhkam ai. Dai majaw grai nga rai na me sut hpaga ga ai hku na gaw nmai ai ndai gaw. Majoi lu sha chyai ai le i manaw manang shada lu sha chyai ai dai ram sha re. Manam hkap tau ai le i manam hkalum ai dai ram sha re. Ndai tsa pa galaw ai ladat kadai kaw na sharin la ai kun? Anhte nu ni chye shadu ai majaw le hkringhtawng re ga rai nga ai kanu ni ma bum ga na masha nga yang gaw chye shadu ai le. Dai nga yang gaw nu ni kaw na yu la na nu ni hpe bai san la na dai hku bai shadu ai. Matsi htu ai lam ni mung dai hte maren dai hku na galaw ai. Tinang na tinang kanu ni galaw dan ai hku galaw la na me dai hku htu la matsi ma. Matsi lap sha tinang nsa di yu ai, ngai gaw ndi yu ai moi nu ni gaw shanhte nan shanhte di ai matsi lap ma wo nhkai bum mayan hkan e nhkai bum lagaw hkan le i dai kaw sa di la la re. Tsa pa hte tsa pyi gaw galaw ai ladat bung ai i? Tsa pyi tsa pa dai langai sha re. Dai kaw na pru ai hpe pyi kau dat jang she tsa pyi ngu re gaw. Pyi ai ngu gaw hka rau gayau nna bai ntsin pyip lu ai le i ntsin shup lu ai le dai hku. E dai gaw pa, e hka nbang ai dai kaw ntsin pru taw ai gaw tsa hku. E dai mi na pa hkrai kaman re hpe gaw lahkat sha mayu yang lahkat sha nrai yang mung ntsin she lu na nga yang gaw hka bai gayau la na bai shup la. E dai gaw tsa pyi. E ndai tsa pa, tsa hku, tsa pyi e dai hteng e dai hteng masum re ga rai nga shi na gaw. Aw dai masum kaw na gara mahtang ja dik ai? Ja dik gaw tsa hku re ga rai nga. E tsa hku gaw grau balen grau ja ai um n-gun grau rawng ai dai gaw, wo ra yan lahkawng gaw hka gayau sai le. Apa ma re e apa ma re balen ja ai raitim tsa pyi mahtang gaw um tsa ntsin tsa hku le i tsa hku ma rai na tsa pa majing sha ai ma gaw balen rawng ai. Grau rawng ai le i tsa pyi nga sai kaw na gaw hka gayau kau sai re majaw gaw balen dai ram nja sai. Tsa pa gaw asak kade kaw na mai sha ai kun? Tsa pa gaw mai sha ai gaw dai gaw tinang a ra she re. Um chye sha ai ni gaw i dai hku rai na hkum sai rau ma seng ai. Hkum sai rau seng ai ngu gaw nkau mi mak-hka-laung hpu ja ai ni gaw nau nmai sha ai. Um nau nmai lu ai mak-hka-laung grai hta ai grai hta ai hkum dat rau seng ai le i hkum sai rau seng ai. Um galoi ma mai sha ai kaji sha law ai ni mung chye sha ai ji sha law ai ni mung mai sha ai i dai hku re ga nga. Nsadi lu ai ni na matu gaw le i sadi lu ai ni na matu gaw sadi lu yang grau kaja ai. Ya ndai hkrang yen hkan ma bang ai gaw masha nkau mi gaw, hkrang yen ni sunhtang hkan e le i. Tsa hku magyep magyep re dai hpe la na me sawnhtang galaw ai hkan e bang ai. Akyu jashawn ai le i dai hku hkrang yen hkan hkrak hkri hkri hkrang yen yen ai hkan. Tsa hpraw tsa hpa, tsa hpraw tsa hpa ni gaw dai mi yat na wo ra dai hpan dai ni rai nga. Dai ni gaw Miwa matsi rau galaw ai le i law malawng gaw Miwa matsi lang ai dai ni gaw. Um tsa pyi, tsa pa tsa hku re ga rai nga anhte galaw ai gaw i. Dai na wo ra gaw tsa hpa, lau hku um hpan manga re ga nga. Lau hku nga gaw tsa hpraw le mying sha shai mat ai tsa hpraw le. Tsa hpa ngu gaw dai tsa hpraw rai nshadu yang ya na zawn ndai rai ga dibu kaw i hka gayau di na tsing da ai. Dai lau hku byin na matu gaw shat kabaw la na Miwa matsi mun tawn da nna she anhte zawn zawn hta ai ni tawn ai ni gaw anhte zawn sha re. Naw dai hku na naw dik tawn da ai le i naw shayup tawn da na she lahkawng masum ya rai jang she ga dibu kaw bai bang. Bu kaw mi rai rai le i plastic bu kaw mi rai rai le i masum ya ram tawn da ra, kahtet ta rai jang gaw dai ram ntawn ra ai, lani mi sha da ra ai. Lani m i sha da ra ai kahtet ta e gaw rai yang gaw yahte nshung ta rai yang gaw lahkawng ya masum ya tawn da ra ai um bung ai. Kahtet ai hte katsi ai hte sha shai ai dai gaw. Nawng shagu gaw nre le. Dai mai hta sai nga gara hku chye ai rai? Tsa hku ni grai pyu wa ai gaw anhte dai plastic rau re majaw le i ntsin ni pru taw sai kaw na gaw mai bang sai dai hku. Um tai gaw mi wa matsi bang da ai re nga yang she shi na lum ai i lum ai dai dat rau she tai wa re mu i. Rai jang tsa hku ntsin hkrai rai wa sa nga jang gaw ga dibu kaw bang. Tsa hpan kaga naw nga ai kun? Tsa hpan kaga gaw nnga sai law i dai ram sha re. Um yawng tsa hku hte tsa pa tsa pyi i dai sha re. E wo ra gaw nbaw rau nrai ra ai lau hku ni gaw nbaw rau nre. N-gu shanhte gaw n-gu shingrun hte. Dai lang ai shanhte gaw Miwa matsi rau dai gaw sut hpaga masa hku mai galaw ai le i dai gaw. Tsa galaw ai matsi hte lau hku galaw ai matsi bung ai i? Lau hku galaw ai matsi nkau law malawng gaw ndai hpan ma bang ma ai raitim mung ndai hpan rau ndang ai gaw i shanhte gaw i ndai Gungmani kaw na ni ahkun ni hpa ni hta wa ai re nga yang she kaji kajaw sha shadu yang tinang gaw ahkun ma bang ra ai le i dai majaw shanhte gaw grai shadu sai le. Grai shadu sai nga jang ndai ram gaw ndang ai gaw, matsi lap grai laja ai gaw. Dai majaw Miwa matsi bang ai shanhte gaw, law malawng Miwa matsi she lang ai. Nawhpu hte ndai matsi gaw hpa nseng ai law i? Nawhpu i, nseng ai nawhpu rau gaw, nawhpu shadu ai gaw htawra kaw nga ai. Htaw Roman Catholic (RC) nawku jawng mu ai nre i mi dai kaw lai wa yang, e dai nang maga kaw na nta. RC nawku jawng gaw nang hteng kaw rai yang ndai kaw na nta rai sai. Dau hku sha sa wa dai hku sha sa wa u.

Extended Data

ID: KK2-0088
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0088

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0088

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Kawa hka mare (Kawa hka village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Kawa hka ngu ai gaw moi wo shawng nga pra ai i masha kaba ni tsun yang gaw moi gaw ndai kawa hka mare wa she kawa hkrai rai re da. Wahpaw le i nam wahpaw le ya na zawn kawa wasang nre le, nam wahpaw pang re kaw she galup da ai hpa le tsun ga nga jang gaw grai chying ai le i. Grai chying jang she e Karing naw hku ndai hku gaw moi gaw nang hku lam kaba rai na hku nga. Wo ra de gaw hpyen majan hkrit ai majaw lam kadai nshalai ai da dai lam de gaw. Rai jang she ndai lam hku sha lam htaw lung htaw lahta de na ni le i Nawng Nang de mile shi de na ni kaga wo lahta de na ni Tanghpre de na ni sa ai ni yawng dai lagaw lam hku hkrai sha sa ai le. Lagaw lam hku sha sa yang she hkring sa shara kawa wa she nau htat jang she wahpaw nau htat jang she marang ma shim ai i dai kaw marang ma nmadi ai nhkra ai jan ma nhkra ai dai kaw she laiwa laisa ni yup ai da dai kawa pang kaw le i kawa e ashe marang nhkra jan nhkra shara kaw dai kaw shingbyi da na lai myu sa na ni mung i Myitkyina sa na ni mung dai hku lai. Myitkyina kaw na gat rai dut i tinang ra ai arung arai gun nna wa ai ni mung dai kaw hkring kau da, nga kau da rai na "Ya gara kaw na i gara kaw na rawt ai" ngu yang "Dai kawa pang kaw, kawa hka kaw nan kawa hka kaw yup kau da sa ngu da le i" dai hku na tsun tsun re majaw she kawa hka rai mat ai da. E kawa wahpaw nam kawa le moi gaw dai hku re da.

Extended Data

ID: KK2-0089
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd57f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0089

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0089

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mali Nmai walawng kaw jum galaw (Salt making in the Mali-Nmai triangle)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Mali nmai walawng ngu gaw mali hka lwi ai hte nmai hka lwi ai lapran kaw nga ai majaw mali nmai walawng nga ga rai nga. Walawng na lachyum gaw? Walawng na lachyum gaw zinlawng ngu wa le i mali nmai zinlawng re ga rai nga tsun ga nga yang gaw. Mali nmai walawng ngu tim anhte gaw bumga hkahku ga re majaw walawng ngu ga le i. Walawng gaw nre le zinlawng le, nang maga ma hka nang maga ma nmai hka nang maga mali hka. Sumpra bum hte kade ram tsan ai kun? Sumpra bum hte gaw kade hkum tsan u ga le, mali hka hte Sumpra bum gaw yep sha re mu i. Mali hka gaw Sumpra bum makau hku lwi ai le i. Nmai hka gaw nang Chahpwi i arai maga hku lwi ai. Dai lapran kaw nga ai ni hpe gaw mali nmai zinlawng ngu ga rai nga. Dai kaw nga ai ni gaw mali nmai zinlawng rai nna wo lahta de gaw bai mali hkrang walawng le i. Moi prat ndai mali nmai walawng kaw jum gara hku lu sha ai kun i? Jum gaw marau ga kaw mung jum pru ai gaw, jum hka nga ai gaw anhte. Marau ga kaw gaw ndai marau hka, hka kaba ai tsawm ra mi kaba ai i lwi ai le dai kaw she wa sang grai tu ai. Wasang moi moi prat na ni hkai da ai she nrai na i raitim mung ya prat na anhte ni kaji ten hta nga yang gaw madu nnga ai le. Kadai mung kadai kam ai ni hta ju. Rai yang she dai marau hka dai gaw jum hka re ga. Ndai hku mata yang shum ai le dai hpe she kawa hte le kawa hte lawn nna me hka hpe jahkyet la ai. Wo arai jum dwi ni nam oi ni galaw ai zawn zawn di na di kaba kaw she hka dai ja la na she jahkyet jahkyet di na jum tai wa. E dai hku rai na anhte hpe jaw sha ma ai le wa ni. Nang myu ga de na i ndai Myitkyina de na nhkrang, Sumpra bum de na nhkrang hpyen majan nga yang grai yak ai le i. Dai hku rai sa nga jang gaw dai marau marau hka kaw na jahkyet sha woi ai. Marau jum ju ai nga nga rai ma ai anhte wa ni. Dai mali walawng kata kaw sha le. Hpabaw mare da aw? Chyana mare da mare mying gaw. Marau hka da hka gaw. Marau hka ngu na hpa na shamying ai kun? Marau hka ngu shanhte ni marau hka ngu marau marau hpun grai tu majaw she nrai na i e dai nga yang marau hka ngu she nrai i. Dai wa tsun ga nga yang "Jum tai ai hpan re wa jum tai ai hka ngu shamying ra ai re wa i" anhte marau hka she nga ai gaw. Dai kaw hpabaw amyu ni nga ma kun? Amyu gaw anhte Jinghpaw sha nga ai ga rai nga. Jinghpaw ajet sha nga ai um hka hku. Jinghpaw hka hku ni sha nga ga ai. Ndai hka hku hte duleng gaw ga chyi chyi bung ai i? Umh duleng rau bung ai anhte ni, anhte mali nmai walawng ndai de na ni gaw dai mali hkrang walawng dai duleng wo hka hku Putao rau nbung ai. Anhte ni gaw ya, ya shaga ai zawn zawn sha re ndai hkan na ni gaw. Wo ra maga de na ni gaw bai loimi ga wa hpabaw ngu na i grai ja ai le. "Nre law" nga baw ni le i. (Mani let) "Dai hku gaw nre law" (Mali hkrang walawng de na nsen hte). Dai kaw htinggaw kade nga ai kun? Gara kaw kawa hka kaw i? Nre mali nmai walawng kaw, aw mali nmai walawng de wa she she nga le grai nga ai. Kahtawng hku ya ngai gaw dai ram alut gaw nlu ai le i tak di sha yawng atsawm gaw nchye le. Dum ai ram nga yang gaw nga gaw nga ai law tsawm ra nga ai law htinggaw hku kahtawng hku nga yang gaw kahtawng latsa jan ram gaw she nnga na i kahtawng gaw. Um dai ram gaw nga ai. Sumpra bum ma lawm ai i? Sumpra bum nlawm ai mali nmai walawng kaw Sumpra bum nlawm ai. Sumpra bum gaw Sumpra bum san san sha rai mat sai. Ya sha ngu ai le dai hka lapran kaw nga ai hte gaw mali nmai walawng dai hku rai na hkrang hka hte wo dai maga de na ni hpe mali hka hte hkrang hka lapran kaw nga ai ni hpe gaw mali hkrang wa lawng. Dai ni gaw loi hka hku rai mat sai. Ga ma kachyi mi ja mat sai dai ni gaw. Njang yang gaw? Njang yang na kahta kaw gaw mali nmai walawng, mali nmai walawng na kahta kaw gaw mali hkrang walawng, mali hkrang walawng na lahta kaw gaw Putao dai hku re ga nga. Njang yang gaw anhte na lawu, njang yang na lahta kaw gaw anhte mali nmai walawng i Sumpra bum gaw nang de rai mat sai anhte rau nau i ndai mawdaw lam mayan rai mat ai le. Mali nmai walawng na matut gaw lawu maga de gaw Njang yang i, Njang yang kaw na bai rai yang gaw anhte Mali nmai walawng dai kaw na gaw mali hkrang walawng dai kaw na gaw Putao dai hku re. Ngai chye ai dara gaw i dai ram re law. Yawng Jinghpaw hkrai i? Dai hkan nga ai gaw moi gaw Jinghpaw hkrai re ya chyawm me gaw i ndai ja htu sha prat re majaw hpa mung grai gayau sai da law. Ngai ma ya gaw ndu ai grai na sai gaw adwi ma ndu ai grai na sai. Hpa na nwa ai kun? Dai de gaw anhte ni gaw nang de nan yu wa sai re majaw gat ma nsa dut mat sai le anhte ni gaw dai de i. Gat ma nsa dut hpaga yumga ni mung nsa galaw wa jang she nlung mat sai gaw. Zaiwa ni nnga ai i, Zaiwa hte Lhaovao ni nnga ai i? Ya i nga ai, dai prat shaloi gaw nnga ai. Moi gaw nnga ai Jinghpaw sha nga ai. Jinghpaw ma Maru ma, e Jinghpaw nga ai Maru nga ai Minla nga ai. E Maji minla anhte ma Maji minla re le. Maji minla kasha re e. Taw Maji minla ngu hpa na tsun ai kun, mare mying i dai? Maji minla ngu masha amyu mying. Htinggaw mying gaw Maji ni i, Maji minla marip dai hku le. Maji minla ngu gaw i ndai anhte Maji hpan wa Maji hkrai raitim mung grai law ai le i, Hpauchyang ni law aw hpabaw ngu na i Hpawnang ni law dai ni mung yawng Maji minla ni hkrai gaw raitim le i htinggaw mying dai hku ginghka ai le. Dan nga yang yu Maji hpan gaw yawng Maji minla hpan sha re da. Ngai ma nau nchye ai hpa re ma ngai gaw nau nchyoi ai. Ndai Maji minla hpe kaga mying ni nga ai kun? Kaga nnga ai law e htinggaw mying ni gaw Maji ni nkau mi gaw hpaukang ni, duk ni nga i rai na she dumsa ni nga ai i dai ni ma Maji amyu ni sha re. Maji ga gaw Jinghpaw ga i Maru ga i? Jinghpaw minla ga re ga rai nga. Minla ga hehe Minla re da. Raitim anhte nchye mat sai gaw, anhte nu wa ni na prat jum ji na prat kaw na gaw anhte Jinghpaw num ni hkrai sha la mat jang she anhte nchye sai. Aga nchye ai dai hku. Ashawng gaw Jinghpaw ga sha chye i? Jinghpaw ga sha chye ai hka hku ga mali nmai walawng ga re ga rai nga. Ashawng gaw awa na nsen hte bung ai dai majaw ngai yawng chye na ai.

Extended Data

ID: KK2-0090
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd580

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0090

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0090

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Tsa hpraw shadu ai ladat (How to make white fermented rice)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-05

End Date

2019-02-05

Description

Transcription (La Ring) Ya ndai shingrun gaw shingrun hpe shawng naw tsing nna she kabaw ai le. Wo ra hpri ya anhte lang ai wo ra gaw hpri re hpri di re ga rai nga. Hpri di dai kaw she kabaw nna she hkut sai nga jang she ya na dai wo pinra dai kaw garai nna dai hku kawp sai nga jang she matsi mun nna dai hku shana dai hku dik htun da ai le. Htun da na jahpawt gaw yam kaw bai dai hku hta bang. Hta bang na she daini hta bang ai rai yang hpawtni din lani mi din na gaw hka bai bang ai. Hka bang nna she dai kaw bat mi ram sanit ya nga jang she dai hku mai shadu ai le. Ndai shadu lawan ra ai ni chyawm gaw masum ya mali ya nga jang gaw mai shadu ai. Raitim mung shi gaw tsa gaw mi na grai kung ai daram ram gaw nrawng ai le. Mai gaw mai shadu sai raitim mung nkung nau nkung jang gaw tsa ma nau nrawng ai le. Dai she shadu nna she dai hku jahpawt hta yang gaw hta bang ai hpang shani gaw dai hku hka bai bang ai. Hka bang na sanit ya nga jang she dai hku bai shadu ai. Shadu ai nga tim ya na zawn mi na zawn di hpe alung-pik da ai le. Alung-pik nna she wo ra mi na numhkaw shamun wa numhkaw shamun dai hte tsi pa wo ra shi na jabu pa hpe shup la nna dai kaw pat ai. Pat ai shaloi alung-pik ra ai shi na nsa npru hkra pat ai ga rai nga. Dai pat na she dai hku shadu ai dai hte sha re law tsa shadu ai mi gaw kade mung nnga ai. Dai hku sha re. Tsa shadu ai shaloi hpabaw arai ni lang ai kun? Tsa shadu ai shaloi lang ai arung arai le lama na di nga hpri di ngu gaw? Hpri di ngu gaw dai wo ra shat kaba ai shadu ai dai kaw lang ai re ga rai nga. Npu na gaw hpri re ga rai nga ntsa kaw na gaw wo anhte ya anhte tsa di dun ai dingsa e waw mat ai rai yang dai hku dagup di lang ai le. Dai hku lang ai le. Ngut na wo ra yam ni gaw? Yam ni gaw ngai na gaw nre wo nye kamoi ni na yam dai hku shap lang ai ga rai nga. Tinang gaw nlu tim manang ni lu ai shap lang ai. Yu yu di kaw nmai bang hpa na yam kaw bang ai kun? Yam kaw bang ai ngu gaw kahtet ta kaw katsi na matu e nshung ta ma mai gaw mai ai le nshung ta mung dai hku mai ai le. Bai na dai tsa pru ai shara kaw na gaw kawa i hpri tawng i? Hpri le dai hpri re ga rai nga. Dai lang ai ga rai nga dai ya nkau mi chyawm gaw kawa lang ai. E ngai htaw ginsi kaw mu yu ai shaloi gaw kawa lang ai le. Nkau mi chyawm kawa lang ai le. Gara kaw na sa ai kun matsi gaw? Matsi gaw ya gara de na sa ai re pyi nchye ai ngai gaw lang nang manang ni lang ai re sha dai hku lang ai. Gasan: Moi prat matsi gaw ahpraw san ai le i tsa pyi ni tsa pa ni shadu yang. E dai gaw Jinghpaw matsi ya nang hkan e raitim htu lang ai le. Dai hpabaw hte galaw ai rai? Dai gaw shi na tsi lap ni nga ai le tsi lap hpan hpan nga ai. Dai wo bumga de na dan re Gasan: Hpabaw lap ni re kun chye ai i? Dai gaw ngai gaw nchye ai (mani let). Tsi lap ni gaw nchye ai grai hkum ai rai nga tsi lap pa kade hpan kade re gaw nchye ai. Matsi hpan kade nga ai kun i? Nchye ai dai hpan nkau gaw masum kun mali kun dai hku chye ai ni chyawm grai jahkum di htu da ma ai le. Anhte nchye ai ni gaw langai lahkawng sha chye ai. Langai lahkawng pa mying pa nchye ai. Moi ndai Miwa matsi nnga shaloi Jinghpaw matsi hte sha galaw ai i? Moi gaw nchye moi ma dai hku sha shadu sam ai law moi ma. Matsi nbung hakt ai a marang e shai ai lam nga ai kun i, grau mu kun nrai yang jap ai kun gara mahtang grau heng ai kun ngu? Um maren sha rai kaw law shi na tsa nsa wa mi gaw maren sha rai na re. Ndai nta kaw tsa kade ning galaw sai rai? Ngai gaw maning kaw na sha naw galaw ai. Aw ndai shawng kaw na kade ning galaw ai nchye ai i? Nchye ai ngai mung nang kaw du ai mung nna shi ai re nga yang gaw. Ndai kawa hka kaw tsa shadu ai kade ram nga kun i? Tsa shadu ai gaw kade ram nga ai kun gaw ngai mung nchye ai law dai. Shadu gaw shadu ma ai ngai chye ai daram nga yang gaw ndai mayan kaw pa mali manga ram gaw nga ai. Ndai kaw na ndai shapraw ai tsa hpe gara kaw dut ai kun? Dut ai chyawm gaw wo la ai ni hkan e dut ya ai ga rai nga. Shanhte sa la ai i tinang sa dut ai i? E tinang sa sa ya rit nga jang gaw dai hku sa ya ai. Shanhte ra ai ni nga yang gaw sa la re ai le dai hku re. Tsa na mying gaw Jinghpaw tsa rai nga le i? Tsa jap hpraw re ga rai nga anhte Jinghpaw hku gaw tsa jap rai nga. Tsa hpan kade nga ai rai tsa hpraw tsa pyi lauhku grai law hkra nga ai i? Tsa pyi hte tsa hpraw sha nga ai ga rai nga. Lauhku gaw ndai rai sai um ndai rai sai dai hpe tsun ai. Ashe lauhku gaw tsa pyi kaw na shawng hkrat ai ntsin hpe ma tsun ai nre i? Lauhku ngu ai gaw ya ndai ngai shadu ai hpe lauhku nga ai rai nga, lauhku ngu gaw ndai hka hku ga hku rai nga ai lauhku ngu gaw. Ngai bai chye na ai hku rai yang dai tsa pyi na shawng u-ye i shawng jahkrat ai n pyip ai sha pru wa ai hka hpe lauhku nga tsun ai kun ngu? Dai gaw tsahku da shi dai gaw wo ra ashe Jinghpaw matsi le i dan re ahpraw hpraw re dai baw hte galaw ai ni gaw shi na matsi hte gayau di yam kaw bang tawn da ai shi na ntsin le. Shi kaw na rawng wa ai ntsin le dai hpe gaw tsahku nga ai. Tsa pyi hte tsa hpraw gara hku shai ai rai? She shai le ya ndai tsa hpraw gaw shi mi tsun ai hku masum ya nga jang gaw yam kaw bang ai masum ya nga jang gaw hka bang ai le. Hkang bang na she dai hku sanit ya dai ram tawn da na bai shadu jang gaw mi na nanhkawng mu ai zawn dai hku sha re gaw tsa hku gaw. Tsa pa gaw shadu ai shaloi sha wan ra ai shi na n-gu shadu la ai le i n-gu shadu la ai. Dai shadu la na gaw hta sai kaw na gaw htun da sai kaw na tsa pa gaw matsi hte shadu la na matsi hte gayau di ayam zawn re hkan e i bang da, bang da shaloi shi na ntsin le shi kaw na rawng wa ai ntsin dai hpe gaw tsa hku nga ai rai nga. Apa hpe gaw dai hku tsa pa nga tsun ai. Pyip da ai hpe gaw tsa pyi nga ai. Tsa pa hpe gara hku sha ai kun? Dai hku sha ai re dai hku sha ai re (mani let) udi-tsa pa shadu ni galaw ai. Kadai ni lu ai kun i? Yawng lu ai le ramma ni dingla gumgai ni yawng tsi hku na lang ai ni mung nga ai ya ndai wo ra tsi shadu i tsi galaw ai hkan e ma lang ai le. Hpabaw tsi galaw ai kaw lang ai kun? Tsi galaw ngu gaw ya na ndai Jinghpaw tsi taung-tone-lone ni law wo ra dan re ni le tsi ntsin lu ai baw le dan re hkan lang ai le. Let-ma-htaung gaw mi nlawm kun um. Dan re hkan lang ai le. Lwa-sar-munk nga ndai hpe tsun ai i ndai hte di kaw pat ai le i? Di kaw nre ndai gaw wo ra wang mang kaw le shi na wan n-gun lu na matu bang ai re. E wan n-gun a matu mi pat ai gaw numhkaw she re ndai gaw lwa-sar-munk htawra zawn re hpun pyen ret ai hkan na pru ai hpun shamun le. Dai hpri di nga gaw hpabaw ngu na yu maya di rai yang hpabaw na nmai lang ai kun? Yu maya di gaw nmai ai baw mat ai le hpri rai yang she grai na hkra ngang ai. Hten wa chyoi ai le yu maya di gaw. Dai ntsa na chyawm gaw yu maya di re le i? E re ntsa na gaw yu maya di re ntsa kaw magap ai ga rai nga. Tsa gaw n-gu hte sha galaw ai i kaga ni hte i naw galaw? E n-gu hte sha galaw ai. Kaga hte gaw ngalaw ai i? Kaga hte gaw ngalaw ai. Tsa galaw na matu n-gu hte matsi dai sha ra ai i? Ttsa hpe shawng tsing ai ni hpang ni nga ai i shawng nnan nkabaw shi yang le kabaw na matu hka hte tsing da zawn re ni? N-gu she re n-gu tsing ai n-gu kya na matu tsing da ai le dai gaw. Nbaw gaw nre law i? Nbaw ni ma tsing ai le hka hte tsing nna shadu ai le. Ndai tsa gaw yu yu n-gu i shing nrai wo ra hpan nbaw i? Yu yu le ya anhte sha ai n-gu kaw na shingrun le, dai le anhte sha ai n-gu kaw na shingrun. Gasan san ai wa tsun ai: Ngai gaw dai hpe nbaw n-gu shadu taw ai le. Nbaw n-gu hte nga gaw ya nbaw n-gu hte dum ai dai gaw tsa pa le tsa pa tsa pyi um dai re. Shai ai lam rai nga i shan hkawng na.

Extended Data

ID: KK2-0091
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd581

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0091

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0091

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga rayang mare a lam (Ga rayang village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) Ndai hpa majaw Gara Yang ngu shamying ai i Gara Yang byin wa ai lam mai tsun dan na kun i? Aw mai tsun ai hkrak ai ngai mung grai ra na labau dai mung ngai nye aten e woi sawk nna ka da sai. Ndai Gara Yang ngu gaw dai miyat sha tsun ai Washawng hkan na Sara ni sa gawan wan re le. Shaloi jang gaw wo ra de sa wa yang she htaw Sama de du hkra rai nga wo ra de gaw Sama. Shawng hpung masha nga hpang ai gaw Sama kaw re da wo ra de. Hpa majaw nga ai i nga yang wo ra gaw bum du rung nga ai shatai ai le English ni bum du rung shatai. Dai hpang bum du rung Sadung de htawt mat wa ai shaloi taung-uk rung nga. Rai na atsuya rung nga ai re majaw gaw e dai kaw Sama mying shamying Sama e dai kaw nga rai na she dai de she du ni sa wa sara ni mung kawan katsan rai sa Sama de lai jang gaw htaw Mada bum hku dai wo ra koe mile (9 mile) pa kaw na i bum galu galang re mu ai le dai hku tawk nna she sa ai hku rai nga ma ai. Le hka kau hku rai jang gaw grai tsan grai magaw re majaw she htaw ra mawdaw lam re nnga ten rai nga htaw bum hku tawk lai ra ai. E wo bum yu ai hte dai kaw nsin sin sai. Nsin sin jang she dai kaw gaw htinggaw manga kru re kahtawng langai mi gaw nga ai. E kahtawng kaji langai mi gaw nga ai. E dai kaw sa du nsin nmun e she sara kaba ni hpung sa kawan ai le grai yak ai da. Dai majaw ndai Sama de lung hpa lung kawan katsan na matu gaw "Le ra manu ai hku lai manu ai hku i le masha hpaga ni Miwa hpaga ni lai hpa rai mawdaw lam gaw nre le i tim dai gumra lam ni hpani grai sa re wo ra hku gaw magaw tim mung wo ra hku she mai na re" ngu myit nna "Dai lapran e hkringsa shara ra ai" ngu na ya na Gara Yang mare dai hpe de na hku myit ai da. E Mada bum hku na yu wa yang tsawmra mi lai rai jang she kase hka ngu dai wa rap ai. Rap nna ndai hkran e kase hka ndai hkran bai du jang she hka chyang hka ngu ai langai bai nga ai. Hka chyang hka rap re kaw na gaw layang grai tsawm ai nga ai da. dai kaw shanhte yu sara kaba ni Geis ni dai kaw wa hkring hkring rai na yu yang she le lawu de gaw pungmwi hka lwi ai dai masawn hku hkauna galaw sha na shara mung nga ai da. Dai ni mung yaw yu rai she ndai shanhte wa sa ai dai kaw gaw loimi dai kadit grai ra galu mat wa ai nang dabak hka du hkra ra ai shara bai rai rai jang she "Ndai kaw mare de yang mai na re" ngu myit ma ai" hte shanhte bawng nna nang ya Manhkring hkan na Manhkring na re da. Shaloi gaw Manhkring e gaw Sara kahtawng ngu ai rai re nga. Dai de hpung masha grai law sai gaw. Dai kaw na htinggaw sanit "E le mare nnan sa de na Gara Yang ngu ai mare de na matu anhte ra ai" ngu shaga ai shaloi htinggaw sanit pru ai da e. Htinggaw sanit "Anhte mung anhte mung" nga na dai sanit hpe woi nna shanhte ladaw da ai ten hta hkying mi jahku tsa e nhtoi dai malap nga ai lo e hkying mi jahku tsa shi hkru January shi kru ya shani da dai shani she dai kaw baw wa lit jahkrat ai hku nga. Wo Mada bum hku gala hkrat wa nna dai ya na Gara Yang a htaw mare baw kaw rai nga dai kaw e "Ndai kaw di ga, ga mung ra tsawm ai re majaw gaw lamu ga mung ra tsawm ai re majaw gaw Gara Yang ngu ga" ngu na shamying Sara kaba Geis nan woi ai da. E Sara kaba Geis Gara Yang ngu na shamying na dai kaw de da ai hku rai nga ma ai. Akyu hpyi nna she dai hku mare de, ya hpang e she le ra Manmaw ga de na le ra mawdaw lam mung waw lung wa, kade nna yang dai kaw lung wa sai. Gaungwi gaungwi e waw lung wa dai dabak hka du. Dabak hka mahkrai ni hkrai rai na rap wa rai jang gaw mawdaw lam dai hka gaw pungmwi hka bai rap rai jang dai shanhte mare de ai hte htaw lam masun yu wa ai hte hkrak re hku rai nga mare baw kaw lam numshe. Rai jang she shanhte hpang e gaw dai lam grin wa sa i nga jang dai mawdaw lam machyu rai na bai sa nga rai na ya gaw mawdaw lam hku. Raitim dai mi sa de ai shara mung ya masha naw nga ai dai dai mare baw rai nga dai ya mare baw. Dan rai na grai kaba grin wa sai hku rai nga Gara Yang.

Extended Data

ID: KK2-0093
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd582

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0093

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0093

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Kutkai mare a lam (Kutkai village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) Kutkai ngu shamying ai lam hpe bai tsun dan ya mai na kun? Kutkai ngu gaw ngai chye na ai daram nga jang ndai "Kut" nga gaw ndai Coat palawng i palawng kaba ni dai kaw Kutkai ga de dut rai jang she anhte wo kanang kanang hkan na ni Coat palawng yu ra ai ni dai kaw sa mari la la re majaw dai Coat dut ai shara "Kutkai" dai kaw sa ga nga sa mari la la re majaw dai hku shamying ai rai sam ai ngu na myit ai le i. Dai myit ai sha re "Kai" na lachyum gaw dut ai, "Kut" gaw Coat palawng le i dai. E dai kaw bum sumshi nga ai "Loi Samsip" ngu ai.

Extended Data

ID: KK2-0094
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd583

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0094

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0094

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myitkyina makau na bum mying (Mountains around Myitkyina)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) Galu rai yan mi rai nga ai nre i bum yan galu nga ai le achyang ngan re e dai gaw shawng nang shawng tsaw ai mu mada ai dai gaw nang lahta daw de gaw nchye sai ngai mung dai de gaw wo maru krung hpa krung daw de she rai wa sai rai na mu mada ai dai shawng na daw de gaw "Ndung bum" ngu rai nga. Dai le grau tsaw rai na she grai amanau rai na hpum hpum rai nga ai. Nlung bum kaw na kachyi mi yu wa jang she wo ra bai grit re dai gaw "Mada bum" ngu ai. Moi Nlung bum e mare nga ai Nlung bum e mare masha ni nga ai. Dai Mada bum kaw mung Mada mare nga ai. Dai anhte Gara ni du ni nga ai shara Lahpai du ni a ga rai malu ai dai Mada bum kaw e. Dai kaw nga rai na she dai kaw na dai Mada bum hkan na ni yu wa ai. Mada du ni hpa ni rai nga ma ai dai ni wo Gara Yang de woi awn ai up hkang ai. Dai ni shanhte yu nna mare woi de wa ai Sara kaba Geis mung shanhte Mada du wa hte wa jahkrum ai da. Mada du wa hte wa jahkrum yang she "Mai ai" ngu tsun ai da "Wo ra de hkauna galaw sha na shara mung nga ai" hpa mung nga re da moi gaw anhte shanhte bum ga masha nlaw ai re majaw le i dai de sa galaw layang ga yu hkrit ai le moi na ni. "Tim ya kaga hkan na ni mung htawt na wa re nga majaw mai ai" ngu tsun ai da. Sara kaba Geis dai shanhte jahkrum nna she Manhkring na htinggaw sanit woi la na dai Gara Yang kaw e hkying mi jahku tsa shi kru ning January 16 ya shani baw wa lit jahkrat nna kyu hpyi machyai nna shamying da ai re da dai Gara Yang ngu ai. Ya dai Mada bum na Ndung bum, Mada bum na npu na bum grit htum gaw hpabaw bum? Lungzep kawng e nlung amazep nga dai kawng e dai wo lam mung lungzep hkrai hkrai san ai. Le ya mawdaw lam htu tawn ai dai akawng akawng rai i grai rwi re sha lung wa ai le tsawmra tit bai wa rai ai dai kaw e. E pai maga de bum ahkyeng hkyeng rai na hkingau grai tsaw na nga nga ai dai Lungzep kawng rai nga. Dai na makau na bum ni gaw nchye sai i? Dai kaga kachyi kajaw ni gaw grai gaw nga ai tim dan leng ai hku nnga sai. Mangai bum nga ni hpa ni nga ai wo anhte mare maga de gaw. Ndai maga de na mu ai dai dai sha rai nga, Nlung bum gaw tsan dik ai re Nlung bum dai hpang Mada bum. E dai hpang Lungzep kawng. Dai hte ndai Nhkai bum hte gaw hpa nseng ai i? Hpa nseng ai ndai gaw hka ndai hkran she rai mat sai ndai she bum she rai mat sai. Ndai hkran de ma gaw dai e hpabaw hpabaw bum da oi malap nga ai le dai bum hpe. Kyu hpyi bum i? Kyu hpyi bum nga gaw ya kyu hpyi na shamying ai she re shi mying nga ai. Dai ning rai na gawp re dai "Nhkai bum" nan nga ai le e "Nhkai bum" rai nga. E ndai maga de ndai hka makau loimi ning rai hkra re ai kahtam daw ai zawn rai hkra re ai dai Nhkai bum. Bumyi hte bumla ma nga ai i? Bumyi hte bumla dai loimi wo ra hkran de re da law. Ngai mung atsawm ndu yu ai mying mung malap kau nga dai ya. Hpabaw bum wa nga wa sakun nga ma ai le e ngai ndum kau sai e. Manang ni nkau mi dum ai nga na ma ai ngai ya ndum ai yahte grai malap ja ai.

Extended Data

ID: KK2-0095
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd584

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0095

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0095

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sama mare a lam (Sama village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) Sama mare ngu nga ai le Sama du ni rai na Lahpai du ni rai nga. Dai Sama Duwa Sinwa Nawng nga ai wa dai shanhte baw langai sha ndai de na Sama hte wo ra de na Sama langai sha re. E Sama Duwa Sinwa Nawng ni le Lahpai du ni a lamu ga rai nga malu ai Sama kaw mung. Rai jang gaw Sama mare ngu na shanhte de ai mi English rai ndu ai kaw na nga ai. Rai di English ni dai kaw mare nga ai majaw dai kaw bumdu rung jung taung-uk rung sa jung nna nga ai. Dai majaw wora gaw gumhkawng ai anhte wo ra hkran gaw Sama ginwang ngu na mung dai myu zawn zawn i mungdan up hkang ai du rung dung ai shara re hpe mahta nna shamying ai hku rai nga e dai Sama ginwang ngu na. Dai Sama kaw na de hpang wa ai phone mung dai kaw shawng nga hpang wa ai. Sara kaba ni sa kawan sa kawan rai jang e dai hpyen dap kaw mu galaw ai English hpyen dap kaw mu galaw ai Jinghpaw hpyen la ni mung nga rai dai kaw dinghku hte rai na nga ai ni dai mare kaw htinggaw de nna nga rai jang gaw Sama mare ngu mi kaw na nga ai ni mung hpung bai shang jat wa rai jang e dai gaw Sama mare dai gaw grin nga ai hku rai nga. Moi kaw na nga ai dai Sama du ni woi de ai majaw Sama mare ngu ai rai nga dai Lahpai du ni.

Extended Data

ID: KK2-0096
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd585

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0096

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0096

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sampai mare a lam (Sampai village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) E Sara Gara na lam nre sha Gara na lam hkum tsun sanu yaw dai Sampai byin wa ai lam hpa majaw Sampai ngu tsun ai hpe sha bai tsun ya rit yaw dai hte hpe sha. Sampai ngu gaw ya she mying wa ai le Samhpum ngu ai re da Samhpum. Samhpum mare ngu na Samhpum du ni Nhkum du ni le Nhkum share du ni nga ai shanhte de da ai mare. Rai na she dai kaw hkauna galaw na grai nga ai, Jinghpaw gaw hkauna nau nchye galaw gaw bum yi sha law hkyen rai jang she ndai hkauna chye galaw ai hpyenda pa de na sam jinghku ni hte nga i dai gat mari sa hpa sa gat dut mari zawn re ni nga ai le. Dai ni hte jahkrum yang she shanhte mung "Mai ai nanhte mung sa nga mayu ai nga jang" dai Samhpum du ni shaga la ai da. Shaga la nna mare woi de rai yang she e bumga gaw e moi gaw grai kyan ai le i grai hkrit ra ai yawga (ali) nga wa jang gaw yawng yawng kahtawng ting ting mung asi wa re. Dai machyi makaw law wa jang she Sam dai ni yawng bai hprawng mat wa ai da. Pai mat wa ai le Sam ni bai pai mat wa ai dai hpe tsun ai da Sampai ngu raitim ya hpang e gaw kaga Sam bai jat wa. Dai lamu ga chye ai Samhpum du ni mung shaga rai jang bai yu wa ya gaw chye nga wa. Prat hku chye nga wa jang gaw ya gaw hkamja ai gaw nsi ai hku rai nga. E moi dai nnan e lamu ga naw katsing ai ten dai zawn byin ai. Dai masha law law si wa rai jang pai mat wa ai bai nhtang mat wa ai. "Dai majaw Sampai mare" ngu na ga ngam nan nga ta ai le. Dai kaw Jinghpaw ni gaw npai ai dai kaw nga tik tik rai nga Sam ni sha pai ai. Ya gaw Sam ni grai law sai dai kamu yang kamwi yang kaw. Hkauna galaw law grai chye galaw sha ai ni grai nga ai. Hkauna pa tsawmra kaba ai nga ai. Rai na Sampai ngu gaw dai rai malu ai da kalang ni pai mat ai le i nhtang wa mat ai.

Extended Data

ID: KK2-0097
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd586

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0097

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0097

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sinli mare a lam (Sinli village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) E Sinwi nga dai hpe anhte Jinghpaw ni gaw amalang nga i "Sinli" nga dai hku shamying mat wa ai Sinli ga. Lachyum nga ai kun? Lachyum hpa rai kun gaw nchye ai Sinwi nga ngu ai re da dai hku tsun ma ai. Sam ga i sam ga re. Moi gaw Sinwi. Myen hku gaw grai ni ai i? Thein Ni bai nga Myen gaw e Myen hku gaw Thein Ni nga she shamying ma ai gaw. Dai gaw anhte Jinghpaw ga Sam ga hpe shanhte manu ai hku tsun gale la ai ga rai nga dai ni. Sam ga gaw Sinwi nga dai kaw na anhte Jinghpaw ga gaw Sinli bai nga. Sinli pa Sinli ga anhte hpe pyi gaw Mungmyit Sinli ga le Mungmyit hkan e Jinghpaw ni nga ai le i dai hku na nga, nga pra Mungmyit Sinli ga nga hku rai nga. Sinli ga kaw hpabaw amyu nga ai kun sam nga ai? Gara ga kaw? Dai Sinli ga kaw hpabaw amy ni nga ma ai kun? Aw Sinli pa kaw Sam law malawng nga ai Jinghpaw ma nga ai Jinghpaw du ni da hpa da grai nga ai. E Jinghpaw du ni nga ai. Kutkai kaw gaw taw? Kutkai kaw mung Jinghpaw law grau law ai Kutkai kaw gaw Jinghpaw law ai. Sam ma nga ai i? Sam mung nga ai. Le ra ga gaw kahtawng kachyi mi kaba jang gaw Jinghpaw hte Sam ngu gaw dingyang dai hku nga ai. Shara ra kaw Sam law shara ra kaw Jinghpaw law re. Nang anhte Huhpyet pa mung Sam hku shamying da ai rai nga. E Namhpyek nga ai hka nga ai gaw dai hpe shamying ai. Dai pa tup e Namhpyek dai hpe lang ai rai nga hkashin hkaja hka lang rai dai kaw. Nga hkwi sha nga dawn sha nga myek sha re dai baw hkrai hkrai re dai rai na Huhpyek nga. E shing re hpe lakap nna Huhpyek pa nga ai. Anhte Jinghpaw ni gaw amalang bai nga Huhpyek nrai sai Huhpyet bai nga dai hku shamying mat nga. Dai ndai anhte Huhpyek Man Kawng ngu ai rai nga. Bum kahtawng ngu loimi akawng kaw rai nga grai tsaw hkra gaw nre kachyi mi sha gaw kawng ai dai pa kaw na le hkauna pa kaw na kachyi mi kawng ai dai kaw mare de ai dai e Man Kawng nga. Dai majaw Huhpyet Man Kawng nga shamying na hku nga, Huhpyet pa na Man Kawng mare. Man Kawng ngu gaw shara shagu grai nga ai le i "Kawng kahtawng" nga rai nga majaw Huhpyet Man Kawng. Dai gaw ngai shangai wa ai ga rai nga. Namhpakga mung Sam ni na shara i? E Namhpakga um. Law malawng wo ra de gaw Sam mying hkrai shamying ai.

Extended Data

ID: KK2-0098
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd587

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0098

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0098

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

U rem bungli (Poultry farming)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Transcription (La Ring) Ndai nta kaw nga le i u rem ai hte seng na u di di ai u rem ai hte seng na mai tsun dan na kun? Mai tsun dan ai ndai gaw tsun na nga yang gaw tinang na atsam hte tinang shakut nna Myen hku tsun yang gaw yu-yu-tar-tar galaw sha ai baw ta-ma-ar-zi-wa hte Jinghpaw hku nga yang gaw tinang nta ma sin let hkamja ai udi gaw kadai mung sha ai majaw le asak kaba ni yawng ma ni yawng sha ai majaw shi gaw ache-hkan lu sha i tsun na nga yang gaw e dai hku Jinghpaw hku tsun na nga yang gaw ya gaw kadai mung udi grai lang wa sai re majaw gaw wo ashe Miwa de na Miwa di ni hpe hkrit ai majaw tinang na u tinang rem rai na tinang sha, tinang dut tinang sha kan bau magam bungli nta sin let galaw ai kan bau magam bungli langai re dai majaw u rem ai. U rem ai hpe mai tsun dan na i gara hku u di di ai du hkra? U rem ai hpe gaw nnan e gaw ndai gaw anhte gaw layer amyu rai nga udi di ai baw shan sha sha ai gaw boiler. Shan sha sha ai gaw boiler u ndai gaw layer u udi di ai baw. Ndai hpe gaw htaw u ndai gaw udi sha ai baw gaw layer u hpan re. Ndai u hpe gaw anhte gara hku nnan hpang na gara hku rem ai i nga jang gaw htaw u company ni nga ai ndai kaw u ning re baw layer company Myen mung kaw hkum hkra nga ai. Taungyi myu, ndai Kay Ti myu CP myu ngu na u ni hkum hkra nga ai kaw na anhte gaw manu tsaw htum dik gaw CP company kaw na u, u hkai. U hkai langai hpe hkying mi kru tsa jaw ra ai. Dai hpe wangleng hte Mandalay kaw na htet la wanleng hte du wa ai. Kalang jak kaw na shakraw dat ai shanhte temperature hte shakraw dat ai hte nang kaw du. Nang kaw du jang she hka lu ai nang kaw du jang she shanhte na hpa langai kaw kru shi matsat, kru shi matsat rawng ai dai hpa hte du wa ai dai kaw na anhte gaw nang kaw wan u hpum kanu zawn sha gawk hpe wan lum lum di da na dai kaw temperature 31 langai rai ra ai. Kahtet shadang temperature 31 kaw bang dai shaloi kalang ta du ai hte glucose jaw na kawk kaw u ni hpe tsing nna dai hku bang da. Wan alum jaw ai le i. Rai na du ai hte dai hku shanhte bran mat ai shaloi shanhte hpe kaji nga ten hta jahkrit ya ra ai. Shing nrai jang shanhte gaw yup na dai hku jung mat ai ni ma lawm ai. Dai majaw wo jahkrit, nang jahkrit na shat gaw hkying hkum lahkawng hta kalang kalang n-gun tsi ma hka ma dai hku galai ya. Shat ni ma jaw dai hku na mali shi manga ya dai hku naw tawn ra ai. Dai kaw na singkaw kung, bat lahkawng nga hte gaw ndai nten masen sen re dai hpe kadoi ya, ngut ai hte bat masum nga hte gaw tsi htu ai. Ndai kaw kaw lay-lein-ka-koi tsi nga ndai du manai ana nbyin na matu si hte singkaw kaw kyauk ana nga blawk pawt nga tsi dai htu ya. Dai ngut ai hpang NDIV nga ai ka-koi tsi bat mali nga hte dai ntsin hka kaw jaw lu ai. Ngut jang IBD nga hpe bat manga kaw kalang bai jaw. Dai IBD hte IBND nga dai tsi hpe gaw bat hkru bat sanit du hkra gali galai di na dai hku jaw mat ai. Jaw mat na mali shi manga ya nga hte shanhte hpe dai dat kau sai u hpum kanu kaw na dat ai zawn dat kau nna ndai hku mali shi manga ya jan hkra dai shanhte na shat ma nam bat nga ai 501-S2 nga gaw bat mi kaw jaw ai, 501-S1 nga hpe bat mi kaw jaw, S2 nga hpe bat lahkawng kaw jaw rai na dai S2 hpe mali shi manga ya laman du hkra jaw ai. Dai mali shi manga ya hpring sai nga hte 5O2 (Five O Two) nga dai ya jaw taw ai dai hpe jaw ai. Dai hpe jaw na she shanhte gaw shata manga nga jang di di sai. Shata manga du wa mahka bat lahkawng daram nga jang 5O3 nga dai u shat hpe bai jaw ai. Di di sana le shi na u di di na hormones ni ma dai shat kaw lawm sai. Dai hpe jaw ai dai jaw ai hte gaw gaungwi gaungwi di di wa sai. Lani mi langai ngai di ai laning mi du hkra di ai shanhte na average gaw. U hkying mi nga jang jahku tsa jan di jang gaw grai kaja sai ga re. Malawng gaw matsat tsa jan sha di ai. Gawn gaw grai gawn ra ai, hka san ra ai ngut na she shat ni ma ndai kaja ai shat ni sha shanhte ra ai. San seng lam gaw ahkyak re, nsan seng jang rem ai ni mung shi na sama na majaw le hkamja lam nnga wa ai. U lawng hpe makau kaw magap ai gaw hpabaw kun? U lawng hpe magap ai gaw shinggan na nbung nshang na matu ngut jang kahtet jang gaw dai ni loimi nang hku ka-aw ya ra ai. Lanam ta rai yang ma marang katsin yang shanhte ma ndai waw waw ai ni jahkru ai ni byin chye ai u ni ma. Jan grai kahtet ai shata hta gaw shat nau nmai jaw ai. Shanhte ma ndai bawnu lasa sai lasa di na si chye ai. Shanhte bawnu sai lasa di chye ai u ni ma dai majaw dai ten hta gaw ka ge hka katsi ntsin hka san dai hku gayin jaw ra ai dai hku motor hte shakri na gayin jaw ra ai. Dai shanhte hka lu ai ndai nipple baw hkan e ma jan kalang ta hkra jang kahtet jang shanhte hka nlu ai. Kahtet ai hka nlu ai katsi ai sha lu ai. Rai yang gaw dai shanhte byep ai hkyi hpe jasan jaseng ai gaw gara hku galaw ai kun i? Shanhte byep ai hkyi gaw law wa jang ndai dai kaw akaung ni nga ai le i dai hpe sat kau na dai kaw mam hpi ka-up na makau de bum mahkyit bum di kau ai. Rai na dai hpe e namhpun sa mari ai ni gaw la kau sa htaw la mat ai. Lanam ta nga jang gaw mahkawng da ra ai dai shaloi gaw tsi law law gat ra ai. Lanam hta hkoi ai nga hte nshung shang sai nga hte hkai sun hkai na ni gaw dai sa mari sai. Dai shaloi gaw hte she shaja ra sai dai shaloi gaw. Dai hku hkraw ai nga jang gaw hkaisun galaw ai ni gaw kalang ta la kau ai le i, nhkraw ai madi taw ai nga jang gaw anhte naw jahkraw ra ai. Shinggan de jan hkra ai de da jang gaw jahkring sha hkraw ai. Lawan hkraw na matu htaw mam jak kaw na mam hpyi hte gayau na tawn da yang kalang ta hkraw ai. Dai hku seng kau ai. Nkau mi ni gaw npu kaw nawng htu nna nga hpe jaw sha kau ai le. Dai majaw dai hku dai baw rem ai nga ni ma loimi yu nna sadi nna sha ra ai. Ndai u hkyi gaw shanam hkai ai kaw grai kaja ai, numri pan hkai ai kaw grai kaja ai, ndai dragon fruit hkai ai kaw grai kaja ai, ju kap ai kiss me nampan ding re hkan e u hkyi gaw grai kaja ai. Um ya ndai No (1) lahta tsang jawng kaw na ni gaw numri pan hkaisun galaw ai gaw ndai uhkyi hte sha hkai ai. Shaning shagu nang kaw na buk latsa latsa la ai. Jawng kaw hkai ai dai hku. Udi di ai u hte ndi ai u gara hku shai hkat ai? Udi di ai u gaw galoi mung jawban ni ahkyeng re ai, udi ndi ai ni gaw myi grau ai n-gup tawk da ai nra ai, jawban kaji ai. Ngut na amun grai tsawm ai kade na tim amun tsawm taw ai dai ni gaw di ndi ai. Nkau mi na u lagaw ma grai htoi htoi re ni ma dai ni ma di ndi ai. Jahtum nchye lata ai nga jang pa naw shanhte di di ai u na lam hpe yu dat jang chye sai. Udi rawng ai ni gaw galoi mung di na shanhte na udi di ai lam gaw madi taw nga le. Udi ndi ni gaw amun ni hkrai hpring na grai tsawm taw ai dai ni gaw di ndi ai. Dai ni hpe gaw shaw kau shaw kau um. Udi di ngut mat ai hpang gara hku bai byin ai? Aw di ngut mat ai hpang i? Di ngut mat ai hpang shanhte ni ndi wa sai nga jang gaw lani mi din di ai lahkawng ya din ni di ai dai hku rai wa jang gaw udi hkrat ai hpe yu na chye sai. "Ndai wa gaw ndi wa sai aten re" nga jang gaw shi hpe san san rawng da na u shan manu hte bai dut kau ai. U shan manu nga tim anhte gaw joi hte nshen sai u hkum nawng hku na dut kau ai. Udi di ai ndi ai hpe u myi man hpe yu na chye ai i ginghka la ai i? U myi man hte ma ginghka ai nambat langai gaw udi di ai lam hpe yu na ginghka ai grau te-cha ai le i dai majaw. Dai gaw grau yu ai hte chye ai. Lama na u masum nga yang udi masum le ra ai i dai hpe bai tsun dan ya ri? U masum nga jang udi masum le ra ai lahkawng sha le ai langai sha le ai nga yang gaw shana maga du hkra la ra ai. Shi gaw jahpawt daw di ai kun shani di ai kun rai na kalang lang gaw jahpawt shawng di ai ni mung nga ai. Rai na tinang gaw nchye hta kau na shana de she bai di yang gara wa di ndi nchye mat sai nga yang gaw jahpawt kaw na shana de hkying mali du hkra la ra ai. Dai lapran gaw di yang di dai hkying mali hpang daw nga jang gaw ndi sai shanhte. Dai ndi ai wa gaw sha ai mung lu sha sha ai mung kachyi ai majaw dai majaw. Dai udi hpe kadai hpe dut ai kun? Udi hpe gaw sha ai ni hpe shawng nambat langai dut ai. Nkau mi gaw sip na dut ai ni ma nga ai nta seng hkan, seng kaji hkan. Jahpawt gat de gaw nau ndut sai gat kaw gaw grai gayau ai majaw. Fresh byin ai udi hte fresh nbyin ai udi ni grai gayau ai, lawu ga na shang ai Miwa mung na shang ai udi ni hte nang sun na udi ni hte gayau kau na dut ai ni grai nga ai majaw gat de gaw nsa ai. Wo hotel hkan sa ai hpalap seng hkan sa ai ndai lu sha wo kaw na Kokoro nga i lu sha seng e shanhte ni hpe jaw ai. Ngut di na udi nlu dut ai ten nga yang gaw dai hku sharin hpawng hkan ma alu jaw ai, ngut na she nta masha ni na shangai nhtoi hpa nya du sai nga jang gaw jahkrai bau jawng de ma jaw myi nmu jawng de ma jaw dai hku. Tinang kaw bum taw na malai gaw akyu rawng hkra le i dai hku yak ai hkak ai ni hpe jaw kau ai. Ngut na grai kaba ai udi ni nga yang gaw manu hte dut tim mung n-ging ai le i. Dan re ni hpe gaw hpung sara ni hpe jaw asak kaba ai dinggai dingla ni hpe jaw ai. Dai grai kaba ni gaw kata kaw marun le lahkawng rawng ai atum lahkawng rawng ai. Dai ni gaw dut tim mung n-ging ai le i kumhpa jaw ai akyu lu ai she grau kaja ai. Sha kau ma ni ra yang rai ai ni hpe jaw kau. Jinghku ni hpe garan ya udi dut ai gaw dai hku. U shat na lam tsun ngut sai kun i? U shat na lam u shat kaw gaw hkainu lawm ai, shingrun lawm ai numhkaw grai shamun ai lawm ai. Ngut na nga hpyi lawm ai ngut na she nlung ma lawm ra ai nlung kachyi mi lawm ai ngut na ndai hkoi kawp ni lawm ai. Dai kaw she shanhte na u kaji hte u ram hte udi di mahka hte seng ai shanhte na hormones tsi ma lawm ai. Dai ni gayau da ai buk buri buk langai kaw gaw u shat joi sumshi rawng ai. U hkying mi nga yang gaw ndai kaji ten hta gaw buk mi hpe manga ya ram sha ai gau ngwi gau ngwi shanhte grau sha wa ai. Kade du hkra sha wa i nga yang buk masum du hkra sha wa ai hkying mi nga jang. Buk masum du hkra sha ai shanhte na joi hte i u langai kade ram kade ram sha wa ai ngu ai joi shatsaw shatsaw na jaw sha mat wa ai dai hku. Dai kaw na hkying mi nga tim hkying mi nhkrung ai le i. Nkau mi gaw si mat shi aten hte aten nkau mi gaw ndai n-gup kadoi ai shaloi si ai nga ai, udi di na mahka hta kajawng nna si ai mung nga ai. Dai majaw jahku tsa jan nga jang gaw buk lahkawng chyen gaw jaw ra ai. Buk lahkawng chyen gaw yawm dik jaw ra ai. U shat hpe gaw kadai galaw ai kun? U shat hpe gaw shanhte company ni na galaw ai nga ai, ndai mare gyupyin na rem lu rem sha chye ai ni gaw law law rem ai ni gaw tinang tinang u shat mahkawng nna galaw ai ma nga ai. Anhte gaw nta kaw sha dangdi dangdep ai daram galaw ai re majaw jak rung kaw galaw da ai ni kaw na sha la ai. Anhte la ai jak gaw jak kaw na u shat gaw ndai Jinghpaw mung na hkainu ni hte sha galaw ai. Shanhte ni dai hku mari mahkawng da na galaw ai. CP company na gaw shanhte maigan na maigan na hpe la na galaw ai. Ndai ya anhte jaw ai gaw nang Jinghpaw mung na dai kaw na hpe la mahkawng na jaw ai. Dai majaw manu ma rawt dat tsaw dat rawt dat tsaw dat nman ai. Wo ra shinggan maigan de na la ai u shat ni gaw dollar manu hta hkan nna tsaw dat yu dat tsaw dat yu dat dai hku. Maning gaw grai tsaw mat ai maning na laman gaw u shat mali lang manu rawt ai. Mali lang manu rawt na dai ning gaw kalang sha yawm ai. Nambat masum lung ai daram gaw naw nga taw nga. Moi gaw mun lahkawng jan sha re ya gaw mun masum kaw manga tsa sha yawm ai. Kalang rawt jang hkying mi hkying mi rai mat ai le i dai hku u shat gaw dai hku re. Ndai bungli galoi kaw na galaw hpang ai kun? Ndai bungli galaw hpang ai gaw hkying lahkawng shi manga, hkying lahkawng shi manga ndai anhte amoi bin sin (pension) la ai shaloi "Bungli hpa nnga na ra ai nga na u rem ga" nga na she galaw hpang wa ai. Dai hpang shi mung amu law amu law ya gaw shi mung nnga sai. Dai jang matut galaw mat ra ai bungli langai hpe galaw sai kaw na gaw matut galaw mat ra ai kaja ai hku nrai jang hpang da ai hte arang hte laning hkawng ning sha galaw yang mung u lawng gap ai manu hte ma shi gaw masum ning rem ai hpang she gau ngwi gau ngwi arang pru nna she amyat lu wa ai. Dai shawng e gaw rang hkrai rang ai. Nnan e gaw ulawng gap ulawng gap ai hpang ndai hku gap jang gaw masha n-gun grai ma ai nga jang madang grau tsaw ai hku kalang bai galai. Kawa re majaw manga ning hta jan jang gaw tsam ma tsam wa ai le i dai hku galai ya ra ai. hkying hkawng shi manga shi kru shi sanit shi matsat nga yang manga ning rai sai nkau mi pyi naw kachyi mi upgrade bai galaw ra sai dai hku.

Extended Data

ID: KK2-0099
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd588

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0099

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0099

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gwi hpe shaman na yu sharu rim (Mole hunting with dogs)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-08

End Date

2019-02-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw tinang rem ai gwi hte shan hkwi sha ai dai kaw e nkau mi gaw jaugawng gawng ai kaw gwi hpe woi na gawng ai. Raitim gwi hpe shaman nna langai ndai u ni hpe rim shangun ai. U ngu gaw nam kata de nga ai e u nkau mi gaw ndai u gan i u gan hpe e nkau mi gaw u gan hpe shachyut ai. Law malawng gaw chyahkyi ni hpe shachyut nna e hkwi shangun ai. Nkau mi gaw shi lu hta la ai rim ai hpe nta de n-gup hte makrang nna hpai wa ai. E nkau mi gaw nlu makrang jang e dai hku shaman da majaw madu wa kaw tinang a gwi a madu kaw bai sa tsun yang e dai hku shan hpe lu sha ai. Kaga alak mi gaw ndai yu sharu e yu sharu ma kadu ma i e yu sharu ma kadu ma hpe gaw gwi hpe htu shangun na rim sha ai. E law malawng gaw e yu sharu gaw nau nre kadu hpe e ndai kadu hpe rim shangun ai e hkam na dawn i gwi hpe shachyut shangun na rim ai. Bai na she wo ra e hkrung langai mi naw nga ai law e chyaungi chyahkyi hpan raitim chyaungi i chyaungi hpe shachyut ai. E law malawng dai hku galaw sha ma ai. E yu sharu hpe atsi galaw ai i? E yu sharu hpe gaw nra hpe rai yang tsi galaw ai. Nkau mi gaw ndai yu sharu hpe nra sha ma ai yu sharu shan gaw grai manam ai raitim yu sharu shan gaw ndai nshan gaw nre ndai nra mahtang i ndai hpabaw i ngu yang gaw e kadu hte kadu hte kadu hte e yu sharu gaw shi na sin hpabaw i shagri i kan dai hpe gaw hkum bum yang tsi galaw ma ai. Hpabaw tsi rai? Hkum bum mai tsi shi na shagri le e du hpe du shan gaw e du shan dumsi shan gaw ndai yu sharu shan ni hpe gaw ma hkum re ni hpe njaw sha ma ai. Shanhte gaw hpunru amyu myu sha ai majaw dai hpunru kaw na hpe gaw kalang lang ndai hpabaw i wo ra le e ma gun ai ma hkum kanu ni sha yang ma brai ai majaw nsha shangun ai. Raitim ndai shan hpe yaw ndai ngai tsun ai gaw pu hpe nsha shangun ai shan hpe nsha shangun ai raitim hkum bum yang du shagri hpe gaw du kan hpe gaw sha shangun ai. Du kan ngu hpe jahkra tawn da le i jahkraw tawn da na ji sha law di na dai hku jaw ai. Ndai galaw ai gaw ya gara kaw galaw ai kun? E dai du shan gaw ya mung nang Shatapru ga e ya ya moi ya hte grai dut ai gaw. Dai kaw e hkying manga nga re moi yahte dut ai. Du shan hkying manga e jahkraw le dai gaw masha e hkwi ai i. Ga shadawn gu nhkun hpe du a nhkun hpe nang maga ka ja rai na le ra de gwi hpe shachyut shangun gwi hpe ahtu nna sharin shangun sharin shangun rai dai du wa she wo ra gwi e sin ai hku gaw nle sa npru sa hkrit ai majaw wo ra maga hku bai pru jang e wora kaw hpabaw i dai kaw ka ja tawn da le i. Dai kaw shang yang dai kaw gayet la nna lu ai le. Ndai du hpe gaw ning re ndai maga, ndai langai gaw gwi hpe htu shangun, ndai langai gaw wan hkut, wan hkut kawut bang ai le wan hkut wuuh nga jang she ndai maga de gaw ka ja tawn da ai. Dai kaw hkrit na dai ka de hprawng bang ai. Du nhkun wa kata de gaw ning ning rai magyi magaw rai lalam ni ram sung kaw na raitim anhte gaw nchye ai le i. Ndai kaw pru di ndai kaw mung mai pru, wo ra kaw mung mai pru le kata de gaw du nhkun gaw ning re gaw i. Dai majaw nhkun wa i dai majaw. Ndai galaw ai shara gara kaw nga ai kun? Ah dai gaw nang kaw wo ra Namhkawng Hku de grai nga ai gaw. Myitkyina kaw wo ra Namhkawng Hku wo ra Waimaw lahta Namhkawng Hku ngu de grai nga ai gaw. Naw galaw ai i gwi hpe galaw shangun ai i? E naw galaw ai ndai gaw ya du hkra naw galaw ai. Du wa grai nga ai le i du wa grai nga ai majaw mai ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0100
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd589

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0100

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0100

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nga hkinram (Fishing)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-08

End Date

2019-02-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte e lahta de na gaw nga hkinram nga tsun ai lawu de na ni gaw nga chyang nga gam tsun ai. Nga chyang shing nrai nga gam tsun ai. Dai bumga e ndai nga chyang nga gam ndai hkinram gaw e kalang lang kaning rai chye a ta nga yang e e hka shi makau kaw na letma masum mali tsan ai de kahtan pru na kawng kaw mara, dai kaw shi gaw shi gaw nga hkinram gaw chyasi zawn zawn. Rai yang gaw kaga hkagin ni manam ai baw hkagin ni kaga hkagin ni gaw shi hpe sha na nga na bawm shi ntsa e mara shi ntsa e law law mara taw sai i shi hpe bawm taw sai i nga jang kalang bai hka de kahtan na "Pruk" nga na hka de bai hprawng jang dai hkagin ni gaw i dai kaw hka ntsa kaw waw yang dai hkagin sha ai. E dai gaw shi na nga hkinram na ahkyang, dai nga hkinram kawng de mara taw nga jang i nga hkinram kawng de mara taw nga jang dai hpe lu rim jang gaw e dai shi a baw hpe daw la nna e la ni na la hkrang htun ai shang ai htun ai ngu le i kadun mat ai htun mat ai nga jang gaw shing nrai hkangbawng bawng yang dai nga gam baw hpe nga hkinram baw hpe ntu kaw garang ningwa kaw garang nna dai hpe chya yang mai wa ai. Dai gaw moi prat na e nga hkinram baw e hkang bawng tsi nga na tsun ma ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0101
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0101

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0101

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wa hpe chyang hkra galaw ai lam (Tooth blackening)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-08

End Date

2019-02-08

Description

Transcription (La Ring) Mungkan ga e anhte i anhte e Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw moi prat e dumsa jaiwa ni myi htoi ni myi htoi ga tsun na, dumsa ga jaiwa ga tsun na nga jang n-gup hpe wa hpe chyang hkra galaw ai akyang nga sai. Dai kaw hpan lahkawng masum nga tim ngai gaw lahkawng hpe gaw ngai dai hpunru mying hpunhpyi mying malap kau sai. Ngai chye ai gaw lahkrip hpyi. Lahkrip hpyi hpe e hpyi malu la kau nna ntsa na hpe loimi akya hkra katsing jahkraw nre katsing hpe kap di na she n-gup kaw maya nna wa chyang hkra galaw ai. Dai gaw e nkau mi gaw ndai hpe wo ra hpyet ru hpe mung galaw ma ai. E hpyet ru ngu gaw grai manam ai i e dai nga yang gaw shi hpe maya dat yang kalang ta htoi wa ai. Chyang mat ai e dai hpe ma lang ai. Ndai gaw hpa majaw i ngu yang gaw e nat ni hkrit na matu i nrai yang ndai shi na shingkang shingwang dumsa jaiwa a shingkang shingwang dat ai wa ga tsun e yang shingkang shingwang nga ai ngu ai lachyum hpe shapraw ai re. Kaga gaw nre ndai nat hpe masu na matu i nat hpe e tinang kaw nat nshang na matu dai hku tinang tsun ai ga ga shadawn nkau mi gaw ndai hpe e binlang shaji shaji binlang ma kawa ma ai. Dasang sang kawa ma ai. E ndai lahkrip hpyi gaw e law malawng lang ai gaw lahkrip hpyi re. Dai gaw la sha ni galaw ai i? E la sha ni num ni gaw num ni mung nkau mi num myi htoi nga ai nkau mi gaw num dumsa nga ma ai. E num dumsa ni mung e dai la dumsa ni zawn galaw ai. E num myi htoi nga ai num dumsa jaiwa ni nga ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0102
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0102

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0102

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ukai (Fishing with kitesvallis)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-08

End Date

2019-02-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte Putao ga de e nga rim sha ai lam hpe hpan hte hpan galaw ai kaw shata man manga May shata hkan e gaw masha hte nrim ai shingra tara a majaw hka hkanu ngu na mali hka gaw kaba wa, shi kaw zup ai hka shi ga shadawn Hti Hka re ni gaw nkaba hka san yang hka hkanu yang nga ni gaw hka hkanu ai kaw na hka san ai hka shi de lung wa ai. Dai lung wa ai nga ni hpe rim sha na matu hka u Kai Ngawt ngu ai gaw hkingau kaw dai hka san ai hka a hkingau zaibru jang gaw e wunawng ting ting e ala nga ai. Dai de hka san ai hka shi de nga wunawng kaba lung wa jang shanhte wuhpung nawng nawng nga rim sha ma ai. Nga rim ai hpe e hka hpunglip nna rim dai makau na zaibru jang kaw e gang dun shaw la na sha sha re ai hpe chye ai. Dai kaw shingra tara a majaw dai hpe chye ai majaw e sumwum kaw makoi nna Kai Ngawt law law wa nga law law lu ai aten hta zaibru jang de hka kata na nga shaw la na hpai ai ten hta dai u ni hpe e maja kajawng shama dat yang e shanhte gaw nga n-gup kaw makrang da ai nga ni hpe tat nna hprawng wa ai. Dai gaw law malawng e ndai Kai Ngawt hpe asung jashawn nna nga hkwi sha ai re. Dai ni gaw law malawng la ni ngalaw ai moi na kanu num ni dai hku galaw sha ma ai. E ngai nan mung Hti Hka hte Mali hka mazup kaw Mali hka tung hka hkanu tung lung wa, Hti hka gaw hka san grai rai yang dan re kaw mung ngai nan mung shang lawm ga sai. Kai Ngawt gaw kade daram? Kai Ngawt gaw lahkawng tsa masum tsa e wunawng ting re i. Nga kade daram lu ai kun? Nga gaw e law dik gaw dai ten hta gaw joi lahkawng masum gaw law dik re ai i. Nga kaba ni nre nga lung ai nga tim i e nga kaji kaji ni lung ma ai. Nga kaji gaw hka hkanu ai hpe ndang hkam yang hka san ai de lung ai. Ngarat nga hkyeng kasha ni nga kasha ni i. Nga a mying nga ai kun? Nga mying gaw ngarat ngahkyeng i wo ra nga shapyin i. Ndai nga hte hpabaw galaw ai kun? Nga hpe gaw anhte nta wa shaloi shatmai galaw ai le. Shatmai sha re gaw kaga mi ngalaw ai loi law jang gaw banau galaw ai. Kawa ntum hte banau galaw ai nga banau galaw ai. Ndai galaw ai masha kade daram hte galaw ta? Mali manga sha re. E masha law law nre mali manga sha dai hku rai na law malawng gaw ngai chye na yang gaw moi na e kanu num ni law malawng galaw ai dai hpe gaw. Dai hka gaw ndai sung ai hka kun? Nsung ai hka gaw nsung ai wo ra hka gaw hka san ai wa gaw e law dik pe lahkawng ram sha sung ai gaw. Hkingau kaw le i hka hkingau zaubru jang kaw hka kata de na nga hka kaba wa ai hka hkanu ai majaw nga nchyi nna hka san ai de nga kasha ni lung wa ai hpe hka u Kai Ngawt ni hka hpunglip nna rim sha zaibru jang de hpai wa ai law yang maja kajawng nna nga tat hkra jahkrit shama na e nga hta sha ai i e ndai Kai Ngawt ni e makrang da ai nga hpe e jahkrit shama na Kai Ngawt ni e hprawng yang shanhte gaw nga gaw nhpai wa na n-gup mahka na nga hpe tat ma ai dai hpe hta sha ai re. Ndai galaw ai gaw jahpawt maga galaw ai kun shana maga de galaw ai kun? E dai gaw shi gaw nga lung ai hta hkan na shani shagu re shi gaw jahpawt daw shana daw dai hka kaba ai hta hkan nna. Kalang lang gaw jan ja ai ten mung hka tung wa jang gaw law malawng gaw hkying langai, hkying shi lahkawng hte hkying langai lahkawng hkan i dai law malawng dai hku galaw ma ai. Dai jahkrit sha ai gaw kalang mi sha galaw ai kun? E shi gaw May gaw May shata lahkawng masum lang galaw ai. Ndai e May shata hta galaw ai i? E May shata hta re. May shata kaw hka nau nkaba ai le i. Hka nkaba ai majaw htaw hka shi ni wa mung nkaba shi ai le. E Mali hka gaw May shata nga jang tsawm ra kaba sai. Hka rawt ai le i hka rawt nna dai hka hkanu yang. Ndai May shata hta masum lang daram galaw ai i? E dai ram galaw ma ai. Shani shagu galaw ai nre i? Nre e May shata hta masum lang daram shani shagu ngalaw ma ai. Ndai htunghkying nga ai shara gaw gara kaw, gara kaw galaw ma ai kun? Putao e Machyangbaw lawu Lungsha Yang a sinpraw maga Hti Hka hte Shang Hka zup ai zaibru pa kaw galaw ai. Ngai mu ga ai gaw dai kaw mu ga ngai nan galaw ga gaw dai kaw galaw ga ai. Nkau mi gaw kalang lang gaw dai hpe "Chyara pala" hte u Kai Ngawt hpe gap ai. Dai gaw u hpe gap ai nga hpe gap ai nre. Chyara pala ngu ai gaw wo ra Myen ga hpabaw ngu na kun nchye ai. Htunghpau kaw wo ra le htunghpau kaw e yam dai ram kaba ai yam dawng kaw she wo ra kata de kachyi chyi sha ni machyu pala kachyi hkyep hkyep bang na gap ai le. Hpabaw i mying e ta-lone-pyu na-lone-pyu sanat gaw ndai ram ram kaba ai nre i dai shi kapaw jang gaw kata de pala kaji ji re ning re sa ai nre i dai hpe kaning ngu kun ngai Myen ga hte nchye tsun ai. Anhte gaw Chyara ngu ai. Chyara ngu le i Chyara pala hte gap ai dai gaw Kai Ngawt san san gap sha ai Kai Ngawt shi jan shi jan lu ai. E nkau mi gaw hkala tim hprawng mat ai le i nlu rim ai le. Ndai hku nga rim ai ladat mying nnga ai kun shamying ai mying? Aw ndai gaw e ndai zawn nga rim sha ai hpe gaw e Kai Ngawt nga ngu Kai Ngawt nga ngu i Kai Ngawt nga ngu sai rai nga. Tinang mahtang nrim ai le i wo ra Kai Ngawt mahtang rim ai majaw Kai Ngawt nga ngu. Dai majaw masha hpe gaw Jinghpaw ni ga shaga jang "Ndai wa gaw Kai Ngawt nga sha ai wa re" nga jang gaw shi gaw achung-tama le i. (mani let) Achaung-tama nga le i "Kai Ngawt wa re" nga jang gaw "Kai Ngawt nga sha grai ra ai wa re" nga jang gaw tinang n-gun lagaw kaw bawnu atsam gaw nkam shaw ai. E manang wa hpe jahkrit nna shama na sha ai dai e "Ndai gaw Kai Ngawt re" nga Kai Ngawt nga sha ra ai hpa re nga dai hku tsun ai. Japan kaw na ni gaw wan hpe lang ai Jinghpaw ni gaw nlang ai i? Wan nlang ai wan nwut ai u ni hkrit na wan nwut htaw grai rai lagyim na ning nga yang she nang kaw jahkrit na matu le i kawa dai ram re kawa kaw duk hte "Dem dem dem dem" nga kajawng yang "Hpru" rai jang dai kaw nga tat kau ai le. Aw ndai kawa hte jahkrit sha ai i? E kawa hte wo ra kawa tawng le ndai ram ram galu ai kawa tawng hpe ndai ram re hpun lapau hte ning di adup nna hkrit na hprawng ai. Jahkrit ai le wo ra ni nga ning ning rai makrang na shanhte gaw n-gup kaw e makrang da ai le i dan rai she "Ding ding ding" nga jang shanhte gaw kajawng na hprawng rai nga tat ai. Ndai arai a mying nga ai kun? Dai gaw kawa tawng e kawa tawng hte jahkrit ai kawa tawng hte dum jahkrit ai le e kawa tawng e dum jahkrit ai. Ndai shanhte madawn ai nga gaw chyasi i jahkrung i? Nkau mi gaw jahkrung ma lawm ai law malawng gaw chyasi re. Nga wa ndai ram ram kaba ai sha re gaw ndai ram ram kaba ai nre, ndai ram ram ndai ram ram e lata layung daram ram kaba ai sha re gaw. Ndai u na kan kata de shang ai i nga gaw? Nre n-gup kaw makrang da ai. Makrang da nga yang jahkrit ai kan kaw nre. N-gup kaw makrang da yang le kaw na nang zaibru jang de lung wa yang makrang tawn da rai yang gaw shanhte sha na matu ning rai nga yang she dai jahkrit ai le. Ndai galaw na matu hkying hkum, minute kade ram na ai kun? Ah minute shi manga dang sha na ai gaw e le dung ai chyawm gaw na ai le i raitim le nga Kai Ngawt ni wa nga sa rim nna pru wa yang gaw law dik minute manga, minute shi hte shi manga ram sha na ai gaw. Rai sai i nrai i nga yang gaw nkau mi gaw nang kaw shang wo ra hkran de pru nkau mi gaw nang de na shang nang de pru raitim wo ra de gaw maga mi gaw shara nkaja ai wo ra hkran de lungjaw ning re ai e n-gam le i kyauk-kaba nga sha na shara nhkrak ai. E shanhte gaw law malawng gaw ndai nang de bai ai ndai kaw shara grai htuk ai zaibru jang e dai wo ra akyang ma chye ra ai. E ndai nga rim sha ai Kai Ngawt gaw e hpabaw i ndai shanhte nga rim na pru wa na nga sha na shara grai kaja ra ai. Dai kaw she wa bai wa wo ra nkaja ai re majaw wo ra hkran de nyawng ai. Shara ma yu ra ai wo ra hkran de ma shara kaja ndai de ma shara kaja nga jang gaw nang kaw na shang wo ra hkran de pru rai yang gaw e nga law law nlu ai le. (mani let) Ya ndai htunghkying ya naw galaw ai kun? Ya gaw nnga sai moi na zawn nga ma nlu sai hpa majaw i nga yang gaw ja htu ai majaw le. Ja htu ai majaw nga ni yawng dai wo ra et-sit le i ja rim ai et-sit hte hpa hte nga jang gaw ya na ma ni ma ni dai hpan nchye sai. Masha ni dai hpan nga dai hpan nchye sai gaw, nchye ai. E ya ya ngai hte ngai hte rau rau galaw ai htaw Rada Kawng kaw langai nga ai i ngai rau nga sa hkwi ai dingla wa langai naw nga ai ngai na manang ngai na zawn zawn re, langai gaw Machangbaw kaw naw nga ai. Machangbaw maga kaw naw galaw ai i? Ngalaw sai law ngalaw sai kadai ngalaw sai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0103
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0103

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0103

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shata shu sha ai lam (Origin of the eclipse)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) E shata shu sha ai lam. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw shata shu sha ai ngu hpe hkai ma ai. Shi a lachyum gaw shata htoi ai shana shata htoi ai shana e shata nhtoi mat ai sin mat ai hpe tsun ai. Kaja wa nga jang hpungtang hpaji hku na gaw jan hte shata hte jan a lapran mungkan ga a nsin ka-up ai Dai hpe moi na ni gaw shata shu sha ai nga ma ai. Dai hpe ning nga tsun ma ai. E shata gaw la kasha la sha ngu na tsun ma ai, shata hpe gaw la sha jan hpe gaw num sha ngu na tsun ma ai. Moi dai shata la sha hte jan num sha yan hkanawng kaba hpe shingkawt shingjawng ai. Shingkawt shingjawng jang wa she e jan num sha gaw "Ngai gaw num sha re majaw atsam grai dat ra na re" ngu hka nawng kaba hpe ngalu nawng kaba hpe shingkawt yang she jan gaw rap lu ai dai hka nawng kaba hpe rap lu. Rai gaw rap lu ai hpang shata gaw "Ngai gaw la sha re jan num sha ram gaw n-gun ndat ra ai gaw" nga na kahkan dat ai wa wo ra hkran de ndu na hka nawng kaw "Pruk" rai hkrak ai. E shata kaw pruk rai hkrat ai majaw ndai shata kaw e sin sin mang mang re ai kalang lang hkanghkyi dingla zawn zawn, shu dingla zawn zawn re ai kap ai gaw moi jan hte shata e hkanawng kaba hpe shingkawt shingjawng jang jan gaw tawt lu tim shata gaw ntawt lu na chyang chyang re nga na mung hkai ma ai ndai gaw. Dai majaw manau shadung hta e jaiwa dungsa ga hta "Jan shayi hpaw hpraw nga e shata gam zaura" nga na hkai ai. Nkau mi gaw "Jan shayi nang koi shata gam zau htoi" nga na hkai ma ai. Ndai gaw e dai majaw jang shingla kap ai manau shadung gaw dungyi shata sumla kap ai gaw dungla. Dungla gaw wak wak re re e dai hku na ndai shata shu sha ai lam hpe dai hku na shaleng ma ai. Dai shu gaw npru ai i ya na maumwi gaw shu lawm taw? E dai shu gaw dai shu nga ai i shu nga ai hka nawng kaw shata wa "Prung" rai yang shu e hkumpa chya dat ai e dai hka nawng kaw hkrat ai majaw shu e shata kaw hkumpa chya dat ai wa dai wa grai sin mat ai. Dai majaw shata shu sha ai ngu lachyum gaw ai kaw na pru wa ai. Hka nawng hkrat yang shata wa hkrat yang shata e ma-ut ai mayu ai e dai kaw na bai pru wa ai dai kaw na she shata shu sha ai ngu na she tsun ma ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0104
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0104

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0104

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Zaiwa ni shata gwi sha ai lam (Why the Zaiwa call the eclipse "dog eats the moon")

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) E anhte gaw "Shata shu sha ai ngu tsun ai Zaiwa ni gaw gwi shu sha ai ngu gwi shata sha ai" ngu tsun ai. Hpa majaw tsun ai ngu yang gaw e shata hpe shu sha na rai yang hpawt ni hpawt na de byin na rai yang daina hpa gaw gwi ni grai ka-u ai e hkrit hpa mau hpa nat hpe mi nmu tim shi shi kumla madun ai gaw gwi ni gaw "Wu..." nga gwi shawng ka-u ai majaw Zaiwa ni gaw ndai hpe e "Gwi shata sha ai" ngu na tsun ma ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0105
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0105

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0105

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jummaw hte shayit (Salt mine and hot mineral spring)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) Jummaw hte sha-it gaw shai ai, jummaw ngu ai gaw jum dat grau shum ai shi hpe shadu yang jum lu ai. E jummaw gaw e Shinggai Jummaw, Tum Jummaw, Marau Jummaw, Maru Jummaw ngai chye ai gaw dai ram gaw chye ai. E ya jahkring naw yaw ndai kaw miyat malap ai e Tum Jummaw ndai ndai re, ndai ma Sumprabum makau kaw re. E Sumprabum hte Putao lapran ndai gaw i. Marau gaw maw gaw Mali hka makau Myitkyina hte e Myitkyina hte Sumprabum lapran, Maru jummaw gaw Nmai hkahku de Pashe kaw nga ai. Ndai u Jum gaw u Jummaw ngu ai gaw u ni sha lu ai hpe tsun ai. Sha-it ngu ai gaw dusat ni lu ai hpe tsun ai. Ndai sha-it law dik shara gaw e bum Bum Hpa Bum kaw re. E Bum Hpa Bum ngu ai gaw gara kaw nga ai ta nga yang Daru Bum marawn kaw nga ai, Sumprabum hte Putao lapran kaw re. U jummaw gaw shi gaw U jummaw ngu gaw u ni hka lu ai nre hpun ninghkri ntsa kaw hpun ni laprun ai ten ndai ya na e January htum February praw hkan e dai jum wa jum lawm ai hka wa salu tai yang dai salu hpe u ni e lu ai re marawp ai re dai hpe u jum maw nga ma ai. Ndai u jummaw ngai mu ga ai gaw Machangbaw ninghtawn Shang Hka, Dingshu ga mare e kaw nga ai hpe ngai mu lu ai. Masha ni gara hku na jum lu ai kun ndai kaw na? E ndai jummaw ni kaw na gaw shadu ai e dai jummaw jum hka hpe shadu ai. E jum hka hpe shadu jahkyet yang jum tai ai ndai gaw. E dai majaw gaw moi prat na anhte ni Jinghpaw ni e dubawng ai masha nnga na daram ngu ai gaw ndai jum le panglai shadu ai panglai hka jummaw jum nsha ai majaw moi na ni dubawng ai nga gaw nga ai raitim grai taw ai. Dai gaw hpa majaw ngu yang dai jum a jum kaja sha ai majaw re. Shadu ai jum e jum a majaw re nga. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0106
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd58f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0106

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0106

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wunpawng mung na shingra tara (Kachin state geography)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) Anhte mung ga hta bum marawn law law nga ai. Ndai India ga jarit na bum marawn hpe gaw Daru Bum marawn Dabu um sorry, dai gaw Dabu Bum marawn nga ma ai. E India na gaw Dabu Bum marawn dai hpang ndai Taru hka Danai hka pru wa ai. E lwi ai hka Teng Bum hpe gaw bum marawn hpe gaw Daru Bum marawn ngu ai. Ndai nmai hka hte mali hka lapran kaw gaw bum marawn nnga ai. Raitim a nmai hka hkan nna a bum marawn langai nga ai dai gaw Shanngaw Bum marawn re. Nmai hka hkan nna nmai hka sinna hkran de a Njangyang mare kaw na htaw e Hkindawng du hkra galu ai dai hpe gaw Shanngaw Bum marawn ngu nna, ndai wanleng lam hte Mali hka lapran na bum hpe gaw bum marawn hpe gaw le Kata ga du hkra galu bum hpe gaw Shanghkawng Bum marawn nga ma ai. Nkau mi gaw dai hpe e ya ngai pi bai malap sai dai hpe. Dai Shanghkawng Bum marawn hpe mying langai naw nga ai e. Bum gaw anhte kaw tsaw dik bum ngu na gaw grai nga ai le raitim ndai Hpawa bum gaw a Bumhpa bum gaw sha-it hkrai hpring dem hpring chyat re ai dai kaw sha-it magwi sha-it, sharaw sha-it, tsap sha-it, u ni lu ai sha-it u ni pi gaw u kaba u kaji ni lu ai sha-it san san nga ai. Dai hpa majaw ta ngu yang dai kaw e sha-it nga ai majaw bum ma re ai majaw dusat dumyeng ni grai sharawng ai dai majaw sha-it nga ai majaw re. Bumhpa Bum gaw de sa mayu yang e Sumpyi Yang lahta Lumsha Yang na lapran e Mungyek Hka hku lung wa yang du wa ai. Bum lapran kaw pa layang nga ai i? Nga ai pa layang nga ai. Pa layang hta habaw pa layang nga ai kun? Aw ndai, nre. Wora gaw wora e Anhte gaw Putao pa ngu ga i? Htaw ra anhte htaw de na gaw Putao pa dai she Nogmung Pa, Nogmung mung layang re mare gaw Nogmung pa Putao pa dai hpang she nang Lumsha Yang du yang gaw a Lumsha Yang makau kaw gaw a Hpakant Yang yaw. Hpakant Yang ngu gaw hpu ga nga ai i. Dai na she ndai e Mungyek hto ra Putao Munglang Hku de gaw Hkalang Dam ngu ai nga ai. Munglang hkahku de Hkalang Dam pa ngu nga ai i dai gaw e grai pa ai dai mung grai pa ai grai dam ai. Dai na she ndai kaw gaw wo ra nang Danai pa Hugawng Danai pa ngu gaw dai gaw ntsun ra sa i Hugawng Danai pa rai gaw le kaw Manmaw sinna hkran de gaw Tawra Prang ngu na shamying ma ai. Tawra Prang Gaugwi pa i Tawra prang Gaugwi pa dai gaw grai dam ai. i yinam ta kaw hka chyu tem ginhtawng ta rai yang gaw hka nnga i dai gaw Tingsin Pa yaw manmaw hte manje lapran Tingsin Pa e Man Wing hte e Manje hte Shwegu lapran na Namlim Pa i dan na she wo ra Miwa hkran de gaw Nba pa e dai na she wora Miwa ga jarit de gaw Loije Pa e ning ngu na nga ma ai. Myitkyina makau na pa gaw mying nga ai kun? Ndai gaw Myitkyina pa na wora e Myitkyina pa kaw gaw e Ting Chyang pa le Ting Chyang pa ngu gaw Ting Chyang yang ngu Ting Chyang Pa rai yang gaw wo ra Waimaw hkran de le i e Ting Chyang yang Ting Chyang Pa nga ai dai kaw e wo ra Galang dan le Sinbu kaw gaw galang dan nga ai. Pa nngu sa galang dan bai nga sai le ra kaw gaw i. E galang dan lahkawng nga ai Mali hka sinpraw hkran galang dan e Mali hka sinna Mugaung hte Myitkyina lapran i dai kaw galang dan langai nga ai. Galang dan lahkawng nga ai nkau mi gaw pa hpe dan nga ma ai. nkau gaw pa nga nkau gaw layang nga ma ai. Lachyum gaw maren sha i? E shanhte gaw maren gaw maren sha re raitim e nkau mi gaw yang ngu tsun ai nkau mi gaw pa ngu tsun ai nkau mi gaw dan ngu tsun ai nkau mi gaw prang ngu na tsun ai i raitim ga kaba gaw pa ngu re Hugawng danai pa nga yang gaw grau dam ai hpe tsun ai e. Ndai hka ahkyak ai hka gaw gaw ndai Nmai hka Mali hka? Nmai hka Mali hka Danai hka Danai hka Mugaung hka. Yu anhte kaw mying hka mying bung ai nga ai yaw Dumbung yaw wo ra Manmaw de mung Manmaw lam de mung Dumbung hka ngu danai lam de mung Dumbung hka Dumbung mare ngu nga ai . E Dabak, Dabak hka ngu wo de mung danai lam de mung Dabak hka ngu nga ai htaw ya wan jak n-gun la ai Dabak hka le i Namsan Yang kaw na Dabak hka Gara Yang dai gaw Dabak hka i. Dai majaw Dabak hka ngu yang lahkawng masum nga ai i dai hpe anhte chye ra ai. Dai gara na dabak hka ngu jang gaw dai hku chye ra i. Rai yang gaw ndai Hkrang hka le i Hkrang hka Hkrang hka gaw Mali hka kaw zup ai i htaw anhte daw de Hkrang hka hta hka kaba gaw Chyai hka Da hka i Hti hka ni gaw Mali hka gaw zup ai hka kaba sinpraw kaw na zup ai sinna kaw na zup ai gaw Nambalak hka i Munglang hka Mungyak hka e Hpung Ing hka i Hpung Chyan hka ni gaw Mali hka a sinna maga na zup ai i. Machyang hka gaw san san i? Machyang hka gaw kachyi sha re, kachyi sha anhte gaw a Machyang hka ngu gaw kachyi sha re hkashi kachyi sha re. Murashidi hka gaw gara hte matut ai kun? Aw Mali hka hte matut ai dai gaw a Munglang hka le Munglang hka. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0107
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd590

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0107

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0107

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nra sumshi a lam (Thirty loves)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) E ndai ndai kaw "Nra sumshi" ngu tsun ai. Nra sumshi e ndai gaw yep di na ka yang jaw ai yaw "Nra Nra" Nra sumshi. Ndai gaw anhte Jinghpaw ni na gaw Nra sumshi ngu nga ai i ndai shabrang mahkawn shabrang shada ndai nra sumshi ga shadawn num kasha langai gaw tinang a sumtsaw hpe marit jang i e "E ning hpabaw galaw nga nta" ngu yang "Nra sumshi lu nngai le" nga tsun ai. Grau nna gaw Sinlum Bum Manmaw de na ni tsun ai dai hpe. "Abum sumshi nra sumshi" i bum sumshi din i hka shi hpe gaw e latsa na hka shi hpe gaw latsa "Abum sumshi nra sumshi, hka shi latsa" i ngu na shagawp ma ai moi na ni gaw. Rai yang gaw ndai nra sumshi ngu gaw hpabaw tsun ai ngu yang gaw tinang a sumtsaw, tinang a madu wa tinang a sumhte hte mu mayu ai i shi a nsen na mayu ai i na mayu ai mu mayu ai rai na she masawp mayu ai i tinang a sumtsaw hpe masawp mayu ai yep rai na dung mayu ai i rai na htep rai na dung mayu ai rai na ndai shi a ga nsen hpe na mayu ai i shi a ga nsen hpe na mayu ai e ndai hpabaw i shi hpe lama ma hka ntsin hkawt na du jaw mayu ai. E dan na she ndai sumtsaw sumra lam mung jahta mayu ai i "Galoi wa na galoi la na, ngai hpe galoi la na wa na kaning rai na" nga na ndai e ndai hpabaw i e "Hpang de dinghku de yang gara hku kaning rai na dinghku de na" ngu ai yawng hkra hte e, e yawng gaw ngai ka da ai re wa maisau pa dai gara kaw wo moi ya nga ai. E nra sumshi ngu gaw kaja wa nga sai dai gaw Manmaw Sinli na ni grau chye tsun ma ai ndai nra sumshi ngu hpe.

Extended Data

ID: KK2-0108
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd591

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0108

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0108

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nhkang ru (Nhkang root)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) Ndai gaw nhkan ru nga ma ai. E ndai hpe lap hpe raitim numru hpe raitim maya sha nna wa hpe maw maw chyang chyang galaw la ai. E hpa i nga yang mahkawn shabrang ni shada shatu shala e shatsawm achya hkat yang maya na alap hpe maya na numri hpe maya na e tinang a e manang wa hpe kahtan shabyi nhka hkan e arut chya chye ma ai. Ndai gaw e moi prat na e Jinghpaw Wunpawng ni a Jinghpaw ni a mahkawn shabrang ni shada da shatu shala hkat yang e chya hkat ai e amya hkat ai e numru re ndai gaw. E shi a nsam gaw maya yang maw maw chyang chyang e grai wa mung nhkyeng grai wa mung nchyang re maw maw chyang chyang re nsam pru ai. Ndai gaw tsi ma re law malawng e wa shan law law sha yang wa hpyi wa mun i e kan kata kaw nrawng na matu wa mun jahkrat ndai wa mun shi gaw sha yang grai manen ai shi gaw. E manen ai majaw shi gaw ndai wa shan sha yang law malawng wa shan law law wa du wa tsa shan ni wa nta na wa shan ni rai yang gaw dai hku sha ma ai. Wa mun hpe shatsai lu ai e kan kata kaw pu kaw wa mun ni jun taw ai hpe e kashin ya lu ai si mung re nga na tsun ma ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0109
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd592

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0109

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0109

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Tingrat a lam (Tube to drink liquor)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Tingrat ngu ai gaw ya na English ga hte gaw pipe ngu ai re. Dai tingrat gaw hpa hte galaw ai gaw Numhkye ri hte galaw ai. Tinngrat galaw ai ladat gaw e ndai Numhkye ri gaw ta yungnu e yungdawn ram kaba ai ndai i ri hpan re. Dai hpe lalam hkawng masum galu hkra e daw la nna letma mi sung ai yungnu mi sung ai ga nhkun htu rai dai kaw ading sha bang tawn da na ntsa kaw wa numhkaw naga hpe ka-up, wa numhkaw hpe wan nat wan n-ga hpe e langai hpang langai ding ding di na jahkrat ai. Ndai tingrat hpe kahtet dat jaw ai hkru ram na matu e lahkam mi re kaw wan n-ga langai hkra langai hkra di na shi lum kahtet ai ten hta she kata na pawng hpe e wo dun na shara gang na shara galaw kaw na tsut di jang kata de bunghkraw tai ai. E dai hpe dan rai na galaw la ai tingrat re. Bum ga kaw gaw tingrat hpe tsa yam kaw na tsa hpa i tsa hpa lu na matu lang ai. Tsa hpa lu na lang ai tinang ndai lu ai n-gup hte makrang na chyup na maga de gaw kahtan dinghkawt ngu ai kahtan dinghkawt e letma yungnu masum mali ram galu ai kahtan dinghkawt hte chyawp e tinang lu ngut jang shaw, manang wa a dinghkawt bai chyawp shi lang ai bai chyawp bai ngai wa bai lu e dai hku rai na ndai gaw salang u-gut gu ai ni e law malawng moi prat e galaw lam ni. Ngai gaw Chyahpwi ga e Pashe ga e ngai ndai tingrat hte tsa hpa lu ai kaw lawm sai. Chyeju kaba sai. E ndai anhte Jinghpaw ni Wunpawng sha ni moi gaw tsa lu ai tsa hpa lu ai lau hku nlu ai. Ndai tsa ndum kaba na tsa shaw la ai ladat i dai gaw hkaitsin ngu ai hte tsa shup la ai tsa hkawt bang ai. Hkaitsin ngu ai gaw e dawng lahkawng ram galu ai kaba gaw lagaw yungnu ram kaba ai. Dai hpe sha tsa ndum kaw hprut di bang na she e hprut di bang na she wo ra shaw na rai yang gaw ntsa maga na magap hte ntsa maga na gaw e yungnu hte magap ning di na shaw, shaw jang ndai hkan e tsa nhkrat ai. Wo manang wa kawk de du yang gaw ndai yungnu hpe ning di bang yang gaw shi hkrai rut rai lay-hpi-ar le i nbung a majaw. E dai hku na moi na ni gaw ndai hpe gaw tingrat nga ma ai sorry hkaitsin nga ma ai yaw hkaitsin nga ma ai. Wo ra hkaitsun ngu ai gaw hkaitsun ngu ai gaw ndai hkaitsin kaw wo ra bunsap tsip shakap ai bunsap tsip shakap ai. Dai gaw hka jen ai tsa, apa ni nlawm na matu shi gaw grau kaba ai i shi gaw kaba ai. Dai hpe gaw gara hku di i ngu yang gaw tsa e shalau da ai sha kabun da ai ndum kaba kaw na e dai hkaitsun hpe dip bang, dip bang jang she htaw apa ni gaw nshang ai wo bunsap tsip e shinggang ai majaw chyi ai mi rai nshang ai. Dai shaloi she e lata lahpan de "Ning di" e ning di ka-up di na she ning di shaw la na wo kaga de bai bang ning di na bai bang ai. Dai gaw hkaitsun e. Ndai gaw anhte na moi na ndai tingrat, tingrat hpan sha gaw raitim kadun ai hpe gaw hkaitsin kadun nna kaba ai hpe gaw e hkaitsun paik galu hpe gaw tingrat ngu na tsun ai. E hpan masum lang ai moi prat gaw. Ngai gaw dai hkaitsin ma tingrat ma e hkaitsun ma dan rai na e tsa lu ai i tsa pyi lu ai kaw mung ngai nan lawm ga sai le i. Tsa pyi lu ai kaw lang ai rai nga ndai gaw law malawng gaw.

Extended Data

ID: KK2-0111
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd593

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0111

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0111

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gintan ai ginten ai lam (Young men and women singing to each other)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-09

End Date

2019-02-09

Description

Transcription (La Ring) E moi prat e ndai mahkawn shabrang ni e gaw shada da shatu shala hkat shachyen hkat ndai gaw shachyen shaga ai lai hpan mi re. E ndai shachyen shaga ai gaw ndai le nam de bu hkawm shing nrai bungli sa galaw jang wo ra kawng kaw hpun hta e shatmaw shatmai tam namlaw namlap tam re mahkawn shabrang mu jang ndai hkran wo ra hkran kaw mu hkat ga shadawn yi pun yi ra yi pun kaw wo ra daw de kamu si di ndai de mung kamu si di e hkaraw gaw din rai jang e mahkawn shabrang shada shayaw goi goi na goi goi na e shatu ai shala ai gasan san hkat ai dai hpe gintang ai ningte ai gintang ai nga tsun ai. Dai gaw grai si mani ai ga shadawn mahkawn "Nang gaw mahkawn rai kun, nang gaw shabrang rai kun dinghku la i dinghku num i, nang e sumtsaw ga tsun yang mai na i nmai na i" nga yang rai yang gaw "Nang kaw madu lu ai i madu nlu ai i, sumtsaw lu sai kun nlu sai ai kun nga na e ningchyin chyin ai goi goi let san hkat jahta hkat e dan rai na e tsun ai. Rai yang gaw kalang lang gaw ndai wa e mahkawn ni mung mahkawn si hkrai si hkrai feeling byin ai hkam sha na tsun ai ga nga ai. La mung e hkam sha na tsun ai ga nga ai la shabrang ni mung rai yang gaw num ni gaw law malawng kaning nga tsun ai i nga yang e madu wa sumtsaw hpe marit yang lam hkawm let marit yang wa shi hkrai shi hkrai myit shingran hta shing chyu chyu ginte hkat ai i. E kaning nga i nga yang gaw wo ra e ningchyi ndai ningchyi seng galang hpe shabrang shatai ai e tinang a sumtsaw shatai ai. E galang hpe e sumtsaw shatai ai tinang a sumtsaw malai shatai ai le e dai kaw dai kaw ning nga tsun ma ai "Ningji seng galang e nau hkum yawn lo nau hkum yawn lu wo wo wo nang dung ai hpun lakung e mung hpya sha e lo" nga na tsun ma ai dai e ndai ya na ga hte nga yang gaw mahkawn shabrang shada grai sexual e grai ra marin ai madu wa hte kanawn na i e tinang a sumtsaw hte kanawn na hpe grai marit jang e galang hpe sumtsaw shatai nna galang shi dung ai hpun dung kaw hpya sha e ngu na tsun ma ai moi na ni gaw. E dai hte rai yang i ram kau sa law dai lam gaw. Dai kabung dum ai shana mung galaw ai i? Dai gaw ya na gaw ndai ningchyin chyin ai gaw wo ya ndai wa la ginhtanwg ngu tsun ai i ndai e Jinghpaw ga gaw wa la ginhtawng ngu gaw ginhtawng ta nwi-ya-ti kaw re. Raitim wo ra grai kahtet ai ten nre ya aten hpe tsun ai ndai wo lamu de galang kaw "Nyau nyau nyau" nga nga wam ai le galang langji nyau nyau nga jang marit madu jan aw sumtsaw wa hpe marit yang e ginte ai tinang hkrai tinang, tinang gaw shayi sha num sha wo galang hpe gaw sumtsaw shatai, rai na myit hta marit ai hpe bai tsun ai.

Extended Data

ID: KK2-0113
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd594

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0113

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0113

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga shagawp galaw ai ladat (Verse making)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-28

End Date

2019-02-28

Description

Transcription (La Ring) E Jinghpaw ga shagawp ka na matu lam lahkawng hpe chye ra ai. Langai gaw ga yi ga la ngu ai chye ra ai, lahkawng gaw ga shagup e nga ngau gup nkau mi gaw ga shagup tsun ai nkau gaw ga ngau gup tsun ai ndai chye ra ai. Dai kaw gup ngu ai gaw lahkawng hpe tsun ai. E ga shadawn ndai ga shagup hte seng na shawng tsun na. E "Prat tup jaw lup" ngu ai ndai "prat tup" hte lup "jaw lup" ngu na e dai hku tsun ai. Dai na "Jinghku Jingyu" "hku" hte "yu" hpe gaw ga ngau gup, dai na "Yu nan yu san" ngu ai gaw mayu ningnan dai ni gaw grai san seng ai ngu na "Yu nan yu san" ngu tsun ai. E ndai gaw ga shadawn "Goi e shang e" nga ai ni gaw ga ngau gup shawng na "e" hte "e" "Goi e shang e" nga ai gaw e ning re hpe gaw ga shagup. Ndai gaw ga hkaw lahkawng lawm ai ga shagup re ndai gaw. E masum lawm ai gaw "Tsawra e" tsaw-ra-e masum n-ja e i "n" nga ai langai "ja" nga ai langai "e" nga ai hte masum "Teng sha le" i nga ai ni gaw ga brum masum re majaw gaw ga brum, brum masum hpe tsun ai brum ngu gaw masum hpe tsun ai. E "Tsawra e n-ja e teng sha le kam rit yaw" ngu ai ndai gaw mahkawn. E dai gaw music bang yang gaw mahkawn yungwi tai wa ai i. Dan na mali gaw e ga hkum tsun ai shi gaw mali re majaw. Ga shadawn "Ningbut npru" "ning" langai "but" langai "n" langai "pru" mali, "Ningbut npru, makru ntu" i. "Arawng mala, wan yam shama, mare bya ai da" nga ni gaw mali mali i. Ga shadawn ndai kaw "la" hte ndai kaw "ma" hte "da" hte i mahku bung ai. E ndai tone vibration bung ai le i e nbung yang gaw njaw ai. "Da" nga ndai hpe "da" nga "ma" nga yang gaw shi na wo ra hte nbung ai majaw ndai ga yukap mahku wa bung ra ai i ndai gaw. Ga shadawn dai kaw masum hpe mung lang ai nai ru "Nai ru kaba gaw mu" langai lahkawng masum mali manga kru "Jan gaw du" masum hte kru dai hku mung lang ai i. "Mu" hte "du" hpe ga shagup lang ai ka-yan Myen ga gaw ka-yan nga le i. English ga gaw "Rime" nga na kun e rai yang gaw "Du galu shayat, baw kaba gumwat, tengman ai maga de gum, kaja ai wa hpe karum, darawng kanu dara wa hku" e "nu" hte "hku" hpe e dai hku ga shagawp gawp ai. E ndai baw ga shagup chye ra ai ga shagawp ka na nga jang. E ndai kaw e nsi note bang na i mahkawn chye ka na matu gaw ga shagup shawng nnan ga shagup hpe shawng chye ra ai i. E ndai kaw nkau mi gaw ndai ning nga ai ga nga ai nkau mi gaw "San seng yang hkam kaja ai" i. E ndai hkam kaja ai hpe bai la ai nangkaw ndai jahtum na "ai" hpe gaw la kau "hkam kaja yang myit pyaw ai" rai "ai" hpe ngam da dai "myit pyaw" ngu hpe la na "Myit pyaw yang asak galu ai" e dai hku ma shagup ai nga ai. E ndai gaw grai madang tsaw ai i. Ndai hpan e na zawn nang kaw "galu" e "galu" hpe ndai "Yep re dung ai du mung" ndai "mung" hpe bai la ai "mung ai lamu" "mu" hpe bai la ai "mu ai gaw myi" "myi" hpe la ai "lamyi myi ai gaw kawa" i ndai "kawa" hpe bai la ai "kawa ai gaw tsap" "tsap" ai hpe bai la ai "tsap ai gaw Jinghpaw" "hpaw" hpe bai la ai "hpaw ai gaw hka shi" i e hka shi. Rai na she ndai kaw matut nna "Shi nga ngoi ai gaw nbung" "bung" ai hpe la na "bung ai gaw chyingnam" "nam ai gaw jum, jum ai gaw lata, ta ai gaw shinglet, lare n-ga" "ga" hpe bai la ai "ga ai gaw gumhpraw" "hpraw nga ngoi ai gaw hka shi" "shi" hpe hka shi hpe bai la ai "hka shi hte nga" "nga" hpe bai la ai "nga hte hka shi nmai hka ai da" i. Dai hpe "Hka hte nga zawn si ten du raitim nhka" i hka kaw nga nga ai, nga kaw hka nga ai i nga nga ai kaw hka nga ra ai. Nga nnga ai hka gaw nau wa akyu nrawng ai le i rawng gaw rawng tim i. Dai majaw "Nga hte hka, hka hte nga" dai hpe yungwi mahkawn kaw e hpabaw kaning ngu shagawp i ngu yang gaw e "Hka hte nga zawn si ten du raitim nhka" nga ai mahkawn ni dai hku na dai kaw na la na shagawp ai dai gaw grai jaw ai le i. Ndai gaw moi prat na ndai hpan chye ai masha nngai sai ya gaw i nnga sai ngai pyi gaw mi kaw na sawk hkrai sawk sagawn nna lu ai re. Rai yang gaw ndai kaw langai mi naw nga ai e anhte Jinghpaw ni na ga shagawp. Ndai ma ga shagawp langai mi re ndai gaw e ndai gaw palam la hte hpang ai i. Nang kaw palam la hte jahtum ai i. Ndai kaw jahtum ai ga hpang ai ndai kaw jahtum ai e dai hpan dai hpan ma ya gaw ndai hpan ma chye ai masha nnga sai i. E ndai "Palam la e nhkyi shap hparai nhkyi shap wa shat wakang daw na shap hparai wakang daw wa yaw na daw hparai wa yaw na wa sau shaw na wa sau hpa di na mahkyeng di chya na mahkyeng di hpa di na htawng hkun nhpye da na htawng hkun nhpye hpa di na sumtsaw maran ga na hparai sumtsaw maran ga palam la daram pyi sadi ndung ai majaw sumtsaw maran ga na sumtsaw jahka na" nga. Ndai gaw Myen gaw ndai "Shwe tsun nyo ba ko lu luk we ba de, ma htwe lu luk we ba de" nga ai i "Ma htwe ata hka la de, chaung nge ye ne say pa may" nga ai e anhte kaw mung moi ning nga ai nga wa sai e dai Myen kaw chyu nga ai nre. E dai re anhte na mi na anhte a ga ndai hpabaw i ga ga shagawp ka na nga jang dai chye ra ai. Lahkawng gaw hpabaw chye ra ai i ngu jang gaw ndai ga yi ga la ngu ai chye ra ai. Ga yi ga la ngu ai gaw ga lachyum ga manaw English ga gaw context nga ai i context nbung ai lahkawng hpe i. Ga shadawn lachyum hpe htuk manu ai hku shagawp ga nga ga shadawn "Num wawn num la" mayu ni gaw num wawn ai i dama ni gaw la ai "Num wawn num la" i num nwawn na la yang gaw lagu la ai kun, hprawn la ai kun i dai hpe tsun ai. "Num wawn num la" ngu ai gaw ga yi ga la re. Num wawn ai gaw ga yi la ai gaw ga la i grau manu dan ai hpe shawng kaw tawn ai, loimi hpang e gaw loimi shi na loimi power kaji ai dai hpe hpang e tsun ai dai hpe ga la i. Dai majaw e ga shadawn "Shawng myit taw yang hpang myit law ai" ngu gaw shawng e galaw ai bungli myit nkup jang hpang de yak hkak ai maru mayak law law byin wa ai. Dai majaw shawng nnan galaw jang gaw hkum tsup ra ai, dai hpang hpang de galaw ai gaw myit nlaw ra ai. Dai shawng kaw nkup ntsup yang gaw hpang kaw e dai hpe ga yi ga la nga ai. Dai gaw ga shadawn "Nu jin jinghkai, jinghkai wa li" ngu ai "Noi yi noi la" i. Noi yi gaw hpan mi noi la gaw hpan mi lachyum nbung ai noi yi noi la nga tim. Dai na lawu lahta i lawu lahta i "lahta lawu" ntsun ai i. "Yu dung yu sa" i "Yu nan yu san" nga "Yu dung yu sa" nga "Hkai lu hkai sha" hkai ai hte lu ai hte hpabaw seng ai i. Hkai ai hte lu ai gaw hpabaw seng ai, namsi hpun lwi dwi si hpun hkai si si dai lu ntsin lu i "Hkai lu hkai sha" ngu i. "Rem lu rem sha" ngu gaw rem ai gaw dumsu nga bainam rem chyu lu rai "rem lu rem sha" ngu Jinghpaw ga gaw grai madang tsaw ai i. Dai anhte gaw dai hpan nchye jang she hpa ahkyak nshatai yang ga shagawp ni i dai hku re. Dan na "Hkwi lu hkwi sha" i Myen gaw Myen gaw "Atauk atsa, atsa atauk" sha ai hpe shawng tsun ai i. "Atsa atauk" lu ai hpe gaw hpang e tsun ai anhte gaw nre anhte Jinghpaw gaw lu ai hpe shawng tsun ai sha ai hpe hpang e she tsun ai. E Myen gaw nhtang hku tsun yang gaw e "atsa atauk" hpe "atauk atsa" ngu yang gaw tsa lu tsa sha ai she byin wa ai. Myen ga hte anhte na context ndai concept nbung ai le i. Ding rai gaw ning re chye jang she ga shagawp chye ai le i. "Tam lu tam sha e tam lu tam sha" i "hpa lu hpa sha na" nga i e dai gaw hpa lu hpa sha na nga "lu" ai hpe "Hpa sha hpa lu na" nga ntsun ai. E "hpa sha hpa lu na" nga yang gaw Jinghpaw ga nre dai gaw i. "Yi wawn yi wa gaidaw gai da" ngu yi wawn yi wa ngu gaw e gaida ni a myit gaw n-ngang ai yi wa zawn nbung bung yang ning rai kanga ai i gaida ni gaw i dai hpe yi wa hte shabung ai i shanhte a myit masin hpe i "Yi wawn yi wa gaidaw gaida" "wa" hte "da" hpe ga shagup la ai le i. "Ningsin ninghtoi ningsin ninghtoi" "sin" ai hte "htoi" ai hpe dai yu "Ninghtoi ningsin" ntsun ai. "E hka hku hka nam" e hka hku hka nam ngu "Hka nam hka hku" ngu ntsun ai "Hka hku hka nam" she tsun ai. Rai na "Ashawng ahpang" i ashawng ahpang ngu shawng de "Ahpang ashawng" ntsun ai "Ashawng ahpang" tsun ai she jaw ai i. Bai na sinpraw "Sinpraw sinna" i sinpraw hte sinna, sinpraw gaw hpa majaw sinpraw ngu ai nga yang Jinghpaw jan pru ai majaw sinna ngu gaw jan shang maga. Rai yang ding dung ngu gaw hpa majaw, ding dung ngu gaw hka shi law law hka hpawk ginra pru ai shara re majaw ding dung. Dingda gaw dingda ngu gaw hka law law lwi shang ai hpe tsun ai. Dan na kashu kasha "Kashu kasha" ngu gaw kasha shawng nga ai hpang e kashu lu ai raitim kashu shawng tsun ai, hpa majaw anhte Jinghpaw concept kaw gaw kashu nlu na si yang gaw myi man nnga ai. E tsawra myit hpe shadan ai le i dai majaw kashu shawng tsun ai. "Kashu kasha" Myen ni gaw English ni gaw dai hku nre. Shanhte gaw e kawa e thar-myay-myit nga tsun ai anhte gaw dai hku nre. "Kashu kasha" e dai gaw htaw langai hpe jau na tsun ai i. Bai na kashu kahkri ngu gaw e kashu kahkri ngu gaw num maga na shangai wa ai hpe num maga na shangai wa ai hpe gaw kashu kahkri ni ngu. E la maga na gaw kashu kasha ni tsun ai bai la maga na gaw kashu kasha ni i. Num na num maga na ya nye kasha na num kasha ni kaw na shangai ai gaw kashu kahkri ni ngu. E la sha maga kawn shangai ai ni gaw kashu kasha ni re hpe gaw anhte chye ra ai. Rai yang gaw ngai gaw ndai labu palawng bu ai hpe shawng tsun ai i. Myen gaw eain-gyi-long-gyi i e long-gyi-eain-gyi ntsun ai. Anhte gaw labu hpe shawng tsun ai ndai hpe magap ai gaya magap ai le i e (mani let) labu palawng ngu tsun ai. Shing na Myen ni gaw eain-gyi-long-gyi nga tsun ai e. Rai yang gaw "Baw bam baw hkaw" "baw bam" gaw hpan mi baw kaw hpa raitim mai ai i. Baw hkaw ngu ai gaw htung hkying hte seng ai i. Rai yang gaw "Jan pru jan shang, shani shana, lani lana" shani shana ngu ai gaw duty hpe tsun ai Jinghpaw ga gaw. Jahpawt hkying jahku na hkying shi lahkawng hkying masum, shani lit shani shabrai sha ai, shana shabrai sha ai shani shana gaw lit hpe mahta na tsun ai ga re. Ndai hpabaw i lani lana ngu ai gaw nayi hkum hkun mali e lani lana ngu e lani mi gaw nayi hkum shi lahkawng, lana mi ngu gaw nayi hkum shi lahkawng e shan pawng dat jang na yi hkum hkun mali dai hpe gaw "ya" ngu ai i majoi joi ntsun ai. Rai yang gaw e loi galu na tai ai loi jahkring da u. E ndai lam ni gaw ga yi ga la ngu ai hpe ga shagawp ka na nga jang ga yi ga la ngu ai hpe chye ai chye ra ai ngu ai hpe shadan ai re e sakse ni re. E ga yi ga la nchye jang gaw e anhte a ga wa manu ndan ai. Ga yi ngu ai gaw lachyum grau rawng ai ga la ngu ai gaw ga yi hpe madi shadaw ai ga i. Shan lahkawng gaw ga shadawn num la nga jang e yi la nga jang ga shadawn "Gumgun gunhpai" ngu yang gaw gumgun ngu ai gaw yi hpe tsun ai gumhpai ngu ai gaw la hpe tsun ai. Dai majaw Magawng ni gaw kawa hpe "Hpai" nga tsun ai gaw dai majaw re. E dai majaw i gun ai ngu gaw num ni sha amyu shayi ni sha gun ai la ni n-gun ai raitim madung gaw gun ai ngu gaw ma gun ai ngu nna tsun ai. Dai majaw gun ai ngu gaw "Gumgun" ngu gaw num "Gumhpai" ngu gaw la i. E dai gaw e ga yi ga la lachyum hpe shaleng ai ga ni re. E rai na ndai moi na anhte ga yi ga la ndai kanu kawa hpe shakawn ai gaw "Nu jen chyinghkai, chyinghkai wa li" nu jen chyinghkai ngu gaw kanu hpe tsun ai chyinghkai wa li ngu gaw kawa hpe tsun ai. Kanu gaw hpum ai rem ai woi ai kawa gaw nli bang ya ai i dai hpe kanau gaw hpum ai. Dai majaw e moi na ni gaw shangai chyinghkai ai nga ma ai i. Num mung la mung shangai chyinghkai ai nga jang gaw lahkawng yan lawm ai. Shangai ai ngu gaw num hpe tsun ai raitim shi na hpang na ga shaprat ai ngu gaw la hpe tsun ai. "Shangai shaprat" ngu gaw shangai ai gaw num hpe shaprat ai gaw la hpe raitim shan lahkawng yan hpe kahpyawn ai ga gaw shangai chyinghkai ai ngu tsun ai i. E chyinghkai ai ngu gaw dai rai she chyinghkai nu chyinghkai wa ngu gaw grai manu dan ai i. Dai gaw ga yi ga la hpe chye ra ai ngu ai i. Ga shadawn mayu dingsa hpe tsun ai ga mung "Yu dung yu sa" i. E mayu nnan hpe gaw e "Yu nan yu san" ngu tsun ai "Yu nan" ningnan e "Yu san" ngu gaw san seng ai i e myit san ai kraw lawang san seng ai "Yu san yu nan" ngu na ndai gaw e ndai shada da i e anhte gaw ndai ga hpe grai manu shadan na ga shadawn ndai "Hkai lu hkai sha" hkai ai hte lu ai wa hpabaw seng ai. Hkai ai lu ai hkai sha ai ngu gaw ga shadawn namsi hpun lwi dwi si hpun hkai na lwi dwi si ntsin lu mu i sha mu nga e hkai lu hkai sha. "Rem lu rem sha" ngu ai gaw dumsu nga wuloi ni rem na chyu shup lu mu nga ga re. Chyu shup lu ga nga ai ga re dai majaw rem lu rem ai gaw dumsu nga bainam i ndai gaw shu shup rem lu rem sha nga na tsun ai. E Myen ga hte gaw atsar-atauk sha ai hpe shawng tsun ai. Ndai hpe nhtang hku tsun jang gaw atauk-atsar nga yang gaw tsa lu tsa she ai hpe tsun ai dai maga de yawng ai, anhte ga gaw tsa lu sha malu masha hkwi lu hkwi sha tam lu tam sha hpa lu hpa sha i lu ai hpe shawng tsun ai. Ntsin hpe shawng tsun ai apa hpe gaw hpang e she tsun ai. E dai gaw systematic ndai htuk jasat jaw jaw ga hpe hkaja ai lam re. E rai na ndai ga shadawn "Ningsin ninghtoi" ningsin ngu gaw e e ningsin ninghtoi ngu ninghtoi ningsin ngu ntsun ai ningsin ninghtoi sha tsun ai. Nkau mi gaw dai hpe ka spoken ga shaga rai yang gaw nsin nhtoi bai nga wa ai i ndai gaw ga madung gaw ningsin ninghtoi re. E "Kashu kasha" kasha nga ai hpang she kashu lu ai hpa majaw kashu hpe shawng tsun ai, kashu gaw salang langai mi kashu nmu nna si yang gaw matsan shayan nga na tsun ma ai. Kashu myi man mu na si yang gaw arawng nga ai i dai gaw chyum laika hta gaw kasha gaw arawng sadang asak kung ni a arawng sadang kashu gaw asak kung ai ni a janmau re nga, dai janmau lu ai ga re. Dai majaw anhte Jinghpaw ga kaw "Kashu kasha" ngu na tsun ai. E "Kashu kahkri" e kashu kahkri ngu gaw kahkri shawng lu ai tinang a kasha num sha hpe la ai wa gaw kahkri raitim kashu kahkri e tinang a kasha num kasha hte kahkri kaw na mayat maya ai hpe gaw kashu kahkri ngu tsun ai. E kashu kahkri lam yan ngu gaw aru arat ting ru sai ting hpe tsun ai i e kashu kahkri nga jang. E dai majaw anhte ga gaw "Kashu kahkri ni" ngu jang gaw num sha kaw na mayat maya ai ni hpe yawng kashu kahkri ni, la kasha ni kawn mayat maya ai hpe gaw kashu kasha ni ngu tsun ai. E dai chye ra ai dai gaw ga yi ga la a lachyum re. Moi na ni gaw "Ga tsun ga la" e "Hpun kawa" hpun nga hpe shawng kawa nga gaw nambat lahkawng i hpun kawa tsun ai "Kawa hpun" ntsun ai. Kawa hpun ngu yang gaw lachyum kaga rai sa. Kawa hpun ngu tsun gaw tsun ai raitim ju hpun kaw na hpun re kawa hpe "Kawa hpun ju mu" nga jang gaw ju hpun kawa hpun nre kawa re dai hku tsun ai i. Rai na anhte dai shalwi hpe tsun ai kaw mung shalwi lwi hkrawn shalwi lwi hkri shalwi lwi dwi shalwi lwi me shalwi lwi pawk lwi mu lwi hpawm lwi gyin e "Lwi hkrawn" ngu gaw shauk ngu gaw nam na shauk, lwi hkri ngu gaw tan-pa-yar e ya na ya sha hkai ai nre dai lwi me ngu gaw. Lwi pawk ngu gaw Myen ga hte gaw nchye ai ndai grai hkri ai i. E lwi mu ngu gaw grai hkri ai kaba hpan i e lwi hpawm ngu gaw ya na hku gaw shauk-pan-ti i. Wo ra gaw lwi gyin ngu ai gaw shauk-tha-hkwa i e moi bum ga e anhte gaw sha sai ndai grai mu ai e kata na shan ntsin nrawng ai shan chyu kumgyin zawn zawn re dai hpe lwi gyin ngu ai re. Rai na anhte ndai ga shagawp ni ka na laika ka na nga jang gaw nbung a lam hpe tsun chye ai i. "Nbung bungshi" bung shi gaw e nau nlapyin ai bungshi, shi gaw masha myit hpe shapyaw ya ai e dai gaw bungshi e nga ma ai. Myit shapyaw ya ai hpe i e "Bungli" ngu ai gaw loimi e shi gaw bungli ngu ai gaw hka dat loimi lawm ai shi gaw hka loili lawm katsi gaw katsi ai. E bungli katsi nga ai i ga shadawn mahkawn hta gaw "Bungli katsi e rau bung wa rit" nga ai gaw bungli hpe tsun ai i dai gaw. E hpri hpri hpri hpri rai na i shi gaw bungli, bung hpri ngu gaw ndai gaw mam lap matsit ai nbung. Ndai mam ni kabrawng wa ai aten hta langai hte langai mam ni awng na matu ndai n-moi pu, n-moi pu hpe shakap ya ai Myen ga gaw wut-mung-ku-say-te-le dai hpe bung hpri nga le i. E "Bung yau" ngu gaw ya sha e dingda maga na bung dat loi hkring rai yang ndai nbung wa dingdung kaw na dingda kaw na bung dat e dai nhti nhtang re bung ai nbung hpe gaw "Nbung bung yau" nga tsun ai. E "Nbung bung hpawt" ngu ai gaw hpaga nbung trade wind i kone-te-lay ngu dai hku tsun ai. Trade wind English ga bung hpawt ngu gaw shi gaw akyu nga ai nbung. Ndai gaw law malawng anhte bum ga kaw gaw mam jahkrat yang i hkauna yi hkan mam jahkrat yang ndai lahpyaw hpyaw yang e htoi loi dum na lahpyaw hpyaw yang sa ai nbung mam hkyep mam lep ni hpe shapoi ya ai nbung e i ndai gaw bun yau aw bung hpawt re. E "Bung ga bung ja" ngu gaw kahtet ai nbung kahtet ai shani bung ai nbung hpe gaw bung ga bung ja ngu ai. "Nbung laru" ndai gaw yawng chye ai nbung bung tsin ndai gaw grai katsi ai ndai hka dat lawm ai dai majaw nbung bung tsin i. Nbung bung tsin ngu ai gaw e hka dat lawm ai nbung katsi ai hpe, e "Bung hpoi" ngu gaw manai makai rai na nhpu ni hpe shapoi ai nbung hpe namlap ni hpe shapoi ai nbung hpe bung hpoi e Myen ga gaw lay-way nga le i dai re. Bai ndai anhte a ndai "Prat tup jaw lup" nga "tup" hte "lup" gaw e ga gup gasi lahkawng prat tup jaw lup, rai na "Jinghku jingyu" "hku" "yu" mahku bung ai i ndai majaw bung ai. Bai "Yu nan yu san" yu "nan" hte "san" gaw mahku bung ai. E yu nan hte yu san mahku bung ai e ning re ni chye ra ai. E ga ngau masum lawm ai gaw hpabaw i ngu yang gaw "Tsawra e" tsaw-ra-e masum n-ja-e masum e teng-sha-le masum e dai gaw ga brum i masum re majaw ga ga brum wo ra lahkawng gaw ga grup ga gup i. Ga ngau gup ngu ga ga shagup nga ga i. Rai yang gaw mali re mung nga ai e masum re mung nga ai. "Arawng mala wan yam shama mare bya ai da" nga ai ni gaw i kalang lang "Du galu shaya baw kaba gumwat tengman ai maga de gum kaja ai wa hpe karum darawng kanu dara wa hku" nga ai ni mung moi na dumsa jaiwa ga kaw ga shagup hkrai re. Ndai gaw dumsa jai wa ga re ndai gaw i. E anhte ning rai ga ga ngau lahkawng lawm ai ga gup masum lawm ai ga brum mali lawm ai hpe gaw e ga hkum e mali a lahta de gaw kaning ngu ai nga yang gaw mali a lahta de gaw e ga ga ngau gup i ga shagup ngu na tsun ai e Myen gaw e na-lone-sat-kabyar nga jang gaw Myen ni gaw na-lone-sat-kabyar hpe gaw e "dwi, e dwi cho" nga ai. Masum hpe gaw "Tari cho" nga ai mali hpe gaw "Lay cho" ngu ai de lahta de gaw "Dwe cho" bai nga sai. E Myen gaw lahkawng hpe "Dwi" nga ai le i English ga gaw double nga ai le i Myen ni gaw dwi nga ai gaw dai double hpe i. Dai hku re rai yang she ndai e ga shadawn moi na ni gaw ndai numwawn numla kaw mung ga shagup hte tsun ai i ga shagawp hte tsun ai. E kasi gaw num hpyi sa yang na mayu nta de du yang na shakawn ai ga gaw "Yu du sumnu hpung san hka hku majan lam ta lu ni e nampu nampan pu ai kaw gat bu gat nyen kasu shayi chying hkawn nga ai kaw dama manam pru ngai ai hte maren du sa ai ni dama su sa ai, dama marung dama sumkrung ni a dat kasa manawng kaja gun ai ni rai ga ai law, nga (fish) hpe mung ra nawng hpe gaw nja ai hte du sa ai ni rai ga ai law" ngu na tsun ma ai mayu nta de du jang. Dai yang mayu salang ni gaw dai kaw san da ai salang ni gaw "Ara law shang wa marit law du wa marit law kabu hkalum lu sindai masin su kabu gara hkalum la ga ai law" ngu na tsun ai. E mung jahta ngut ai hte ndai jaw ya ai ri nhtu ap ya ai ga mayu du wa e ap ya ai ga gaw "Mali kaja ninghtoi zinghka wunang dung daini wunli lu wundan gu wungau du u ga law, ngai yudung yunu wa e mung shakawn jaw ga shakawn jaw nngai ya ndai lahprin hprin ai ri jawng lahprin hprin ai htingnawng gaw shapawng ning gun mung rawng shaman ga mung awng u ga ngu sakse sak kan marai mungga mahtai rai e bum shagu wan tu hkaraw shagu de mu lamu na shagan zawn law zaibru zawn majaw myit ga law. Ya ngai yudung shawa lu hka shawn hka hku e shaman ai ga gaw kanoi zawn bra gat hku zawn labra myit ga law mali hkanu zawn ngang hpungmai hka tung zawn kang sinpraw maga de ja tam tim ja mu sinna maga de ja tam tim ja lu gumring gumrat gumja gumhpra sut su sut ing nga myit ga law" ngu na tsun ai. E dai hpe dama de na hkap tau la ai ga gaw "Yudung sumnu hpungsawn hka hku magam ta lu ni jaw ya ai ri nawng htu nawng hpe la nna wa na ga ai kabu na she gara na ga ai u krang naw zawn shaga na ga ai nanhte mayu ni hte gaw hka hkau nga ning leng nja na ga ai hku nga ninglen nhka na ga ai mayu ni shaman ai ga gaw anhte ni a ntsa dik tup wa u ga law" ngu na e hkap la ai. E ndai gaw ga shagawp hte moi na ni ga shagawp hte e numwawn numla ai jaiwa dumsa ga ni i dai hku na lang ai. E ndai gaw e sakse re lalang lang ndai ga shagawp ka ai laika ka ai gaw ga malai mung chye ra ai. E ang ai kaw htap htuk ai kaw bang na matu shaleng na matu ga shadawn "Jasam ga kam mayam hkamau sha ai bainam" i hpa majaw tsun ai Jasam a ga kam yang gaw mayam tai ai da dai hpe hpa hte shabung ai ndai ndai nra tim nre teng ai hpe ntsun gwi na jasam ga kam, jasam ni ahpyawp ai kaw lawm ai ga kam dai gaw mayam tai chye ai. Dai hpe hpa hte shabung ai ngu yang grai bainam ni gaw hkamau lap grai sha ra ai. Moi prat e bainam lagu ai ni gaw e hkamau lap di nna shalen la la le masha nnga ai kaw bainam hpe gyit kut di la dai zawn byin chye ai dai hpe shadum ai ga re i. Rai yang gaw "Ngoi ngoi ai gaw mungkan ting gara asi rai yang gaw kachyi sha" ngu ai gaw mungkan ting gara hkra mu gara ai mu ngoi ai dai hpang htu ai marang gaw kachyi sha re i. E ndai gaw e mayu ni hpe grai hkungga ra ai mayu ni gaw jaw mi jaw mi nga na rai ai raitim mung jaw na jaw na nga na njaw na ngu nmai tsun ai lu ai shani kachyi sha raitim sa jaw i sa hku hkau la e nawng hpe nja ai e "Nga hpe mung ra nawng hpe mung nja ai" nga ga hte maren aten shagu sa jaw ra ai dai hpe tsun ai. E kalang lang gaw ga malai langai hte sha ga lachyum lahkawng masum tsun dan ai. Lama ga shadawn gaw "Tsi kaja gaw ndwi jinghku ga gaw nngwi" dai hpe sha "Tsi kaja gaw hka jinghku ga gaw hta" dai hpe sha "Jinghku ga gaw sheng mareng jasam ga gaw si mani" nga na tsun ma ai. Ning re mung ndai laika ka ai kaw grai chye ra ai i ndai gaw laika ka ai hte seng nna anhte ndai nsam ni hte seng na mung chye ra ai i ndai ni gaw anhte grai chye ra ai hkrai re. Ndai ga shadawn ndai kaw lawm ai mahkawn i e "Sumsing lamu nyem wa ra Karai wa hpe hkap la ga" i "ra" ndai gaw ra nyem wa ra i nyem wa ra ai nga ai ga "Nyem wa ra" e ndai "ga" hte "ra" hpe ndai hku na e dai kaw "rawt" hte "mawt" hpe ga shagup shatai ai. E lu hte e ga shadawn "Sumsing lamu nyem wa ra Karai wa hpe hkap la ga i ya jang brang hkawn ni yawng rawt ningsin lahkam hte shamawt dam mat na lu hpang hkrat na lu nrai a ni myit yu u le" shawng na ga yan masum gaw e ga shagawp hkrai re dai kaw music nsi note bang jang grai pyaw wa ai i. Dai re anhte ga shagawp chye na e dai gaw dai ga yi ga la ngu ai chye ra ai i. Dai na e moi prat na e moi prat na ga shagawp daini gaw ndai chye ai gaw nnga na sam sai ngai pyi gaw chye ai nre ngai gaw sawk hkrawk na tam mu ai hpe hti dan ai sha re. "Yep rai dung ai daw mung, mung ai lamu, mu ai gaw myi, lamyi myi ai gaw kawa, kawa ai gaw tsap, tsap ai gaw Jinghpaw, hpaw ai gaw hka shi e hpaw nga ngoi ai gaw aw shi nga ngoi ai gaw nbung, bung ai chyingnam, nam ai gaw jum, jum ai gaw lata, ta ai gaw shinglet, lari n-ga, ga ai gumhpraw, hpraw nga ngoi ai gaw hka shi, hka shi hte nga, nga hte hka shi nmai hka ai da" i. Ning nga ai mung moi nga lai wa sai ga shagawp ni re. Bai na ndai kaw e anhte ma prat yang jawng kaw sharin ai ni gaw "San seng yang hkam kaja ai, hkam kaja yang myit pyaw ai myit pyaw yang asak galu ai" nga ai ni gaw i bai wo jahtum na ga si hpe shawng de bai tawn bai htum bai tawn bai htum re ga shagawp re. E ndai gaw hpan mi ga shagawp hku raitim bai langai mi gaw ndai Myen ga ya na masha ni chye na matu gaw ndai Myen ga hte loi loi la kap nna tsun yang she chyoi na nhten. Myen ga kaw gaw e "Shwe son nyo bar ko lo lu we ba de ma htwe lo lu we ba de" e dai hku nga ai anhte kaw mung nga lai wa sai. Ndai hpe gaw e "Ga gintang" i ga shagawp ga gintang nga ma ai moi na ni gaw. Matai malai tsun ai i langai tsun langai wa e tsun langai wa e htai langai wa e tsun langai wa e htai i dai hpe ga gintang ngu ai e "Ga ginte" mung nga ma ai. Ga shadawn dai hpe lam yan lahkawng hte hti na nngai. "Palam le e nhkyi shap hparai nhkyi shap, wa shat wa kang daw na shap e hparai wa kang daw wa yaw na daw, hparai wa yaw na wa sau shaw na wa sau hpa di na mahkyeng ri chya na mahkyeng ri hpa di na htawng hkun nhpye da na, htawng hkun nhpye hpa di da e hpa di na sumtsaw maran ga na, hparai sumtsaw maran ga palam la daram pyi sadi ndung ai majaw sumtsaw maran ga na sumtsaw jahka na" nga gaw hpang ai gaw palam la hte hpang ai jahtum e mung palam la hte jahtum ai i ga e ning re mung nga lai wa sai. E ndai kaw e ndai maran nsen hpe atsang awang tsun ai maran. Ru sai gaw maran e ali anak tsun ai dai hpe anhte chye ra ai. Maran ngu gaw htawra maran htawra gaw atsang awang tsun ai i. Bai dai hpe sha kaga kaw bai lang ai e "Palam la e nhkyi shap hparai nhkyi shap wa kang krau na shap, wa kang hpa di na wa la wa hkyam yaw na, hparai wa yaw na wa sau shaw na wa sau hpa di na mahkyeng si galaw na hkaw mahkyeng ri da na" ya gaw mahkyeng si galaw na e mahkyeng si ngu gaw hkyeng hkyeng re baw si i. "E mahkyeng si hpa di na e manau shadung chya na" e manau shadung kaw i hkyeng hkyeng re lawm ai ndai hkyeng hkyeng rai re ai hpe tsun ai. "Manau shadung hparai na galaw manau nau na galaw i manau hparai manau nau na mauhpa hpan Madu hpe shakawn na, manau nau yang hpabaw manau nau na palam la tu tep manau nau na" nga ma ai moi na ni. E palam la kaji dai hpe tu tep mung nga ma ai i dai hpe palam la manau i e palam la hte hpang ai palam la ngu hte hpungdim dat ai. Ndai gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a hkyik dik ai ga shagawp ni re. Ya anhte Maru Lashi ni kaw gaw "Ka gyi byu ai chyam gaw gaw ai" nga kaw ndai baw hpan grai lawm ai. Dai hpe daini anhte bai shalat la yang gaw grai i e dai re. E ndai miyat shawng e hti ai "Yep re dung ai tawmung" ngu ai ga ndai ga shagawp ai lachyum hpe bai tsun na yaw. E daina bai tawn da ga i e "Yep re dung ai tawmung" ngu ai hkutaw hpan lahkawng nga ai. Tawmung gaw kaba ai i e Tawtsit ngu gaw loi kaji ai i. Tawmung ngu ai gaw "Yep re dung ai tawmung" e ndai "mung" ngu ai ndai kaw lachyum lahkawng rawng ai. Tawmung hkutaw hpe ma tsun ai tawmung, hpang na "Mung ai lamu" ngu gaw ndai gaw tawmung hpe nrai sa dai yep rai dung ai hkutaw kaw na Taw yi dai wa nnga jang la gaw dai tawmung e hkutaw la gaw i hkutaw u la gaw i da mung ai lamu tai sai da. Shi a sumtsaw shi a wuyi nnga jang shi gaw yep rai ndung jang shi gaw grai myit nngwi npyaw ai lamu mung ai zawn lamu mung ai zawn byin ai da. "E mung ai lamu" i shi lama yep rai nga yang gaw i ndai mung ai lamu gaw i mu ai myi tai wa na i mu ai. Ndai gaw "Mu ai lamu mu ai gaw myi" e myi hpaw na shi yep rai dung yang gaw e mi gaw yep rai dung ai dai kaw na langai mi wa mat jang lamu mung ai zawn shi myit masin kaw hkam sha nna i hkam sha ai hte ndai shi bai dung jang gaw shi myit wa asan awan myi wa asan awan myi grai htoi san wa na myit masin grai htoi san wa na ngu hpe "Myi ai gaw e mu ai myi" ngu na bai tsun ai i. E dai kaw "Lamyi myi ai gaw kawa lamyi myi ai kawa rai yang gaw e ndai kaw lamyi hpe asan sha mu ai gaw kawa i ndai kaw htaw shawng de lahkam mi htawt na matu dahpran shara gaw nang re ngu ai ga lamyi i. E dai hpe bai kawa ngu ai hpe i dai lamyi kaw gawa e gaw tsap dai gaw tsap hpe tsun ai nre e hpabaw i rawt tsap ai hpe tsun ai. Tsap gaw wo dusat hpe tsun ai nre tsap ai e dai lamyi kaw nang kaw dahpran nna ngai gaw nang nga ai ngai kaw makau kaw nga jang nang hpe dahpran nna ngai gaw myit masin grai pyaw ai hte tsap jan rai na amyit grai pyaw na re ngu ga i dai kaw. E dai hpe e "Lamyi myi ai gaw kawa gawa ai gaw tsap e tsap ai gaw Jinghpaw" ngai kaw Jinghpaw ngu gaw Jinghpaw hpe masha nga ga re. E tsap ai gaw masha e "Myi hpaw na na ai tsap jin ai masha tai wa na re nang ngai kaw yep di nga jang gaw" nga e rai jang gaw dai gaw hpaw. "Hpaw ai gaw hka shi" hka shi ngoi ai gaw h paw hpaw nga le i e dai kaw gaw hka shi. Tsap wa she "Ngai wa myit kasin kaja wa na hka shi zawn lwi na" mai kaja ai bungli hpe tsun ai hka shi zawn lwi na nga i "E hka katsi pyaw na nye myit masin dai kaw mungkan ting hpe shangwi shapyaw na nang nye makau kaw tut nawng nga rit dai rai yang gaw ngai gaw tsap ai masha myi mu ai masha tai na re" nga e dai re. Dai re nga yang dai kaw e "Shi nga ngoi ai nbung" nbung ngoi yang gaw "shi" nga ngoi ai gaw grai tsi pyaw ai bungshi hpe tsun ai. "E shi nga ngoi ai gaw nbung" bungshi i. Bungshi ngu na ntsun ai "Shi nga ngoi ai gaw nbung" ngu na bai lang ai i nbung bungshi nga na ntsun ai. Dai gaw ading tawk ntsun ai sha "Shi nga ngoi ai gaw hka shi" kaw na la nna i "Shi nga ngoi ai gaw nbung e bung ai chyingnam" chyingnam ngu gaw grai bung ai i chyingnam gaw grai bung ai. Chyingnam nambum ngu ai nga ai hpun gaw kachyi sha grai lalam lahkawng masum bung ai wum ai i e dai chyingnam si ni chyingnam tum ma grai rawng ai e grai mu ai. Dai kaw na sau pru ai i e sau mung law law lu na "Ngai gaw tsap nga na nang e gaw ngai grai shaja jin jang n-gun rawng wa na" ngu ai le i e bung ai. "Chyingnam nam ai gaw jum i bung ai chyingnam zawn tai wa na i dai majaw chyingnam sha n-ga jum zawn tai wa na ngai gaw nang nye a makau e nga jang gaw" i jum zawn tai wa na jum gaw mungkan ting sha ai i. Dai majaw "Nam ai gaw jum, jum ai gaw lata i" e jum ai gaw lata ngu ai. Jum ai gaw lata ndai e ngang kang wa ai ngang kang a-ngang akang rai lu na hpe lata hte shabung ai magra lu ai hpe tsun ai jum ai gaw lata i. "E ta ai gaw shinglet" i dai kaw na "ta" hpang na ga yan hpe bai la na "Ta ai gaw shinglet, shinglet hte sha ai shangwi shapyaw ai myit ngwi myit pyaw ai ga grai mahku manaw pyaw ai ga ni pru wa na da". E lat ri n-ga aw n-ga mung hpye na majan mung gasat gwi ai" i lat ri n-ga hpye nna majan gasat gwi ai da. E hpaga ga mung gwi ai "Ga ai gumhpraw" i majan mung gasat na hpaga mung ga na i nga ai lachyum. E dai kaw "Hpraw nga ngoi ai gaw hka shi" bai hka shi hpe bai lang ai ndai kaw gaw. Mi gaw hpaw mi na gaw hka shi hpaw ai ya na gaw ahpraw ai myit masin hpraw ai hte galaw na. "E hpraw nga ngoi ai gaw hka shi" e hka shi kaw gaw hpabaw nga ai nga yang "nga" nga ai i hka shi hte nga e "Hka shi hte nga, nga hte hka shi nmai hka ai da, nang hte ngai rau run yang hpa raitim awng dang na" ngu ai ga hpe wa e dai hpe ning nga na moi na ni gaw gumwai ga da ndai hpabaw i gumwai ga mi da pungsu ga mi da e ning rai na ga shagawp hte tsun ma ai. Ndai gaw e ngai sagawn ai daram e ga shagawp ni kaw na ndai gaw laika buk laika shi a lachyum she lama ka ga nga jang gaw laika man latsa jan re ai laika langai pru na re ndai gaw. Ndai ga shagawp ndai a lachyum wa le i shi a lachyum hpe bai hpyan dat bai ka dat di yang gaw e dai ram re ga re ya ndai hku ngai chye na ai le i. Ndai gaw ngai na myit lawm ai majaw ngai sagawn hkrup ai ngai chye ai nre moi na ni ka ai hpe ngai gara hku gara hku ngu na i sagawn le i dai re ngu grai chyeju kaba sai. Grai chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0114
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd595

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0114

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0114

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Laika hpe nhtang hku ka ai lam (Mirror writing)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-03-02

End Date

2019-03-02

Description

Transcription (La Ring) Ndai ga hpe asak kade hta lang ai kun? Shi ning nang hkun ning a ndai maga de na malawng lang ai dai hpe gaw. Anhte ni shada da masha ni nchye na na hku dai hku makoi magap hku lang ai re. Ndai gaw num sha sha lang ai i la sha ma i? Num sha ma la sha ma tinang myit lawm ai hku hka ja na lang ai. Ndai gaw ka ai sha i ga i mung shaga ai i? Ka ai sha re ga gaw nshaga ai. Ka ai sha lang ai i? Um ka ai sha lang ai. Ndai gaw Jinghpaw hku ka ai i Myen hku i? Um Jinghpaw hku ka ai ma nga ai Myen hku ka ai ma nga ai ka-gyi hka-hkwi hte a a hpe gale da ai re dai hpe. Kadai kaw na sharin la ai kun? Gara kawn sharin la ai kun nchye sai shawng de na ni dai hku lang lang rai tinang mung dai hku lang lang rai um. Shawng de na ni ngu gaw kadai ni rai? Anhte ni na jawng lung manang ni le i dai ni shanhte ni shawng ka da ai hpe anhte ni mung dai hku lang ai. Kaba tinang dinggai wa jang gaw laika dai hpe gaw anhte gaw bai malap kau ai ga rai nga ai ding yang nlang jang gaw. Aw dai re yang manang ni kaw na sharin la ai i? Um manang ni kaw na sharin la ai. Ndai gaw yawng nlang ai i? Um nkau mi sha lang ai asak kaji sai loi asak kaji ai shi jan hkun ning de dai lapran e she re law malawng lang ai. Ndai shani shagu ka ai i? Shani shagu wa gaw nka ai dai gaw tinang laika ka mayu yang wo masha ni nchye na hku sha lang ai rai nga. Hpabaw lam ka ai kun? Tinang ka mayu ai manang wa hpe shagun mayu ai le i dan re ni hpe e ka ai. Ndai bum ga kaw lang i? Um bum ga kaw re. Gara bum ga kaw? Bumrawng ga bum ga wo shara shagu hkan ndai Layen kawn lahta ngu na le i dai hkan ni ma yawng lang ai. Ya ah shawng na daidaw bumga gaw shangai shara gaw? Bumrawng mare. Gara maga kaw? Hkahku htaw Sumprabum nang nang hkran ga de re ga rai nga i. Um Shang hka makau anhte gaw dai maga de re. Sumprabum kaw na nang maga sinpraw maga de Ngum la dai lapran re. Ndai shangai shaning mai san na kun? Mai san ai shangai shaning gaw ninghtoi shi manga, shata man kru hkying hkawng e aw she hkying mi jahku tsa matsat shi mali re. Asak sumshi mali ning de rai wa nga ai. Ya ndai ga hpe asak kade du hkra lang ai kun? Asak gaw ya hkun ning, hkun ning a npu maga de she re ga rai nga. Hkun ning a npu nga de lang ai dai kawn hkun jan ning nga jang gaw tinang loi kaba dum wa sai le i dai hkan e gaw nau nlang sai. Ndai jawng kaw lang ai i? Um jawng kaw e sara ni ma nchye na hku jawngma manang ni mung nkau mi gaw nau nhkaja ai le i tinang zim rai ai ni gaw nau nhkaja ai dai ni gaw nchye ai. Tinang tinang loi hkaja ai ni gaw dai hpe e chyoi ai. Grai wa nga na hkaja nra ai "a a hte a b c" hpe gale da re dai lahkawng hpe yep di jang gaw shi na shi dai hku ka-gyi hka-hkwi hte a a chyoi jang gaw chyoi ai. Ndai chye hti ai masha gaw chye hti ai i? Um kaga ngu na hku nhti ai dai ka-gyi hka-hkwi dai e a a dai hpe e sha hti ai ga re. Kaga hku ngu na gaw nhti ai bum ga e grai wa nga di na jai lang ai gaw nre. Dai hku mayun mayoi kaji kajaw le i anhte wuram ai hkun jan ning a npu dai hte lapran e jai lang ai sha re. Nta kaw ma nlang ai sai i? Um nta kaw ma grai wa gaw nre ai jawng de jawng lung ai anhte ni gaw kaga shara de ndai kaw na zawn zawn rai ni ai hkan nre le i lagaw hku sa hkap nre le. Dai htaw grai tsan ai de rai jang gaw ja maw sa hpa rai shaloi laika ka hte ka dat kata de gaw dai hku ka di na ntsa kaw gaw tinang a mying hkrak ka di na shada da shagun hkat ai le. Tinang ga shadawn na an hkawng ra hkat ai ngu nang hpe "Nang dai ning gaw jawng gara de lung na dai kaw e rau lung ga" ngu na le i dai hku ni dai tsawra ai lam ni ka di chyai hpan nga ai. Ndai gaw nsen hte nhti ai i? Nsen hte gaw kaga nhti ai ka ai sha re. Dai tinang gaw hti ai nga tim dai wo ra laika Myen laika e hku rai yang mung Myen laika hku i, dai tinang chye hti chye ka rai grai chyawn ra na rai nga dai hpe hti chye la ra Jinghpaw hku rai yang mung Jinghpaw dai dai tinang gale da ai i dai hpe atsawm "A" gaw dai hku "O" gaw dai hku a gaw dai hku le i dai hku "Ga" gaw gara hku ngu ai "H" gaw gara hku nga ni yawng alut lu na rai nga. Alu lu yang she ka da yang dai hku dai hku yawng tinang e chye hti wa ai le. "A" ndai ka yang i hpabaw lachyum rai? Lachyum wa gaw kaga gaw "A" wa gaw kaga lachyum gaw nnga ai ga rai nga ai. "A" ndai ka yang gara hku hti ai kun? Dai ga shadawn na "A a a rai yang" A ngu yang mung dai hku A ngu sha hti ai gaw rai nga. Kaga nsen gaw nlawm ai dai sha re. Gara hku lachyum pru wa ai kun? Grai gaw lachyum gaw npru ai ga rai nga tinang anhte ni jai lang ai hku nga yang gaw dai nang dinggai dingla ni tinang hta grau ai ya anhte ni le i ya ngai e jaw dat ai ngu ga jaw dat ai rai yang dai hku Myen hku rai yang gaw ngai mung chye hti na re nmu i Jinghpaw hku rai yang chye hti sai mu rai jang gaw dai makoi ai hku rai yang gaw i ngai mung ya malap kau sai le moi na chye tim tatut nchyoi jang gaw nchyoi kau sai le. Rai yang gaw ga shadawn ma ngai ma dai chye da ai nang ma dai chye da ai nga yang an hkawng mayun mayoi dai hku laika ka hkat ai ga rai nga le. Dai chye da ai masha nlaw ai i? Chye da ai masha nau nlaw ai ding re ni, dinggai rai yang gaw bai malap wa ai re ndai. Dai tinang myit lawm ai rai yang she chyoi ai bai malap kau kau re ai. Ya na ramma ni naw chye ai kun? Nang hkan na ni gaw nchye ai htaw bum ga de na ni she lang na ra ai dai hpe. Ndai hkan na ni ding re lang ai nmu ai. Bum ga de na ni she lang ai. Ndai maga kaw Myen ga shaga ai i? Myen ga nshaga ai Jinghpaw ga sha shaga ai. Laika sharin ai i? Um laika sharin ai Myen mung sharin gaw sharin ai raitim mung malawng gaw Jinghpaw gaw madung ai rai nga. Ndai mare kaw Jinghpaw sha i? Um Jinghpaw sha re. Kaga amyu ni nnga ai i? Kaga nnga ai yawng Jinghpaw sha re. Myen Sam hpa ni nga ai nnga ai mare kaw ya. Ya masha naw law law nga ai i mare kaw? Um mare kaw ya ngai nga ai kaw ya gaw hten sai ga rai nga ai. Hten sai dai ning gaw nang makau nang manawt hkan na mare hkan e nga ai. Laika buk wo ra kaw tawn da ai i? Um laika buk wo de tawn kau da ai nta kaw e ya gaw nnga na rai sai. Ngai gaw matsing da ai re wa. Ya na ma ni nlang ai i? Um nau nlang ai Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0116
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd596

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0116

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0116

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga makoi a lam (Secret words)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-03-06

End Date

2019-03-06

Description

Transcription (La Ring) "Ngang kang ai hku na nga ga galoi mung ndi nhka galoi mung nhka hkra" ngu yang gaw u hpe ga dai hkum, hkum hpe ga na dai marung nra de e le mai du hkra baw ma ndi hkra dai hku galaw dai hku matut manoi dai hku shadu nna mayu nta shadu gun ai. U pu hpe ma shup la na she dai ndi hkra dai shup nna mayu nta de dai hku mayu ni hpe e gun jaw "Anhte gaw galoi ma mayu dama tai na re hku hkau na re" ngu dai hku na ngang kang hkra ngu dai hku galaw ai. Dai hku nga ai dai ma nga ai bai na ga shadawn langai mi gaw wo ra tinang grai myit dun ai sumtsaw jan shing nrai jinghku wa hpe rai jang gaw tinang grai myit dun yang gaw samyit kaw e maihpan ri galu di nna gyit nhtawm dai hku dai moi na ni gaw malut kumhpa kaw dai shalawm na jaw ai. Malut kumhpa pa makai nna dai hku re dai kaw samyit dai hku di na bang jaw ai dai hku nga ai. Dai kaw tinang myit dun ai lam jinghku hku galoi ma nhka na dai hku ngu. Ga shadawn "Nang hpe sat na ngai gaw nang hpe nat na" nga jang gaw ndai wan dap kaw wan n-ga ma bang majap ma bang rai na ndai shingna langai ngai hpe mayoi la nna kawa chyen hpe mayoi la nna dai bang nna me makai nna jaw ai. Dai hku ni nga ai moi na ni gaw Jinghpaw htung dai hku ni galaw ai. Ga hte ntsun ai sha arawn alai hte madun ai hku nga ai dai hku nga ai dai hku re. Ndai gaw ga makoi ngu tsun ai i? Ga makoi ngu gaw "Dai kaw ga hte nshaga ai makoi magap ai ga" ndai gaw i makoi magap ai arawn alai rai sa. Ga malai ngu gaw ya ndai ga malai ngu gaw wo ra "Ma hkrat ai hpang lakang htan ai" ngu ndai Myen ga hku nga jang gaw "Kalay chya pyi nauk ma le ga htaung" ai nga anhte Jinghpaw ga gaw "Ma hkrat yang she lakang htan ai" ngu nga ai. Dai she ndai nkau mi gaw wo ra ndai "Lahku hpun lap gaw nchying ai ramma ni a myit gaw nding ai" ngu na nga ai ndai gaw ga shadawn brang ram prat hta gaw mying nding ai le i myit nding ai. Wo hpun lap ni ma nchying ai dai hku yawng nhku nhka ai nau nnga ai da dai hku ngu i dai hku nga ga malai nga ai Jinghpaw ga gaw e dai re nga ai gaw ga malai rai sa. Gumwai ga nga gaw kaning re? Gumwai ga ngu gaw ya ngai ma tsun grai yak ai law nga gaw grai nga ai gumwai ga ngu na tsun wa bai ndum kau gumwai ai ngu gaw hpa nga sata e aloi na tsun grai yak ai law. (mani let) Ga shagawp ngu gaw? Ga shagawp gaw ga shagawp ngu gaw ga shagawp ngu gaw Jinghpaw ga hku nga yang gaw ndai "Ngang hta hpa ra" nga ai zawn re ga lahkawng i dai hku hkumdup ai ga hpe ngu ai. Ndai ga shagawp ngu ai gaw dai ga e tsun gaw grai tsun chye ai tim malap malap ai law ya. Hpabaw ngu na i ya malap ai law ya ga shagawp ngu gaw Nmatsing ai i? Ngai wa ndum ai law ya gau ngwi nrai yang ndum ai law, hpawt ni wa na aw nang? E re ga shadawn ngu ai gaw taw? Ga shadawn ga shadawn ngu gaw ga shadawn gaw u-ba-ma ngu Myen hku gaw ga shadawn ya ga shadawn ngu ma tsun gaw mai ai wa malap ai lu. Ndai ga shanai ga nga chye ai kun? Ga shalai ai ngu i shanai i? E shanai ai. E shanai ai ngu gaw ga shanai ai ngu gaw dai ga hpe myit shi hkra e myit shi hkra tsun ai hpe ngu ai re rai yang dai ga shanai ai ngu gaw myit dik hkra hkut hkut nai nai ngu ai dai hpe tsun ai ga re. Ga shadawn ngu ai gaw dai hku ngu ai ga. Ga nngam hkra hkrak teng hkra tsun ai hpe ga ngang nshanai ai hpe e dai hku shanai ngu byin ai. Ga shagawp gaw ya tsun yang gaw grai chye gaw chye raitim nang kaw sha ga shagawp na grai yak ai lo ya. Dai laika ka atsawm di ka nhtawm me jaw yang gaw mai ai re wa she ya aten wa nau kadun ai gaw shi hpawt ni wa na nga jang gaw. Ndai ga makoi kaga naw nga ai kun? Ga makoi nga gaw grai nga ai law um ga makoi ai gaw dai hku grai nga ai. Ndai mi yat na zawn zawn i "Na nta ngai nat nta nat ya na nang hpe wa nta nat kau ya na" ngu yang ma dai dap hte wan n-ga i wan Myen ga hku nga yang me-dwi ngu baw dai wan n-ga bang nna makai nhtawm jaw ai. Dai hku di ai moi na ni gaw dai hku na nta nat ya nga yang ga hte ntsun ai sha dai hku jaw na galaw ai. "Manang wa hpe ndai wa hpe nta nat jaw ya su" ngu yang gaw ndai hpe dai hku di jaw yang gaw shi sa nat ya re dai hku nga ai moi na ni gaw moi na prat hta gaw. Ga shadawn nang hpe shangun yang gaw i "Ya ngai wo ra wa hpe nta nat ya u yaw" ngu yang gaw dai kaw ya na hku di na jaw jang gaw shi "Aw" nga na shi chye nna dai yu nna sa nat ya ai moi na ni gaw dai hku nga ai. Kaga naw nga ai kun? Um ga makoi nga gaw grai nga ai law aloi sha tsun wa yak ai le. Gumwoi ga ma ga shagawp ni ma nga gaw grai nga ai law raitim tsun wa jahkring sha tsun na wa yak ai le. Ga shagawp ngu gaw Myen ga hku nga yang gaw ndai ga shagawp ngu ai gaw mai gaw tsun gaw grai gwi ai wa malap ai law tsun na shadum na grai yak. Dai ga makoi gaw bum ga kaw lang ai i? E moi bum ga kaw lang ai moi na prat na ni lang ai ya gaw dai baw nau nlang sai i. Ya gaw dai baw ni nlang moi gaw dai baw lang ai moi na anhte moi na prat anhte ma re ten hta gaw dai hku lang ai moi gaw. Ya gaw nau nlang sai ya gaw dai baw moi nga yang gaw dai hku ga makoi dai hku lang ai. Masha ni nchye ai hku i dai hku lang ai dai hku. Ndai ngai shabrang re nga chye na matu ma ndai kalang ta dai hku ngai mahkawn re nga ngai kaga la hte kaga kaw masha madu jan nre nga jang ma ndai hku ndai na kaw ndai anhte nang ga kaw ntu ai "Kasan" ngu ai nga ai "Ndai asan sha re" ngu hku na ndai na kaw tsat ai nga ai dai hku. Nkau gaw "Ndai jan gaw asan sha re" ngu tsun ga nga jang dai hpe makai na jaw ai dai zawn re nga ai moi na ni gaw. Masha jan nre nga jang gaw shi hpe e masha jan masha kaw wa ai nre nga jang gaw shi hpe e ndai ndai hpabaw e malap sai law masha jan re nga jang shi ndai bawhkaw kaw nampan nkai ai dai baw bam i atsang bam ai moi na ni gaw. Bunghkaw atsang bam ai moi na ni gaw dai hku galaw ai i bunghkaw atsang num ni le dai hku galaw ai bunghkaw atsang galaw ai moi na ni gaw, ya na ni prat gaw hkrup mara re gaw. Moi gaw ndai mahkawn ni gaw baw bam chyang nbam ai gaw achyang num ni gaw dai hku re ya gaw gai hkup mara tinang ra ai hku hkrai moi na ni gaw dai hku galaw ai. Poi sa yang i dai hku galaw ai moi na ni gaw poi kaw masha ni shut na hpe tsang ai le. Poi kaba kaba re sa yang dai hku re ai rai nga moi na ni gaw ya gaw hpa mung tinang kam ai hku galaw sai gaw. Moi na prat ni gaw grai sadi ai le moi gaw hpa mi nga tim tinang a htunghkying hpe hkrak hkrak lang ai dai hku galaw ai. Ga makoi kaga naw nga ai kun? Ga makoi gaw nga gaw grai nga ai law raitim tsun dan na grai yak ai ya gaw. Ya nang hpawtni hkan hpawtni din hkan she wa ai rai yang gaw laika hku ka nhtawm me e i dai hku mai ai re wa she ya akajawng sha gaw grai yak ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0117
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd597

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0117

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0117

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shata masum Mali Nmai walawng de bu hkawm ai lam (Travelling to the Mali-Nmai triangle)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-03-07

End Date

2019-03-07

Description

Transcription (La Ring) Ndai hkying mi jahku tsa jahku shi matsat ning i ngai shata masum tup bu hkawm ai. Gara de hkawm ai ngu jang gaw Mali nmai walawng hte Mali hkrang walawng e dai de du ai. Rai yang ngai mu mada ai e laklai ai i laklai ai lam gaw e grai law ai. Rai yang gaw dai kaw na langai ndai buga mying, mying hpe hka daru mying hpe bum mying hpe i gara hku mying ai hpa majaw mying ai ngu salang ni kaw ngai san ai. Rai yang gaw laklai ai gaw langai ndai dari daru ngu ai lam hpe ngai san ai. Ndai dari daru ngu ai gaw hka daru, hpabaw hka i ngu yang Hkrang hka i. Rai yang gaw "Hpa majaw dari daru ngu ai" ngu yang gaw ndai dari daru ngu ai hpa majaw mying ai ngu yang gaw shi gaw Hkrang hka Hkrang hka wa magaw ai ning rai magaw ai shi gaw rai ning rai magaw ai i e ning rai magaw ai. Rai yang gaw ndai kaw ndai magaw ai shara ndai kaw hka daru i ginhtawng ta lanam ta galoi mung mai rap ai wawn hte mai rap ai. E hpa majaw hka tung tim hka hkyet tim mai rap ai. Ndai gaw sa sa wa wa grai loi ai dai majaw e kaga hka daru hkan gaw nmai rap ai. Ginhtawng ta hta mai rap tim lanam ta nmai rap ai, lanam ta mai rap tim ginhtawng ta nmai rap ai. Wo ra ndai dari ngu ai hpe e hpa majaw shamying ai ngu yang gaw shi gaw major dari ngu gaw major i Myen ga hte gaw adi-ka-kya-taw-ku-to i galoi mung e dari daru ngu lam chye lu ai. E dai majaw Jinghpaw ga hte English ga hpe shadawn yu yang dari ngu gaw major ngu re i dai hku chye nat mat wa ai. Ndai dai gaw ngawyi ngawla bum lahta i ngawyi ngawla bum hta gaw re. Dai gaw Nmai walawng hte hkrang walawng hpe matut ai hka daru kaba re hpe chye lu ai. Bai na dari ngu gaw major re ngu mung dai kaw na chye ai bai na ndai dari ngu ga hpe maumwi hta ma lawm ai. U ni manau nau yang "Dari gaw dari dara gaw dara wutang gaw wutang, wunang gaw wunang" nga lawm ai. Kaba ai gaw kaba ai zawn kaji ai gaw kaji ai zawn nga ai hpe moi na ga dai gaw "Dari gaw dari dara gaw dara" nga na tsun ai. Rai yang gaw ndai dari daru ngu gaw Jinghpaw ga kaw dari sha nga jang gaw major "Na na hpaji ginhpan subject dakkasu kaw lung yang nang na hpaji ginhpan dari gaw hpabaw ta" ngu jang gaw Myen ga hku gaw adi-ka-major hpa rai i ngu yang gaw "Ngai gaw sawn hpan ngai na dari gaw sawn hpan re ngai na major gaw sawn hpan" e dai hku tsun na wa grai manu ai i dan rai dari ngu ai dai gaw ndai re hta lang ai hpe chye lu ai. Dai kaw ngai ginhtawng ta kaw e hka kaw kawa shadaw jun nna ginhtawng ta na matu mahkrai galaw mai ai. Lanam ta hta gaw waw hte sha rap mai ai i dai hpe ma chye lu ai. Rai yang gaw lahkawng ngu na ahkyak ai gaw "Hpuwang ga Hpuwang daru" ndai gaw Hkrang hka i dari gaw ndai gaw Mali hka Mali hka re ndai gaw. Hpuwang daru hpuwang ga i ndai Hpuwang ngu ai gaw Myen ga gaw mingalar i. E wo ra ndai hpuwang ngu mung mali hka magaw ai. Yinam ta tim ginhtawng ta tim wawn nau nkaja ai brap brap re tim mai rap ai. Dai kaw masha di hkrat ai si ai ngu nnga ai i wawn ka-up ai wawn hten na wo ra hkran de nmai rap ai i. Dai majaw Hpuwang ngu ai gaw e English ga gaw e effective nga na kun i effective ndai "Hpuwang rawng ai" ngu yang gaw "Mingalar shi taw" nga ai le i. E hpuwang rawng ai chyum laika hta gaw "Hpuwang rawng ai chyinghka lam hku shang wa mi" i "Mingalar shi taw daga pauk ma wun kya law" nga i dai hku ka da ai. Dai gaw ndai Hpuwang, hpuwang ga mung nga ai. Hpuwang daru rap jang hpuwang ga de du ai i. Ndai gaw hpuwang ga gaw Sumprabum lahta Ndawng bum i makau kawa re Mali hka sinpraw hkran de nang kaw na yu yang gaw Mali hka sinpraw hkran de. Dai ma du ai rai yang she ndai ya anhte daini gaw dari daru, dari ngu hte hpuwang ngu hpe ma e nchye nlang ai le i e nga nga chyalu hpe nlang ai. Bai ndai kaw hka gaw ndai yan i rai yang she ndai hpuwang ngu ai hpabaw bai mu i ngu yang Jum maw ni moi prat le Yangon ga na panglai na daini anhte sha ai jum rai nsha yang le kaw na jum ndu yang anhte htaw ga na ni hpabaw jum sha i nga yang gaw ndai jum maw ngai du ga ai ngai mu ga ai jum maw mali nga ai. Tum jum maw, Tum jum maw ndai gaw Tum jum maw ngu ai gaw Daru bum makau i nang kaw Marau jum maw mung ndai gaw Sumprabum a sinpraw maga e Marau jum maw Mali hka makau kaw re Marau gaw i. Ndai Maru jum maw ndai gaw mi na dik Maru jum maw ndai gaw Maru krung kaw nga ai ndai gaw Nmai hka makau kaw. Nmai hka makau kaw re i rai yang she Shinggai jum maw gaw kaba dik ndai gaw Hugawng Aung Lawt Sumpra bum kaw na sa mai ai i. Deng gaw ndai jum maw ni gaw jum maw ngu gaw sha-it jum grai shum ai. E dai hpe shadu jahkyet la nna e jum shadu ai i. Hpun hta di dam, di dam kaba ba e dai e dai kaw hka ja bang shadu jahkyet yang e jum pru ai. Ndai gaw Shinggai jum maw gaw grai kaja dik re. Dai majaw moi prat de anhte Jinghpaw ni ndai shadu ai jum maw sha ai majaw du bawng ai nnga ai, grai taw ai. Du bawng jang dai jum maw ndai kaw wo ra hpun lap kasan lap shing nrai kumbang lap hte ning di na arut arut di na dai jum chya jang mai ai. E dai gaw ndai jum maw ni a tsi kaba re i dai majaw ya daini anhte sha ai jum gaw le panglai kaw na shadu ai nre dai hpe ma ndai jum maw ndai ni gaw e moi prat na moi mying gumhkawng dik gaw Maru jum maw re. Maru jum e ndai gaw ndai gaw Nmai hka makau sinna maga Pase mare makau kaw re. Pase mare ngu ya gaw masha nnga sai. Rai yang e ndai bum ni a lam i. Jum maw ngu ai gaw hka pru ai shara i? E hka pru ai le, nre hka nlwi ai, ing taw ai dai kaw na lwi ai ing ai hpang she lwi ai. Ing ai kaw jum rawng ai i? E jum rawng ai ga kaw na prut ai. Dusat ni mung sa wa i? E dusat ni mung sa wa ai i dai re i. E ndai grau nna ndai ndai (Ma sa shaga ai nsen) e Bumhpa bum ndai kaw gaw sha-it, sha-it ngu gaw jum lawm ai hka ing ai shara law law nga ai majaw dai kaw ndai e hpabaw i dusat ni sa lu ai. Maling mala grai bum dusat ni mung grai nga pyaw ai i dai majaw ndai Bumhpa bum ngu gaw dusat dumyeng hkum sumhpa hpe jum sha-it jaw lu ai majaw shi gaw Bumhpa bum ngu re nga ai i. Ndai gaw nga ai gaw wo ra Nmai hkrang walawng de gaw nre ndai gaw Sumprabum sinna maga i re. Rai yang she ndai e ndai kaw Lakawng bum Lakawng bum ngu Kachyi htu i Kachyi htu e Numrawng kawng ni dik gaw Numrawng kawng. Hpa majaw Lakawng bum ngu ai, Lakawng bum gaw grai tsaw ai, bum pungding kaw hkindu tu ai. Nlung bum re i nlung bum re majaw ndai Lakawng ai ngu gaw e wo ra ding ding i grai ding ai bum ngu ai re. Dai hpe anhte nkau mi gaw Lakawng bum tsun ai raitim ginra nkau mi gaw ndan re ding ai bum hpe malang bum ngu na tsun ai. Moi gaw Bumlang bum ngu na tsun ai i lachyum gaw langai sha re i lachyum gaw langai sha re. Ndai Bumlang bum gaw Mali hka makau i Nmai walawng Mali hka makau kaw na htaw shi gaw bum pungding de gaw mare moi prat mare langai nga ai. Mare dai ya daini gaw nnga sai i dai mare nga ai. Rai na she ndai bum ni a dai na anhte gaw bum hpe e ayi ala masat ai. Gara hku ta nga yang gaw bumyi bumla ngu na malai bumyi bumla ngu na malai e ngawyi ngawla e, ngawyi bum yi gaw bum la ram ntsaw ai. Raitim grau hpum ai hpun i grau hpum ai hpun kawa tu ai. Bum la kaw gaw grai tsaw ai masen ai bum yi gaw pa pa re ai. Bum pungding pa ai ara sha re i dai yang she maren mara tsaw yang i bum ni maren mara tsaw yang gaw Kani na bum, kani na bum ngu tsun ai. Kanau kana bum ngu na tsun ai dai Kani na bum ngu mung nga ai. Dai gaw wo Hkrang hku i Hkrang hku de nga ai Kani na bum. Shi gaw masen ai ning re nlung bum i nlung bum Kani na bum. Mi na ndai Kani na ngu gaw mi na ginru ginsa ga anhte Dingga ga gaw Kani na bum nkau mi gaw dai hpe nchye na Kanau kana bum i dai hku tsun ma ai. Rai yang gaw anhte gaw labau hta gaw Kani na bum nga i dai re i. Deng yang gaw ga shadawn ndai kaw ningmung ninghkyeg nga tsun ai. E ninghkyeng hkyeng ai gaw la, mung ai gaw ningmung ngu gaw bum yi e bum e dai hku tsun ai. Dai bum yi bum la gaw lahkawng nga ai shaloi tsun ai i? E lahkawng nga ning rai na ndai gaw bum yi ndai gaw bum la e ndai gaw nem ai mi ndai wa gaw tsaw ai. Ndai gaw masen ai ndai gaw pa nna nga pyaw ai le ndai gaw. Bum langai sha nga ai hpe gaw? Bum sha ngu ai shi hpe gaw. Bum yi bum la ngu ntsun ai. Lahkawng nga ra ai i? E lahkawng nga ra ai. Nang kaw na rawt ai nrai i nang kaw ndai hpan rai maren rai yang gaw Kani na bum. Ndai wa bum wa she ning rai yang gaw bum yi bum la ngu. Ndai bum la de lung na matu bum yi kaw bum pungding kaw du ra ai. E ndai kaw yawng bum yi a pungding kaw shawng du ra ai dai yang she bum la de mai lung ai e dai re. Ndai dai gaw ngai sagawn lu ai le i rai yang gaw ndai hpabaw bai mu mada i nga jang gaw ndai Pashe, nkau gaw Pase ma tsun ai Pashe ndai kaw Lasawt i lasawt ndai gaw e sakyit English ga hku nga yang gaw skite nga le lasawt ndai kaw e dai kaw wa Nmai hka gaw rap ai wo ra hkran ndai hkran dai kaw sumri kaw ka, ka tawng kaw e dung na nang kaw na ning di na swi rai wo ra hkran de rap ai lasawt, lasawt mahkrai nga ai le dai kaw. Ya gaw e hpri sumri mahkrai galaw da ya ai ya gaw i kalang rap jang marai langai i langai sha. Shi nrai arai law law bang rap arai law law shawng bang na rap wo kaw na shi hkrai bai wa ai. Shi gaw wo ra ni shaw shaw wo ra hkran de na ni shaw na she ning di kanawng nang de bai du e dai lasawt. Dai yang she ndai rai yang she ndai e lasawt le mahkrai ndai gaw Pashe kaw nga ai mahkrai dai. Rai yang she anhte na ga wa lam hkailawng i lam hkailawng ngu gaw lam galaw jang hka lai na matu pipe lung kaba i dai hkailawng e lam hkailawng pipe lung i lang ai lam hkailawng. Dai na e hkai tsun, hkai tsun ngu gaw e ndai ram kaba ai kawa dai hte tsa pyi pyi hpang she na kawk de bang na nga jang tsa ndum kaw dai lup di na ndai hte ning di na ning di na nang kaw ning rai hkrawt di, e dai gaw moi na ni na tsa gam ai ladat i dai kaw ndai gaw ndai ram kaba ai le i. Ndai ram kaba ai hpe nang kaw ning di na tsa di dam kaba nang kaw tsa pyi sai gaw tsa pyi pyi yang ning na ning rai rai sai kun nrai shi kun hpe nbung lay-hpyi-ar le i dai hpe lang na di ai hku nga. (Mani let) Rai yang gaw Hkai tsun ndai a ndai gaw kaba ai ndai gaw Hkai tsin, hkai tsin gaw ndai ram sha re. Dai ma ndai kaw nang yungnu tsa ndum kaw ndai pipe ning di hpang ai hpang ning di dai gaw hkai tsin, ndai ning ning di yang gaw hkai tsun. Ndai gaw ning di yang hkai tsin e ning re yang she ndai gaw Tingrat i. Ndai gaw hpabaw i wo ra le dripping pipe i wo tsi bang yang nrai i tsi palin kaw na drip bang ai i dai majaw ndai hpan hpe gaw Tingrat ngu kaji ai galu ai shi gaw. Ndai ram sha ndai hta loi sha kaba ai ri she galu ai. Wo kaw tsa yam shadun tawn da, ndai kaw na ri tingrat hte nang kaw la, la na she nang kaw ngai lu na nga yang ndai ram galu ai dai chyawp di na ngut jang manang wa hpe jaw. Ngut jang manang wa e jaw, shi shi shina chyawp chyawp re kaga ga. Dai nbung ai i ndai gaw ngai kaw jaw ai maw nga na bang shi na bai chyawp di bang la ngut jang gaw dai hpe garap kaw hkrau e garap kaw mara tawn da le i. Ndai gaw tsa lu ai Tingrat ri re ndai gaw numhkre ri hte galaw ai ndai gaw. Wo ra ri shagu nre numhkre ri ngu nga ai. E ndai ndai gaw e ngai bu hkawm yang i lak lak lai lai re mu ai dai yang she hpabaw bai mu ai i nga yang she ndai wo ra ndai e langau si hte atsa galaw ai. Rai yang gaw Ndai galaw ai gara shara kaw? Ndai gaw ndai gaw Lawnglam Lawnghpam Lawnghpam mare kaw mu ai. Ndai kaw langu si hte tsa galaw ai e hkainu rau galaw ai yagi hte latsan hte e nai ni hte galaw ai i tsa dai. E tsa pyi tsa pa hkainu i e ndai sari i e rai yang gaw ndai ndai ni hte galaw ai gaw ndai ni hte galaw ai gaw n-gun grai ja ai. E tsa pa nga i e lauhku nre ayet-hpyu nre anhte galaw ai gaw i. Dai hpe ndai ram sha gun ai ndai ram sha ram ai marai langai na dai ram hkrak i rai yang gaw ndai. Dai gaw dwi ai i? Shi gaw dwi jap hka rai nga i. Rai yang gaw ndai gaw matsi anhte Jinghpaw ni kaw nang America mi nang nga nga htaw Miwa kaw mi nga nga matsi galaw ai yawng bung ai dai tsa galaw yang bang ai baw shadung le. Tsa galaw yang bang ai matsi le dai yawng bung ai. E Miwa matsi nre Jinghpaw matsi ya tsun ai e Jinghpaw matsi. Dai hpe gaw ndai gaw Myen ga gaw ta-se nga le i. E matsi ndai galaw ai gaw yawng bung ai dai majaw anhte Maru Lashi Lisu Rawang Nung Rawang Jinghpaw Zi Maru nga tim yawng bung ai, yawng bung ai ndai matsi galaw ai gaw e. La ai hpun lap wa bung ai le i anhte langai nrai yang gaw dai hpan nbung ai gaw i. Miwa hte nbung ai gaw hka nre i. Ndai ni hpe gaw majun bung ai nga moi na ni gaw i. E ya mani anhte wo ra kaw jahta ai nre i e majun bung ai. Majun bung ai ngu anhte gaw tribe langai sha i uk-su langai sha group langai sha byin ai. E ndai gaw sakse le i masha ni kade nga "E ngai gaw nre law nre law anhte maru gaw Myen hte she bung ai" nga dai nre ngai gaw ndai hku madun ai (mani let) e Maru wa hte kaga wa hte nre nga jang bai nang matsi la ai ndai matsi galaw ai majun tsun u i. Ndai udi rai yang gaw magun shat lit kaw udi lawm ai majun bung ai yaw. Yawng bung ai e udi hpa majaw bung ai ngu yang gaw udi nta udi gaw nsam langai sha i nta udi gaw nsam langai sha re gaw. E dai gaw langai nsam langai "Mayu hte shayi gaw anhte gaw kahpu kanau gaw nsam langai sha tai ga" ngu ai lachyum. E nsam langai sha tai ga ngu ai lachyum re da salang ni tsun dan ai le i. Nsam langai sha rai yang gaw shada hkungga ga i. E udi gaw udi ga hkrit yang grai di bang ra ai nre i, e htawra udi bang jang wo ra ka nrai yang wo mahkaw na ga i ndai pasi le i grai kya ai baw bang yang gaw n-ga ai le i. "Dai zawn zawn udi e ga hkrit ra ai zawn nang hte ngai gaw grai hkungga ga" ngu lachyum re dai udi grai hkungga ga nga. E dai dai re nga salang ni tsun dan ai dai ma ndai ngai touring hkawm yang ngai chye la ai le i. Rai yang gaw e rai yang gaw e udi gaw grai ga loi ai dai majaw ga yang udi kaman hpa lachyum npru sai udi hkaw mat sai. Dai majaw masha ni e sumprat bang ai ga thant-shu te saga i hkum kam dai kam yang udi ga na i. Dai majaw ndai lachyum masum hpe shapraw ai hku na mayu kaw udi gun ai hkungga jaw ai i. Dan na she ndai u hkrawng ngu ai gaw, u hkrawng ngu gaw u hpe baw lagaw lata ndaw ai kata na pu hte la kau ma-u hpe la kau na dinghkum nawng shadu ai. Dinghkum nawng shadu ai i uhkawng uhkrawng i mayu hpe gaw uhkrawng gun jaw ai chyeju madu yu ji ni hpe gaw. U shan nmai ai kahpu kanau shada gaw uhkrawng nmai gun ai u shan gaw mai gun ai. U shan gaw ndai hku ning ning di na shadu gun ai, uhkrawng gaw ning ning di n ashep ai uhkrawng u shan grai shai ai le anhte ga wa le i. Ya dai hpan nchye ai gaw dai majaw maning ngai hpe ndai kumhpa jaw ai. Ndai magun shat lit hta udi lawm ai lachyum nga na ngai ka ai majaw ndai ngai hpe Nawng Nang Chyumjawng kaw na ngai hpe kumhpa jaw ai. Dai kaw ngai ashe ndai mayen gamshi i mi na ga gaw Mayen Gamshi e ya na ga gaw htamshi hta na htam mi e. Ndai hpe wa ga kadun htamshi tsun ai njaw ai. E hpa majaw njaw ai nang gumhpraw latsa lu ai ngu ga htamshi jaw na nga yang gaw latsa nmai jaw ai gaw. Hkrak gaw latsa na lap shi sha jaw ra ai nrai i. Ya anhte ga wa htamshi nga wa htamshi ngu shaga yang gaw htam shi nga jang gaw hkying mi jaw ra na gaw (mani let) dai hpan nchye ai anhte na gaw anhte ni gaw ga kadun nau lachyum npru ai ga kadun le i lachyum npru ai htam shi alu nga njaw ai "E htam shi hta na htam mi e mayan gam shi" nga yang gaw grai jaw ai. Rai yang gaw ndai Mayan Gamshi ngu ai gara hku byin wa ai ngu ai gaw ngau gaw jaugawng ngai gaw muhkyu jaugawng shan nga langai "Nang kaw magyi, nang kaw magyi nang kaw magyi" ndai baw gaw jaugawng wa hpe jaw ai. Ndai gaw dumsu i? Dumsu raitim shan nga rai tim jaw ai. Rai yang gaw baw gaw jaugawng wa hpe jaw ai rai na hpyi ma jaugawng wa hpe jaw ai rai yang she ndai e shi hpe magyi langai ma jaugawng wa hpe jaw ai. Dai jaw ngut ai hpang e shagri yaw dai hku rai ngam ai gaw jaugawng wa hpe njaw ai. Ndai hpe she ka-ang brang ka-ang brang ndai hpe shan hpe ka-ang brang di na she e magyi langai ma jaw ngu ai hpang ka-ang brang di na she ndai hpe, ndai magyi mali yawng jaugawng hpe jaw ai i? Nre langai langai langai sha langai sha rai yang gaw sumpum shi hku garan ai, ngam ai hpe sumpum shi garan ai. Rai yang gaw wunju galaw ai, wunju ndai ram ram shan tawng ndai ram ram shan tawng galaw na she ndai ram galaw na she nang kaw hkren di na wo garan ai mare masha ting hpe garan ai. Dai mare na ting hpe garan ai dai gaw. "E maw nanhte yawng" ngu na shan wunju garan sha ai. Ndai gaw nang kaw sumpum mi gaw agyi wa hpe jaw ai e agyi wa hpe jaw ai. Hpa majaw jaw ai "Ngai jaugawng machyi yang ngai hpe tsi tsi na yi hkyen ya na karum na shi saw nna e anhte a jaugawng wa machyi ai e karum ga" nga e dai majaw shi chyu nsha ai. Shi hpe jaw tim shi chyu nsha ai shi gaw "E ndai hku ndai hku re lo karum ga lo" nga shi ga saw ai ra ai. E dai dai majaw shi hpe sumpum mi jaw ai. E sumpum mi gaw e sumpum mi gaw karum ai ni sha shi na ra na shi na hpang hkan jaugawng wa kaw na hpang hkan wa shi shi hpe mung jaw ai. Karum ai wa hpe jaw ai e lahkap dai e lahkap nga ning nga na anhte moi dai hku re gaw ndai gaw moi prat na anhte htung. E dai re moi prat na gaw ya gaw ngai gap ngai lu la ai nga njaw ai (mani let) moi na htung mat ai le i. Moi na jaugawng gaw marai kade hte sa ai? Marai lahkawng lahkawng masum, law dik lahkawng shi hte yang lahkawng. Dai re moi na ni gaw ndai dai hku di na garan ai. Dai majaw ndai hpabaw i e moi na htung gaw grai kaja ai i. "Ngai gaw dai hpe Mungding htung" ngu ai rai nga Mungding htung ngu ai e dai hpe gaw anhte daini gaw nchye sai gaw. Malap kau ai le i ngalaw sai le. E shan nga le wa du le i shan nga law malawng wa du rai yang sharaw rai yang she wo ra e tsap i law malawng gaw shan nga. Sharaw mung sha ai i? E sharaw mung dai hku garan jaw ai. Jahkring naw jahkring da u. Lamu ga gasau rawng nrawng i. Gasau rawng nrawng hpe salang ni e yu ai ladat hpe gara hku yu ai "Gara kaw yi hkyen na gara kaw hpabaw hkai na" ngu hpe i Rai yang gaw ndai ram ram kaba ai katsu kai Myen ga gaw hpabaw ngu na kun ngai nchye law e katsu kai ndai daram galu ai le ga ntsa kaw shi gaw ga kata kaw nga ai baw le i. "Awk ek ek" nga shaga ai ndai wa. Katsu kai hkyi hpe yu ai dai ga kata kaw rawng ai shi hkyi gaw ga ntsa kaw nyi ai. Ga kata de nnyi ai dai gaw e dai katsu kai hkyi wa chyang yang gaw gasau rawng ai ngu. Ya gaw katsu kai htaw ra hpabaw i tsing sat tsi ni hpa ni myay-aw-za ni bang ai majaw ndai gaw grai si sai gaw ndai katsu kai ni. E bum ga de le i e hkyi chyang yang gaw nam hpun rawng ai hkyeng yang gaw nam hpun nrawng ai dai hku yu ai moi na salang ni i. Ndai katsu kai akawng, e ahkawng ndai ram kaba ai shi gaw ndai daram sha galu ai ga kata kaw rawng ai. Hkyi gaw ga ntsa kaw nyi ai shi na hkyi nyi wa sum pum nna shi hkyi wa e ning re majaw majaw majaw re ga ntsa kaw majaw majaw re. Nang kaw ga le i nang kaw ga e ndai hpan ndai hpan wa chyang chyang rai yang gaw nam hpun rawng ai hkyeng yang gaw nam hpun nrawng ai. E namlap htat nhtat i wo hpun ntsa kaw na namlap htat ai rai yang gaw nam hpun rawng ai e dai hku yu ai shanhte gaw. E nang anhte ndai hku nang i nang kaw ndai anhte na e ndai hku yu gasau rawng nrawng gaw i. Rai yang she wo ra nam hpun nrawng ai lajau hpun tu yang gaw nam hpun nrawng ai shi gaw. E nang kaw ndai ndai gaw ndai hte rai sa nang kaw e du hkra ladaw yaw du hkr aladaw gaw e nang hpe ngai arai htaw ndai grai chye yu ra ai du hkra ladaw i. Rai yang e ndai e jahkrau hkugin tsip htaw hpun ntsa kaw rai yang gaw nbung laru nnga ai. Ning rai nang kaw tsip tsip yang gaw e u ni u ni u tsip ni dai hku yu ai shanhte i ndai gaw shingra tara sharin ya ai le i e dan re. Ndai gaw Myen ni mung Japan ni mung dai hku yu na re yawng bung ai dai hku i. Rai yang gaw ndai kaw she hpabaw re i ngu jang gaw ndai e langai dai hku yu ai ndai u tsip hpe yu ai. Rai yang gaw ndai hpabaw ndai hpabaw i jan rawt jan dung dai hpe ma hka ja lu ai. Jan rawt ai jan dung ai ngu gaw ya mungkan pa-hta-wi-win geography kaw gaw e December kaw gaw nang de du ai nrai i December kaw nang de du ai nrai i. Htawra ten gaw nang de du ai rai yang gaw nang kaw na jan wa nang de, le de gaw e nang de gaw nshung le nshung nshung ta re ngu na jan nang de du ai. Nang de wa she e nang de du nna she jan shingna wo kaw na wa ndai kaw wa du lai lai rai yang gaw jan dung ai masum ya, jan dung ai nhtoi masum ya i jahpawt jau jau na jan le jahpawt jau jau na jan wa dai kaw chyu ding rai yang gaw dai hpe jan dung ai ngu. Ning re kaw na gaw aw ning re kaw na gaw jan rawt ai ngu. Ndai gaw jan rawt nang de jan dung masum ya rai na jan dung jan rawt yaw nang kaw jan dung ai masum ya rawt ai. Nang de mung jan dung ai masum ya e jan rawt ai e dai hku e moi na ni tsun ai dai hpe ngai hka ja lu ai le i. Ngai touring hkawm yang le e dai ma lu ai rai yang gaw jan rawt nga yang gaw u gan "Hkrit hkrit hkrit" nga yang gaw grai pyaw na re du hkra ladaw grai pyaw na re ngu na u gan ndai jan dung ai ten u gan goi ai. Rai yang gaw gai.. i rai yang she Ninggrau "Wo wo wo wo" nga yang gaw jan grai kahtet na nga. Ninggrau gaw woi i? Nre e myauk-loi-kyaw e myau-loi-kyaw ndai gaw. Ninggrau dai ngoi yang gaw jan grai kahtet na re nga ai. Chyahkyi "Hawng" nga jang gaw machyi makaw law na dai hku htai ma ai moi na ni e dai ma hka ja lu ai. Jan dung jan rawt e i chyahkyi ngoi yang gaw machyi makaw law ai ninggrau ngoi yang gaw jan kahtet na ndai u gan goi yang gaw pyaw na e dai hku dai hku ma u sharin la ai le i. Deng gaw ndai kaw she e ndai hka yup hka rawt hka nyup ai raitim hka yup ai i du hkra ladaw mabyin hpe tsun ai. E hka dai ni yawng shanhte dai ngai touring hkawm yang ndai ram lu sagawn la ai le i. Ga shadawn ndai gaw hka ngu ga nang de lwi ai i. Ndai gaw hka rai yang e nang kaw nta ngu ga nang kaw nta nang kaw nta nga jang gaw mi gaw nbung gaw kru kawn shi lahkawng gaw nbung gaw ndai hku bung ai. Rai yang ndai hka wa nau nngoi ai shi a nsen wa wo de poi mat ai nrai i. Rai yang gaw ndai gaw evening ngu le i evening daw de shana daw de ndai nang kaw na bung ai. Shi lahkawng kaw na hkying mali du hkra gaw nbung wa ndai hku bai bung ai. Rai yang gaw ndai hka nau nngoi ai gaw hka yup ai i ngu tsun ai. Nbung wa wo de bung ai majaw nang kaw na nbung wa nang kaw na katsi yang she mi gaw kahtet ai majaw nang de nau wo bung ai le katsi yang gaw nbung direction wa nbung wa nang de bai bung wa ai le i. Dai yang gaw hka ngoi ai wa hkraw hkraw nga grai na ai dai e hka rawt ai ngu ai. (Mani let) Rai yang lama nang de nta nga jang gaw shi na gaw ning rai jang gaw grai na ai le i. Ning rai jang gaw bai nna sai nre i nang kaw yup ai dingla wa le. E dai majaw hka yup ai ten ndai mare de yang mare mare de yang ndai hpe grai yu ai moi na ni gaw. Mare de yang dai hpe grai yu ai e. Mare de ai shaloi hka yup ai kaw de ai i? E jahpawt maga hka rawt ai de de ai e. Jahpawt maga hka yup ai shara kaw mare nde ai hpa majaw masha gaw pu ba na hkying langai hkying shi hkawng hkying langai hkan yu ai nrai i dai kaw hpyen sa ai e ndum na hkrit na majaw jahpawt maga hka yup ai shara kaw mare nde ai moi na ni dai chye wa nngai. E ndai jahpawt maga hka rawt ai kaw masha yup nga jang wo ra hpyen ni sa ndum ai le i e dai majaw ndai "Shaw shaw shaw shaw" nga hka ngoi yang gaw hpyen sa ai ndum ai le i e dai majaw hka rawt ai. Moi na ni moi na salang ni na dai hku shanhte na gaw akyang le i moi gaw gasat gala ai nhtu hte kahtam ai mu i. E ya shanglawt dap hte Myen ni mung dai hku re gaw e jahpawt hkying langai hkying lahkawng hkan gaw sa kasat ai mu i. Grai yup ba ai ten le i e dai dai moi na kaw na chye ai dai. Yang gaw nta gap ai le yaw ndai hpe tsun na hpungdim ga i. Nta gap ai lai gaw ndai zawn ningrai yang gaw sinpraw dingdung ndai gaw south ndai gaw west nga jang ndai hku nga jang nta gap ai gaw e ndai hku n-gap ai. Ndai hku gap ai ndai gap ai ndai gaw n-gap ai. Hpa majaw ngu yang e jan pru ai ya na zawn jan pru ai hkam kaja ai da i. Dai hpe e ga kaba gaw "Mali hka shingdan na nta hkum gap" i Mali hka gaw dingdung kaw na dingda de lwi ai nre i e ndai hku na hkum gap ndai hku gap mu i. E hpa majaw nbung shang ai jan shingna lu ai nang de na nbung shang ai. Anhte mung gaw e dingdung sinpraw nbung hte sinna dingda nbung i bung ai shanhte chye ai. Dai she hkam kaja ai nga hkam kaja ai. E nbung shang ai jan shingna lu ai majaw e dai ma ndai majaw shi na gaw Mali hka hpe "Mali hka hpe shingdan nna nta hkum gap" e salang ga dai le. "Machyi makaw law ai" e dai hku tsun ai. Ndai bum ga de hkawm ai shaloi masha ni shaga ai ga i ga wa shai ai kun, hpabaw ga shaga ai kun Sara ndai bu hkawm ai shaloi? Ya na an zawn nga shaga ai le ya an zawn nga na shaga ai. Ndai Myitkyina na ga shaga ai i? E shanhte yawng chye na ai i raitim shanhte gaw shanhte a ga shaga ai. Ya anhte kaw gaw ning ngu ai le. Shanhte ga nga gaw hka hku ga i? Nre Hkrang walawng ga Nmai walawng ga. Shanhte mare hte mare ga shaga ai shai ai i? E nshai ai law nshai ai e shanhte a ga ngai chye na ai. Nang kaw nga hpe "Nang kwet" e dai hku tsun ai dai ngai chye na ai le. "Nang kwet la shadai kwet la" nga shadai kaw dai kaw re nga "Shadai kwet" e daini yawng ngai chye na ai gaw i shadai kaw nga ai lam. Yu anhte wa anhte ga wa lachyum gaw langai sha ginra ga "Mana nan" i ayu-lu-be i nga dai mana nan mana ta re mana nan re mana sawng re manaw re re nga ni langai sha re dai ni gaw yawng ngai moi hka ja da ai majaw chye ai le i. Laika law law hti masha ni kaw na law law madat la yang gaw dai ngai na matu bu hkawm yang n-yak ai le i. E nkau mi gaw mana nan zawn nga nkau mi gaw mana ta tsun na nkau gaw mana sawng tsun na mana raw tsun na, yu dai na. Ndai lamu ga hta hkan sam ai i? E re. Zau lau zau ban e namchyin namya shakau shaban law gala maren re gaw. Sammung ni gaw zau lau zau ban hin-hkat-amyoi-achyai Myen ga hin-hkat-amyoi-achyai Monyin Mogaung ni gaw namchyin namya shakau shaban yawng chye na ai gaw shakau shaban la wa rit e rai yang gaw jum mung lawm na majap mung lawm na e dai gaw shakau shaban. Law hkala Hkrang walawng kaw law hkala tsun ai rai yang ngai na matu n-yak ai le i e yawng chye na ai majaw. Dai dai dai ning nga hkawm ai majaw ndai i shanhte hte ya na zawn nga shaga tim n-yak ai gaw. Shanhte gaw yawng gaw ndai hte anhte hte yawng bung ai htaw Putao de na ni mung e ndai Manmaw de na ni mung ndai gaw bung ai yawng. Ndai nta gap jang Mali hka kan nna gap e dai hku dai gaw machyi makaw e "Mali hka hpe shingdan nna gap jang machyi makaw law ai" ngu gaw nbung ndai jan shingna nshang jang i. E rai yang she e ndai nta gap yang "Shau" galaw ai e shau e Myen gaw yan-sein. Chye ai nre i yan-sein htunghpau yam galaw jang bang ra ai baw re nrai i jahkrau le i jahkrau dai hpe gaw e nta npu kaw wa rem ai i. U rem ai dumsu re ai wuloi rem ai kaga lawng hpa majaw n-gap ai ngu yang gaw sinat htunghpau gap yang na matu yam galaw ra ai. Dai ni hkyi ni hpe shi ning nta npu kaw shi ning na jang wa she dai ni wa i shi gaw htat htat rai na ya na hku nga yang oxide byin mat ai. Dai ga wa le i ga hpe she ga hpe she htu htu dai hpe ga hpe she hkut dai shi ning nga ai hpe hkut la nna me hkut la na she gara hku di ai ngu jang gaw ka kawa hte pali hte ka kaba galaw la na she ndai kaw makau kaw htun dai kaw rut rut rai na she nang kaw hka kachyi sha kachyi sha ndai ram dang sha re ai dai hku rai ndai hka n-gayun na matu ndai hpe hka hpe madi nna hka jaw na bang ai. Bang na she ntsa kaw nlung kaba nlung tawng kaba hte kamyet da she ndai ntsin hpe she nang kaw hka nhtung hte ja la ai le i. Hka nhtung hte ja la ai dai hpe shadu yang ndai "Shau" ngu ai byin wa ai. Dai majaw nta npu kaw u, wa rem ai gaw dai majaw re nga tsun ai. (Mani let) Dai dai dai Shau galaw ai i dai ga hpe htu hkrai htu htu hkrai htu di na nlung kaba myet di jang shi hkrai shi ning rai di na ndai hpe shadu di rau me shadu yang "Shau" byin wa ai. E dai shau gaw kan kata na hpabaw i e manu le manu shingtai hpe jahkrat ai dai tsi bai galaw ai. E yam galaw ai kaw lang ai namsi kaw kahtawk namsi hkri si hte dai hpe kahtawk gayau sha ai. E dai hpan galaw ai i. Sara du hkawm ai shaloi mare kaw manam ai i? E mare kaw manam ai le e. Mare kaw hpabaw shatmai sha ai kun? Oh nang namlaw namlap e namlaw namlap sha sha ai ngai gaw. E shan jahkraw i shanhte galaw ai shan jahkraw sha ai, shanhte u dut na nga jang u shan i u shan sha ai. Htaw de hkawm yang gaw nang kaw nlu sha ai namlap grai sha mayu wa ai gaw. Dai namlap law malawng sha ai le i bu hkawm yang gaw namlap sha ai baw shan gaw kalang lang shat mai ntsin sha shadu lu ai. Dai gaw moi na Jinghpaw ni na. Shat gaw sha ai i? Shat rau namlap law law sha i hka law law lu rai yang gaw bu hkawm yang grai kaja ai da. Shan shan gaw e sha tim kachyi sha sha u da bu hkawm yang. E namlap sha ai gaw kan sa man ai le dai salang ni tsun na le i. E dai shan nau sha nmai ai da bu hkawm yang gaw e shan gaw japhtu ram sha htu japhtu ram sha htu sha ai. E dai rai yang rai sai da salang ni ngai hpe dai hku tsun ai "Bu hkawm yang gaw e wo ra namlap i namlaw namlap dai sha ra ai, i shatmai ntsin law law lu ra ai i" dai sha re shanhte tsun ai gaw. Mare kaw shat seng nnga ai kun? Nnga ai. Shat gara kaw sha ai kun? Nta kaw e jinghku jinghku hkrai re gaw shachyin yang shanhte hte i. Manam ai gaw jinghku nta kaw i? E sa shachyen nna "Ngai gaw ningrai na du wa ai re lo" ngu jang shanhte e ngai mung wo myitsu ai salang wa hpe ndai kahtawng du wo ra kahtawng de sa na nga jang ngai wo ra kahtawng kaw na myitsu wa kadai re i mung jahta achyoi na kadai re i ngu hpe nang kaw san la na sa sa re ai. Dai majaw shanhte nta du jang tsa pyi ma jaw ai hpa mung jaw ai (mani let) hpa ntsun ra ai anhte mung kumhpa i "Maw maw maw yaw alu bang u oi" ngu na gumhpraw loili jaw da ai le i "E hpa nlu tim dai yaw" ngu. Dai hku hkawm ai shanhte mung grai kabu ai le i shanhte ma grai tsun mayu ai. Ndai lam lapran kaw hpabaw sha ai kun hkau soi i? Nre hkausoi nre shanhte anhte hpe sha na shat makai bang ya ai. Mare hte mare hkawm ai shaloi ndai mare nnga ai shara kaw shat makai sha ai i? E dai gaw shat shadu sha ai. Tinang shadu sha i? E tinang shadu sha ai. Dai kaw shadu sha na gaw nang kaw na ready made htu gun ai le i. E shan jahkraw shingyun, e shan jahkraw nang kaw na wo gat kaw na mari la na jum majap shara ra kaw sha re nam kata kaw yup ra ai gaw. Manga lang sha yup ai ngam ai gaw mare kaw sha yup ai. Dai hpabaw i yup tim mung wo yi kaw sha yup ai gaw. Yi kaw yup yang yi kaw gaw makrat matum e kamu si grai nga ai gaw anhte hkawm ten. Dai anhte na shatmai dai rai sai nang kaw nlu sha ai shatmai ngai matsat ning shi lahkawng ning ndai lapran e wo ngai kaji ai kaw na shi lahkawng ning ram sha ai lu sha gaw dai ni gaw mun mi mun manga jaw tim nlu sha ai nang kaw. E ngai kaji yang dai langai kaw na matsat ning shi lahkawng ning laman du hkra bum ga e ngai sha ai lu sha gaw nang kaw e nnga ai. Grai fresh byin ai sha sha ai le i. Mare kaw bum ga mare kaw machyi ai masha ni gara hku, kadai ni tsi shamai ya ai kun? Aw bum ga na machyi masha ni i e shanhte gaw e grai taw ai yaw baw machyi ai grai taw ai. Nnga ai dai hkring jahkra baw machyi ai nga nnga ai grai taw ai nga gaw nga ai raitim. Rai yang gaw kan machyi yang gaw law malawng bum tsi lu ai. Bum tsi e, shanhte galaw ai tsi i? kadu hka pawt kadu hka pawt ngai ya nang hpe madun na yaw kadu hka pawt dai. Namchying pawt sa-nun pawt tsi kaba ndai gaw bum ga na matu. Dai sha yang majap sha tim kan nmase ai kan nmachyi ai dai lu ai. E dan na she numrin hkam-taung-myit dai na she lahkwi, lahkwi hpun dai gaw hkup ai grai hkup ai masa lap e dai ni shadu lu yang kan si hkrai pat ai. Bum, bumtsi law malawng lang ai re ndai nang kaw na tsi gaw langai lahkawng sha la ai i. E ndai bum tsi le ndai rai na jahkru yang gaw shagri, tsap shagri i du shagri dai ni lu ai e jahkru yang gaw. Mi yat gaw matsi, matsi hpe e jahkru yang gaw hka hpunlum hte rin nna manyi nna hka hpunlum hte lu jahkru mai ai. Dai tsa matsi wa kan nsa yang gaw dai matsi hpe rin manyi nna ndai ram ndai ram rai di na hka katsi hte lu kan man ai. Ndai matsi wa le ta-say le i dai daram re. Shakrwi tu jang ndai kaw shakrwi ana-sein pauk yang ndai matsi hpe hka hte madi nna nang kaw nang kaw ning ning di yang lawan wan baw mai ai shanhte dai gaw chye ma ai. Rai yang shanhte na gaw hka shin na rai yang hka lu ai hka shawng lu ai, jit ji ai dai hpang she hka shin ai. Hka lu ya ngai hka shin na nre i dai rai yang hka shawng law law lu jit ji dai hpang she hka shin ai dai gaw tsi kaba. E ndai gaw ya sarawun ni tsun ai sha nre mi kaw na dai hku i dai hku hka shawng gut gut di na lu jit ji ai hpang she hka shin ai. Dai majaw ndai hpabaw i wora e hpabaw ngu na i e hpabaw ngu na i wo ra ga pawt jin shanam zawn zawn re hka pawt dai tsi galaw ai hka pawt rai na she e machyang pawt ndai gaw tsi kaba re ndai gaw hka pawt ni gaw. Hpang jahtum ndai mare de ai shaloi bum ntsa kaw galaw ai kun hkaraw kaw galaw ai kun? E law malawng gaw jan shingna lu ai kaw jan shingna lu ai kaw hka ma nga ai jan shingna ma lu ai i. Nkau mi gaw bum ntsa kaw? Um bum ntsa kaw. Hkaraw kaw galaw ai nnga ai i? Dai hkaraw kaw galaw ai ni gaw grai taw ai law malawng bum ntsa kaw galaw ai. Bum ning rai jang ndai bum ning kaw sinpraw jan hkra ai le sinna jan hkra ai kaw galaw ai. Galun Numrawng kawng Kaji Htu i Kaji Htu gaw sinpraw jan lu ai shana jan ma lu ai bum gaw nang de. Numrawng, Lakawng bum nang de Lakawng bum baw pawt kaw Numrawng Kawng e dai hku galaw de tawn ai. Dai rai jang Jinghpaw ni du hkawm ai shaloi bum lung la ai i? E bum gaw nlung ra ai bum kaw ndai kaw bum ngu ga ndai kaw ndai hku bum bat lam e dai hku she sa ai. Mare gaw bum ntsa kaw i? Bum lagaw kaw ndai bum ntsa kaw nga jang gaw bum lung ra ai le dai gaw moi na majan prat na hpyen hkrit ai majaw dai hku. Ya gaw bum lagaw kaw grau law ai nhkrem bum nhkrem ngu ga hka lu ai shara kaw. Moi na ni gaw ndai hka ma lu ai jan ma jan shingna lu ai shara kaw mare de. Ndai lam nga ai i? E lam nga ai mare langai hte langai lapran kaw lam nga ai nga ai. Lam kade ram kaba ai kaji ai i? E gumra mai sa ai lam re gumra mai sa ai lam i ya na gumra mai sa ai lam. Sara gumra jawn nna sa ai i? Nre raitim nraitim moi kaw na gumra mai sa ai lam hkrai re bum ga de gaw. Masha ni mare hte mare sa ai shaloi lam hkawm sa ai i? E gumra njawn ai lagaw lam hte. Gumra gaw English ni du wa ai hpang she wo ra English ni du wa ai hpang she Bum Du nga ni gumra jawn rai di sa ai gaw. Moi gaw anhte gumra njawn ai le i anhte Jinghpaw ni gaw gumra njawn ai gaw. Moi gaw she njawn sadawng i. Aw gumra gaw gara kaw na sa wa ai kun? Nang kaw na htaw de mung nga ai le raitim htaw kaw na ni gumra hpe anhte gaw dumsu wuloi bainam u wa nta kaw e gwi i rai yang she wo ra nkau gaw ngahpaw, ngahpaw rem ai. Ngahpaw gaw nanauk, nanauk rem ai dai rem ai. Law malawng u le sha na matu u rem ai wa rem ai. Gumra gaw moi kaw na nga ai i? Gumra gaw e nkau hkan e moi hkan na nga ai e moi kaw na nga ai. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0118
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd598

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0118

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0118

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ji woi makam hte dai ni (Religion in the past and today)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-03

End Date

2019-05-03

Description

Transcription (La Ring) Shinggyim masha shangai shaprat wa ai lam. Jiwoi makam hte daini ngu ai hte seng nna gaw jiwoi ni jiwa ni kam da ai kam hkrat wa ai nga jang gaw anhte shinggyim masha ni a matu kadai mung kadai hkai da ai maumwi ngu ai nga ai re hte maren chyum laika kaw na npawt hpang tsun ga nga jang gaw Yuda masha ni a kam ai lam gaw Yuda ni a hpan da ai maumwi hta shinggyim masha hpe hpan wa ningsang Karai Kasang e shi hte hkrang nsam bung ai shinggyim masha hpe ga yun hte shachyaw nsoi nsa gawut bang ya nna asat hkrung nga sai. Npawng nhpang laika daw kaba langai kaji hkun kru, daw kaba lahkawng daw kaji sanit kawn shi jahku e daw kaji hkun langai daw kaji hkun lahkawng "Shawng na masha Adam yan Ewa dai yan gaw myit dinghpring san seng na rai masai. Hkum da ai namsi sha nna npawt nhpang laika daw kaba masum daw kaji langai kawn hkun mali hta "Yubak hkum tai mat sai". Dai gaw shinggyim masha ni a prat pra wa ai Yuda htung Yuda ni a makam hku na nga yang raitim daini anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a makam hku na bai hkai ga nga jang gaw hpan wa ningsang chye wa ningchyang gaw n-gawn chyalun hte Hkunggam woi shun yan hpe hpan. Dai yan lahkawng kaw na masha hpan lahkawng hpe shaprat ma ai dai hku kam ai. Ndai gaw Ka-in yan Abela hta ang ai hku re. Hpung mi gaw sumnung shingdi, hpung mi gaw gumrawng gumtawng re masha hpung lahkawng mi bai tai mat wa ai. Dai majaw gumrawng gumtawng re ai ni hpe e kaning ngu shamying a ta "Daru gumrawng magam sindawng" ngu nna shanhte a mying gaw dai hku rai mat sai. Wo ra sumnung shingdi rai ai ni gaw "Daru chyanyi magam shapyi" ngu ai hpung ni rai nga ai. Ya ndai gaw Daru gumrawng magam sindawng ngu ni gaw "Kadai hpe mung kadai hpe mung nhkrit kadai hpe mung nhkungga kam mung nkam anhte kam mara rai na nga pra ai ni she rai ga ai" ngu nna masha hpung mi dai hku nga mat sai. E bai langai mi hku nna gaw "Anhte gaw galoi raitim mung shada da tsawra n-gaw nja rai nna shada hkungga lara madat mara rai na jawm nga jawm pra rai na nga ga ai. Anhte gaw wo hkakrit hkadawn hpe rim la nna hkungga nawng jau chyai rai na nga ai ni rai ga ai, anhte amyu gaw daru chyanyi magam shapyi ngu ai ni rai ga ai law" ngu nna hkai ma ai. Ya ndai gaw hpa hpe tsun ai ta nga yang shinggyim masha ni nga pra wa ai lam hta e mashang wa hkum bai maga na wa hpe ga dat yang ja nhkyi hte kadoi hkra kau nna nat hkum tai mat ai. Dai wa hpe dap hkun e sin rem bau da ma ai. Lu sha sha na rai jang shi hpe loimi mahti jaw hka lu na ria jang loimi hprek ru kau, tsa lu na raitim kachyi mi hprek di nna "Kanoi nat" ngu na shi hpe hkungga jaw jau nga mat wa masai. Dai gaw Jinghpaw masha ni a hkai lam rai sai. Rai yang gaw Wunpawng sha ni ginru ginsa npawt labau hku nga jang gaw B.C hkying lahkawng ndai ten hta e shinggyim masha amyu langai gaw tinang a ginru ginsa labau nchye yang jahtum e bra mat htum mat kaga amyu ni ka-up kau ai kaw kre mat na. Ka-ang shingra ga Monglia a shingdu shingnu mung kaw nna Mongolia lai Tibet mung hku lai yu wa ai majaw Tibet ga hte Miwa ga shawng na aga rai sai. Jinghpaw ga hkum gaw majoi shingra a lahta tang lata tsang beyond Himalaya kaw na hpang sai. Ndai ga gaw Jinghpaw ga shaga ai ni hte sha seng ai nrai, labau rum ginru ginsa rum htunghkying rum gumgun gumhpai rum akyang lailen jasat rum numwawn numla rum ai Jinghpaw Wunpawng sha hte Lisu Jinghpaw Maru Lashi Azi Nung Rawang lawm ai ma hkra hte seng ai. Gumhpawn mying gindai rai sai. Dai gaw Jinghpaw amyu sha ni a ginru ginsa npawt labau gawn ai lam rai sai. Bai nna mali ngu na hta gaw jiwa ni a ginru ginsa hkrun lam hpe gawn yu ai lam hku bai tsun ga nga jang gaw Miwa mung mungdan a ka-ang shara "Shanzi" e numdaw mi "Shanghai" e numdaw mi "Tibet" ga e numdaw mi de a lawu daw de gaw wuhpung kaji garan nna yu hkrat wa ai. Miwa mung Mekong hka hkan hkrat wa ai ni gaw Maru Lhaovo ga shaga ai ni Sakhkung hka hkan hkrat wa ai ni gaw Nung Rawang hte Lisu ni Jinghpaw ga naw shaga ai ni gaw Sakhkung hka sinna hkran maga shanang mat wa nna Mali hku majoi de du shang wa masai. Zi Zaiwa ga shaga ai ni gaw Majoi hku a npu Uma ga du ai hpang shara kashun galaw lu galaw sha lai masa amyu myu a majaw Jinghpaw ni ma hkra gaw majoi shingra bum shing nrai ka-ang shingra ga kaw nna yu hkrat wa ai re lam labau gawn da ma ai. Ndai ginra hpe jan shingbut ga mung nga ma ai. Jan manau ngu gaw ju manau shawng nau ai ginra re. Majoi shingra bum ngu ai gaw ka-ang shingra ga dai kaw n-gu si si ai ga mung nga ma ai. Ya ndai shara gaw ga gaw Miwa mung ka-ang shara Shanzi mung rai nga ai. Miwa ga hku Miwa ga hku "Chyung Yan" "Bum Pa Layang" ngu ai re. Dai shara hpe jan hkaw hkam wa up ai jan kasha ni gaw Gam Naw La Tu Tang Yaw lan Yaw wa she madu tai nna manau woi manau ai. Jan kasha ni re jan hkaw hkam a kasha ni re. Hpa majaw nga yang manau nau ai lam jum lang arung arai maka kumla ni ri nhtu chying chyai chyai ai mam ting ai mam nnan sha ai nni htu sha ai e tawn hkungri galaw ai shata mahkawn shayu ai jan lakang lu ai myihtoi lakang dung ai jan tsi hkai ai shingnu mung kaw nna anhte jiwa ni shaning hkying mi manga tsa ning hkaw dung ai dai gaw Ja Taw Naw a maumwi labau kaw Ja Tawng Naw a maumwi labau gaw dai kaw rai nga sai ngu sawn la lu ai. Bai nambat manga hta gaw daini na Jinghpaw Wunpawng buga de ginru ginsa nawt hkrat wa ai lam. Miwa hpyen hpe yen lat Myen mung dingdung jahtum de du shang wa ai lam gaw tsa ban langai A.D hkying mi hkawng tsa ten rai sai. Jinghpaw ngu ai gaw shinggyim masha hpe ngu ai re. Zi Maru Lashi ni mung masha hpe "Byu" nga ma ai. Zi hte Lashi ni asak kaba wa sai ni hpe "Mang Zaw" nga ma ai, Maru ni gaw Lhaovo no gaw "Maw Zaw" nga ma ai. Ndai hte gaw chyurum sha Jinghpaw ni rai nga ma ai matsing hpa gaw Myen Sam ru sai htunghkying nbung ai amyu mayu dama kaga san nrai ma ai. Jiwoi prat kaw nna htunghkying maka rum kahpu kanau mayu dama di kru masum jung rai na nga hkrat wa ai ni shada makyit mahkai sha-ngang shakang grin nga ma ai. Numjaw numla mayu dama shachyen shaga hkungga lara, hpuji hpuga hte shada karum madi shatsawm jahtap hkat shat lit kundawng hkungra lit lahkawng maga, kashu kasha lu jang ma wa ba madun mayu ni gaw nbat sindaw hte shadai lup nhkun htu nri ngu jaw dat. Kasha nlu chye jang mayu ni kaw shaman wa hkam la rai ma ai. Chyum laika hku nga jang gaw Pru mat wa ai laika daw kaba hkun daw kaji shi lahkawng hta ndai hte wa dingdaw lu ai. Rai sai nambat kru hta gaw num la na rai jang hkahku hkanam san ai nsan ai mayu daw ai ndaw ai ma hkra shawng shachyen la ra ai. Hpan ningsang chyewa ningchyang gaw shawng na masha Adam hte Ewa hta sha-ang nna sawn la mai ai dai gaw chyanun yan woi shun ndai yan gaw shanu nen yan shawa nang hpe shaprat. Dai hpang n-gawn wa magam hpe hpungdim shaprat, n-gawn wa magam gaw mungkan ga hpe adup shara hkawm wa sai. Dai gaw Madu Yesu hta ang ai dai wa hpe jiwa ni gaw Alawng ma Yesu nga ma ai. Dai gaw Madu Yesu hta ang sai. Daw kaba sanit nambat sanit hta "Hkristan daru magam a lam". Yesu Hkristu sumsing lamu kaw nna la hkrat wa ai lam manga nga ai. Dai hpe tsun ga nga jang (1) Tsawra ai Yawhan a laika daw kaba masum daw kaji shi kru, 1 Yawhan a shagun dat ai laika daw kaba masum kaji shi matsat. Ding hpring tengman ai lam (Ephesu 4:15) Tara rapra ai lam shanglawt ai hte tengman ai lam gaw nang hpe shalawt dat na. Simsa ngwi pyaw ai hkristan daru magam rai sai. Lamu hte aga a lam hpe n-gawn wa magam gaw kanu yan kawa a asak kaba ugut gu prat shanut nu nna si mat wa ai majaw kanu yan kawa a lup shingbut hpe shi lamu ga dup shara ai kaw na nhtang wa ai hte kanu yan kawa a lup shingbut hpe e ahpum jahtau hkrap let "Ngai nsha hte galoi kaning rai bai hkrum sana rai ta" ngu yang "Ngai nwa gaw htaw ntsa tsang de she rai ni ai, ngai hpe shaga yang mi hprap rai nna du na nngai, mu rai na du na nngai, lahpyaw hpyaw dat yang mung nbung rai nna du na nngai nnu gaw le sung ai shara ga de she rai sai. Kabu gara ngwi pyaw simsa ruyak kyindut ai ten tim shi hpe shaga u ngai nwa gaw lamu de nnu gaw aga kata de rai sai majaw ra wa ai aten hta lamu e aga e ngu nna shaga rit". Kawa gaw sumsing lamu hpe rem sin kanu gaw kanu woishun gaw aga hpe aga sumpawng hpe hpyem shangai ai hpang jahtawng htu kawa hpe bausin shaman ya rit ngu shaga ra ai shadai hpe gaw ga kata de kanu hpe ap ai hku na shadai hpe ga de lu ai rai sai masha gaw wam wam dam dam rai na nmai pra ai. Lamu de kawa nga aga de kanu nga kade hprawng tim nlawt ai ngu kam ma ai. Jiwoi makam hte daini i dai rai sai. Ya ndai kaw gaw hkungran ai lam hte num jaw num ya num wa num la num sa ai lam hte seng nna ndai kumba shalai ai ngu gaw hkungran ai lam hte seng ai re. N-gawn wa magam gaw numraw ma Ja Bang hpe la yang baren bat sha amanam nga ai hpe kumba lap hte arut dat yang she baren sing hkoi wai tsai mat ai dai kaw na Wunpawng sha ni num hkungran yang kumba lai ra ai hkungran mandat dung ai mahkawn shabrang prat na nhpru nmai matsat shabat re arawn alai hte hpe e galai shachyoi shapra la ai rai sai. Jinghpaw masha ni gaw Jinghpaw sai hte baren sai hte gayau ai amyu mung re ngu na mai tsun nga ai. Daw jahku hta Jinghpaw htung tara rapra ai lam. Nga sat nga sa lam hpe yu yang rapra ai hpe grai madung dat ma ai hpe mu lu ai. Hpa galaw tim mung yawn ai kadai nnga hkra woi awn chye ma ai. Mayu dama kahpu kanau kashu kahkri rau dung rau nga hku hku hkau hkau lai hkrat wa ma ai. Ndai gaw nat jaw htung hte up hkang da ai re. Amyu sha lam ni hta numla numya hkungran poi nta dingshawn poi sihkrung sihtan poi yawn hkyen poi kaning re poi lamang hta mung mayu dama kashu kahkri yawng hpe shatsawm dat ma ai. Langai hpe langai ngai hpe sha shatsawm dat yang myit npyaw n-ngawn na re hpe dum ma ai. "Jiwoi ni a makam hta nat jaw htung lai". Uju ulang ten hta nat shan nmat hkra nat shan di hta "Jum nmai chyim nmai kajau sha, sha jang kan machyi si wa ai: ngu ma ai. Daini na hkristan prat hta kaning rai chye nga ga ta sawn yu ra sai. Poi ngut jang shingkra gaida jahkrai nmai yawng hpe shani mung hkru hkru woi sha, shana de mung si man makai hte wa bra shajang ma ai. Mang hpe gaw asak kaba sai ni sha sha ma ai hpa majaw Nu Mang gaw ma ni a myi na hta hkra chye ai ngu nna njaw ai lailen re. Daw shi langai hta gaw "Nkawn magyi jaw ai lam". Nam shan lu gap ten hta shan kaba hpe du htingnu de n-kawn magyi gun bang, dai hpe gaw du gyi salang ni rau jawm sha, mare buga yawng hpe myit ya tsang ya sawn ya rai ma ai. Tsun pat tsun dim timung maren mara garan sha, lagat gat chang la timung maren mara garan sha ma ai. Daw shi lahkawng hta "Hkristan prat hta myit dum ra ai lam". Moi na ji wa ni hkungga hkan hkrat wa ai htung rapra ai lam gaw daini anhte a anhte hta nlang sana kun? Anhte masha shada pyi dai daram tsawra hkungga hkat nga ga yang gaw hpan Madu Karai wa hpe grau kamhpa hkungga ra na re. Masha shada nshayawn Karai hpe mung nshayawn rai ra na sha re. Yesu Hkristu gaw rap rap ra ra byin lu na matu tara rap ra ai lam hpe sharin da ya sai. Myit hpraw san ra ai hpe sharin da ya sai Yesu Hkristu a sasana lam rai nga ai. Madu Yesu Hkristu gaw mahte laika daw kaba kru daw kaji shi hta "Sumsing lamu e myit dik ai zawn ga ntsa e mung dik nga u ga". Sasana galaw ai raitim mung nhkru ai ni a lata hta asak sum mat sai raitim mung Yesu Hkristu sasana gaw hkring mat ai nrai Yesu a sape marai shi lahkawng marai sanit shi latsa hkun hpe mung "Nanhte pru sa nna Yuda mung Samari mung hte lamu ga htum hkra pru sa hkawm let Kawa Kasha Chyoipra ai Wenyi a mying ningsang hta hkalup jaw sape shatai mu" mahte laika daw kaba hkun matsat daw kaji shi jahku. Daw shi masum hta "Nhti hte nri hkring htawng". Jinghpaw a htunghkying hta nhtu hte nri gaw nlang nmai grai ahkyak nga ai. Jinghpaw a asak sumri sumdam hte seng ai seng nna mung shadit jahpang daru magam ahkaw ahkang hte seng nna mung myit arawn alai hte seng nna mung nhtu hte nri hpe sakse sak kan shatai nna lang hkrat wa ga ai. Ndai nhtu hte nri hpe "Mu nat jan rung kaw na jaw dat ai re" ngu kam ma ai. Mudi shayi hpe la yang "Nak" ngu ai nhtu "Daru ri" ngu ai nri hpe jaw dat ma ai. "Sadi sahka hte lang ra ai" ngu na tsun dat ai. Nak nhtu gaw shada dat yang shi hkrai shi kahtam hkawm wa ai. Daru ri mung shada dat yang shi hkrai shi galun hkawm wa ai. Lani mi na mudwi shayi yi sa mat wa ai hpang madu wa gaw nta nga. Uhkai langai mi nta nhku de ya sha sha shang wa wa re majaw shachyut kau tim nhku de sha ashang wa nga ai majaw dai Nak nhtu hte e "Aru e" ngu nna sha shada dat yang uhkai a du hprut rai mat ai. Shana de madu jan bai du wa ai shaloi gaw "Uhkai hparai du di mat ai ta" nga na Mudi shayi wa san dat ai shaloi "Ndai nhtu hte ning sha di ai wa" ngu na sha shada dat yang Mudi shayi a dut hprut rai mat sai. Htaw matsaw ntsa jan rung kaw nna shayi madu kanu kawa mahtum mahta du ni asak sumri sumdam jum yu yang sumri sumdam sumri nu mat sai majaw Mu nat ni shanhte a shayi sha hpe sa kawan yu ma ai. Shaloi Mudi shayi a du hte hkumhkrang kaga ga byin mat ai hpe sa mu ma ai. Mudi shayi hpe jahkrung la nna jan rung de woi mat wa ai Jinghpaw la wa hpe gaw Jinghpaw la wa hpe mung shaga la nna Mudi shayi hpe bai ap ya Nak nhtu hte Daru ri galai kau ya dat sai. Nmai kahtam nmai galun ai nhtu nri galai ya sai. Dai shani kaw nna nhtu nri hpe grai ahkyak ai hku lang hkrat wa saga ai. Daw shi mali "Mayu dama lapran sakse sakkan hku masat lang nga ai lam". Daw kaji langai: Ma shangai wa jang mayu nta de ma wa ba madun yang shadai lup nhkun htu ri hte nhtu nbat sindaw jaw dat ga ma ai. Num jaw ya ai shani shayi ap shaloi numdan mungdan ga nhtu nga nna mung jaw dat ma ai. Tinang kajan ni kamoi ni si yang "Lup htu ri lup dan nhtu N-gawng nyang mawn nba" nga nna mung gun ma ai la sa ma ai. Htingbren pru wa yang mung kanu kawa kaw na htingra hkyen nhtu hte shadaw nhkun htu ri nga na jaw dat ai. Mare nnan de wa yang Uma nta kaw nna htingra hkyen nhtu hte naura htu nri nga na jaw dat ma ai. Nak nhtu ngu nna nbang dap e sha tawn da ma ai chyam nhtu dagam dala yang sha lang ai shakau shanam nmai kadoi ai shingkawt shingkra nmai ai. Mauhkye hka yang nri nhtu ginchyai kaw jum nna tsun machyai ai mauhkye hka ai nhtu ni re. Re gau shaw yang ri nhtu chyingchyai da ai kaw gale lai ra ai. Nlu gale ai wa hpe nla ma ai e Wunpawng mungdan shanglawt dawnghkawn hta lang ai makawp maga laknak re. Kungdawn lit hta bang dat ai hkyen lu hkyen sha galaw lu galaw sha sali wunli asak hte seng ai makawp maga na ninggang tai ai lak nak hku sharung dat ai re. Hkungran poi shani num nnan jan la nnan wa hpe jahpye ai nhpye n-ga gaw "Prat tup galaw jaw tam jaw bau nga rit" ngu ai lachyum hku na jaw dat ai re jahpye ai re ap ya ai re. Hpamaw nhtu kahtam nmai ai shada matut mahkai yang sha lang ai nhtu re. Manau manau yang sha mai lang ma ai sharaw kawng kap ai nhtu poi sa yang sha lang ai. Manau nhtu hku na sha lang ai. Share nhtu majan gasat yang lang ai nmai shingkawt shingkra ai shakau shanam nmai kadoi ai. Moi na salang ni gaw nri nhtung e shanat tawn nhtu hpe gaw tinang a yupra hkra maga e tawn ma ai. Bunghkum npu kaw mung tawn ma ai. Ya daw kaba langai mi daw kaba shi manga hta Yuda makam Yuda ni si yang na gara de wa ma ta? Daw kaji langai, Abela a lam gaw shi a nsen kaw na sha na lu ai. Npawt nhpang laika daw kaba mali daw kaji shi shi langai wenyi gara de du ai ntsun da ai. Abraham a asak wenyi kaji kawoi kaw du nga sai Ishamela kaji kawoi kaw du sai Isak kaji kawoi hpawng ai de du sai. Yaku kaji kawoi hpawng ai de du sai, Enuk jahkrung la ai jahkrung woi la sai. Abraham Isak Yaku ndai ni myihtoi ni nlang hte mung sumsing lamu de du sai ngu ai hku kam ma ai. "Lazaru Abraham a lahpyen e du nga sai" ngu ai lam hpe mung Luka laika daw kaba shi kru daw kaji hkun hta dai hku Yuda masha ni a kam ai lam dai hku rai sai. Damya wa hte Yesu Hparadisu ngwi pyaw simsa ai shara kaw du sai, Luka laika daw kaba hkun masum daw kaji mali shi masum. "Yesu gaw sumsing lamu de shalun la sai Kawa Karai Kasang hkra maga e wa dung nga sai" Luka laika daw kaba hkun mali daw kaji manga shi langai. Maraku laika daw kaba shi kru daw kaji shi jahku. "Jinghpaw ni kam ai si ai hpang na prat". Daw kaji shi matsat hta e JInghpaw ni kam ai si ai hpang na prat, Jinghpaw masha ni kam ai "Si ai hpang na hpang e kaji kawoi hpawng ai de jahku numshe hku lai nna shi ngu na lam nmaw samun lam hku Chyitna ga rai nga ai kaji kawoi ni hpawng ai shara gaw jan rung kawa chyanun wa nga ai shara asak ugut gu nna si ai wa a machyi makaw hte si ai ni a minla wenyi minla gaw kaji kawoi hpawng ai de rai na re" ngu kam ai. Dai de hkrang ai lam hpe Samun lam nga ma ai, Tsu ga Jetna ga mung ngu ma ai. Amyu hte amyu gin gin rai nga ai Kareng ni Maran ni Lahtaw ni ngu ai shanhte a tsu mung kaga san san rai nga ai. Dai majaw num sha ni num wa sai kaw nna gaw kanu kawa nga ai de nmai wa lawm sai. Lupwa nmai pawng sai bai gyit bai paw na raitim mung tinang wa nga ai nta kaw she rai sana re. Sawa si ai lam katsing si ai lam dai ni a wenyi minla mung jahku numshe hku Jangi yan Janga a kasha mahtum mahta wa e sat kau ai pusin hpe azat manyi nna gat dat yang "Ngai gaw wo de ngai gaw htaw de nga nna" lam shagu de bra nna shara hkringdat sai Janga ma sha galang tai nna shi hpe gap sha ai u hkrat taw ai kaw mati kaba tu nna dai hpe di sha ai ni gaw nsu nnawn manawn masham lawhpa myit rawng wa ai. Ka-ang shingra la ni a matu mara ni mung myit nkaja nna hkala nba si wa ai ni wa nga na shara hkringdat tai mat sai. Jinghpaw Wunpawng sha ni yubak mara lu hpang wa ai numbraw jahku. Dai hku tsun la ai. Gai dai kaw na gaw lasa si ai ni hpe shabawn ai shara, n-gam e chyai si ai ni hpe shabawn ai shara, ri nhtu hte si ai ni hpe shabawn ai shara, hka yawng si ai ni hpe shabawn ai shara, dusat dumyen hte si ai ni hpe shabawn ai shara, hpun kawa hte si ai ni hpe shabawn ai shara, ndang si ai ni hpe shabawn ai shara, nbya hpe nbya hku na si mat wa ai ni hpe shabawn ai shara, mahkawn shabrang maku daw ai nna si mat wa ai ndai zawn re ni a minla hpe dai de shabawn bang ma ai. Matsing na matu daini na ten hta mawdaw cycle tsi sha shut prat dep ana daini na dai ni a shara mung naw san ya na zawn zawn rai nga ai. Daini hkristan ning Yesu hte damya wa du wa ai Hparadisu de du na kun Yesu lajang da ai de du na kun, nkaja ai ni gaw nkaja ai de kaja ai ni gaw kaja ai de shara nbung na re. Moi na jiwa ni gaw kaji kawoi ni hpawng ai de ndu wa lu na hpe grai hkrit ma ai. Daw shi jahku, Jinghpaw Wunpawng ni kade na du sa ma ta? Ntsa tsang mahtum mahta ga jan rung jan ga kaw nna ndai mungkan ka-ang shingra ga Asia dan shingnu mung kaw na Mongolia Tibet Miwa ga shaning hku nga yang B.C hkying manga hkan nna Myen mung Thai mung Vietnam Japan mung shawng nnan jan kasha ni Gam Naw La Tu Tang Yaw sinpraw Shapawng yawng pawng yawng wa Miwa hpyen hpe koi yen ai shaloi hka yawng pawng yawng hkrat wa ai ni re majaw pawng yawng sha ni ngu ai rai sai. A.D hkying mi lahkawng tsa ning hkan e Jinghpaw Maru Lashi Lisu Zaiwa Rawang chyurum Wunpawng sha ni ngu ai ndai ni gaw hka yawng pawng yawng hkrat wa ai A.D hkying mi lahkawng tsa daram hkan e Miwa mung kawn hpyen koi yen let hka yawng pawng yawng hkrat wa ai ni. Ndai ni gaw htunghkying lailen num jaw num ya mayu dama kahpu kanau kashu kahkri hpuji hpuga galaw lu galaw sha gatsun gala shachyen shaga makam gumgun langai sha nga langai sha htinggaw mying lu ai Lahtaw Lahpai Maran mungkan ntsa hta anhte Wunpawng myu sha ni hta lai nna mayu dama kahpu kanau san re ai lam gaw mungkan amyu ni hta nnga ai lam gaw mauhpa laklai nga ai. myit hkrum hkahkyin kumdin hpawng de nga ai lam rai nga ai. Mungkan dinghta ga hte sumsing lamu a lam anhte kabye nga ai gaw mungkan ga anhte kabye nga ai kaw nna nbung madin du hkra hpe gaw dinghta ga ngu ai re. Dai nbung ai lahta jan a nsa dep hkra dai hpe ginding aga ngu nna, ginding aga nsa htum ai sharit hpe lamu, lamu a lahta tang hpe sumsung lamu ngu ai hpe chyum laika matsun maroi hta sha gawn la lu ai tsang rai nga ai. Ndai mungkan ga a lamu mungkan ga a lamu ndai lamu a lahta tang jan a shingwang nsa htum ai wo ra hkran daw hpe jan a shingkang nsa htum ai wo hkran hpe e mahtum mahta ga ngu ai rai nga ai. Jinghpaw ni hkai ai majun hta hkai yang sinlap lungpu mung nga ma ai. Lamu a lahta hkran de na aga hpe matsun maroi ga nga ma ai. Sumsing ga sumsing ga mung sumsing ga mung nga ma ai. Masha amyu ni gaw Jinghpaw ni a matsun maroi ga gaw sawn shingdaw yu ai lam she re ngu ai hku sawn la ma ai. Ga shadawn sharaw yan hkang htang mangbya a lam. Wunpawng sha ni a daru magam ahkaw ahkang. (Kaning rai me galai kachyai rai mat wa ai mi re) (Ma na sha gaw rai wa sai mi) Gumchying gumsa up hkang masa gumrawng gumtsa up hkang masa gumlau masa hkristan daru magam masa Jinghpaw ni a up hkang masa gaw lamu hte aga yan hpe matut da ai ngang kang ai up hkang masa rai nga. Lamu de chyanun ga de kanu woi shun hpang wa ningsang chye wa ningchyang e shara jahkrat da ya ai ngu hkap la ai. Up hkang na ahkaw ahkang jaw da sai dai majaw mungdan mare buga de jang chyanun a baw pungkum hpe baw pungkum ngu na nlung hpe shadip jahpang hku na jung da. Ntsa tsang nat madai nat mu nat shaga nna manau dum ra ai. "Ngai nwa hpe mu nat ngu na jaw mi, mi hprap rai na du na nbung rai na du na nnu hte nnu hpe du jawn tawn nat ngu na jaw mi". Ngawn wa magam a aru arat matu mara ni gaw matsaw ntsa mu madai nat hpe hkungga lara hkrat wa ma ai. Gumchying gumsa daru magam mahtum mahta du ni e ka-ang shingra la ni e ginru ginsa hkrat wa ai shaloi lam woi na matu ga shaga chye ai nga wuloi langai hpe jaw dat ai. Nga dai matsun madun ai hte maren Mali hku majoi chyai hku majoi lai Hkrang hku majoi du yang "Nanhte ka-ang shingra la ni ring chying law htam wa manit dai majaw nanhte hpe woi awn na ningbaw ra manit dai. Matsaw ntsa nat ni hpe shaga ngai hpe mung sat hpya shadu nna wunju mung jaw mu. Nye a ladi hte salum hpe hprep bang shalawm mu. Dai numju hpe lahpaw hte makai nna di chyang kaba hta shadu mu. Ladi hte salum shan lawm ai makai hpe shaw hkrup ai wa gaw nanhte hpe woi awn ningbaw na wa rai sana re". Matsaw ntsang nat shaga mahtan nna matan nna shaw dat ai wa gaw Kareng ni a kaji Hkyep La Mai shaw hkrup sai raitim mung dai du wa gaw myit nau kadun mazut nau gumshem ai majaw gumchying gumsa du magam hkrang rai mat sai. Dai du wa hkang ai hku nhkan nmai manau mung du wa sha mai dum ai. Nat hpe mung du wa sha mai shaga ai, shadik jahpang mung du wa sha mai masat jung ai. Matsu mung du wa sha mai lup ai dik chyale du wa sha nchye hpang yang kadai mung mam nmai ting hpang ai. Du wa a amyu du amyu mang hpe sha mai lup ai kaga ni hpe gaw nat kau ra ai. Awa anga nsi naisi shan lu gap yang mung du wa hpe shawng nkawn jaw ra ai. Gumrawng gumtsa up hkang masa gaw ndai daru magam ahkang aya hpe shawa ra lata ai da ai hpe ningbaw shatai ai. Dai lai gaw grai tsawm htap htuk ai tara rai sai. Jin ngut ai ni manau mai dum ai, dawhpum shadaw mai jung ai nkawn magyi njaw ra sai. Daini na Demokrasi lai masa gumlau masa gumchying gumsa gumrawng gumtsa nra sai masa rai nga ai. Tang Mai Ja Ing gaw hpung ing hka hkamung lungdawn la-ing kaw kasha hpe shayu tawn nna baw sa bunghkrut nga ai. Ngut nna gayin yu yang kasha hpe nmu, nbat ginyan taw nga hpe sha mu ai. Ja Ing gaw "Hkamung lungdawn na baren e baren e la ai rai na sai" ngu let singgawng bum na mu hpe jahtau shaga dat ai. "Nye a kasha hpe shaw ya rit ngai nang hpe masum ning re hkainyeng wula ju jaw na". Shing rai dumsa kung ai masha tam hkawm wa yang dumsa La Lawn hpe mu tam la ai. "Ya hkainyeng wula hpe nmu sai majaw ndai nga chyang hpe nga hpraw hkainyeng hku dumsa ya rit" ngu nna shingrai dumsa La Lawn gaw hkainyeng wula re hku dumsa ap ai hpe htaw kanu kawa nga ai ntsa tsang de shalai dumsa La Lawn mung jan ga sitlap rung de du shang wa sai. Mahtum mahta du wa gaw dumsa wa grai nyam ai majaw hkap la ya sai. Mahtum mahta du wa gaw "Ya nang ra ai lam gaw hparai ta" "Nta kaba mare kaba nrai tim nta shagu wan hkut mawng ai hpe ra nngai" ngu wu ai. Dai mahtum mahta du wa gaw nbaw gu tum sanit hte mai-aw ndum dinghkang sanit jaw dat wu ai. Dai La Lawn wa gaw jan rung kaw na yu wa ai hte nbaw hpe kabaw dat yang jahtai htai yawng jahku daram wa law wa nna tsa mung kabun magang law magang kanoi n-gu yam daram dai hpe gam garan yang hproi ai hte na a masha rai na sai. Shanhte dang ai hpe du shatai masai. Raitim mung grai masan sa ai lam nnga ai hkristan prat hta gaw KIO prat du hkra rai sai. Daw hkun langai, hkristan daru magam a lam tsun ga nga jang gaw hkristan masa Yuda makam makam masham kaw na pru wa ai masa rai nga ai. Yesu gaw Yuda htung ningbaw ningla ni woi awn lai masa gram sharai ai wa re. Yesu shangai wa ai shaloi sinpraw mung na hpaji rawng ai ni mu ai shagan gaw Yesu sa galaw na ngu ai madun ai rai nga ai. Dai shaga gaw jut manga rai nga ai, jut langai mi tsawra ai jut lahkawng tengman dinghpring ai jut masum tara rapra ai jut mali shanglawt ai jut manga simsa ngwi pyaw ai. Madu Yesu gaw ndai lam manga hpe byin hkra hkrang shapraw sa wa na re lam hpe madun dan ai re nga ma ai. Madu Yesu ndai lam manga hpe sumsing lamu kaw na la yu wa sai sumsing mungdan hta ndai lam manga hpring hpring tsup tsup nga nga sai. Mahte laika daw kaba kru daw kaji shi, mahte laika daw kaba hkun matsat daw kaji shi jahku sape shi lahkawng, sape sanit shi latsa e hkun ndai ni hpe "Pru sa mu masha amyu shagu hpe hkaw tsun sape shatai let sape shatai mu" ngu nna daini anhte a lata hta rai nga sai hku re. Ga dim gaw daini na anhte hkristan prat hta hkristan ni yawng gaw Yesu hte damya wa du ai Hparadisu de kun, Karai Kasang a hkra maga wa dung nga ai shara de kun kaja ai hte nkaja ai gaw, kaja ai gaw nkaja ai de rai na kun. Jinghpaw Wunpawng sha ni kaji kawoi hte nwa hkrum na hpe hkrit ma ai. Grai sadi nna nga ma ai. Daini na prat hta Yesu yawng a mara raw ya sai. tsang, ntsang ra sai nga nga ma ai ndai gaw tsang ra ai lam rai nga ai. Kaja ai dinghpring ai nding nhpring ai ni kaga ga she rai nga ai na re. Madu Yesu tsun ai "Hpan da ai lam hta myit nhkru ai hpung myit ding ai hpung myu lahkawng myit ding ai masha byin na matu mahtum mahta jan rung kaw nna up hkang ya ai. Yesu gaw bung ai masha nnan shabyin na matu hkahkyin kumdin la sai. Jinghpaw Wunpawng sha ni a tsu shawawn ai shara law law kaw na Yesu lajang da ai sumsing mungdan shara de Wunpawng sha ni up hkang nga ai lai amyu myu kaw nna Yesu hkristu hta langai sha Yesu la yu wa ai lam manga hpring tsup hkra gaw gap ga yang gaw lam shagu hta bawngring wa na ga ai law. Jiwa ni a daru magam ngang ai zawn Yesu a daru magam mung ngang kang nga na sai law. Hkristu a magam hta Rev. Labya Naw Din, Mungding Pa Buga Hkalup Hpung.

Extended Data

ID: KK2-0121
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd599

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0121

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0121

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Num wawn num la (Marriage ceremony)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-05

End Date

2019-05-05

Description

Transcription (La Ring) Numwawn numla ai ngu ai hte seng nna gaw nambat langai anhte dama ni mayu nta shang sa wa yang e ginhtawng lit hte num hpyi lit lahkawng gun nna dai kaw nsin ja ma mayawn gun ai. Shing rai nna mayu ni nta du jang mayu du salang ni dai num hpyi sa ai lam dai nsin ja mayawn dai hkap hpyan yang e shaloi she mayu du salang ni num hpyi sa ai lam chye ya ai. Ginhtawng lit chyaw gaw yu yu na ginhtawng lit rai na rai dai num hpyi sa ai lit gaw san lit lahkawng gun sa ra ai. Dai kaw e dai nsin ja mayawn dai gaw shi a lachyum gaw "Mayu kasha tsaw ai ra ai ngu ai sa wa nga ga ai lo mayu kasha tsawm ai htap ai tsaw ra nna sa wa nga ga ai lo" nga na dama ni e hkrang madun ai kumla rai nga ai. Dai yang she dai kaw e mayu ni hku nna um dai nsin ja hpe hpyan yu nhtawm me she ya na raitim n-ya na raitim shaloi she mayu ni hte mungga jahkrup jahkrum yu nna dai kaw e jawm bawng ban mat wa rai na wo ra nsin ja a lachyum gaw "Dama ni e ya sai" ngu ai e nan kanawn mazum lu na ahkaw ahkang hpaw ya sai ga rai nga dai nsin ja hkap la ya jang gaw. Dai hpang e gaw anhte dama ni hpe yu ya sha yu nga dingyang ma nga dingyang rai nga ga ai ngu rai jang gaw ndai mayu ni gaw ndai numdan ri nhtu shaw dama ni gaw numdan tsa shaw rai na dai kaw e numdan shawng lu kau rai na dai num shawng dan ya kau re. Rai na shi a hpuji hpuga hte seng nna gaw shi dai kaw na rapdaw ni tsun hparan mat wa na. Dai hpang e hpuja hte seng nna tsun hparan mat wa ai shaloi hpabaw baw gun sa ai dama ni gun sa ai hpuja ni dai hpe hkap san yu rai na gaw dama ni gun sa ai ja hpaga dai hpe e hkap maram yu rai na e mayu ni ra ai hte dama ni gun sa ai jahtuk jahkaw la rai wo ra hpu nba ngu ai dai gaw hpu nba ngu na shamying ai bujung rai nga moi na htung. E dai gaw ndai kahkri kasha ni ndai nba hpajawng dai jawm hpun jawm nga jawm yup rai na mahkau ndai shi a lachyum gaw dai rai nga ai. Rai yang wo ra hpu palawng ngu ai mung kahkri kasha e dama nta na labu palawng hkap galai la ai masa e dai gaw hpu palawng ngu nna mayu ni e bang da ya sai labu palawng ja hpu ja hte seng na gaw. Rai yang gaw ndai wutang ngu ai rai jang gaw ja htaw wutang ngu ai ndai rai jang gaw mayu ni hpang de sa wa shagu gaw tsa lit gun nna gun jaw gun ya ra ai re majaw gaw ndai gaw "Ja htaw sa wa ra ai" ngu nna "Ja htaw wutang" ngu nna mayu ni dai hku shamying la ya ai re rai nga. E dai rai yang e ndai shingma lai nga ai nkau mi gaw shingma lai nga ai nkau mi gaw wuloi kanu mung nga nga ma ai e dingtang asan sha tsun ga nga yang gaw wuloi kanu e shingma lai ngu ai ndai gaw dai mayu kasha dai wa le dama ni woi mat wa jang kanu kawa ni e galaw jaw galaw ya nga na mahkau kasha a gawng malai rai nga ai ga rai nga dai wuloi kanu ngu ai gaw de a lachyum. Rai yang she ndai hpu bau ngu gaw bau gaw dum dat jang gayet dat jang ngoi wa ai baw hpan rai nga. Dai majaw gaw dinghku kaw e nkau mi gaw nchye myit ai ni gaw "Num ni hpe hpu bang sai nga na adup na mahkau hpu bang sai" nga nna chye tsun ai. Dai hku nre hkrak nga yang gaw bau gaw ngoi gara wa ai baw re majaw gaw madu a kun dinghku kaw e num la wa htinggaw rawn nna de sha wa ai shaloi shada gali galaw nnga ndup ngayet n-abyen hkat na mahkau dan rai na ngoi wa nhtap nhtuk ai dai majaw gaw ndai baw ndai bau zawn rai na ngoi wa ai baw re majaw gaw marawn jahtau wa ai baw re majaw gaw manaw manang madat yang mung nhtuk ai dinghku hta nru nra byin wa ai dai hpe e hkum di ngu ai sakse madun dat ai lachyum. Rai yang she ndai hpu gumhpraw ngu ai ya anhte ga gaw hpu gumhpraw ngu ai naw lang ai anhte hpang de gaw hpu gumhpraw ngu ai ndai rai yang gaw mi moi gaw hpu gumhpraw nnga ma ai, mayam gumhpraw nga ma ai moi na gumchying gumsa ten e ya gaw hpu gumhpraw nga ai. E dai hpu gumhpraw gaw dai mayam prat na labau lachyum dai la nna sa mari la ai gat rai masa hku na she lachyum bai sa ai. Dai majaw gaw hpu gumhpraw ngu bang ra ai. Rai yang e wo ra e hpu nga dumsu kanu nga dai gaw anhte a hpang jahtum ja ngam mayu hte dama e matut mahkai hpu ja hpaga ma bang mat bang ra gum mat sa i nga jang gaw shada myit dum myit du ai lam nnga wa ai dai majaw gaw ndai hpu nga kanu dumsu kanu ngu ndai gaw hpang jahkrat nna galoi mung ndai gaw shada sumri matut nga na mahkau e dai sumri matut ai ngam nga da ai hpang jahtum gaw dai mung gaw bang ra ai e dai hte rai nga ga rai nga anhte ga na gaw. Rai yang gaw wo ra num rawt hta rai jang gaw lit lahkawng gun ra ai. Langai mi gaw ginhtawng lit langai mi gaw num sa sharawt la lit lit gun ai daw rai jang gaw. Bai wo ra hpang jahtum e nbang n-yen nga ga ai nga na da ma ni sa wa ai shaloi mung lit lahkawng gun ra ai. Shloi gaw langai mi gaw ginhtawng lit langai mi gaw nbang n-yen nga ai lit dai hku na numwawn numla hte seng na gaw dai hte hte mayu dama na lapran kaw dai hte hte ngut sai hpring sai ga rai nga kaga nnga sai dai hte rai sai ga nga numwawn numla gaw.

Extended Data

ID: KK2-0122
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0122

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0122

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Yawn hkyen hkrum yang na (Funeral)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-05

End Date

2019-05-05

Description

Transcription (La Ring) Ndai mayu ni "Yawng hkyen hkrum nga ga ai lo dama ni e du marit law pru marit lo" nga jang gaw anhte dama ni gaw dai kaw e ndai mayu dinggai mi rai rai mayu dingla mi rai rai langai ngai mi lu shut sha shut ai shani e anhte dama ni a lit gaw hpabaw ra ta nga yang e ndai tsa lit ma gun ai rai yang e shalap nga ai ngu ma dun ra ai. Dai kaw ka hpraw ngu ai ma gun ra ai ndai gaw anhte a moi kaw na gara kaw mung dai gaw nga ai dai gaw bung ai shara n-gup. Dai shalap nga ngu ai dai gaw dama ni gun sa ai akyu wa la ai ga rai nga dai mayu dinggai dingla ni langai ngai nnga mat ai shaloi i akyu wa la ai shalap nga ngu na dun dai poi shani sat sha na. Rai yang she ndai ka hpraw ngu gaw ndai poi sa ai ni dai kaw e du sa nga ai makyin jinghku kanu kawa ni e mayu ni dum nta dama ni gun sa wa ai e tsa chyaru dai kaw na shanhte du sa nga ai shawa masha ni hkap lu hkap sha dai kaw e hkap hpra sha rai na shanhte e yawng e agu ara jawlu jaw sha shangun mayu ai ga rai nga ai ndai tsa lit ngu ka hpraw ngu na Jinghpaw ga gaw ka hpraw gun ai. Rai yang she dai mung mayu dinggai rai rai langai mi nnga mat rai jang ka hpraw manga gun na, shing nrai mayu dingla rai rai nnga mat jang mung ka hpraw manga gun na. E ma hkra gaw shan hkawng e na ma hkra mayu dingla mung nlep kau dat mayu dinggai sha lep ga ai lo ng ajang gaw ka hpraw shi gun ra ai. Dai mung law law manu dan ai nre ai ya na gumhpraw hku rai yang gaw hkying mali manga ka hpraw langai mi kaw dai ram sha are. Moi gaw dai dumtsit ndum lahkawng sha she ka wa na dingdang gun sa wa gaw dai wo ndaw kaw hkap hpya lu kau ya ai le dai. Dai kaw e shanhte poi masha dai kaw na mung magam gun ni dawjaw daw ya ni galaw jaw galaw ya ai lamang jum ai ni lu na sha na mahkau ram hku rai nga. E shi lachyum gaw dai rai yang she ndai mayu hte seng nna gaw dai hku rai sai ngu sai. Rai yang she dai kaw gaw mayu ni rai na "Daini gaw nnyi wa ntsa wa shing rai nna daw madang rai na nmyit mada ai jan shang bang wa sai, daini na aten hta gaw nanhte kahkri kasha ni mung e hkum yawn hkum hkyen mu, moi ndai ntsa wa lu tawn da ai nnyi wa lu tawn da ai re nga shanhte ndai dama ni hpe ndai yu chyai mu akri kadung re" nga na shaw ya dat yang gaw ngut sai le i dai chyawm gaw. Dama ni bai e shara kaw bai byin wa sa i nga jang gaw mayu ni moi gaw tsa lit dingtang gun nna lasu wa su ai. Dama nta ni byin jang e dan rai na kataw gayet hkrum jang e lasu wa su ai tsa lit hte ya chyawm dai hku nrai sai. Ya gaw n-gup aga hte man hkrum rai na kumhpa kumhpa hte e dik dik gaw ya gaw laika shaga laika nga baw le i dai sha shadu mat wa ai mung nga nga ai. Dan rai na dai mayu ni dan rai na laja lana rai na wa shaga ai lam gaw nnga sai rai yang ndai dama ni hku nna mung ya gaw lit grai wa nli ai daram gaw rai nga ai. Mayu ni hku nna gaw dama ni rai nga lo dama ni du sa wa ai shaloi e du pru wa ai shaloi e shanhte hku na mi mung kalang mi tsun sai. Dai majaw gaw dai lit dai gun wa na dai chyawm lu jawm sha kau rai yang gaw mayu ni du sa wa ai shani dama nta kaw yawn hkyen hkrum jang gaw dai shani gaw ndai dama ni gaw mayu ni hpe lamung bau ngu nna dai poi hta e moi na gaw bung dum ai re gaw moi gaw nat jaw prat gaw gumchying gumsa ten gaw labung dum ai ya chyawm gaw labung dum ngu nnga sai rai nta nhku nan dum ai rai bau dai gaw. Rai yang gaw dai bau dai hpe e "Ya kaw na gaw anhte ning re yawn hkyen ginra ngu gaw nnga nu ga" ngu na mayu ni hpe ya kau dat ai ga rai nga. "Ndan re dama ni nhkrum nhkra na saga ai" ngu na mayu ni jaw kau dat. Rai yang she ndai njub nba nga ma ai moi gaw ya gaw ya mung dai hku sha arai nga mu. Njub nba ngu ai dai gaw dai lung bau nhpa hpa nna hpye ai naba hpajawng rai nga ai moi gaw da nba le pasi nba moi na Jinghpaw num ni anhte Wunpawng ni da ai nba. Dai hpe bau jinghpa rau dingsawn nna hpa bai ye nna dai hte e dai nba dai mung ya kau dat. Rai yang she ndai wan n-ga kawut ja ngu na ma nga ai. Wa n-ga kawut ja ngu dai gaw wo njang nhpang dai si ai wa hpe e rai nmakoi mayang ai shaloi e njang nhku kata nat ra makau kaw e njang shachyaw tawn nna dai kaw si wa hpe shana maga yupra hkyen ya ai le njang shachyaw na yupra hkyen ya ai. Dai kaw shana rai jang wan wut ya ra ai e dai wan wut ai dai kaw wan n-ga kawut ja ngu nna shamying nna dai ni jaw ra ai. Rai yang e mayu ni rai nna "Dama ni hpe matsan dum ai shara ra dai hte gaw anhte nla na ga ai dama ni mung naw galu kaba mayat maya sa wa ra ai" nga nna e hpu ja ma hkra tawn ya tim mung nhta la rai i nkau chyen sha hta la rai na dama ni hpe bai galaw n-gun jaw kau da dama ni hpe e grau nna shading sharai hpaji jaw karum kau da ai lam ni nga ai dai shi poi hkan e rai jang e dama ni a nta byin jang e. Ya nkau shara gaw bung bau sha ya law la mat wa sai. Dai bung bau ngu na gaw bau apa nrai tim mung le i gumhpraw hte dai baw ngu na shamying shamang hku na shi e gat manu hku nre sha "Dai hte ya na bau gaw dai ram dan ai dai ram manu sha ntawn yang ndai hte sha ntawn yang nla na lo" mung nnga sai kade mi rai tim shi a shamying shamang ai htung hkying nmat na mahkau dai hku sha rai mat wa sai bau mung. Bau dingtang she nga yang gaw mari yang mana maka hpu sai gaw dai gaw sen lam rai mat wa na rai nga ya gaw. Shara ra gaw mai byin ai hku nna ja gumhpraw hte malai hku nna galaw mat wa ai shada hkungga la ra hkat mat wa ai lam ni nga ai. Hpu ja mung dai hku nna mayu ni mung kayin mada yu kayin matsan dum da re lam ni dai hku rai nga ga rai nga. Ndai numwawn numla e sihkrung sihtan re ai bungli galu kaba lo yawn hkyen lo nga mung dai hku sha gaw rai nga dai mung. Dai hte hte rai sai ndai mung. Rai yang e mayu ni hku nna n-gawng njang mawn ai ngu ai dai mung naw nga ai. Dai mayu ni rai na n-gawng njang sa mawn ai kachyi rai kun soi kachyi moi gaw soi kachyi ni hte n-gawng njang mawn ai lahkawn raitim mung lahkawn ni hte n-gawng njang mawn ai nga nna sa jaw sa ya rai jang rapdaw dai hpe e yu nna hparan mat wa ai rai nga dai. Mayu ni hpe hpabaw bai jaw dat na ngu ai dai ni. E dai kaw e ri hte nhtu ma mayawn hpai ra ai. Ya na rai yang gaw le ndaw e shinggan e mying jahpan dai kaw e hkap galaw ai ni hkap hta la ai ni i dai kaw e kumhpa kumhpa la ai shara kaw e sa tawn ra ai rai nga. "Ndai gaw n-gawng njang mawn kachyi re ndai gaw n-gawng njang mawn ai lahkawn shatai ya mi kachi ndai n-gawng njang ai shatai ya mi, ri hte nhtu gaw ndai gaw anhte a mayu dama galoi mung ndut nhka ai galoi mung ndai hpri zawn rai na galoi mung ngang kang grin nga u ga" ngu hku na lachyum matut mahkai ri nhtu kaw matut mahkai sumri matut ai ga rai nga. Hkrak nga yang gaw kahtam mung nmai le i hpa tim nmai ai majaw rapding sha garau ai. Rap ding garau re majaw dai hpri dai gaw htum mat ma mat ngu nnga ai, shi jaw lup ban kade mung mai nga nga ai mu mada nga ai dai hpe shi lachyum dai hpe e mayu dama lam galoi mung ndut nhka u ga ngu ai lam hpe e dai masat masa galaw ai ga rai nga, dai hte rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0123
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0123

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0123

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gumchying gumsa hte gumrawng gumsa a lam (Political system of the Kachin)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-15

End Date

2019-05-15

Description

Transcription (La Ring) Mali hpun nawn ngu ai wo ra hku Wunpawng sha ni yan shang wa ai rai sai. Dai kaw na gaw wo ra ya Hkranghku chyai hku nga ai ni le i ya shanhte gaw Chyaihku majoi ngu ai mung tsun ma ai ya. Ya mung naw tsun ai le Hkranghku majoi ngu mung naw tsun ai rai moi na maumwi dai hku tsun hkai hkrat wa ai kaw. Ya na anhte amyu sha ni a majoi gaw ya Myitkyina kaw she rai mat sai. Dai gaw nambat masum majoi rai sai ga rai nga ai. Ndai majoi ndai ngu gaw Wunpawng sha ni shara mi shara mi jawm majaw de nga nna shaning na na shaning hkying lam dai hku na nga de nga ai shara dai hpe shanhte gaw majoi Chyaihku majoi ngu na tsun ai. Dai kaw na gaw Hkranghku majoi ngu ndai mung bai nga wa ai. Ndai mung dai kaw kalang mi bai shanhte bai yu wa de nga nna shanhte majoi Hkranghku majoi. Dai kaw na gaw kaning bai rai a ta nga yang gaw htawra ya na Hkindu yang ngu ai htaw ra gaw e hpundu prang hpundu kawng re da law. Dai kaw gaw nga shara nau nhkrak ai bum ntsa de gaw shakrin shakraw re ai hpun kawa pyi nau nnga ai. Raitim bum htingrep kadit pa layang de gaw hpun kawa law law nga ai. Hkashu hkashi hka nu hka nawng ni law law nga ai. Ndai hkan e shanhte nga nga nga rai na gara kaw bai hkrum a ta nga yang she wo ra sinpraw maga hku na Mekong hka hku nkau mi yu wa ai. Sakhkung hka mung bai rap, Mekong hka rap Sakhkung hka rap rai nna ndai hkindu yang ngu ai Zi ga hku gaw "Wa Maw Se Dam" ngu ai ndai kaw shanhte bai wo ra sinna maga de na yu wa ai ni hte sinpraw de na shang wa ai ni dai kaw kalang bai hkrum la masai. Dai kaw nna gaw ndai dingda maga de bai sit hkrat mat wa ai. Rai yang she ndai Mali hka Nmai hka lapran de bai du bang mat wa ai. Ndai kaw nga nga nna she dai hkan e shanhte mare de ai kaw na wo ra Yunan maga de bai gayin shang mat wa ai. Yunan maga de bai gayin shang mat wa nna Yunan de na ndai Myen mung de kalang bai shang wa ai re ai hpang gaw shanhte nga shara tam mat wa ai. Ya htawra e Maru, Maru Lashi krung ngu ai wo ra ni mung shanhte shanhte nga masat mat wa ai. Nga shara garan mat wa ai lamu ga tam mat wa ai ndai hku byin mat wa nga ma ai. Rai yang she hkying mi lahkawng tsa daram hta gaw ya na A.D rai sai hkying mi lahkawng tsa daram hta gaw ndai Wunpawng sha ni Munggu Jinghpaw shan ni she nga ma ai. Munggu Jinghpaw sha, Munggu hpyen hte Wunpawng sha ni majan rau rau gasat hkawm mat wa ai le wo ra hku le ra Tahkaw hka htaw ra Munghka pa ndai wo ra Tahkaw hka ndai hku yu wa nna ndai Manmaw ndai hku garet le ra Sin Hkan hka wo ra lai rai na Kawng Dung hku na she bai kayin Manmaw wo ra hkran rap Mali hkran de rap mat wa ai. Wo ra Pa Paung Man Malin hta na Mya Saydi ngu ai i e Mya Saydi dai kaw e dai kaw nna she le lawu ga de yu mat wa ai. Lawu ga yu mat wa rai wo ra Mya Saydi kaw na gaw wo ra sinna dingda maga deng manga kru daram tsan ai kaw e abum langai mi nga ai. Dai kaw Miwa Tawk Bum ngu ai masat da nga ai. Maisak hpun re Maisak hpun kaba wo shakum kaw ndai ram kaba ai dai kaw ka-ang kaw e ndai daram di na tawk waw tawn da ai. Dai gaw ngai mung mu yu sai dai hku nna le lawu ga de e Tagaung ga de le Bagan hkaw hkam wa hpe sa hpya kau da. Namukdara panglai hkan e sa du hkingau hkan sa nga hkawm rai nna bai nhtang wa mi na wo ra Mya Saydi Miwa Tawk bum wo ra hku bai wa. Le ra Kawng Dung wo ra hku bai kayin nna ndai de bai nhtang lung a ai ndai Ta Hkaw hka ndai hku bai Miwa ga bai shang mat wa ai. E ning re nga ai ten hta e htaw ra Putao ga shingdu maga hku na shang wa ai ni hte ndai sinpraw Yunan Sakhkung de na bai shang wa ai Wunpawng sha ni bai hkrum ai shaloi gaw "Anhte ndai daram masha sen kaba wan hku na nga saga ai re majaw gaw ningbaw ningla gaw ra na saga ai" ngu nna jawm jahkrup ma ai da. Adu le e shanhte a hkaw hkam rai na hku rai nga du magam hkaw hkam hkying hku nna kadai hpe mung nlu lata hkraw ai. Lata gaw lata yu nna n-grin lu ai nteng lu ai n-up lu ai le adu law law hpe up lu na atsam nnga ai. Dai majaw shanhte shawng nnan na gumchying gumsa hkrang hku na up sha wa ai du magam ni nau mazut ai majaw nnang mat ai. Dai hkrang dai hpe nlang mat ai hpa majaw yahte ma ni sha nang hpe tsun dan ai gumchying gumsa ngu ai gaw mung masha mung ndang hkam ai. Shi hpe sha hkungga na shi hpe sha nawku na shi ra ai hku sha hkan ya na shi ga sha madat na galaw lu galaw sha ai tim mung lu ai hte na ya na hku rai yang gaw anhte makam masham hku nga yang gaw htam shi ngu baw she nrai wa na i "Htinggaw mi mang dang dang jaw ra ai njaw nmai" dai tara bai jahkrat tawn ai. Du magam wa nta galaw na shaning kaga nta kaga masha ni galaw gaw galaw lu ai raitim magum nmai bu ai sangu magum nmau bu ai. Du wa sha nngut rawng yang mare masha ni mung masha ni kadai mung nta magum nbu lu ai. Mam ting na yi hkyen sha na rai sai nga jang mung "Ndai de ndai de ndai de" nga na shara masat madun ya na du wa sha nhtu nkahtam hpang yang shang hkawp nchye hpang yang mam nting hpang yang mare masha ni kadai mung nmai galaw hpang ai. Dai daram hku shada dip da ai lam ni nau mazut ai nau matse ai tara nau ja ai shan gap sha jang nkawn magyi bang ra ai. E dai zawn zawn re mung masha ni dai hpe nra ai majaw "Ah ndai tara ndai galai kau ga ndai du ndai hpe dawm kau ga" ngu hku na kaga du magam bai san wa ai. Gumrawng gumtsa ngu gaw mare a ningbaw gaw san da na re raitim mung shi hkrai sha nmai daw dan ai. Shi hte seng ai shi a makau de salang law law nga ra ai dai ni "Dai hku dai hku dai hku di ga" nga ai hpe salang wa ningbaw wa "Mai ai gai rai sai" ngu hku na dazik dawk na rai yang dawk le i "Gai rai sai aming jahkrat dat sai" dai hku, shi hku nna shi ra ai hku n-up ai. Mung masha ni ra ai hku dai gaw gumchying gumsa nrai mat sai gumrawng gumtsa ngu ai htung lai rai mat sai. Rai yang she ndai gumrawng gumtsa ngu ai ndai hpe e hpang daw de gaw htung lai langai bai shang wa ai. "Nang ngai nang dat lu ai di lu ai na atsam nang lu ai hta hkan nna nang kade mung mai shakut ai, nang kade mung mai galaw ai nang kade mung mai chye ai" ngu ai hku na gumlau masa ngu ai bai naw nga wa ai. Dai gumlau masa ngu dai gaw maren mara re kaw nna "Ngai mung ngai di lu ai ngai galaw na she ngai lu ai mi nang mung nang galaw na nang lu ai" ngu ai hku ndai masa langai mi bai shang wa ai. Ndai gaw up hkang hkrang masum hta na langai gaw gumchying gumsa, langai gaw gumrawng gumsa hpang e gaw gumlau masa ngu ai daini na up hkang lai ndai hpe e dai tsun shaleng dan ai ga rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0124
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0124

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0124

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw myu lakung sanit a ga byin hpang wa ai lam (How the Kachin got many languages)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-15

End Date

2019-05-15

Description

Transcription (La Ring) Jinghpaw lakung sanit a ga byin wa ai lam. Zi Zaiwa ga gaw Yisu amyu ga kaw na byin hpang wa ai re. Yisu i Lisu i? Yisu re. Bai Maru Lhaovo ga gaw Nasi Su amyu ga kaw na Maru ga byin wa ai byin hpang wa ai. Lashi Lachid ga gaw Jawngsu ga Yausu amyu ga kaw na Lashi Lachid ga byin wa ai. Rawang ga gaw Besu amyu ga kaw na, Hkanung Nung Rawang ga gaw Nanyi Darung Su ga re. Dai kaw na hpang wa ai Lisu ga gaw Tibet amyu ga re. Achang Mungsa ga gaw Sam Balawng Miwa ga gayau ai ga re. (Jahkru nsen) Gai dai hte rai sai. Dwi la nang ndai le Yisu amyu ga nga gaw hpabaw hpe tsun ai kun? Dai ten na shanhte a ga rai nga ai shanhte dai shara hkan na ga rai nga ai amyu rai nga ai. Nasi Su ngu ai amyu mung nga ai Jawngsu Yausu amyu ngu mung nga ai. Besu amyu ngu mung nga ai dai ni a ga rai nga. Ndai Hkanung ga mung Nung Rawang ga mung Hanyi Darung Su ga re nga nga ma ai. Lisu ga gaw Tibet amyu ga re nga nga ma ai, Mungsa ga gaw Achang Mungsa Sam Balawng Miwa ga gayau ai e dai hku tsun ma ai. Aw wo ra ni gaw amyu ni rai na hku rai nga i? E dai amyu ga amyu ni a ga. Jinghpaw nga ai "Hpaw" nga ai mying hpe ntat ai shaga ai ni gaw kadai ni rai ma ta? (1) Jinghpaw ga ga ai Jinghpaw lakung sha ni, (2) Hpawkwaw Maru lawng wa Lhaovo Jinghpaw lakung sha ni, (3) Lahpawk Lashi Jinghpaw lakung sha ni, (4) Chyauhpa Lisu Yawyin Jinghpaw lakung sha ni, (5) Dunghpau Hkang Jinghpaw lakung sha ni, (6) kru hta gaw Tinghpaw Danai Munghkawng ga Hkahku ga na shaga ai ga ni, (7) Singpho ngu ai Assam Mungnun Jinghpaw lakung ga, (8) Chyinghpawk ngu ai Hkang Naga ngu ai Jinghpaw lakung ni ga, (9) Tinghpaw ngu ai Kadu Kanan Sam Jinghpaw lakung sha ni, (10) Jinghpaw ngu ai shamying ai gaw Sammung ga na Jinghpaw lakung sha ni (11) Ginhpaw su ngu ai Miwa Jinghpaw lakung sha ni (12) Shatung Jinghpaw Zi Zaiwa bum nga masha ndai hpaw ngu nna shamying ai yawng Jinghpaw ajet she rai ma ai. Jinghpaw pawng yawng sha ni kaga garan pru mai a ni? Nrai dum jang gaw garan pru na nhten (1) Jiwoi jiwa nga tsun ai ni, (2) Madu jan madu wa nga nna tsun ai ni, (3) Hkrai gam yan Hkrai naw ngu tsun shamying shaga hkai ai ni (4) Anu awa nga shaga ai ni, (6) Wabaw wana lagwi ubyit nga nna shamying ai ni, (7) Kahpu kanau kana karat agu arat ngu shaga ai ni, (8) Gam Naw La Tu Tang Yawng Hka pawng yawng sha ni sha re. Mayu dama kahpu kanau ni di kru masum jung ji jaw nat jaw gumgun gumhpai ai Jinghpaw myu myi man nsam sam ai nsam bung ai. Munggu ga kaw nna rau yu wa ai ni manau dum ai labau bung ai, chying chyai chyai ai kabung dum ai ka hkrang ni lawng hpau lawng gup du ru jahku numshe la jahku sha ni lup hka htu lup sat hkrum ai amyu hkrai. Lahtaw wa Lahpai wa Marip wa ngu ai myi htoi lakang lung dagam dala galaw bung kabung dum htawng ka ka dagaw gaw tingse dum ka hkrang bung num jaw num ya hkring htawng hte shamying shamang bung, Jinghpaw Ginhpaw Su Hpawk waw Lahpawk Chying Hpawk Dumhpau Singpho Jinghpaw ngu ntat ai shamying hkrat wa ai. Mayu dama num hpyi num ya htung lai shat lit gun jaw ai gun ya ai lai na sai gaw Jinghpaw sai re hpe dum u.

Extended Data

ID: KK2-0125
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0125

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0125

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nam lim buga a lam (Nam lim village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-15

End Date

2019-05-15

Description

Transcription (La Ring) Ndai Nam Lim buga hpung ngu ai hte seng nna gaw Nam Lim buga hpung ngu ai gaw shawng e gaw Lahkum buga Lahkum ga she nga ma ai Lahkum hpung she nga ma ai. Ndai Lahkum hpung ndai nga wa na ngu ai ndai mung htaw ra Bang Htan buga hpung shawng shawng na mying gaw Ugaw bum hpung nga ma ai. Ugaw bum hpung kaw gaw Sara Kyin Sara sasana Sara Ta Dwin ngu ai wa Ugaw bum hpung hpe wa yu nga ai hpung sara tai nga ai ten hta e wo ra hkan gaw hpung masha mung law wa sai re rai ndai Loi Yawng Nmaw kawng Loi Lung ndai maga de wo ra Maji Gung kaji kaw nna Nya Me hka rap nna Nmaw Kawng Loi Yawng Loi Lung dai hku sa wa ai. Loi Lung kaw nna e Dau Ze Hkang dingla ngu ai hkinjawng dumsa jaiwa kaba Dau Ze Hkang dingla ngu ai hpe e Sara Ta Dwin yan Sara Hpauwung Yaw ngu ai Ugaw bum hpung kaw na sa wa ai hte Dau Ze Hkang dingla hpe e sa jahta sa shachyen sa shaga la rai nna nat jaw kaw na hpung gale wa na matu sa tsun matsun ai shaloi Dau Ze Hkang dingla hkap la nna nat kau da ya sai. Dai shani kaw nna Dau Ze Hkang gaw shi gaw dumsa hkringwa jaiwa kaba re ai hte maren shi gaw nat kau sai re majaw shi a makau de nga ai shi a manaw mang jinghku jingyu ni nat jaw htung lai hkan nga ai ma hkra gaw "Anhte a Sara wa pyi anhte a dumsa wa pyi nat kau sai gaw anhte mung kau saga" nga nna Loi Lung hkan na Loi Yang Nmaw kawng hkan na ni mung nat kau shajang mat wa ai rai na hpung masha law mat wa ai. Dai Nmaw Kawng Loi Yawng Loi Yung ngu gaw Lahkum ga rai nga ai re majaw gaw ndai gaw hpung htinggaw mung law wa re ai shaloi "Nanhte bum ga e sha nga yang gaw nmanu ai laika hpaji mung sharin la ra na rai sai, le hkawm sa hkawm wa loi ai de le ra Magyeng mare baw le ra hkan e shara jahkrat nna nga wa na matu mai sai" ngu nna Sara Ta Dwin yan Sara Hpauwung Yaw dai hku matsun madun da ai majaw Loi Yung hkan na ni Loi Yawng Nmaw kawng hkan na ni dai Magyeng mare lahta e deng mi daram hkan tsan ai kaw e Hkamut hka kau kaw e htingra sa hkyen rai na dai kaw e masha nga hpang wa ai. Jawngma kanu kawa ni mung nga wa jawng mung bai hpaw wa rai na dai kaw Hkamut jawng ngu ai laika sharin jawng mung nga hpang wa re ai hpang gaw angwi angwi angwi sha Nam Lim hkran de mung masha mung nga wa Magyeng hkran de mung nga wa rai hpang angwi sha wo ra bum ga layang ga ndai Lahkum ga ngu ai hkan na ni yawng gaw hpung masha tai mat wa ai law mat wa jang Lahkum hpung ngu ai mung rai wa ai. Lahkum hpung ngu ai ndai hpe ya lai wa sai kade nna ai aten kaw nna shaning sumshi ning mali shi ning ndai daram kaw na gaw Nam Lim hpung ngu nna shamying ai hpe Nam Lim buga hpung ngu nna daini shamying mat wa ai rai sai. Dai daram sha tsun lu ai law.

Extended Data

ID: KK2-0126
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0126

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0126

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Da ni na labau masa (Unique and natural sign of the Kachin)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-15

End Date

2019-05-15

Description

Transcription (La Ring) Amyu langai mi a masat masa ngu ai hta daini kaba wa ai nanhte ramma ni hku na grai chye na let matsing sumhting ra ai lam hpe tsun dan mayu ai. Dai gaw hpa re ta nga jang e mungkan e amyu langai mi ngu na grin nga lu na matu gaw masat masa nan ra ai hku rai nga. Dai masat masa gaw hpa lam re a ta ngu ai shaloi e amyu langai mi a grin nga ai masa lam hpe anhte yu ai shaloi gaw ya ndai tara maigan hpu nau ni nga jang anhte hte ni dik ai hpu nau ni nga jang gaw gawkngu sumla shachyaw ai. Rai na shanhte a amying hte shanhte a ginra masat masa lam ni shamying kau ai. E ndai ni rai nga ai dai jang gaw hpang jahtum e hkan kaba wa ai ma ni a matu gaw shanhte a mungdan hta grin nga na matu ndai gaw gara hku re ta nga jang e masat masa sakse hku tai mat wa ai. Dai lam ni hpe e tsun dan mayu ai. Dai majaw mungkan e agrin nga lu na matu amyu langai mi tai nga lu na matu gaw masat masa re. Anhte Wunpawng myu sha ni a labau hkrun lam hpe ahkyak ai sakse hku na madi madun mayu ai lam gaw hpa re ta ngu ai shaloi e "Grin nga ai masat masa lam anhte ra ai" ngu ai lam hpe mu lu ai. Dai shaloi gaw anhte a masat masa lam hpe grin ai ngu hpe yu dat ai shaloi laiwa sai ten hta anhte a labau hkrun lam hta daini du hkra naw mu mada ai sakse gaw hpa re ta ngu ai shaloi lup hka htu ai lam re. Lup hka htu ai ngu ai ndai lup hka anga nga ai shara adu nga ai shara gaw anhte Wunpawng myu sha ni a kaji kawa ni nga lai wa ai ngu ai labau sakse anhte atsawm mu lu ai hku rai nga. Dai majaw gaw raitim mung dai aten hta anhte gaw hpabaw re ta nga jang e hpaji hparat nchye shi ai. Hpaji hparat nchye shi ai majaw lup hka htu ai ngu ai ndai hpe sha anhte naw chye jai lang ai re majaw gaw grin nga ai lam gaw amyu langai mi a grin nga ai lam gaw ndai lup hka htu ai lam chyawm gaw rai sa raitim gara du wa gara ningbaw ningla wa a lup re gara wa hpe makoi mayang ai gara du ni nga lai wa ai up hkang lai wa ai ngu ai lam hpe atsawm labau hta nlu gawn mat ai tam na matu yak mat ai lam dai nga ai hku rai nga. Raitim mung ndai grau na anhte amyu hpe e grin nga lu na matu grau nna dan dawng ai lam hpe e chyeju lu la na matu gaw anhte masat masa lam hpe yu ga nga jang ya ndai lup hka htu ai masat masa ni ngu ai hta e anhte Wunpawng sha ni a labau grin nga ai lam hpe yu dat ai raitim mung hpang jahtum e yu ai shaloi gaw anhte gaw kaning rai ta nga ai shaloi e lup hka htu ai ndai masat masa lam hpe anhte yu yang laiwa sai A.D hkying mi e lahkawng tsa sumshi manga hte sumshi matsat ning hta anhte Jinghpaw Wunpawng dai ahkying aten hta gaw anhte gaw Shungnu ngu ai prat kaw na anhte gaw Mongolia ngu ai amyu masha ni byin wa ai. Mongolia ngu ai amyu masha ni tai wa ai dai kaw na anhte gaw ndai sinna hkran maga de e rawt sa wa ai hpung ni mungkan hpe hpyen man sanit hku na dat dat hkrum ai hta anhte gaw Singpho ngu ai hpung ni re hku rai nga. Anhte Mongolia amyu kaw na Singpho ngu ai hpung mi rai Kinpho nga hku rai nga. "Kin" ngu gaw ja "Pho" ngu gaw bum dai majaw shi a mying madung gaw hpabaw re ta nga jang "Ja Bum Hpung" hpyen dap kaba rai nga dap nu hpung. Ja hpung dapnu hpung ngu ai dai hpe na na na rai ya anhte shaga wa jang gaw Jinghpaw nga de du wa ai hku rai nga Jinghpaw. Kaja wa gaw anhte gaw Mongolia amyu masha nii re. Ndai kaw na Shungnu kaw na Mongolia, Mongolia ngu ai prat ladaw kaw na gaw anhte hkaw hkam lu ai amyu. Ning rai na hkaw hkam amyu hku na anhte nga hkrat wa re shaloi gaw majan gasat rai na lamu ga hpe maden hkrat wa ai shani kaning rai ta ngu ai shaloi e mi sha tsun sai hkying mi a A.D hkying mi a lahkawng tsa sumshi manga hte sumshi matsat ning ladaw laman hta Jinghpaw Wunpawng hpyendu marai jahku hpe ningtawn ningla dik ai hpyendu jahku hpe rim la rai na ndai hpu nau Miwa ni rim la rai na du jahku hpe sat kau ya ai. Dai du jahku anhte a amyu sha du jahku hpe sat kau rai nhtawm me ngu sai nga jang e ndai ni hpe e numsung hku ngu ai lup langai mi sha htu ai. Lup langai mi sha htu nna dai hpe e alam hte alam di na du-u htap jahku di na lup kau ya ai. Lup kau ya re shaloi dai shaloi dai shani gaw shanhte gaw kaning rai ma ta nga jang e "Ndai Jinghpaw Wunpawng ngu ai amyu masha ni hpe padang dip sai, shanhte hpe anhte sat shamyit kau lu sai dai majaw daini kaw na gaw ndai amyu ni gaw npra manu ga" ngu na grai sung hkra nhkun sung hkra di na ning di na lup sung hku hta htap jahku di na lup kau ai. Ngut jang dai makau de mi sha anhte tsun ai ndai luphka ngu ai hpe htu shinggyup kau ai. Luphka htu ai de a lachyum gaw hpa rai ta nga jang shanhte gaw ndai anhte Wunpawng amyu sha ni a kaji kawa du kaba ni a ru sai labau ni Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni a hpaji machye machyang sa wa na ma hkra hpe shamyit kau ai. Shanhte lamu ga sau hpe lamu ga lasa ni hpe dan di kabai kau ai. Kaga shinggan hte matut mahkai hpa mung nlu mat hkra ningdi na di. Ngam ai ndai du jahku ni a hpyenma hpyenla ni hpe labu hpun palawng ma hkra raw kau ya ai. Raw kau ngu nna shanhte gaw kaning rai ta nga jang dai du jahku ni hpe lup da ai lup hkang lup bawng ntsa kaw e kabye manau nna manau nau shangun ai. E ning rai na padang dip ai. Dai majaw dai shani kaw na gaw "Ndai amyu masha ni daini kaw na npaw sai shanhte hpe anhte gaw dang kau lu sai" ndai du jahku ni a bawnu hpe bai krau shaw la rai na shanhte gaw mung ting Miwa mungdan ting na masha ni hpe shanhte Miwa myu masha ni hpe shaga mahkawng nna "Muk sha poi" ngu ai dai hpe masat masa galaw dat ai hku rai nga. "Daini gaw muk sha poi" ngu dai ahkying aten hta gaw ladaw hta gaw ndai padang ninglaw lu ai sha poi shanhte Miwa amyu masha ni mung mi anhte kaji kawa ni gasat gala na bra ayai mat wa ai amyu masha ni bai kahkyin ai mungdan bai wa kahkyin ai aten ladaw hta nta masha makyin jinghku hkum tsup ai aten ladaw ngu hpe mung bai la rai na ndai hpe galaw ai hku rai nga. Dai shaloi e ndai du jahku ni a bawnu hpe shaw la nna shanhte gaw hpa galaw ta nga yang masha tawa sha law hkra paba htu nna dai paba htu ai kaw ndai du jahku ni a bawnu hpe gayau bang nna htu nna ma hkra Miwa mungchying sha ni lu sha hkra ndai hpe galaw kau dat ai. Dai majaw gaw anhte dai shani kaw na grau nna anhte amyu masha ni gaw "Akawng latsa ahkyet latsa abum latsa lasa mahkra hpe htu di kamawng kau ya ai majaw anhte a machye machyang anhte a ginru ginsa labau hpe anhte gaw grai hpang hkrat ai, grit nyem ai de anhte du mat wa ai hku rai nga. Dai majaw hpaji nchye ai prat anhte du mat ai hta grai rai na anhte kaji kawa ni dai kaw nna matut nna ndai de yu hkrat wa ai. Ndai ya anhte nga nga ai Myen mungdan ndai maga de du hkra yu hkrat mat wa ai. Raitim mung anhte gaw hpaji machye machyang nchye ai majaw grai rai na up hkang na matu grai yak mat ai hku rai nga. Dai majaw gaw daini na aten ladaw hta ahkyak dik ai gaw ya nanhte ramma ni kaba wa ni kaw hpaji machye machyang grai ahkyak ai. Ndai chye tawn da jang she labau hpe chye tanw da jang she hpaji hpe chye jang she gara hku mungdan hpe up hkang na gara hku na anhte a nawku hpe shagreng na, gara hku na anhte amyu masha ni hpe woi zinlum na ngu ai ndai hpe chye ai hku rai nga. Dai majaw gaw dai grai ahkyak ai lam hpe matsing ga ngu na n-gun atsam jaw mayu ai. Hpa rai ta nga jang e anhte kaji kawa ni dai ahkying aten ladaw hta ndai Myen mungdan de e sa gasat mat wa ai ahkying aten ladaw hta kade ram re magrau grang ai lu la ta nga jang e Bagan ngu ai hkaw hkam wa hpe mung anhte kaji kawa ni ma hkra wa gasat kau nna ndai Myen mungdan kata hta e shaning manga tsa manga shi lahkawng ning hkaw hkam nnga hkra wa gasat kau ai. Anhte gaw bumdu ni tai na gasat ngu na htaw bum de bai wa mat ai, bum kaw na she tinang ra ai shaloi ra ai hpe sa la, e dai hku na byin ai hku nga. Dai majaw dai ahkying aten ladaw hta Myen ni Sam ni kaga ndai kaw nga ai ni mahkra gaw anhte Jinghpaw amyu masha ni hpe bumdu ni hpe she ndai ahkun hkanse bang ai. Ngaleng hte dumsu hte e dai hku na wa sa ai. Lama rai na shanhte dai hku njaw jang mung anhte a kaji kawa bumdu ni gaw yu wa na e shanhte lang nga ai nga mi raitim mung hkauna shawt nga ai nga mi raitim mung azat di nna dun mat wa. E ndai hku na re. Ning re aten ladaw hta anhte a kaji kawa ni hpaji lama chye ai rai taw gaw daini gaw anhte kaba dik ai grin dik ai ndai mungdan anhte lu na re. Dai majaw ya anhte nanhte ma ni chye ra lam gaw hpa rai ta nga jang e Jinghpaw mung gaw ya anhte gaw gaungwi gaungwi gyip wa ai hku nga. Jinghpaw mungdan gaw ndai ya gaw wo Kahta hte du mat wa ai. Mi gaw shi labau kadun gaw hparai ta nga jang "Inwa" ngu gaw Jinghpaw ga hku Jinghpaw ga re. Ndai Inwa ngu gaw Jinghpaw ga re de a lachyum gaw hpabaw re ta nga jang e "Kayin wa" ngu ai lachyum re. Kayin wa ai ngu ai anhte kaji kawa wa nhtu hte gasat gala hkrat wa nna Sagaing mahkrai Inwa kaw du ai shaloi mahkrai ka-ang kaw du ai shaloi "Daini gaw ram sai ndai hte gaw nye kashu kasha amyu matu mara ni a mungdaw mungdan rai u ga ngu gaw ndai daram rai jang ram sai ya gaw kayin wa sana" ngu nna shi lang ai nhtu hpe dai kaw adit jun nna kayin wa na hkyen ai shaloi hpyen wa gap dat ai pala gaw shi lahtan kaw hkra nna ndai Sagaing mahkrai ka-ang kaw nan anhte a kaji kawa a mang taw ai shara re. Dai majaw gaw jahtum du hkra gaw anhte grau nna anhte a mungdaw mungdan gaw Sagaing mahkrai ka-ang kaw du hkra re ngu hpe chye da ra ai hku rai nga. Dai majaw gaw Jinghpaw Wunpawng hpyen ni hpe padang dip kau ai masat dingsat re lam hpe shanhte grai rai na n-gun lu hkra ndai hku galaw lai wa sai lam hpe Miwa mayu masha ni galaw ai. Ngam nga ai anhte a kaji kawa ni mung grai ningtawn ai hta daini du hkra ndai zawn rai na gasat gala ai lam hta anhte shang wa ai raitim mung hpaji machye machyang hpang hkrat ai majaw anhte a lam hta grai naw gawngkya nga ai. Dai majaw gaw grai n-gun lagaw lu hkra htawm de hpang de nanhte ma ni machye machyang law law lu hkra galaw sa wa ra lam hpe mu lu ai. Laiwa sai ten na anhte Wunpawng sha ni a masat dingsat gaw luphka htu ai shara rai nga mali ai lam hpe mi sha tsun sai hte maren grau nna n-gun lagaw lu la ra nga ai lam hpe mu mada lu ai. Dai majaw ndai lam ni hpe daini anhte mungdaw mungdan kata hta ndai Myen atsuya wa Myen hpyen wa daini anhte hte hpyen nga ai ndai ni gaw kaning rai ta nga jang e dai ni hpe masat masa re ai anhte a ginra masa re lam ni hpe shanhte chye ai. Dai majaw gaw Wunpawng myu sha ni a prat tup grin nga na masat dingsat hpe Myen hpyen atsuya gaw nyu ra ai majaw Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni laika lu ai tsa ning hpring Mandalay jawpoi kaw anhte manau shadung jun tawn da ai. Ndai aten ladaw hta gaw ya daini gaw anhte gaw manau rai nga ai. Manau shadung jun ai nawku htingnu hpe gaw gap ai dai kaw masat dingsat laika ka shakap ai. Grin nga lu na matu anhte a mungdaw mungdan hte anhte a shara re ai lam a masat masa gaw daini na aten ladaw hta gaw ndai manau wang manau shadaw jun ai ngut jang anhte nawku htingnu gawgap ai e ndai ni re. E dai hpe Myen wa nra ai majaw gaw kaning rai ta nga jang e hkying mi e jahku tsa jahku shi kru ning April shata lahkawng ya shani shana de hkying mali daram aten ladaw hta ndai Maung Aye ngu ai wa a ahkaw ahkang hte anhte grai rai na concrete hte manu mana hkrak hkra rai na jun tawn da ai manau shadung hpe Mandalay mare ka-ang kaw jun tawn da ai hpe ma hkra jak hte kanaw agrawp kau ya na daini du hkra shanhte dai hku rai na sharun jahten taw nga lam hpe e mu mada lu ai hku re. E dai majaw gaw ndai lam ni hpe nanhte ramma ni kaba wa ai ni gaw machye machyang atsam marai grau na lu ai hte e kung kyang ai hte e shawng lam de hpaji ahkyak nga ai machye machyang lam ahkyak nga ai labau ginru ginsa ahkyak nga ai labu ginshi hpe e atsawm sha chye ai hte grau na hkrawn hkrang ai ni hpe hpang de hkaja la nna shawng lam de sa wa ra ai lam hpe e mu mada lu ai hku re. Dai hpang hkying mi jahku tsa aw hkying lahkawng e jahku ning hta e Manmaw deng lahkawng kaw jun tawn da ai manau wang hpe mung e manau shadung hpe mung matut nna shanhte gaw anhte a ginru ginsa lam labau grin nga na hpe e nra sharawng ai majaw ndai hpe e shanhte matut nna bai bulldozer hte e kanaw kabai kau ya ai e ndai lam ni hpe mung mu mada lu ai. E dai hpe matsing da ra ai nanhte chye na matu nanhte ma ni chye na matu ndai lam hpe tsun dan mayu ai lam re. Bai na dai hta n-ga na hkying lahkawng e shi langai hte hkying lahkawng e shi masum ning laman Kachin mung e byin lai wa sai majan hta Myen hpyen atsuya wa gaw Jinghpaw Wunpawng mung ting na nawku jawng kru shi mali hpe wan nat nna jahten kau ya ai. E ndai lam ni gaw anhte hpe e amyu shamyit ai masing kaga ningtawn ningla ai lam npru wa lu hkra dip da kau dat ai masa rai nga ai. E ndai lam ni hpe anhte mu mada lu ai. Dai majaw gaw ndai lam ni hpe gara hku mabyin masa kaning rai byin wa ai lai wa sai ngu ai hpe nanhte ramma ni chye na matu e n-gun jaw nna tsun dan mayu ai lam re. Matut nna ndai lam ni hpe atsawm sha sawk sagawn nna daini anhte ni a makau kaw nga nga ai hpyen wa gaw atsuya wa gaw tara maigan hpu nau wa gaw anhte hpe "Mu let" anhte hpe grai masa ai lu sha jaw sha ai. "Mu let mani sumsai let masha sat nga ai" ngu hpe e sadi maja let anhte gaw hpaji hpe matut hkaja nna e shanhte hpe e gara hku anhte gaw ntsa de lu lai wa hkra lu tawt lai wa hkra lu tsap wa hkra ngu ai hpe anhte gaw galaw sa wa ra ga ai lam hpe mu mada lu ai hku re. Mi sha tsun lai wa sai lam hpe anhte yu ga nga jang hkying lahkawng e shi langai ning October shata Manmaw Loije lam Hkawan Bang mare kaw nawku jawng e ndai ni hpe mung shanhte gaw hpyen dap wa jung nna e galaw kau dat ai lam ni mu mada lu ai hku re. E ndai ni hpe e nanhte chye da lu na matu ma hkra gaw nawku htingnu kru shi mali hpe sharun jahten kau ya ai lam hpe e mu mada lu ai. Dai majaw ndai aten anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni nanhte kaba wa ai ramma ni hpaji machye machyang ahkyak sai. Labau ginshi ahkyak sai chye da sumhting da rai na bai matut kaba wa na ma ni hpe e machye machyang ginlen ya rai na shawng lam de lam woi na matu ahkyak ai lam hpe e n-gun jaw mayu ai. Dai majaw anhte Jinghpaw Wunpawng myu sha ni a ginra kaw Jinghpaw Wunpawng mung hte seng ai labau masat masa sha madat pyaw tsawm na madung dat ai hku nre ai sha kaja wa byin lai wa sai hpe byin taw nga ai mabyin sawn yu nna htawm de hpang de anhte a kashu kasha ni a matu kaja dik ai labau ginshi ka da na hkan nang na matu gaw ya kaba wa nga ai nanhte ramma ni ahkyak ai ngu na e ndai lam ni hpe tsun dan mayu ai. Daini anhte nawku makam masham masa hku sha nga jang gaw kaning ga ta nga jang e labau ginshi lam ni hpe e anhte nchye mat wa jang gaw "Anhte ginru ginsa anhte mungdaw mungdan anhte lamu ga jarit gaw gara kaw na re kanang du hkra re" ngu hpe ndang chye lu mat wa ai hku rai nga. Dai re majaw gaw e atsawm sha chye da lu na matu tsun dan mayu ai. Ya ndai wanleng lam hku na yu hkrat wa ai lam anhte a labau ginshi lam ni hpe tsun ga nga jang e teng ai nteng ai lam ya "Kalaing Jaung Kalaing Jaung" nga na wan petro made shatu taw nga ai wan jak shachyaw taw nga ai dai Kalaing Jaung ngu ai dai gaw Myen ni shanhte Myen ni nga yang gaw "Galaing Jaung" nga tsun ai rai nga. Hkrak gaw anhte a Jinghpaw Wunpawng amyu sha dai kaw e nga lai wa ai gaw Kareng Shawng ngu ai wa re. Kareng Shawng ngu ai wa gaw dai kaw e mare woi de nna dai kaw e ashu ashan gyam ai e mare a myit su tai rai na e woi awn zinghka sa wa ai shara re. Rai na she ndai ya Myen ni Taung Li Taung Li ngu ai wanleng lam kaw e de tawn da ai mare dai hpe gaw shanhte gaw Taung Nay Taung Nay nga kaja wa nga yang ndai kaw gaw dai wa gaw Tawng Li ngu ai rai nga anhte Jinghpaw amyu masha Tawng Li ngu ai wa re. Tawng Li ngu ai wa gaw grai ningtawn ningla nna manu mana atsam dat rai na mare hpe woi zinlum rai na woi de woi gaw nna nga lai wa ai re. E ndai lam ni hpe anhte chye da na matu ahkyak ai ngu na ma kadun ai hku na dai ni hpe tsun dan mayu ai. Rai jang she matut nna anhte gara hku na bai grau na "Ngang hta hpa ra" anhte n-gun lagaw la ra ga ta ngu ai shaloi gaw kabu gara ai chyeju hte rau sha ndai lam ni hpe nanhte ma ni matsing sumhting nna kabu gara chyeju hte lu la na matu ahkyak ai. Dai majaw laiwa sai aten hta e anhte KBC Kawa la ni a ningbaw ningla sharin hpawng Kahta kaw galaw ai shaloi e anhte ga shagawp laika gasi hpe mung anhte la na "Moi nji nwa ni jun tawn da ai lamu ga jarit shadaw hpe hkum sit kau et" ngu ai ja chyum ga hte dai shaloi na anhte a sharin hpawng gabaw hpe atsawm sha laika ka nna anhte gaw Kahta kaw e zuphpawng hpawng ai shaloi e Kahta ndai Hpun wang ngu ai de i sa ai, Hti Kyaink de sa ai ngut jang she wo ra anhte Naba de sa ai e dai lam shagu hku na sa na dai kaw anhte atsawm sha ndai gasi ni hpe ka nna daini anhte matsing sumhting u ga lamu ga grin nga ai lam anhte shara re lam sakse rai u ga dai lup da sai. Dai atsawm sha di na ya nanhte kaba wa e hpang jahtum e kaba wa ai aten hta ndai ni hpe e sakse sakkan mu lu na matu ndai ni hpe law law galaw da ai lam mung re. E dai ni hpe ma grai ahkyak ai lam hpe tsun dan mayu ai. Rai jang gaw ya anhte amyu masha ni hpe e gara hku re ta nga jang e makam masham nawku hpung labau hku na nga tim mung ja chyum mungga sharin ai lam hta mung hpung labau lawm ra ai, mungkan labau lawm ra ai rai jang e dai ahkying aten ladaw na katsi kahtet labau anhte lawm ra ai. E ningrai na sharin ra ai rai nga dai re majaw gaw ya ndai ahkying aten ladaw hta raitim mung nanhte ma ni kaba wa ai ramma ni ndai ni hpe chye lu mu ga matu tsun dan mayu ai hku re. Lai wa sai hkying mi a jahku tsa manga shi jahku ning hta e anhte Wunpawng amyu sha ni hpe grai rai na kabu gara chyeju hte rau sha lam chyeju lu la u ga matu ndai hpu nau ni hte e tsun shaga ai lam hta ningtawn ningla dai hku na grai magrau grang let manu mana htu je hku na tsun lai wa ai anhte a kaji kawa Duwa Lahpai Zau Tu e ndai ni mung manu mana woi awn nna kabu gara hte rau sha galaw wa sai lam hpe mung mu mada lu ai re. E ndai ni hpe e tsun dan mayu ai dai gaw hpa re ta nga jang e ndai U Nu wa a ten ladaw hta Zinlum bum kaw gawkngu hpara galaw na matu Manmaw ga na Wu Loi ngu ai wa woi awn nna masing jahkrat hpang wa sai. Dai ten Zinlum buga hkalup hpung hpe woi awn nga ai Pangmu Du wa Rev. Lahpai Zau Tu woi awn ai hte grupyin mare kahtawng hkan na du salang ni hpe kahkyin la nhtawm woi ninghkap jahkring kau lu sai. E ndai gaw hpa rai ta nga jang gaw wo anhte bumga bumga mahkra hpe gawkngu sumla shadun nna ndai gaw Myen mungdan re ngu ai hpe Myen ni a mungdan re Myen ga re ngu ai hpe sakse sakkan lu na matu shanhte gaw ndai mu lu ai atawng apa mu lu ai hpe galaw kau dat hkyen ai hku rai nga. Ndai hpe anhte kaji kawa ni jau tau nau na chye ai. Dai re majaw gaw n-gun la ba hte dai grupyin kaw nga ai kahtawng masha ni hpe woi awn nna ndai Manmaw ga de yu na aging ninghkap ai. E ndai lam ni hpe galaw dat ai shaloi e shazim kau lu ai hpe mu lu ai. Dai hpang hkying lahkawng e shi langai ning majan bai byin wa ai hpang ten Zinlum bum grupyin na mare kahtawng masha ni hprawng yen mat wa ai hpe ahkaw ahkang la nhtawm dai ten Zinlum hpyen dap hpe Bomu Oak Ka San wa ngu ai wa woi awn ai ten ladaw hta rai nga ai dai hpe e ya gaw gawkngu sumla e ndai kaw gawkngu shachyaw nna manu mana rai na shanhte a ginra hku nna masat masa rai na galaw na ya gawkngu shadun kau wa ai. E ndai lam ni hpe mu mada lu ai. Dai majaw gaw labau hpe yu yu na n-gun lagaw la nna grai rai na kabu gara hte nanhte ramma ni ndai lam ni hpe atsawm sha sawk sagawn atsawm sha anhte kaji kawa ni lai wa sai ten hta kade ram shakut shaja na anhte lamu ga ginra hpe makawp maga lai wa sai anhte buga ginra hpe kade ram shakut shaja lai wa ai ngu ai hpe e n-gun lagaw la rai na sawk sagawn na grau na shawng lam de mung woi awn zinghka wa ga ngu na kadun ai hku na ndai labau kadun hpe loimi tsun dan mayu ai hku rai nga. Ya hpang na numdaw lahkawng ngu na daw gaw Sammung Mungmyit sinli ga de Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni du shang wa ai lam, ngut jang e ndai Kachin Sub-State ngu ai anhte Sammung ladaw ginra hta anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni nga lu ai lam, Sam ni a ga shaka anhte amyu sha ni hpe kade ram n-gun jaw ai, anhte hpe kade n-gun lu nna hpu nau majing re ai lam hpe shanhte kaw n-gun lagaw la nna "Sharaw wan hkru hkru ai shara ma hkra gaw Jinghpaw Wunpawng amyu sha hpunau Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni nga mu ga, layang layang maga de e gaw anhte Sam amyu sha ni nga". Dai majaw langai sha rai na nga nna kabu gara gumpawng gumpa kahpu kanau majing re nga na Sam ni anhte hpe Kachin Sub-State ginra jaw da ai lam ni, rai na anhte a labau ginru ginsa dai de shang wa ai lam ni mung daw lahkawng ngu na hta kade nna yang bai jawm hka ja ga ngu dai ni gaw nhpaw hku na ndai nambat langai kadun ai hku na nde mi hte shaleng let n-gun jaw mayu ai rai sai. Chyeju kaba sai law.

Extended Data

ID: KK2-0127
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd59f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0127

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0127

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Num wawn hpang wa ai lam (Marriage ceremony)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-16

End Date

2019-05-16

Description

Transcription (La Ring) Baren shayi hte baren shayi la gaw ndai hku da. Baren shayi wa gaw da ndai dinghta wayang ga de ndai shinggyim masha ni hte nga sha na matu grai shakut ai. E shakut tim mung e nmai byin hkraw rai jang she ndai e Hkrai Naw yan Hkrai Gam ngu ai pra wa ai shaloi gaw ndai gaw kawa gaw nlu mat ai le i. Kawa nlu ai gara hku nlu ai nga yang kanu gaw ntsun dan ai. Hkrai Naw yan Hkrai Gam ndai numwawn numla kaw na i. Rai jang she ndai kanu gaw moi na hku nga yang gaw hkawn tung rai na hku rai nga. Nla dap ngu dai kaw she shana sa chya. Shana hkying shi hpang dai ram hpang hpang she nchyai i shaloi jang gaw dai kaw shana shanhte tsun shaga hkat tsun shaga hkat chyai rai she hkum shan kanawn ai ni kanawn she nrai i. Rai jang she dai ma hkum rai mat jang gaw e baren la dai gaw ma hkum rai mat sai. E shinggyim num sha wa kaw n-gyi wa shabat tawn da. Rai jang gaw ndai baren a kasha she re wa shinggyim masha num kaw e n-gyi sa bat jang gaw shinggyim masha bai shangai mat sai e nga ai dai hte seng nna gaw dai kanu ngu na wa ndai hkawn la wa hkawn la hkawn tung ngu ga le dai wa gaw "E ngai gaw ya ma lahkawng rai sai Hkrai Naw yan Hkrai Gam rai sai gaw nang na mying tsun dan rit" ngu nna di jang she e "Ngai a mying chye mayu jang ngai a mying ngai nga shara mu mayu jang gaw ya nang kanu tai ai wa ndai kabang ri ngu ai i kabang ri ngu ai lahkam, ndai hpe gaw lahkam nga ai ndai hpe gaw gumdun nga ai rai jang she ndai lahkam nga ai ri lahkaw kru ri tawn u dai re majaw gaw dai ri lahkaw kru ri tawn na dai langai hpang langai langai hpang langai htum jang e bai matut htum jang e bai matut rai na ngai gaw nang hte kanawn ngut mungga ngut re hte gaw bai nhtoi re nhtoi yang ngai nga shara de bai wa sana" dai baren la jawban kaw dai ri shaman dai gyit kau dat ai. Gyit kau dat jang gaw shi galaw ga hkawm yang dai ri sumyan gaw ding yang rai mat wa ai le i. Dai majaw gaw ding yang rai mat wa jang she wo shanhte a na yi shingnawm ngu na kaw na la-ing kaba e hka la-ing kaba kaw she lup dai kaw she ri shamyan dai kaw e shang mat wa ai. E hpang jahpawt bai hkan yu yang dai kaw e shang mat yang she um ya ndai Hkrai Naw yan Hkrai Gam gaw kanu hpe she "Awa a mying tsun dan rit law ah nu e" ngu she nchye tsun ai "Gai dai rai yang gaw nan mung kaba wa sai gaw kaba kung sai re majaw gaw ma ngai kaw na nde kaba hkra ah nu nan hpe masawp kaba tawn sai ba kaba tawn sai re gaw ya nan nwa hpe chye mayu jang gaw nwa hpe chye na matu nwa hpe mu na matu gaw ndai la-ing ndai makau kaw ndup dup mu, dai langa hpawng a ntsa kaw ndup dup mu. Shaloi jang nwa nanhte hpe madun na ra ai, shaloi jang nwa hkum nan mu na. Rai jang nwa nanhte hpe e ga wa shaga na ra ai shaman jaw na ra ai" ngu rai na she kaja wa dai kaw langa hpawng gaw shachyaw la rai nna she dai kaw ntsa kaw ndup dup dup rai nga yang she ndup dup rai yang she "E Hkrai Naw yan Hkrai Gam e ya ndai le nwa baren la wa tsun dat ai Hkrai Naw yan Hkrai Gam hpe ndai kaw ndup hkum dup sana da" nga na katsu hpe shalun dat. "E Hkrai Naw yan Hkrai Gam ya ngai gaw le e nwa baren dingla wa shangun dat ai ndai kaw ndup hkum dup na da kaga kaw sa dup mu da" nga. "E awa sha npru wa yang gaw anhte gaw nmai bai ai" ngu dup tik tik dup tik tik rai yang she ndai shan dup ai hpabaw re ta nga ahpri hte dup ai gaw. E hpri sumri galaw hpri sumprang galaw ai hpri nhtu galaw ai e hpri numjawn galaw ai hpri ri galaw ai dai ni galaw ngut jang hpri lakap galaw ai hpring shingnyep galaw ai. Ma hkra galaw ngut rai jang langai hpang jahkan hpe bai dat dat yang mung "E Hkrai Naw e dai kaw nmai dup ai da ngu na tsun ai nwa tsun ai" ngu yang mung dai wa mung "E awa hpe sha nmu yang yaw dup tik tik" nga majaw bai yu mat wa. Uhtang hpe bai shangun dat, Uhtang mung dai hku tsun yang she "Hkrai Naw yan Hkrai Gam e nang kaw ndup hkum dup sa nga nna nwa baren la wa gaw tsun ai law" ngu yang she "E an gaw awa sha npru wa yang gaw dup na re" ngu nna rai yang gaw hpang jahtum e gaw anga ni hpan mung ma hkra dai hku galaw e ndai katsu jahkan ni hpe mung ma hkra dai hku galaw rai tim nmadat jang gaw hpang jahtum e gaw "Maw maw u hpyin ngu ai u lai ngu dai ni hpe dat dat yang "Maw Uhpyin nang gaw ndai hte shan hpe wa tawngban nna e myin sai kung sai chye manit dai ngu mu, na wa jaw dat ai re ngu u, ndai awa jaw dat ai aja shingwoi re ngu dai Hkrai Gam e wa ya mu" nga na wa ya "Umh awa hpe she mu mayu ai ndai gaw aja asut agan re majaw gaw ja shingwoi gaw lu la sai ja shingwoi ya ai gaw rai sai raitim rai nre naw yu wa su" ngu she ulai ngu bai dat dat. Ulai ngu hpe bai dat dat rai jang she ulai gaw Bunghkrang kunngli ngu ndai hpri hte galaw ai bunghkrang kunngli hpe bai jaw dat. Rai yang gaw "Maw ndai wa galaw ai re da nan gaw ndai sali wunli ndai hte la nna wa manu da, awa jaw dat ai re ngu na wa manu nga ai law" ngu yang "E ngai gaw awa sha npru pru gaw ndai kaw dup tik tik rai na an nau gaw myit daw dan kau sai" ngu na she dup tik tik rai jang gaw hpang jahtum gaw dai kawa baren la wa pru wa e kahpu wa gaw aja shingwoi gun hkahku de ang na mi re hkanam de ang na mi re nchye ai. E kanau Hkrai Naw wa gaw Bunghkrang kungli ngu ai dai ahpri hte dup ai lahpaw dai lang rai na nga tsap nga yang she kawa gaw "E ndai kaw ndup hkum dup nga yang nmadat ai gaw hpabaw re i" ngu she dai shanhte na ntawng nhtu ndai baw rai nga ya Jinghpaw ni gaw ndai hpe moi B.C prat e gaw ntawng nhtu ngu ai ndai re. Bunghkrang kungli ngu ai gaw dai re ndai ri rai dai e she gai wo ra Hkrai Naw wa gaw "Ya baren wa i" ngu na she ndai ntawng nhtu hte wut di dat jang she baren mung nhkawng hkrawng. Dai shan a langa hpawng mung lahkawng hkrawng e kahpu wa gaw hkahku de ja shingwoi gun nna lung mat wa, kanau wa gaw ntawng nhtu hte bunghkawng kungli hpai nna hka nam de yu mat wa re. Hkanam de yu mat wa yang she apu mi kaw du yang she "E ndai kaw gaw masha sha ai gala nhpra nga ai dai majaw gaw ajan naw rawng nga yang wo nhku de lungpu de makoi mat mat rai ga ai" ngu dai wa hpa bai hkap tsun dan rai yang she dai wa gaw "E gara de nna wa sa wa hka e kaning re ai wa re ta e kade hkyik ai wa re ta" nga yang "Nang hpang e she ndai kaw na she la mada yu nga u shaloi sa wa na ra ai jan loimi yau rai wa jang sa wa wa re" shanhte gaw "Dai yang gaw nanhte nkau mi ma hkra makoi nga mu ngai nang kaw tsap nna yu na" ngu. Rai yang she rai hkrat wa re ra ai dai gala nhpra ngu na wa masha sha ai dai wa gaw rai hkrat wa jang she e gala nhpra ngu na wa gaw Hkrai Naw e kawa sha kau mayu na she ning nga kahkam dat ai shaloi she nbung bung wa ai da. Singkaw ning di yit dat ai shaloi mung hpun kawa she anawn rai wa. Rai jang gaw "E rai sai lo du wa e salang wa e hkaw hkam wa e nang gaw anhte hte nmai kanawn ai nang gaw hpung shingkang ja ai e dai re ai majaw gaw ya nang kaw gaw ngai nga nga nngai nang wa mat su, na atsam gaw dai hte re ngai chye sai" ngu na she wa mat. Rai yang gaw "Taw dai na a bunghkrawng kungli gaw kadai hpe gap na ngu rai" ngu yang "Kadai n-gap law ndai gaw e nye hkum hpe makawp maga ai nye a asut rai re nye a sut gan rai re dai majaw gaw ngai ndai hpe lang ai re" ngu. "Gang shachyen nna sha pyi jahtim yu u le" ngu di jang "Nmai ai law" nga tim "Jahtim yu u" sha nga jang she gang la nna shachyen la na "Gai ya jahtim dat na lu nang gaw singkaw ning nga shachyen na tsap nga" ngu rai jang she singkaw sha shachyen dat ai singkaw shachyen dat ai hte shi ndan shacyen tawn ai. "Dai na singkaw ning nga shachyen ai she ndai sha jahtim dat yu ga" ngu na jahtim dat ai hte she singkaw mun maga mi de na lahkawng lahkawng hkrat mat ai da. "Ah shaloi jang gaw ya nang hte gaw hpung shingkang bung sa ngai mung ngai chye ai de nang mung nang chye ai de nga u" nga na shi ma gala nhpra dai wa mat ai hte shi gaw ndai Hkrai Naw wa gaw bunghkrawng kungli dai shachyen la nna she shi shingdu kayin mat wa sai ngu ai hte shing a bunghkrawng kungli hte dem gap jahkrat kau dat nna she ya daini anhte Jinghpaw ni ahpyi lu ai nga ai ni e gumju lu ai nga ai ni i ndai gawmai gaw sha kap ai nga ni gaw dai gala nhpra dai gap tawn ai kaw e ndai ahpyi lu ai ni lamyin sa malaw la ai. Ndai e hpyi ja ai nga ai ni gaw ndai singkaw sa baw la amun nra sa baw la re ni re da. Dai gaw shi gap jahkrat dat ai sakse gaw "Gala mati" ngu ai nanhte nmu yu nhten, wo ra hkuwan hta grau grau grau kaba ai gaw ya de she nmu yu mat nga e mati dai gaw kaja mu re. Wo ra langai mi lu sha jang gaw nta ting marai shi hkun lu sha ai dai le lagaw mung nde de law ai gaw. Dai ya anhte prat e ndai Miwa ni hte Myen ni ahpun nau shaw sha nna dai zawn re nnga mat sai. Dai zawn re nhprang rai ni e dai gala mati nga e dai kaw na gawmai gawsha Jinghpaw ni hta hpyi lamun su ai lu ai gaw dai sa la nna da. Rai yang she dai ni gap da nna gaw shi gaw le bai lai mat wa ai da Hkrai Naw wa gaw. Lai mat wa "E ndai kaw gaw masha sha nna e ndai sharaw kaba hkanghkyi kaba nga ai dai hpe gaw anhte kaning nchye di ai hkaw hkam wa e dan re nga ai majaw anhte jau jau makoi mat mat re ai" bai ngu sai da. Rai yang gaw "Dai mung gara hku sa wa gara kaning re ta" nga na bai rai jang she atsawm sha tsun dan. "Hpa nra nanhte jau jau makoi mat mu ngai nang kaw la nga na" nga yang sa wa ai da shaloi jang she shaloi gaw ndai wo hkanghkyi sharaw kaba masha zawn gaw rai ndai amyit gaw matse labye myit rawng re dai bai sa wa she "Shi hpe sha na" ngu na bai sa jahkrit jang she "E ngai hpe nmai sha ai nang ndai kaw hpabaw atsam nga ai hpa" ngu jang she ndai lamu ga hpe ning di jum dat shaloi nnang nawn nawn wa ai da. Jum dat shaloi nnang nawn wa jang she "E nang dai ram hkyik sai wa nu chye sai" ngu. Shi wa kayin ai hte gap sat kau da ai. Gap sat kau na she ya dai gaw e hkaw hkam anhte Jinghpaw ni hkaw hkam tai lai wa ai ngu dai matse labye hkaw hkam hpe sat ai majaw anhte gaw hkaw hkam ni a hkaw hkam hte bung ai ngu na ndai mungkan ga e sali wunli hpe e dai Hkrai Naw wa gaw kasi kamang madun na dai kaw na ni gaw Hkrai Naw hpe gaw anum lahkawng mung ya ai da. Rai jang she dai num dai dai kaw la dai kaw na gaw nta de e hkahku de kahpu e bai myit dum nna kahpu hpang de wa mat. Rai jang gaw kahpu wa kaw rai ndu yang she e ndai woi ni a ahka lu nna hka rap nga kaw wa mu ai. "E ya ahka nsung a ni" ngu yang she "Sung sung tang tang magyi ka-ang" ngu na sha atsun nga ai da. "Hka nsung a i ngu yang" "Sung sung tang tang magyi ka-ang" ngu na sha atsun nga jang dai shi na bunghkrawng kungli ndan hte gap sat kau da. E gap sat kau da na gaw le hka de yawng mat wa. Bai lai lung wa, bai lai lung wa rai jang gaw wo ra amyu sagu hte hkrum ai da raitim kahpu kaw kahpu hpe nhkrum hkrum gaw lung wa na gaw lung wa tik tik rai jang she dai kahpu gaw awoi kasha ni hte law law hte nga taw ai. Rai yang gaw hpun kaba pawt langai kaw wa she wo ran re pali pamun ngu da mu ai pali pamun i shit kau ai wo ra zawn re nmai lang sai ari pamun ni pali pamun sumpum nga ai da. "Ah ndai kaw gaw masha gaw re law kanang nga nga ai i" ngu na htaw ntsa de yu yang she htaw ntsa de yu na she "E Hkrai Gam" ngu shaga yang she "Oi ngai re lo" nga da. "Ngai Hkrai Naw re yu wa yu rit" ngu yang "E ya ngai ma woi ai wa nang kaw she nga ra ai" nga "Lawan yu wa yu rit" ngu yang she "Ya kade na lung wa ta" ngu yang "Le hkanam de na lung wa ai" ngu jang she "Taw le hkanam de nrat yu wa sai nrat hpe nmu i" ngu yang she "E rat hpe gaw nmu ai lo awoi num langai mi hpe gaw ahka sung a ni nsung a ni ngu san yu yang she sung sung tang tang magyi ka-ang nga shi dai hku sha atsun nga na masin pawt nna gap kau da sai" ngu jang she "E dai nrat she re wa mi ya dan adi kau ai gaw" ngu yang "E rai jang mung rai nu ga makoi mayang ai mung hka hta rai mat sai re majaw gaw makoi mayang ai mung nra nu ga, ya e ndai gawyi malai gaw nga ai gawla malai gaw nnga ai re dai majaw gaw ya ndai gawyi malai ngu na ndai ngai woi wa ai ndai lashi shingnan num hpe nang la u" ngu nna she dai hpang na num hpe kahpu e ya kau ai. Shi gaw bai lai mat wa na lai mat wa rai jang gaw moi shan shangai ai daidaw shara kaw bai du rai jang gaw dai daidaw shara kaw gaw ndai mi na kahpu ni a amyu matu ni dai buga de e shang na matu bai lai mat wa rai yang she Hkrai Naw lai mat wa ai re hpe kahpu chye mat jang she kahpu gaw dai buga de wa mat na she "E ndai kaw e ndai buga kaw anhte a ninghtawn ningngat ngu nna nga nga ai ai shara kaw ya hpang de anhte gaw numwawn numla ngu na galaw wa shaloi ndai baren shayi sha la ai ngu ai kumla hku na ndai kumba hpe e dan jung nna dai kaw poi galaw ga" ngu nna gya nga yang she e Hkrai Naw mung daidaw buga du hkra wa na nga wa jang she e ndai Hkrai Naw re chye jang she "Gai e Hkrai Naw e an nau ni hkrum sai gaw ya mare buga de jawm nga jawm pra saga ai gaw ya e ashan she sa gap ga" ngu na she shan sa woi gap ai. Kahpu gaw chye nga ai re majaw gaw wo ra nbung hku ngu ai dai kaw she anam dan magap tawn nna anam dan magap nna nbung wawng wawng rai nga yang "Wo yu wa du wo ra kaw rawng ai wo ra bunghkrawng kungli hte gap sha ga" ngu na rai jang she kahpu wa tsun ai madat nna shi gaw wo num yan gaw shan nau hku na nga mat sai mare buga de nga mat. Rai yang gaw Hkrai Naw wa gaw wa du gap sha ga ngu ai le kaw sa nna dai kaw wa du htim gap na ngu gumhtawn bang ai lata she le katsan ga de dung hprang. Dai bunghkrawng kungli gaw htaw ning nga mara da ai kran mara da ai kaw she hkai. Dai kaw ngam nga shi gaw wo katsan ga de yu mat wa hkrat bang mat wa. Rai yang gaw shana de wa yang "Ataw Hkrai Naw gaw taw Agu" ngu jang she "E ya wa na ra ai Hkrai Naw gaw ya sanit ya nga jang wa na ra ai wo hpang de re" "Shan nlu a ni" nga yang "Shan lu na tai nna hpang hkrat ai ngai gaw shawng e kai chyan wa ai ga re" ngu. E sanit ya tim npru jang she "E agu e dai Hkrai Naw wa shan sa gap ai shara wa du sa gap ai shara ngai hpe sa madun rit" ngu sai da. "Kaja wa ndai kaw sa gap ai re ya nang kaw na shi shan gap nga na kagat mat wa ai hte ngai mung nhtang mat wa ai re" ngu jang she dai kaw Hkrai Naw jan ngu na wa gaw e ahku hku ai dai kaw she samyen dang jahku samyen ru bang dat ai da. Shaloi gaw le dinghta wayang ga hkan na samyen dai ni tu pru wa na hpun numru kaba dai gaw htaw dai ahku hku hku tu pru mat wa na dai kaw noi lung mat wa ai. Noi lung mat wa jang she htaw ndai dinghta jan kra ai dai kaw du na rai jang she dumsi hte hkrum ai da. E chyahkyi hte hkrum ai hpa nya nga hkrum ai dai ni hpe karum naw hpyi hpang jahtum gaw sharu hpe karum hpyi. E sharu gaw wo htu waw tawn ai dai kaw ahpa sha di jang she dai hku gaw wuloi lai wa jang she wuloi dai gaw kabye waw dat, wuloi lagaw hta gra di na she shi wuloi ning nga kajawng nna gan garawt pru mat wa jang shi gaw dinghta wayang kaw le jan lu kra mat ai da. Dai kaw na kahtawng de bai wa na e myit rai jang she kahtawng e gaw kahpu gaw "E ndai wa katsan ga de rai na pyi gaw si mat na sai" nga le katsan ga na ni hte mung grai hku hkau ai da lo shi gaw. "Si mat na sai" ngu nna myit na ndai bunghkrawng kungli ngu ai ndan dai gaw kadai mung nlu shachyen re nga goi. E kahpu wa mung nlu shachyen shi mung nlu shachyen rai jang she dai ndan shachyen ai poi galaw ma ai. "Hpabaw rai na chying bau ngoi a ta" nga na hka ja sa ai num sha ma kasha ni hpe san yang she "Dai shingrai ma ai da dai bunghkrawng kungli shachyen ai poi galaw ma ai da, kadai mung nlu shachyen ai" nga rai yang gaw "Gai dai rai yang gaw "Dai poi up wa hpe le hka kaw e nga ai la langai mi gaw lu shachyen na shi mung dai poi hta shang na nga ai lu shachyen na zawn nawn ai da" nga na nga jang she hka ja sa wa ai shi madu jan sa wa jang gaw ahka asan re ja wa ai da. Kaga ni ja wa ai hka gaw hkanu hkanu re ai da. Rai jang gaw htaw kaw na poi up ni gaw "Eh ndai Hkrai Naw jan ja wa ai hka gaw grai tsawm nga ai grai lu mu nga ndai gaw hka san she rai nga ai myu mi she rai nga ai law" ngu san "Kadai kanang na ta kaning re ta" ngu na san yang ntsun dan ai. Shi sa ja wa jang gaw hka san sha arai nga wo manang ni sa ja jang gaw hka hkanu "Aw dai rai yang gaw ndai Hkrai Naw jan e gaw hka ja ndai hka sa ja la ai chya e hka san mung hpai wa rit da dai ya hka san nang sa mu ai shadang sha dai hpe ma woi wa rit, poi shang mayu ai nga gaw" nga woi wa jang she gai ndai kahpu wa gaw ndai bunghkrawng kungli shachyen poi re nga jang gaw "Gai ngai mung shachyen yu na" ngu hte gaw kahpu gaw "Um ndai nye kanau Hkrai Naw she rai sai" ngu myit dum nna she gai dai yang gaw ngai htaw ra Uhkum Bum kaw na ji nu ndai hpa nhten lamu sinli ngu ai dai wo ra dung nga ai hpe gap na nanhte shawa yawng yu mu yaw" ngu. E rai gaw shi gaw "kruk" ngu gang shachyen la nna she gap na hkyen ai hte gaw kahpu gaw nta ntawt htawra re kaw na sa yu nga re nga gaw. Sa yu nga jang she wo ra lamu sinli hpe gap na ngu na gaw aga wo de sa shi gap na gaw nang de rai jang she kaja wa wo de ning rai masu na wo kahpu gaw dai ntawt na ya ntawt dawhpum ngu ai i dai kaw nga ai dai kaw shingbyi nga ai dai e she dai kaw htem kahpu gaw dai kaw rawk. E dai majaw ya dai ni du hkra rai yang e ndai numwawn numla bang wa ai shaloi dai lakang nnan htan ai kaw "Lakang ninggam langai kaw myet shaman chyeju hpring da, lahkawng kaw myet mayat maya ing wa na da, e masum kaw asut agan chying na, mali kaw nli naili nhpraw nhkye dai sut lu ai, manga kaw gaw la kinla shingla e shaman chyeju sinpraw sinna ginla ai, dai kaw hpring ai kru ngu na shawang shakup ndai le nai din naihkaw ka-un pru wa ai kaw na kru, sanit ngu na hta gaw ndai jahpang lamu ga hkri dip ai hkri hpang ai anhte shadip jahpang ngu gaw wa saga ai, matsat ngu na e ndai matsat rai yang gaw anhte jahpung shingja sinpraw sinna lamu ga man matsat na shinggyim masha shinggyim nauna ni wa marit" ngu nna shaman ga dai tsun na re da e jahku ngu na hta gaw ndai lakang ninggam e "Asut agan yawng lu sai shi ngu na hta gaw gunli li rai na ntawt de kabye shang wa ga" ngu ai kaw dai lakang langai mi gaw wo kata de htan ndai langai mi gaw shinggan de htan e moi na hku rai yang yep di na htan ai le dai gaw. E dai numwawn numla gaw shaman chyeju a majaw anhte gaw dai baren num la na e nhpang yaw nna she le lakang dai htan tawn ai kaw numwawn numla nga dai anum la wa jang gaw baren ningshi wai u ga nga na she kumba nhpawng kru dai kaw e wa hkyi lakang nga na she ka-ang e ra di na ka-ang hku lai mat wa htaw ntawt de dun mat wa. E dai gaw kumba lai ai da. Baren ningshi wai mat u ga ngu na du num mi rai rai darat num mi rai rai hpa darat daroi ma le shi mari dai kumba lai ai ngu gaw. Anhte Jinghpaw ni gaw ahkyak dik ai dai re. Lakang gaw hpa rai ta nga yang she le baren a la wa hte baren shayi wa dai le hka kata hpungtang kaw na e shalun la ai mi re majaw lakang htan ya ai dai lakang nnan gaw de lachyum re da rai shing nga ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0128
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0128

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0128

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hopin naw ku jawng (Hopin church)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-26

End Date

2019-12-26

Description

Transcription (La Ring) Sara hte hkrum ai aten hta ngai na mabyin hte hpung magam lam ni hpe tsun dan na ahkaw hkang lu la ai majaw Karai Kasang a chyeju hpe shakawn ai law. Ngai gaw bumga Nlaw uma ngu ai Sumprabum ginwang kata na mare kaw shangai wa ai re. Ngai naw kaji nga yang nye a kanu kawa ni si shakram da nna ngai gaw asak shi lahkawng ning du ai shaloi nang Myitkyina Shatapru kaw manau manau ai kaw sa lawm ai lata daini du hkra nga ai re. Dai shawng shawng kaw na anhte a mayu amyu ni Mayan ga de sa nga ai katsa ya nang kaw sumla nga ai ndai ni shawng sa wa ai majaw dai manau poi ngut ai shaloi dai mayu nta kaw sa nga kaba nna jawng lung rai na ya jawng hpe gaw nam kahtawng kaw na sharin wa ai. Ngai gaw tsang matsat du hkra sha sharin nna tsang matsat pyi n-awng ai machyi kaba hkrum nna hkring mat nna hpang jahtum gaw ndai bungli galaw na matu bungli amyu masum ngai shawk da ai. Langai gaw Taw Gaung, lahkawng gaw Taung Oak masum gaw Pyan-kya-yay rung chyare ndai ni hpe ngai shawk da ai shaloi ma hkra ngai hpe hkap la ai shaga ma ai. Rai yang dan re gara galaw na kun ngu myit nga yang Kap Lang mare kaw hpung ni hpaw da ai laika jawng "Sara nnga ai nang naw shakut nu" nga na kasa masum hpungtau ni masum du nna dai ni bai jat rai jang amu mali ngai hpe shaga ai. Dai shaloi ngai gaw shana yup akyu hpyi nna "Gara mahtang ngai galaw na kun" Taw Gaung galaw yu Taung Oak galaw yu e rung chyare galaw yu gara galaw yu tim e nye myit hta e "Kaga bungli ni galaw yang gaw tinang amyu a matu nau wa akyu nnga ai tinang a matu sha re" ngu hku myit la nna hpang jahtum e gaw "Mare buga na kashu kasha langai lahkawng hpe hpaji chye hkra sharin ya ai gaw grau kaja ai" ngu nna myit la ai majaw ngai mare de wa nna jawng sara hpe mahtang galaw ai. Jawng sara laning mi galaw nga yang ndai nawku woi na akyu hpyi na hta sara wa dai kaw woi wo ra kaw woi nga re wa shaloi ngai dai hte seng na ngai hta atsam nnga re majaw hpang jahtum e gaw "E nanhte ngai hpe e hpung magam hta shangun na rai yang gaw chyum jawng naw lung la shangun mi" ngu na hkying mi jahku tsa manga shi jahku ning hta ngai Mayan mare kaw na La committee kaw na karum ai gumhpraw hte Sammung ginwang Kutkai mare kaw hpaw da ai chyum laika jawng de e manga shi jahku ning kaw na lung ai. Kru shi langai ning kaw ngut nna nang Mayan mare a shangun ma hku nna Kawa Yang ngu ai mare kaw e bungli sa gun nga ai. Dai kaw du nna hpung woi nga ai aten hta shanglawt ni hte mung kanawn ra Myen ni hte mung kanawn ra rai na gara de mung e sa kanawn hkrup ai majaw hpang jahtum e gaw ngai hpe se-hkun-thit ngu ai (17/1) puk ma hte rim la nna Myitkyina thee-thant ngu ai kaw masum ning tup nga ai. Hpa tara mung njeyang re majaw ngai gaw asar-ngat-sanda-pya nna bai hpyi la ai shaloi gaw htaung-gyi-chuk de se-hkun-thit ngu na bai Myitkyina htaung-gyi de bai tawn da ma ai. Dai kaw ngai sa galaw ai gaw ndai manang ni hpe chyum laika sharin ai lam, laika nchye ai ni hpe laika sharin ai lam ni hku na grai rai na htawng kata kaw sa shakut ai. Hpung masha ni hpe hkalup hkam ya ai marai hkun manga tup hpe mung hkalup hkam la hkra htawng kaw e woi lajang ai. Ning rai na pru wa ai hte rau gaw ndai Mayan mare a woi awn nga ai Kawa Yang Gala kawng ngu ai mare aw e Sar Maw ngu ai mare de bai htawt nna Sar Maw mare kaw sanit ning hpung woi sara galaw ai. Nawku jawng ni woi gap ai hpung masha ni hpe sharin achyin ai lam ni hta manang ni hta loimi grau grau shakut ai baw re majaw gaw ngai hpe Htingnai ginwang hta mung masum lang tup ningbaw tawn da rai na dai kaw na bai ndai Htingnai ginwang ngu ai hpe shabyin ga ngu na shawng e gaw Mayan mare kaw na woi ai kahtawng sha re ai. Raitim mung ginwang byin mai sai nga na manang ni yawng myit hkrum ai majaw Htingnai ginwang ngu ai hpe anhte KBC de bai hpyi ai shaloi gaw hkying mi jahku tsa sanit shi masum ning hta Kangdau Yang kaw ang ai zuphpawng kaw nna Htingnai ginwang ngu ai anhte hpe masat ya ma ai. Ndai masat la ngut ai hpang e Htingnai ginwang hpe woi awn ai wa re majaw gaw ngai hpe mahtang amu madu kaba shara jaw nna Htingnai ginwang amu hta shi masum ning tup ngai woi awn nna kahtawng ni law law hta e e jawng nnga ai kaw jawng ni woi galaw ai sara nnga ai kaw sara ni woi tam tawn da rai na ndai ginwang kata kaw ndai ram ram shamu shamawt nga ai. Dai shaloi e ndai KBC de mung ngai hpe shaga nna La hpa-awn da rai na arai kabu gara shiga hpa-awn da rai na ngai hpe jai lang wa ai. Dai kaw e ya ndai kaw Hopin ngu ai kaw shawng ningnan na hpung up galaw ai Sara Tauba Zau Seng ngu ai wa woi awn nga ai kaw na shi akajawng sha si mat ai majaw ndai kaw sara bai ra taw ai. Shaloi gaw kaga de na sara ni shaga bang yang gaw ndai ginwang a lam nchye ai re majaw ngai gaw nang kaw mi kaw na ndai Htingnai ginwang hpe woi awn ai wa re majaw ngai hpe bai shaga nna hkying mi jahku tsa e jahku shi masum ning kaw nna ndai mare kaw ngai hpe shaga bang da ngai mung dai hpe hkap la rai na ya du hkra ndai kaw nga ai. Ya ning rai na sa nga ai hte rau gaw ya mi na nawku jawng gaw le wanleng mahkrai makau kaw re majaw grai garu ai akyu hpyi nmai ai re majaw gaw ndai shara de bai htawt nna ya mu nga ai ndai gaw gap da ai htingnu ni nawku htingnu ni hte ndai a gawknu ni ngai woi galaw mat wa ai gaw ya daini du hkra ndai hku galaw nga ai re. Rai na ndai kaw shawng e hpung masha nnga ai hpe grau nna Karai Kasang hta akyu hpyi ap ya ai gaw Sara Kaba Kun Le mung ngu Hawng Hkawng mung ngu re ai wa woi kyu hpyi ya nna Karai Kasang gaw shi a kyu hpyi ai hte maren madat mara nna ya daini ndai Hopin kaw gaw hpung htinggaw gaw mali tsa jan re ai hta n-ga anhte nawku hpung nbung ai kaga hpung ni mung grai grai law sai. Shanglawt hkristan hpung, ndai kaw Anglican hpung, AG hpung, Madung hpung, Hkristu hpung nau na hpung law law rai na ya ndai kaw anhte Wunpawng sha ni Jinghpaw ni grai law wa ai gaw Karai Kasang a chyeju hte rai nga ai. Maga mi hku gaw nam kahtawng de nga ai ni shanglawt hte matut ai ngu na Myen ni e gau shinggyin nna law wa ai mung rai nga ai. E ma hkra kaja ai hku anhte myit la ga nga jang gaw anhte nam de chyu nga ai ni hpe ndai zawn rai na myo de e Myen hpyen la hpung hku mi raitim ndai hku myo a nga ra ai lam ni hta anhte amyu sha ni hpe ndai hku na woi bang wa ai Karai Kasang a lajang ai lam myu mi re ngu na anhte dai hku mu ga ai. Ya ndai makau grupyin hta mi gaw ndai makau mayan gaw Taung Chauk gaw Zi Zau Naw ngu ai wa woi awn ai. Shi a ndai pa mahkra gaw Zi Zau Naw gaw Taung Chauk galaw ai hku re. Ndai maga de Wabaw ni woi awn ai hku re. Shingrai na shara shagu anhte Jinghpaw ni kahtawng law law nga ai hpe daini ndai zawn myo de wanleng lam de gawt da nna daini gaw nam de gaw nau nnga mat wa ai re hku rai nga. Raitim mung nnga daw ngu yang hkauhting hkauna lu ai ni galaw lu galaw sha ai hku na gaw nga ma ai. Dai ni yawng mung gaw e ndai de daini majan mahpan a majaw atsawm rai na shawng na zawn rai na galaw lu galaw sha ai hta yak hkak ai lam nga ai. Raitim ya ndai kaw gaw mi gaw anhte a amyu ni gaw hpaga ga ai kaga lam nre sha ndai namhpam lu sha ngu ai hte dut lu dut sha nna hpaga ga dai hku nna nga ai law ai raitim daini gaw "Pat Jasan" ngu ai gabaw hte ndai malu masha dut lu dut sha ai ni yawng hpe e jahkring na matu aja wa hku na mung angwi hku na mung tsun sharin shaga ai majaw daini gaw ndai nanghpam lu sha ka ni ndai ni hpe e tawn kau ai hte law wa sai. Rai na ya anhte a hpaga dingga gaw langai gaw hkauhting hkauna galaw ai, lahkawng gaw dut lu dut sha ai magam bungli galaw ai, masum gaw ja htu ai seng htu ai ndai hku na anhte a ndai kaw e lam ka-ang ang ai ndai Hpakant de lung yang mung aloi sha le Nam Hkyi maw de sa yang mung aloi sha. Ya nang Gawkgwi maga de ja maw ndai hku nna mung anhte a ginra ni hta e Karai Kasang a chyeju hte hpaga dingga galaw mai ai shara ni ndai hku na anhte hkam la ai. Ya anhte a masha ni nkau mi shanglawt ni kaw na hkawt maisak hpun hpe dut nna Miwa mung de dut sha ai. Ndai hku na anhte a buga ni hta hpun ni nnga mat wa ai majaw ndai aten ladaw hta hkan nna du hkra ladaw ngu ai shai mat wa ai lam ni mung anhte hta hkrum ga ai. Dai zawn re ai yak hkak lam ni law law a lapran kaw daini gaw hkauhting hkauna galaw ai. Moi gaw kumshu sun mung galaw ai ya gaw kumshu gaw law law ngalaw sai. Anhte a shara ni hta she htaw Miwa ni sa nna langu sun galaw ai, anhte mahtang she shanhte kaw nchyang tai nna tam sha ai daw ni mung anhte hta daini gaw grai byin wa sai hku re ya anhte a masha ni raitim mung Karai Kasang a chyeju hte daini gaw anhte laili laika grai chye wa sai le. Janmau lu ai masha grai law wa sai e ndai tsi sara galaw ai ni jawng sara galaw ai ni hpyen du hpyen la galaw ai ni mung anhte hta dai ni grai law wa sai. Ning rai na anhte a nga ginra hta hkan nna anhte seng ang ai atsuya kaw anhte Wunpawng sha ni lu la ang ai ahkaw ahkang ni hpe mung ya anhte hpyi ding yang rai na ya myit nga ma ai bawng nga ma ai atsuya hku na mung gara hku anhte amyu hpe gara hku di na hpyi ai hte maren jaw na kun shing nrai njaw na kun gaw ya rai nchye ai ten re. Dai majaw ya anhte a shara hta hkan nna anhte gaw ya laili laika hpaji hpe tinang a amyu ga hku ma ya sharin ra ai. Amyu sha jawng ngu ma hpaw ai, ma shalet jawng ngu hpe ma hpaw ai. Rai na ndai myu sha jawng nga ni gaw Myen hte seng ai laika ni hpe nlang ai anhte Jinghpaw laika sha sharin ai bai na English laika sharin ai. Bai na htung hkying hte seng ai lam ni hpe sharin ya ai hku na ya ndai gaw anhte a lagaw hte anhte tsap ai bungli hku na anhte galaw nga ai. Rai na ya ndai shara hta hkan nna daini byin ai mabyin masa ni gaw anhte gaw ndai nanghpam ngu ai hpe grai naw ndai atsuya hku na mung grau grau sha na hku dut shabra ai bungli hku nna anhte hpe galaw nga ai. Ndai gaw anhte a sai garan ai baw Maru Lashi Zi Nung Rawang nga anhte hta amyu ni nga ai dai hpe mung anhte hta nhkrum mat hkra anhte hta e shai wa hkra anhte hpe garan ai atsuya bungli mung dai hku nga ai. Dai hpe chye lu ai dai majaw mung daini anhte shang lawt ngu ai hpaw nna laknak hte gasat ra wa ai gaw dai zawn re anhte hpe amyu myu galaw nga ai majaw anhte hta shada garan ai Jinghpaw hkrai raitim yu mi gaw KBC ngu ai langai sha nga ai ya gaw Madung hpung ngu ai ma nga wa ai. Ndai zawn rai na shada da nru nra hpung hta mung garan ai, amyu hku na mung garan ai hpa lam hta mung anhte ya yak ai gaw dai. Dai ni mung dai tinang a atsuya wa dai hku tsun jang gaw Maru wa mung Maru hku nga mayu Lashi wa mung Lashi hku nga mayu wo dan rai na anhte Jinghpaw ni hta amyu kade nga yang kade hku na shada nram ai le e gali galaw byin ai. E ning re ni gaw ya ngai hku nna gaw dai hku mu mada ai lam hpe e daini nang hpe tsun dan ai hku re. Kaga lam ni ndai lam ni gaw anhte hku na gaw dep tim mung nmai tsun ai lam ni mung nga ai le i ning re lam ni nga ai ngu. E ya ndai Htingnai ngu ai byin wa ai gaw anhte gaw mi kaw na nang kaw Jinghpaw ni nga ai le Namsi Awng Kahta ndai daw de nga ai. Dai ni hpe Htingnai ngu na shamying ai gaw ya mi anhte hpung hpaw wa ai shaloi mung mi comittee salang galaw ai ni gaw "Mayan ginwang ngu ga, Namati ginwang ngu ga, Mogaung ginwang ngu ga, e Monyin ginwang ngu ga" nga ginwang mying ndai mare mying la nna shamying hkyen ai. Dai hpe ngai gaw "E ndai de gaw moi anhte kaji kawa ni bum ga kaw na "Le yawn htingnai ga de sa ga ngu ai Htingnai ngu ai shara she re ndai gaw dai majaw Htingnai ginwang ngu yang nmai ai i" ngu ngai tsun ai shaloi "Ara law rai sai law" nga na daini Htingnai ginwang ngu ai hpe woi shamying ai mung ngai re, Htingnai ginwang woi de wa ai kaw atsam dat nna woi lawm ai mung ngai re. Shing rai na daini nang kanam wa rai nga ndai rai jang gaw anhte a makam masham lam hku na gaw mai tsun dan ai lam ni nga ai raitim kaga lam gaw ngai nau ndep nhkap ai. Ya ndai de nga ai ni wo ra Laja ni ngu ai nga ai wo ra kahtawng kaw dai myit su langai grai shi gaw nang kaw na nga ai ding sa re. Dai majaw shi hte mung hkrum yu rai u yaw. Htingnai ginwang kaw gara kahtawng buga ni lawm ai kun, Hopin lawm ai? Htingnai ginwang i le Kahta du hkra rai nga le. Kahta kaw nna Naba kaw na nang de, htawra de rai jang Mayan kaw na nang de, wo de rai jang gaw hpabaw i Dum Bung, Dum Bung kaw na nang de, nang de e rai jang gaw Nam Sheng nang de dai hte lawm ai. Ndai de rai jang gaw le Mali hka kanoi du hkra ndai hku nga ai, ndai hte hpe Htingnai ginwang ngu ai rai a. Lahta de gaw Mayan, lawu de gaw Naba Kahta ndai kaw du hkra re. Myitkyina nlawm ai i? Myitkyina gaw anhte pru ai rai nga mi gaw Myitkyina ginwang kaw nga ai anhte pru wa ai. E dai hku re Myitkyina nlawm ai wo ra de anhte Kamaing maga de Kamaing de nlawm ai. Nam Sheng ngu kaw jahtum ai wo ra maga de bai rai jang gaw e Dum Bung ngu ai kaw jahtum ai. Dai kaw na nang de nang de ndai de rai jang gaw ya htaw, htaw Hpakant lam de rai jang gaw ndai Na Mawn ngu ai ndai Nawng Lut Nawng Ing ndai mayan na ni yawng re. Dai kaw na gaw ndai de gaw ya law malawng gaw nang kaw pru wa sai wo de nam de nau nnga sai. Dai hte hpe Htingnai ngu ai re anhte ginwang hku Hopin zawn re buga hku nga jang gaw hkun sanit nga ai. Mare hkun sanit e dai kaw na ginwang gaw anhte Htingnai ginwang gaw ya tsun ai hte rai sai. Htingnai de shawng nnan sa ai gaw kadai kun? E Htingnai maga de gara kaw na sa wa ai kun? Htaw bumga na yu wa ai re e bum ga na le ra de salang wa galaw ai le Udi bum ngu ai ni wo ra Magwi Chyai nga ai ni moi bum ga kaw na yu wa nna salang galaw na nga ai dai ni hpe Htingnai ngu shamying la ai re. Um dai hku ya ngai tsun dan na gaw dai hte rai sai. Palawng mung shai ai i? Aw dai nga ai re ya dai gaw hpawtni madun na yaw ya ngai na nta madu jan wo wa lawng de sa mat sai. E e wa yaw ai e. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0129
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0129

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0129

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wan hkru yang galaw ai lam (How people officiate when a fire breaks out)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) E anhte Jinghpaw ni moi gaw ndai e dum nta htingkrawt htingnawt wan hkru wa rai ai ten hta e anhte gaw ndai wan hpe e anhte gaw wo hka de hka danam daru de shabawn bang kau ai. Shabawn bang kau nna she La Tu Lum hte num Htu Lum ndai lahkawng yan ndai wan gang gang ai. Kawa chyen lahkawng kaw ndai wan nawn bang nna wan gang gang nna bai wan hpe e bai wut hpang la ai re. Mi na wan ni hpe yawng mare ting yawng sat kau ai. Sat kau nna she ndai wan ndai wan nhprang hpe gaw wo shabawn bang kau ai dumsa nna shabawn bang kau wo hka danam de e shabawn bang kau sa sa bang kau ngut ai hpang e she ndai La Tu Lum hte num Htu Lum e ndai yan wan gang gang la ai. Wan gang gang la na she dai wan dai chyi wa jang she mare ting gaw dai kaw na wan bai e garan la ai. Yawng nta shagu dai kaw na wan bai garan la ai hku re. Dai nrai jang gaw ndai wan hpyen ngu ai grai hkrit ra ai nga ai majaw wan hpe gaw dai nhprang wan hpe gaw wo dumsa nna shi hpe hka danam de shabawn bang kau ai hku re. E dai rai na she bai ndai la Tu Lum hte num Htu Lum yan wan gang gang nna dai kaw na wan byin wa jang she mare ting bai dai kaw na bai hta la na bai e anhte ni shadu lu shadu sha ju lu ju sha rai wa ai hku re. Dai majaw wan hte seng ai gaw e dai hku re anhte Jinghpaw ni moi na htung gaw dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0130
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0130

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0130

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Htingnai bu ga na aga a lam (Htingnai dialect)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) E ya ndai anhte Htingnai ga hte ndai Htingnai ginwang kaw na Jinghpaw ga hte ndai kaga shara de na ga hte seng nna ga ngu ai gaw ndai e hka hku de na nsen gaw e hte e anhte hka hku de na Jinghpaw ni shaga ai nsen hte anhte ndai Htingnai de na shaga ai ni loi loi shai ai. Rai na bai Manmaw grau shai ai gaw Manmaw wo ra Sammung e wora maga de na Jinghpaw ni shaga ai nsen hte anhte ndai Htingnai kaw na shaga ai nsen ni loi loi shai ai hku re. Rai na ndai wo ra Manmaw, Sammung wo ra maga de na ni gaw ndai Miwa ga hte loi mi ni ai majaw miwa nsen loi mi law lawm ai. hte Sammung de nga ai majaw shanhte gaw Sam nsen dai ni loi mi lawm ai. Shanhte gaw ndai masha mying shamying tim shanhte gaw tinang a amyu mying pyi nshamying ai hku re. Shanhte gaw e La hpe shamying yang mung Hkun Hpung, Hkun Htun nga ai baw shanhte gaw Sam mying she Sam ni a Zau sinwa mying ni la shamying ai hku re. Anhte ndai Hkahku hte anhte ndai Htingnai masha ni gaw anhte Jinghpaw ginru ginsa moi kaw na e anhte Jinghpaw ni a htunghkying nga ai hte maren Zau sinwa mying nmai mying ai ni Zau sinwa mying nmying ai hku re. Ya anhte zau sinwa mying mying ai ngu ai ni gaw Du lamu ga lu ai Du ni e Magam ni she Zau mying mying ai hku re. Dai majaw ndai Sammung de na Manmaw a lawu maga de Sammung wo ra maga de na ni gaw Miwa hte Sam hte law gayau gaya nga mat ai majaw shanhte gaw ndai masha mying shamying ai mung Sam mying law mying ai hku re. Anhte Jinghpaw gaw ya dai ni ngai gaw du nrai jang Zau nrai jang gaw anang abang Zau sinwa mying nmying ai. Dai majaw ngai gaw Lanang Naw Ja ngu ai re, ngai gaw mali, Mali Naw JI ngu ai re nye mying gaw. Dai majaw anhte Mali la ni gaw anhte Jinghpaw ni gaw Mali ni Wunli ni dai ni gaw Zau sinwa mying nmying ai hku re. Zau sinwa mying mying ai ni gaw Du Magam ni she mying ai. E Lahtaw du ni gaw Zau Tu Zau Seng Zau Dan nga Zau Ding nga dai baw anhte Jinghpaw ni gaw ndai Du ni she Zau mying mying ai. Anhte Du nre ni gaw yu yu (yu maya) mying sha shamying ai hku re. Ya Sammung de na ni gaw dai majaw e masha mying shamying timung e ma shangai tim ma daidaw timung shanhte gaw Sam mying Hkun Htun nga baw Hkun Hpung nga re ni sam mying hte she dai daw ai hku re. Shamying ai hku re. Dai majaw anhte ndai Sammung hte anhte Hkahku Htingnai nbung ai hku re. Hkahku hte anhte Htingnai ni gaw loi bung ai. Anhte ni gaw Du mMgam nre ni gaw Zau sinwa mying nmying ai. Sammung wo ra de na ni gaw Du gaw gara mi re, Magam gaw gara mi re nchyoi yawng Zau hkrai hkrai sinwa hkrai hkrai anang abang hkrai hkrai mying shamying ai hku re. Anhte ni gaw dai hku nshamying ai. Mying ngu ni gaw nchyan nnan byin wa chye ai. Anhte yu yu (yu maya) masha ni gaw Du nre ni dai Zau sinwa mying sa mying yang gaw nchyan nnan machyi makaw liwaw hpundaw byin wa ai. Machyi kaba hkrum wa ai re ai majaw anhte Jinghpaw ni gaw Du nrai yang gaw anang abang, num ni gaw anang abang mying nshamying ai. La ni gaw Zau sinwa mying nmying ai. Dai re majaw anhte ni gaw Du Magam ni sha anhte Hkahku ni hte anhte Htingnai ni gaw Du Magam ni sha Zau sinwa mying mying ai. Num ni mung anang abang mying shamying ai. Anhte yu yu masha ni gaw yu yu mying sha shamying ai hku re. E nbung ai hku re dai re majaw gaw Manmaw hte Sammung hte anhte ndai de na ni nbung ai. Ya chyawm me gaw ndai Myitkyina shara magup hkan e ndai Danai grau nna nbung ai Danai wo ra maga de na ni moi gaw Poilaw ga ngu ai re moi na prat gaw ndai English prat hta gaw wo ra de mayam shaw tawn ai shara re majaw gaw Poilaw ga ngu ai. Ya dai ni chyawm me gaw e ya gaw yawng masha gayau mat sai re majaw gaw ga mung gayau mat sai. Ga mung Danai de na ni a ga hte anhte nang hkan na ni ga yawng gayau gaya rai mat ai hku re. Ya gaw shanglawt prat hta e yawng shara magup masha gayau, nga gayau mat ai majaw ya gaw ga mung gayau mat sai. Moi gaw ga nhkrum ai ga nbung ai e wo ra Danai de na ni a ga hte Hkahku ni a ga nbung ai. Danai de na ni gaw ndai Gala mung jarit hte ni ai majaw Gala nsen lawm ai. E wo ra de na ni gaw India hte ni ai majaw ndai Danai wo ra maga de Hugawng Taung Kyar lan ngu ai Myen asuya ni gaw Myen ni gaw moi kaw na Hugawng Taung Kyar lan ngu ai. Dai de gaw India hte ni ai numbat lahkawng majan second world war hta e ndai Myen mung e ndai Japan majan byin wa ai aten hta ndai num bat lahkawng majan hta ndai India hku na ndai Ledo lam ndai lam kaba mawdaw lam ndai Amerian ni hpaw hpang wa nna hpaw shang wa nna ndai hku Gala ni hte Gala ga kaw na matut mahkai nna ndai hku na e majan shangut majan gasat dang ai re majaw gaw wo ra de gaw India hte Gala hte ni ai majaw ndai Danai wo ra maga de na ni gaw moi gaw e ndai Poilaw ga ngu ai India Gala ga nsen lawm ai. Gala nsen lawm ai ndai Manmaw maga de gaw Miwa hte ni ai majaw e Sammung Miwa ndai de na ni gaw Sammung Manmaw wo ra de na ni gaw Miwa nsen la lawm ai. Shanhte gaw Miwa hte ni a Sam hte ni ai Sam hte gayau ai Miwa hte gayau ai. Dai majaw wo ra de na Jinghpaw ni gaw e Miwa nsen hte Sam nsen law malawng lawm ai hku re. Anhte Hkahku hte ndai anhte Htingnai ni gaw anhte Jinghpaw ga yu yu ndai ya anhte ni shaga ndai gaw anhte Jinghpaw ga madung rai sai ga re. E ndai gaw e laika ga mung nre ndai gaw e anhte ndai mi kaw nna ga hkrat wa ai ga re. Ndai gaw Jinghpaw ga nan rai sai e laika ga laika ga mung nre. Laika ga gaw law malawng shaga gaw wo ra Sammung de na ni shaga ai gaw laika ga law ai e Myen hku nga yang gaw tsa, tsa sagar law ai hku re. E ya anhte ndai de na ni gaw tsa sagar nau nlaw ai laika ga nau nlaw ai hku re anhte ndai Htingnai hte Hkahku ni shaga ai gaw loi bung ai. Hkahku ni gaw nsen nbung ai shanhte ni gaw shanhte Hkahku ni a nsen gaw akya sha nga nna shaga ai. Shanhte na nsen gaw myu mi re. E raitim ndai lachyum chyawm me gaw bung ai langai mi sha re. Shatmai ntsin ngu hpe shatmai ntsin ngu hpe shanhte gaw jahku nga Hkahku ni gaw dai hku nga ai re. Dai re majaw anhte shaga ai nsen ni mung nbung ai. Miwa hte ni yang Miwa nsen lawm wa ai. Gala hte ni jang gala nsen lawm wa ai Sam hte ni yang sam hte Sam nsen lawm wa re ai hku re. Dai majaw Miwa ga de nga ai anhte Jinghpaw ni gaw Miwa nsen hkrai she law pru taw ai. E mahkawn hkawn tim Miwa nsen hte hkrai she law mahkawn taw ai hku re. Dai majaw anhte ga shaga ai mung anhte Jinghpaw hkrai raitim mung e ginra hte ginra shaga ai nbung ai. Anhte Monyin ndai kaw pyi naw gaw ndai Htingnai ginwang kaw pyi naw gaw ndai Gahkyeng hkran, Kagwi hka a wo jan pru maga hte e Mali hka hte Kagwi hka lapran kaw na Gahkrenh hkran wo ra de na ni na shaga ai gaw Gara ga ngu ai re. Shanhte na ga gaw nsen amyu mi hku shaga ai hku re. E anhte Jinghpaw ga hkrai raitim chye gaw chye na ai raitim nsen nyem tsaw nbung ai hku re. Dai majaw wo ra de na ni gaw Gara ga, Gahkyeng hkran wo ra de gaw Gara ga Gara nsen lawm ai. Anhte ndai Htingnai hte Hkahku ni gaw e anhte Jinghpaw nsen madung nsen ngu baw hku ang ai hku re. Nsen ga shaga nsen pyi nbung ai hku re ginra hte ginra gaw e dai hku re ga shaga nsen hte seng na gaw ndai hte rai sai. Htingnai ni sharaw hpe gara hku tsun ai kun? Sharaw ngu ai gaw sharaw ngu ai gaw ndai yawng ma hkra hpe sharaw rai sai. Sharaw uksu (hpan or hpung) kaw shi gaw Rawng Ba ngu ai Ba Noi ngu ai ndai gaw sharaw kaba rai sai. Ndai gaw shi sharaw nra pyi mana maka manu dan ai. Sharaw nra ndai Ba Noi nra rai yang gaw ya sen tsa lam dan ai. Sen lahkawng masum tsa dan ai sharaw nra. Ndai gaw sharaw kaba rai sai. Dai gaw Ba Noi ngu ai re anhte Jinghpaw ni gaw. Rai nna Rawng Teng ngu ai nga ai. Rawng Chyang ngu ai nga ai. Sharaw kaw uksu amyu masum mali nga ai. Nambat langai gaw sharaw kaba gaw Ba Noi, dai kaw na Rawng Teng, Rawng Chyang, Nba sharaw. Nba sharaw ngu gaw kaji ai. Dai gaw Hkan hta tar tar gwi ram gwi ram pyi ai nre ai dai gaw Nba sharaw ngu ai. Sharaw uksu kaw lawm ai hku re. E sharaw kaja ngu na gaw Ba Noi ngu ai anhte Jinghpaw ni gaw Rum Hkyeng Ba Noi ngu ai rai sai e ndai gaw sharaw kaja sharaw kaba rai sai. E ndai gaw shi a nra pyi mana maka manu dan ai. Dai gyau shadu sha yang e mana maka n-gun ja ai. Nra grai ja ai lasaw ndai lasa lasa ni grai n-gun ja ai hku re. Sharaw nra hkrai raitim nbung ai ndai Rawng Teng ni Rawng Chyang ni e ndai baw nra ni gaw nkaja ai n-gun tsi ntai ai. Ndai Ba Noi sha re sharaw Num Hkyeng Ba Noi ngu ai ndai sha re sharaw nra kaja ai gaw n-gun tsi kaba gaw dai sha re manu dan ai. Dai majaw sharaw gaw amyu masum mali nga ai hku re sharaw uksu kaw. Sharaw nga yang gaw yawng rai sai hkyawm mat sai. Raitim sharaw kaja ngu na gaw ndai Ba Noi kaba ndai rai sai. Dai Rawng Teng ni gaw sharaw gaw sharaw re raitim shanhte gaw ndai Ba Noi ram Rum Hkyeng Ba Noi ram manu ndan ai. Ngam ai sharaw ni gaw sharaw hkrai raitim mung re manu ndan ai hku re. Manu dan ai gaw ndai Rum Hkyeng Ba Noi ngu ai sharaw kaba e ndai sha re manu dan ai. Hkahku ni gaw sharaw hpe sharawng i? Sharawng i? Sharaw sha re law. Hpraw ai hpe hprawng ai hpraw ai, hkyeng ai. Baw hpe nbawng, baw, bawng Hkahku ga rai yang Hkahku ga ni Hkahku ni gaw i baw, bawng. Htingnai ni gaw baw e baw sha baw re. Myitkyina ga hte bung ai. E ndai Hkahku hte ndai Htingnai gaw ga shaga yang nsen sha nbung ai. E lachyum gaw bung ai re. Ya wo ra Sammung de na ni gaw Sam ga law ai. Sam nsen hte Miwa nsen law ai wo ra maga de na ni gaw. Zi e Jinghpaw hkrai raitim shanhte gaw ndai Zi loi law ai hku re. E Zi Maru Lashi loi law ai. E dai majaw shanhte gaw ga nsen hkum mat ai gayau mat ai nbung ai. Anhte ndai de na ni gaw Zi ga ma nchye Maru ga ma nchye Lashi ga ma nchye Jinghpaw ga dai sha chyoi ai.

Extended Data

ID: KK2-0131
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0131

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0131

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mu nat (How people officiate the thunder spirit)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Anhte Jinghpaw ni gaw moi prat hta gaw ndai mu nat ngu hpe gaw grai shareng ai hku re. Ndai mu nat ngu ai ndai hpe anhte Jinghpaw ni grai shareng ai. Dai majaw gaw nta shagu gaw mu nat jaw ai gumgun gumhpai jaw ai. Dai re majaw anhte Jinghpaw ni hpe shinggyim masha hpe e ndai hka kaw na baren wa anhte shinggyim masha Jinghpaw langai ngai hpe la kau sai nga jang gaw e anhte Jinghpaw ni tinang a nta kaw e nat ra kaw e mu nat hpe e hka jaw ai. Hka jaw nna shi hpe matsa dat ai matsa dat ai. Dai rai nna matsa na e shi hpe dan di nna "E mu e anhte masha wa ndai hka la-ing kaw na ndai hka kaw na hka la-ing kaw na baren anhte masha la kau ya ai lo dai hpe e naw e dai hpe e naw e naw ashe kau ya mi law, anhte ndai nang hpe e nga jahpraw ju ya na" e ngu na anhte kaw nna e mu nat hpe e anhte ni dan di na anhte ni shi hpe e ashe sa i nga jang e ndai mu wa gaw hka jaw nna shi hpe e achye shangun jang shi gaw e achye kau ya ai hku re. Dai majaw anhte moi na prat hta gaw ndai mu nat hpe grai shareng ai hku re. E mu nat hpe shareng jang gaw shi hpe atsawm jaw jau jang gaw anhte shinggyim masha ni hpe mung shi gaw grai hpan ai hku re. Shi hpe atsawm ngalaw jang gaw anhte shinggyim masha anhte Jinghpaw ni hpe shinggyim masha ni hpe mung shi yawng htum hkra di kau dat ai hku re. Moi shawng de anhte Gadu kaw na Kawnghka ni magwi lahkawng lu ai. Moi du kaba Zau Tu prat hta e ndai dap manga du kaba Gawng Li a prat hta e du kaba Zau Tu ni Namsi Awng hte Maw Han lapran e wanleng bawm sa kapaw ai aten hta ndai e Gadu kaw na Gawng Hka wa a magwi lahkawng rim mat wa ya ai woi mat wa ya ai. Magwi ni hpe mi da ma ni hpe mi da e woi mat wa ya ai. Woi mat wa ya na Padip yang kaw na ndai dingla wa hpe gaw Gawng Hka wa hpe gaw bai dat dat ai. "Lam hkawm njin ai kadawng lung njin ai" ngu nna du kaba Gawng Li gaw wo du kaba Zau Tu hpe e tsun ya jang e "Shi lam hkawm njin na re du kaba e ndai Wa Dim hpe ndai kawn wa shangun yang nmai na kun" ngu nna tsun jang Gawng Hka dingla hpe gaw dai kaw na wa shangun ai. Wa shangun nna shi gaw nta kaw du wa jang Kawng La Nying shi a kanau La a nta kaw e shanhte nat jaw naw re ai majaw e dai kaw e wa nna lagoi hpaw lahkawng kahtap la nna mu de hka jaw ai. "E mu e nat e ya ndai nye sut gan magwi hte ma ni hpe shanglawt ni woi mat wa ya ai, ndai hpe e nang mu nat yawng atawm ahkawn e bai du wa hkra bai pru wa hkra lajang ya rit, nang mu nat kaw na karum ya rit nang hpe nga jahpraw ju jaw na" ngu nna e mu nat hpe e hka jaw nna shi hpe bungli galaw shangun ai rai yang mu wa gaw kaja wa galaw ya ai. Magwi lahkawng mung atsawm sha bai du wa sai bai dat ya sai ma ni hpe mung yawng bai dat ya sai. Rai yang e shi madu jan gaw Myen num Daw Taung ngu ai re majaw gaw nkam ai Jinghpaw nat nkam ai ndai mu nat nkam ai majaw e Gawng Hka dingla gaw Jahkai dingla wa gaw dai mu nat kumhpa raw na ngu na e maw yang "Bar alaga min duk kachin nat bar mapauk bar mapauk alaga chyoi nwa shung awng" [Jinghpaw nat alaga re wuloi dumsu sum ai] nga tsun ai majaw ngalaw ai majaw ya dai Gawng Hka nta ni Gawng Hka wa mung sai prat nna si ai kasha wa hpe mung kasha Ma Naw hpe mung masha ni galun sat kau ya ai. E dai zawn rai na yawng dai ni dumbru dumbra rai na shanhte htinggaw ni yawng bra sa rai mat ai hku re. Kawng La Nying wa mung gara kaw si mat ai nchye ai e shi mung dai hku dam si mat ai. E dai zawn re rai na mu wa e jahten sharun kau dat jang yawng mat mat wa ai hku re. E htinggaw langai mi yawng bya mat wa ai dai majaw anhte Jinghpaw ni gaw ndai mu nat hpe grai shareng ai. Mu hpe e kam sham nna atsawm hka jaw nna shi hpe e bungli galaw shangun jang shi achye ya rit nga jang shi kaja wa achye ya ai. E galaw ya rit nga jang shi galaw ya ai ndai mu nat gaw anhte Jinghpaw ni moi prat hta nat jaw prat hta gaw ram ram kam sham ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0132
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0132

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0132

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sumpra bum duhkra ladaw (Weather of Sumpra Bum)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Sumprabum nde ndai aten ladaw gaw ndai Jinghpaw mung hta nga ai aten ladaw hte maren sha re. E ginhtawng lanam ngu ai anhte hta nnga ai hku re. Rai yang gaw ndai e nbung grai bung ai. Nbung bung ai gaw ndai January i November e dai daram hta mung nbung grai bung ai hku re law. Rai yang gaw April shata hkan mung e nbung ni grai bung ai rai yang April shata hkan gaw jan grai kahtet mat ai hku rai nga. Rai na ndai May shata hte June shata kaw na gaw marang chyu htu mat ai. Rai yang October shata daram hta loi mi yawm mat ai. November nga jang gaw marang lamu marang yawm mat sai hku rai nga ai. Sa hkawm ai shaloi raitim mung e ndai nbung nau bung ai majaw gaw marang ni gaw dingda hku she hkrat bang wa ai majaw gaw jawng hpun na pyi gaw grai yak ai lamu ga re. E rai na anhte ndai Sumprabum buga hta gaw anhte Jinghpaw amyu sha ni e ndai hta e nga ai gaw Maru ni e Rawang ni Lisu ni nga ga ai. Moi shawng de gaw ndai English a hpang e English shang ai hpang e gaw Miwa Gala ni mung e ndai Jinghpaw num la nhtawm me e nga ai. Raitim ya dai ni dai amyu ni gaw yawng Jinghpaw tai nna Jinghpaw ga law malawng shaga mat sai hku re. Dai re majaw gaw Miwa ni mung Miwa ajet nnga sai Gala mung Gala ajet nnga sai anhte Wunpawng masha ni chyu byin tai wa sai law.

Extended Data

ID: KK2-0133
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0133

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0133

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hpa majaw sumpra bum ngu ai (Why we call it Sumpra Bum)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Sumprabum ngu ai gaw moi shawng na ni jiwoi jiwa ni gaw htaw kawng de e bum de nga rai jang gaw dai de gaw sumpra tu ai hku rai nga. Sumpra tu rai jang she e dai de e hkyen lu hkyen sha shara mung bai nga rai nang lawu maga de bai yu wa. Mare de na shara mung nnga rai yang gaw ya ndai bawlung pa zawn e shawng de bawlung pa re hkan mung nga yu ai e shara ndai wo lahta kaw na lawu maga de gau ngwi gau ngwi rai Wa Tsat Hku ngu ai kaw du hkra nga ai hku rai nga. Rai jang gaw ndai kaw e gaw mare hta lawk gaw Kabrang Hku, Myo Ma, Wa Tsat Hku ngu nna de hpang wa ai hku rai nga. Re gaw ya du hkra mung le sumpra chyu tu taw nga ai rai yang gaw anhte a buga gaw grai n-gam chyu rai nna mawdaw lam pyi gaw n-gam hku she lai ai e shara re. E wo ra jawng kawng kaw na yu jang gaw Sumprabum gaw malawng mu mada lu ai hku rai nga. Rai jang gaw grai pyaw ai zawn zawn rai shang kaja wa grai shapyaw la mai na buga langai mi re ndai gaw. Galaw lu galaw sha na matu gaw grai gaw nbyin ai yi hkyen sha nga ai hku re lo.

Extended Data

ID: KK2-0134
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0134

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0134

Created At

2023-11-08 15:43:48

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Num wawn num la (Marriage ceremony)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Anhte Jinghpaw ni a htunghkying gaw Jinghpaw ni Htingnai ni a htunghkying gaw num wawn numla ai shaloi kasa lahkawng shawng dat ai. Kasa lahkawng shawng dat nna sa san yu yang jaw sha na nga jang gaw shawng nnan anhte hpu ja bang mat wa ai. Hpu ja bang mat wa ai kaw e shawng nnan shat lit gun ra ai. E shat lit shara ra e gaw langai sha gun ai shara ra gaw lahkawng gun nna bai num sa hpyi ai. E sa hpyi nna sa hpyi nna jaw sha jang gaw shawng nnan e hpaga shawng bang ra mat wa ai. Shawng na hpaga gaw shawng na hpaga gaw ndai num san bau lawm ra ai. Num san bau e shan num san bau dai kaw na lawng hpaulawng aw e kan lawng dai kaw na yu mayawn, yu mayawn kan lawng e yu sa ja yu sa ja e dai ni shawng bang ra ai. Ja ka shawng bang ngut ai hpang she gunrung ja bai bang ra ai. Dai gunrung ja hta gaw ja kaba gaw bau shi gam ngut na shingma lai lak hkawng, magwi kawng lang hpaw lawng, lap hkyik, sinat, hpu nba ya kade rai sai kun a hpu kade rai sai kun. Hpang jahtum gaw wa hkanting sa ai shaloi wa hkanting sa ai shaloi wa hkanting ja lu ai ni gaw bau matsat hkam hte wa hkanting sa ai. Nlu ai ni rai jang gaw ja gumhpraw nba yan hte sa ai. Shara hte shara nbung ja hpaga bang ai lam ni nbung ai Htingnai hkrai raitim mung. Nkau mi kaw gaw hpaga shi lahkawng nan bang ra ai. Nkau hkan gaw hpaga shi hte mai ngut ai lam ni nga ai. Ndai zawn Htingnai ga hkrai raitim mung shara hte shara ja hpaga bang ai lam nbung ai. (Jahkru nsen) Nsin ja, nsin jaw hte kalang mi numhpyi nsin ja hte kalang mi mi bang hpang e ri nhtu ja hkawng lang bang ai hpang jahtum ngut hkra gaw dai hpaga shi lahkawng bang ra ai rai nga ai. Dai hte sha rai sam sai anhte nang de hpaga bang ai nbung ai.

Extended Data

ID: KK2-0135
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0135

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0135

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

U ri shan (Why people should not eat pheasant meat)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Moi shawng de uri shan sha nna, uri uri shan uri shan hpe dalim dalim hpa ngu sin-tone e hpe i e she malap lap re law pinhtau pinhtau uri shan hpe pinhtau uri shan hpe pinhtau "Ndai uri shan hpe e pinhtau nmai galaw ai, dalim hta e nmai hta e nmai hkak sha ai" ngu ai hpe masu ai shadu ai hku rai nga. Masha ni tsun dan ai "Uri shan gaw dai dai baw hta nmai hkak sha ai" ngu ai hpe shi gaw nkam ai. Nkam ai majaw hpang e gaw shi uri shan hpe e dai pinhtau i dalim pinhtau hta shi hkak na sha ai le. Sha jang hpang e gaw shi gaw lapu tai mat wa ai baren tai mat wa ai. Dan rai na shawng nnan gaw lagaw de shawng byin hpang e gaw tau su tau su yawng hkum nawng dai hku na byin mat wa ai shi lapu byin mat wa ai shi. Dai majaw daini du hkra kadai mung bai ntawk sha yu ai hkrit mat ai hku rai nga bai byin mat na hpe hkrit mat ai. Dan re lam ni nga ai. Dai ngut sai dai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0136
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0136

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0136

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum nga sat nga sa (Life in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-28

End Date

2019-12-28

Description

Transcription (La Ring) Rai yang gaw ya gaw dai hku ya nai mam hpun kawa hte seng nna mung dai ram nga jang gaw ji dwi ashe sai le. Rai yang gaw ya anhte Jinghpaw amyu ni e nga sat nga sa lam i dai kaw na loimi tsun dan na le. Anhte Jinghpaw ni gaw Jinghpaw ngu ai gaw htaw nkau mi tsun yang gaw jum hpaw ai shara kaw nga nna nga ai. Nre ai anhte Jinghpaw ngu gaw hpa majaw nga jang jum ngu ai gaw shum ai i jum ngu gaw shum ai. Shum ai re majaw gaw anhte Jinghpaw ni gaw grai shara shagu kaw myit su ai myit gawp ai gara nau ra nrawng ai lam nga ai. E jum zawn shum ai le i dai re ai majaw dai jum hpaw ai shara kaw na zawn anhte Jinghpaw ni gaw dai hku nga mayat maya hkrat wa ai. Dai majaw Jinghpaw ngu ai re nga ma ai. Raitim mung ndai Jinghpaw ngu ai gaw Wunpawng Jinghpaw ya gaw Wunpawng Jinghpaw nga ai ya. Anhte jum zawn zawn yawng grai yawng kadai kaw mung shum ai yawng pyaw ai yawng kadai hte mung mai kanawn ai. Kaning re ai wa hte mung mai kanawn ai dai majaw anhte gaw jum zawn shum ai amyu ni jum zawn hpraw ai amyu ni re majaw Jinghpaw ngu nna tsun ai re ai lachyum gaw madung gaw dai hku re ai. Anhte Jinghpaw nga ai ya she "Jing Hpaw" bai nga dai gaw Myen ni laika ka ai hta hkan nna Jing Hpaw bai nga wa ai re. Kaja nga yang hkrak nga yang gaw Jinghpaw re anhte Jinghpaw amyu ni. Anhte Jinghpaw amyu ni gaw htaw bum chyaring chyarang ga hkan e nga chye ai layang ga de nau nnga ai anhte Jinghpaw ni gaw. Bum tsaw ai shara de nga ai nta dum nta gap tim anhte gaw ya she taik-pu nga ai gap nga ai layang ga du yang she moi anhte Jinghpaw ni gaw bum ga nga ai Jinghpaw ni gaw nta ma tsaw tsaw gap ai. Nga shara mung bum tsaw tsaw re de nga ai rai na nga sat nga sa mung tsaw ai. Myit masin mung madang tsaw tsaw e dai hku nga ai amyu ni re ai da. Mi kaw nna dai hku yu hkrat wa ai amyu ni re. Bum ntsa de hpabaw hkailu hkaisha galaw ai kun? E anhte Jinghpaw ni hkailu hkaisha ai gaw bum ga de rai yang gaw ndai shagyi ya ngu ai ni nga ai Myen ni e gaw lu-sat nga ai le i. E hkainu n-gawng dai pyaung-hpu nga ai le i dai ni hkai sha ai. Rai yang htaw bum ga hkan e gaw ndai e ndai shi na shi hkrai tu ai mi kaw na tu ai hpun kawa ni kaw na hpun si dai ni hkai sha ai, nai ni hkai sha ai. Nai mung amyu myu nga ai nai hpaw law nai tung law nga amyu myu dan re ni hkailu hkai sha na e hkainu ni hkai sha ai mam ni hkai sha ai e shagyi ya ni hkai sha rai na dai hku e dai ni hkai yi hkyen, yi hkyen na dai kaw shagyi ya ni hkai rai na sha ai e dai zawn rai galaw sha ai. Amyu myu galaw sha ai ndai wulai nga ai wulai hpun hkan e wulai ni nu sha ai um e sumbwi nga ai ni nga ai. E sumbwi ni mung krau sha ai anhte Jinghpaw ni gaw dai hku rai na nga lai wa ai rai nga. Mi moi de gaw anhte ya na zawn rai na ndai wan hkret ni mung ya na zawn rai nnga ai. Anhte htaw Jinghpaw bum ga de gaw dai wulai hpun kaw wulai nba ngu ai mu zawn san ai i ndai ngu ai nga ai nba ngu ai nga ai. Dai nba kaw wulai nba dai hpe la, la nna she hpri hkyep hte nlung hkyep hpe dai hku "Hkret hkret chyet chyet" di nna rai jang wan tu pru wa ai le. E dai wan pru wa ai dai hpe she wulai nba kaw hte rau yep di na ahkret jang dai kaw wan kap ai wulai nba kaw. E dai hpe ning ning ning di na nbung lawt daw galaw jang shi hkrai wan pru wa ai i. Wan pru wa ai dai shaloi wut ai. Rai na kawa tawng shada dai hku i kanyet nna wan pru wa ai e wan pru wa rai jang dai hpe wan dai hku wut la rai na nga wa ai nnan daw de gaw. Moi gaw wan hkret ngu ai nnga ai le um wan gaw dai hku shatu la. Shatu nna dai kaw nlung di galaw ai. Dai nlung di kaw shadu sha ai anhte Jinghpaw ni gaw e nlung di kaw shadu sha ai dai hku. Hpabaw shat mai ni shadu sha ai rai? E si shat mai yawng dai kaw nra ni hpa ni mung shan ni mung dai kaw shapyaw sha ai dai nlung di dai kaw e dai nlung hte galaw da ai di kaw. Um dai hku shadu sha ai. Bum ga kaw hpabaw dusat ni rem ai kun? Bum ga de gaw dusat gaw u rem ai wa rem ai rai na bainam rem ai. Rai na nga wuloi rem ai dumsu gaw nau nrem ai law malawng nga wuloi rem ai. Um dai hku rem lu rem sha ai u rem sha ai wa rem sha ai bainam rem ai um dai hku rem sha ai. Bum ga na nta gaw gara hku gap ai kun? Bum ga na nta gaw galu nga di na gap ai. Galu de pe kade ram rai na i nga yang pe lahkawng tsa jan pe masum tsa daram nga ai. Wan dap shi daram nga ai um wan dap nta gaw galu di na gap ai kaw dai kaw wan dap pyi naw shi nga ai. Shat shadu sha ai le i kahpu kanau yawng gaw dai nta langai kaw sha nga ai. Marai kade nga ai? Kahpu kanau ngu ai gaw yawng kade nga yang kade rai nga i. Ma Gam Ma Naw Ma La Ma Tu Ma Tang yawng um dai ni yawng dai nta kaw sha nga ai. Galu nga rai shadaw ngu ai gaw dawhpum ngu ai ndai hku bat yang lahkawng bat pyi n-ga ai i bat masum mali daram re. Lung-pat (nda de dam de) kade ram nga na i nga yang um dawhpum ngu ai gaw nta shadaw dawhpum ngu ai gaw lung-pat pe shi pe shi lahkawng daram nga ai. E dai hpe she ndai kawa hte rit la ai sumri hte dai hku daleik-done hte sharawt la nna gap ai. Dai shadaw dawhpum kaba dai kaw hput di jun nna dai htawra de gaw gau ngwi ngwi yat yat sha htaw nbang ngu ai de gaw kaji mat wa, ndai npan shadaw gaw dai dawhpum ngu ai dai hku gaw grai kaba ai. Dai kaw na gaw gau ngwi kaji kaji kaji di na du mat wa htaw pe lahkawng tsa masum tsa galu ai. Nang npan ngu ai kaw na yu dat yang htaw nbang chyinghka ngu ai mu yang kade ram wa lahkawng pren ram sha mu ai. Dan na e dan re kaw nga lai wa ai yawng dai hku gap ai. Nau nlu ai ni gaw dawhpum nau nkaba ai le i lu jin ngut ai ni gaw dawhpum kaba ba ngan re shadaw kaba ba dan rai na gap ai. Nta gap ndai shata kade na ai? Nta gap na matu gaw myit grai hkrum ai Jinghpaw ni gaw. Hpa majaw nga jang "Ngau sha kran da u" nga. Ngau kran da jang gaw lam makau kaw ngau sha hkra hkra di da jang gaw kadai mung kadai mung mare masha kadai mung kadai mung Ngai nta gap na nga jang ngai ngau sha kran da jang yawng jawm nna hpai wa ya ai. Hpai wa nna nta gap na shara kaw rung rung rung rung kadai gap tim dai hku jawm karum ai. Jawm karum nna gap la ai dai hku na bai yawng jawm gap ai. Ga saw ai nga le nta gap ga saw ai nga ga saw nna gap la ai. Kaba nga di na gap la ai nang gap na nga jang mung ngai mung dai hku sa dai hku karum na gap la ai. Nta gap karum ai masha ni hpe jaw sha ai i? Gap ai masha i e shat sha daw ai yawng "E daini gaw nye nta gap ga law" nga jang yawng mare masha yawng sa ai. Yawng nsa nna she dai kaw yawng lani mi raitim ngut ai e nta grai kaba dap shi nta nga yang me chyawm gaw lahkawng ya masum ya i dai hku gap. Na nta gap tim dai hku karum nye nta gap tim dai hku. Dai re majaw nta gap shabrai gaw njaw ra ai. Um shat sha jaw sha dat ai dai galaw ai shani i shat jaw sha ai. Lani mi sha i? Um lani mi nang gap yang mung dai hte maren yawng sa karum wo kadai gap tim yawng sa karum ai dai kaw. Hpun kawa mung dai lam kaw makau kaw sha kran tawn jang yawng hpai wa ya ai. Nang ngai yawng gara de na wa tim "E ndai wa a nta shadaw rai nga" ngu na hpai wa ya ai. Shi nta gap na shara kaw "Rung" nga kabai da ya "E ngai hpai wa ya ai re yaw" nga. Dai hku nta ngau ni hpai na matu "Ku Li" nsaw ra ai le dai hku galaw ai. Myit hkrum mang rum ai ngu gaw dai kaw re. Bum ga kaw hpabaw poi ni galaw ai rai? Poi ngu gaw moi Jinghpaw ni gaw nau nnga ai. Nat jaw poi ngu ai mi nga ai nat jaw poi ngu gaw nat hpe jaw ai le i dumsu nga sat jaw ai nat hpe hkungga nawng ai le. E nat jaw poi ngu ai ma nga ai rai na she ndai num wawn num la ai hkungran poi ngu baw rai nga ya na hku nga jang gaw moi na ni gaw num la ai nbang shalai ai poi nga i dai. Shalai wa ai poi ngu ai dai nga ai. Shalai wa ai poi ngu gaw la nnan wa a nta kaw kumbang hte kumbang jun da ai. Kumbang jun nna she dai kaw dai kumbang ka-ang kaw she ndai hpun pyen hpun tawng langai tawn ai. Dai tawn nna she dai kaw nna she wo mayu nta kaw na woi wa na dama nta de dai nat jaw na le i dai kumbang kaw ga lai wa nna she nta de shang wa ai. Dai gaw kumbang shalai ai nga ai. Um dai hku ga shalai ai. Dai gaw nat jaw ai re majaw nat hpe shanhte madun ai. Ya anhte hkristan prat kaw rai yang gaw Karai Kasang kaw kyu hpyi ga shaka la ai hpa rai nga le. Nat kaw dai hku jaw ra ai nat hpe jaw nna nat jaw na dai kumbang lai nna dai hku lai ra ai. Manau poi mung galaw ai i? Manau poi ngu ai gaw manau poi ngu ai mung nga ai. Dai ni gaw mayu maya masha ni nau ngalaw ai. Loimi du magam re ai ni e dai ni galaw ai. Dai ni gaw manau poi madai nat hpe jaw ai. Dai manau poi gaw dai du magam ngu ai dai ni gaw shanhte awng padang lu ai shani mung "Padang Manau" ngu ai galaw ai. Rai na ndai e ndai hpabaw i shanhte ngwi pyaw hkam kaja ai du maga i dan re shakawn ai manau ni e dai zawn re ni galaw ai. Rai na poi ngu na gaw ndai si mat sai ni hpe e si mat sai ni hpe e shanhte gaw shat jaw nna rem da ai. Si ai hte rau shat jaw nna wo nta ntsa kaw na nta kaw hku jahku tawn dai hku kaw na npu de shat jahkrat jaw jaw rai na dai hku shat jahkrat jaw matan ai i "Maw lo sha u lo" ngu jahkrat jaw jaw di rem da ai dai si mat wa ai wa hpe dai hku si mat wa ai wa a wenyi hpe dai hku rem da ya ai. Rem da nna she shanhte jin ngut ai shari rai jang she dai kaw e poi kaba galaw ai nat jaw nna poi kaba galaw nna she dai kaw e mang pru poi nga dai kaw galaw ai. Galaw nna le nta ndaw kaw mung karoi ngu ai dai jun da nna she dai karoi kaw shawng sa wa ai saw shaga da ai masha ni yawng sa wa ai shaloi dai karoi kaw e mali manga lang bat rai na ka manawt na she nhku de shang wa ai. Shang wa nna she shana rai jang gaw kabung dum ai nga dai nta kaw dai hku gayin nna kabung dum ai. E mang pru poi kabung dum ai nga mang pru poi nga ai um dai sha nga ai. Manau poi nga ai wo ra mang pru poi nga ai i dai hkungran poi nga ai dai myu masum dai gaw jin ngut jang she galaw ai le i shi na nhtoi aten gaw masat da ai gaw nnga ai. Ma shangai ai shaloi gaw dai shaloi gaw shanhte ndai jahtawng htu ai nga um. Jahtawng htu ma ai ma shangai ai shaloi gaw e daini hpa ma shangai ai nga jang sanit ya nga jang hka pru pru ai da. Hka pru pru ai ngu ai dai pru ai gaw dai shani she dai ma shangai ai jan hka ni mung shin i rai na dai kaw ma jahtawng htu ai ngu gaw ndai um shanam ni nga jahkraw ni udi ni bang nna dai htu nna makai nna ma mying shamying ai hpe ma jahtawng htu ai nga rai nga. Um ma ni hpe dai jahtawng htu. Hpa majaw jahtawng htu ai rai? Hpa majaw jahtawng htu ai ngu gaw ndai nat hpe mying jaw ai. Shanhte gaw shanhte jaw da ai nat nga ai. Htaw nta nhku de ma tawn da ai shanhte a nat-sin nat ra ngu ai le i ndai nat ra tawn da ai. Le ndaw de ma nat hkungri ni nga ai shanhte gaw nawng e nat hpe rem da ai le. Re majaw ma shangai tim dai nat hpe e jaw ra ai. Jaw na nat mying gang na jaw na she dai kaw shanhte hkinjawng ngu ai ni nga ai, dumsa ngu ai ni nga ai. E dumsa ni sa dumsa ni mung e dumsa ngu ai ni gaw dai ma hpe ap ai rai nga ai. "Ya ndai ma kadai wa" nga ma mying shamying ai le i. E dai hku moi nat jaw prat hta gaw ma mying shamying ai dai shamying na ap ra ai nat hpe dai hku ap na mying shamying ra ai. E dai hpe shanhte ma jahtawng htu ai nga ma ai nat hpe ap ai. Hpabaw nat nga ai kun? Nat ngu ai gaw nga ai nat gaw nbung ai. Nbung ai ngu gaw hpa majaw nga yang nat ni gaw ndai Jinghpaw ni kaw gaw "Mu nat" ngu ai nga ai. Mu nat ngu ai gaw ndai ya "gung gung gung gung dem" rai i ndai mi hprap kala ai ngu moi gaw ndai ni hpe shangun sha lu ai nat jaw ni mung. Mu nat ngu ai gaw ya ga shadawn a nye kasha rai rai e nye kashu rai rai hkawm sa na lam hpa hpa nga jang mung dai mu nat sharawt na sa ra ai mu nat hpe. Wo majan sa na nga timung dai hku sa ra ai. Ya kaja kaja byin ai nga ai dai nat jaw ai ni dai ni mung. Nkau gaw ndai lapu ni hpa ni shinggyim masha hpe mayu kau sha kau rai jang i dai mu nat ngu ai hpe jaw ai shanhte. Hka jaw nna nat jaw dat jang ndai mu ngu ai gaw ndai mi hprap zawn re rai nga le i kalang ta dai lapu hpe achye nna sat nna garawt shaw da ya ai le i dai hku. Rai yang she mu nat ngu ai nga ai. Dai rai na ndaw de gaw ndai shanhte a Gumgun ngu ai i gumgun nat ngu ai nga ai um dai hku. Gumgun gumhpai ngu ai dai gaw shanhte nawng e kam ai nat hpe gumgun ngu ai rai nga nawng e jaw ai dai. Nat ngu gaw dai hku jaw ai rai malu ai moi gaw. Ya gaw kadai njaw sai le i ya gaw christan prat rai mat sai. Raitim ya nkau mi jaw ai ni naw nga ai le. Sara a shangai ai shara gaw gara kaw rai? Ngai shangai ai shara i? E re tsun dan ya mai na kun? Nga ai le ngai shangai ai shara gaw ngai gaw hkying mi jahku tsa e sumshi sanit ning hta htaw Sumprabum lahta de anhte Hpaugyi Layang kahtawng ngu ai kaw shangai ai. E bum ga de shangai ai, shangai na she ndai layang ga de yu nna she ndai layang ga kaw she jawng bai lung. Galoi yu wa ai kun? Bum ga de na yu wa ai i, bum ga de na gaw layang ga de gaw hka sumshi jahku mali shi ning hta yu wa ai. Dai shara naw nga ai i> Naw nga ai dai shara ni naw nga ai. Ngai shangai ai shara ni moi ngai shadai lup ai le i shara ni nga ai ya naw nga ai. Ya nang de gaw grai na sai gaw hka matsat shi ning daram rai sai gaw ndai layang maga ga ai. Htaw bum ga kaw na lahkawng ning daram rai yang yu wa ai. Ndai Hopin de kalang ta yu wa ai i? E Hopin htaw bum ga kaw na she ndai Monyin de yu wa ai. E Monyin kaw na she Myitkyina de bai wa nga na jawng wa lung na she ya she nang de bai du wa ai. Nang de gaw hkying mi jahku tsa jahku shi lahkawng ni kaw na she nang kaw bai nga ai. Moi na Hoyin hte ya na Hopin gara hku shai ai kun? Moi gaw ndai Hopin mung shai ai le moi gaw masha nlaw ai gaw. Htinggaw kade daram nga ai rai? Moi gaw nang kaw gaw htinggaw shi hkun dai ram sha nga ai rai nga. Um dai kaw na gau ngwi gau ngwi e law wa ai. Ya ndai kaw masha law wa ai ngu gaw hkying mi e shaning sanit shi ning daram sha naw re. Moi de gaw sanit shi e wo ra maga de gaw masha nau nlaw shi ai. Shawng nga ai masha ni gaw hpabaw amyu kun i? Ngai i? Shawng de nga ai ni i nang kaw i? Nang kaw gaw shawng de nga ai gaw ndai Sam ni law law nga ai. Jinghpaw ni ma nga ai Jinghpaw ni gaw ndai e Jinghpaw ni gaw ndai Hopin wo ra bum ntsa de nga ai. Ndai wo ra bum de dai ni gaw Jinghpaw wo ra bum ni dai bum ntsa de Jinghpaw ni nga ai. Dai Jinghpaw ni gaw up hkang ai ndai Sam ni hpe. Ndai kaw na Sam ni gaw Jinghpaw ni hpe shanhte e wa shagrau sha a ra ai. Hpa hte shagrau ai? Hpa hpa lu timmung shada da makyit mahkai jaw hkat ai le. E shanhte gaw Jinghapw ni gaw dai kaw du nga na nga ai hku rai nga. Shanhte rai jang gaw shanhte hpa lu ai raitim dai du ni hpe wa jaw sha ai le. Du ni mahtang gaw hpabaw jaw ai kun? Jinghpaw du ni Sam hpe jaw ai i? Jinghpaw du ni gaw shanhte hte kanawn mazum shanhte hte shanhte ra ai dai bum ga na arung arai hpa ra jang gaw jaw sha ai le i ndai Sam ni mung shanhte nai mam lu tim wa jaw sha, e shan ni hpa ni lu tim wa jaw sha dai hku re. Dai hku rai nga nang kaw gaw Sam ni hte Jinghpaw ni law malawng nga ai. Sam hte Jinghpaw hpabaw ga shaga hkat ai kun? Sam shanhte gaw Sam ni gaw Jinghpaw ga chye ai law ai um Jinghpaw ni gaw Sam ga nau nchye ai shanhte gaw Jinghpaw ga hkrai hkrai shaga ai. Sam ni mahtang Jinghpaw ga wa shaga ai e dan re law ai. Ya chyawm gaw Myen ga hkrai shaga mat ai le i. Ya gaw Sam ni mung nkau mi gaw Sam nga tim Sam ga n-ga mat ai Myen ga sha ga mat ai. Ndai Myen ni galoi law wa ai kun? Myen ni Hopin kaw gaw Myen ni gaw ya shaning hkun jan ram she rai na re. Hkun ning a wo ra maga de gaw nnga ai Myen ni nau nnga ai. Ya shaning hkun ning a ndai maga de gaw Myen ni le lawu ga de na lung wa ai ni nang kaw bungli wa galaw sha ai ni le i nang kaw wa nga nan mat ai le um dan re ni nga ai. Miwa ni gaw nnga ai i? Miwa ni gaw Miwa ni mung grai wa nnga ai ya chyawm me gaw loimi nga wa ai moi de gaw nau nnga ai. Ya de gaw nga ai Miwa ni mung shaning sumshi daram gaw rai na masai nang de nga wa ai law wa ai. Hpa majaw htawt wa ai kun? Shanhte gaw hpaga rai nga ai. Nang de gaw galaw lu galaw sha htuk ai gaw um dai majaw. Shanhte gaw ndai Miwa ga e ndai Maw Sidone prat hta gaw htaw kaw nga yang gaw grai shangun grai rit kawp grai nga ai majaw she ndang hkam ai ni nang Myen mung de hprawng shang bang wa ai le. Um hkying mi jahku tsa e law malawng gaw hkying mi jahku tsa e manga shi matsat ning manga shi sanit ning ndai maga de gaw Miwa ni grau ndai Myen mung de e grau shang wa ai. Ndai Sam kaw du nnga ai i Jinghpaw kaw sha du nga ai i? E Jinghpaw du ni mung nga ai bai ndai daw de gaw Sam ni mung moi daw de nga ai ndai. Moi de gaw ndai "Zalone hkaw hkam" nga e ndai Zalone min nga ai e dai ni mung nga lai wa ai. Raitim shanhte gaw dai myen ni hte ashe jang gaw bai mat mat ai le. Jinghpaw ni gaw mi kaw na bum de re nga yang mi kaw na ding yang nga ai. Um dai hku re. Ndai pa layang de gaw du ni nau nnga ai i? E ya gaw pa layang de gaw nau nnga sai bum de she law malawng rai nga. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0137
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5a9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0137

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0137

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Htingnai na hkanse (Tax in Htingnai)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Jinghpaw ni gaw ndai, bum loi kawng tsaw yawng mu mada ai shara de law law wa nga ai. Ya ndai Monyi ni hkan nga yang gaw, Jinghpaw du ni gaw up ai. Layang de gaw Sam ni nga ai. Shanhte gaw ahkun bai hta ai le i. E, dai hku na nga yang mu gaw yawng mu mada taw nga. Raitim, dai layang de n nga ai. Kawng rai yang loi mi tsaw ai shara kaw nga ai. E, dai gaw moi kaw na arawn alai rai taw ga rai nga anhte na. Dai gadai kaw na ahkun hta ai? Gadai gadai ahkun hta ai kun? Ahkun gaw dai kaw Sam ni hkan ma hta ai. Hta ai. Shanthe wa bang ai le i. Shanhte bang ai. Um. Shanhte hpe gaw n bang ai i? Oi? Jinghpaw ni shanhte hpe? Aw, n bang ai. Sam mung kaw ma Sam ni hpe n bang ai. Shanhte Jinghpaw ni up ai shara kaw nga ai Sam ni shanhte kaw bang ai. Dai she re. Ya Sagaing taing de lawm mat wa ai ni mung dai ni mung myi gaw Jinghpaw du ni up ai sha rai nga ai. Raitim, masha gaw n law ai. Up ai gaw Jinghpaw gaw re. Raijang, dai ni nang htawt mat jang gaw htaw ra ga kaw Jinghpaw ga n re zawn rai mat ai ga rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0138
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5aa

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0138

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0138

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mayu dama (Kachin kinship system)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Dai Sara chye ai gaw Wunpawng Sha ni ngu na i! Moi gaw, moi shawng de gaw Jinghpaw ngu jang yawng shawm mat ai. Dai ni gaw Jinghpaw Wunpawng, dai kaw na gaw Wunpawng nga yang she bai rai mat ai zawn zawn bai rai mat wa ai. Mying nlet nlet galai mat wa ai lam wa le i. Moi de a shawng hta gaw Jinghpaw ngu jang yawng shawm taw nga ai. Yawng ma chye na ai. Raitim, grai na wa yang, masha wa a sumprat shang wa ai hte, Zet ai ni law wa, tinang gaw mung dan na daru magam ahkang aya n lu yang she, Bai, mying wa ting kam ai maga de agang mat mat re majaw mying nlet let e gaw galai wa ai pungsan re. Raitim, myi na gaw labau hku na gaw dai hku rai nga. Dai yang gaw amyu kru sha n re ai. Sanit, masat, jahkushi mung mai byin ai. Ya kaga nkau mi gaw kaga amyu kaw tsat mat wa ai i. Kaga amyu tai mat wa ai ni ma naw lawm ai. Reng gaw dai ni hpe gaw anhte ang gaw dai ginru ginsa labau ngu ai le i. Anhte a ginru ginsa, anthe a yu hkrat wa ai labau. Anhte ga n bung ai, ginra n bung ai raitim, anhte hpe yawng hpe re ai gaw Marip wa, Lahtaw wa, Lahpai wa, Labang wa ngu ai dai hku na nga ai. Dai ni gaw gadai gaw myu wa, gadai wa gaw dama, gadai wa gaw kahpu kanau i. Bai nna, num a majaw num hpang rai na kahpu kanau tai wa ai mung nga ai. Bai nna, ndai hka wang wang ai ngu nga ai. Dai gaw Mayu ngai mi gaw myu, n rai yang ma Dama, kahpu kanau. Rai jang she, dai Dama, Dama wa e bai lu ai, Dama ni ang na kahkri ma bai lu hpe gaw kashu ngu ai. Kashu ngu ai i. Dai kashu kaw na kashu lahkawng ram bai chyaw yang gaw mai la ai hku na. Circle le i. Dai hku na kayin mat wa ai. Dai hku na re ai majaw, dai madung gaw Mayu, Dama, Kahpu kanau nga ai diku, ndia diku le i. Hpaw hkanau le i. Diku hku na re ai rai nga. Re majaw gaw yawnag ga n bung tim, anhte dai hku na mai sa taw nga ai. Dai hku na mai shachyen ai. Bai nna anhte malu masha buang ai. Htunghkring, manau ka ai ning bung ai. Mawnsumli ai ni bung ai. Nta ni bung ai. Mi yet sha tsun ai shachyen shaga ai ni bung ai. Remajaw gaw, dai ni yawng hpe gaw ya dai ni chyawm gaw moi gaw Jinghpaw ngu hku na wa ai. Dai kaw na Kachin ngu hku na wa ai. Kachin hte Jinghpaw Wunpawng law, Wunpawng law amyu myu nga ai dai ni yawng gaw maren langai sha re. Dai hku na rai nna anhte a nga sa wa ai le. Raitim, dan re mying amyu myu shai ai a majaw, kaga amyu ni, n-gun ja ai mayu ni a grai sumprat grai mai shang ai. Dan re ai majaw kalang lang gaw n ru n ra re ai lam ni mung gaw nga ai hku re. Mying shamying ai lam ni le i. Dai hpe gaw shawa law law hte shamying ai n rai na, marai langai mi myit lu wa ai shamying shamying rai wa ai lam dai anhte a amyu sha ni a gawngkya ai lam re ngu hku na mu mada ai. Raitim, dai Mayu, Dama, Kahpu Kanau ngu ai hte gaw, shangang da lam gaw dai gaw nga ai. Um, dai gaw ndai ashe hte seng ai lam i. Shada da e E, dinghku, ngai hte ngai gaw dinghku sha rai mat wa ai le. Dai kaw dai majaw moi na prat e gaw yawng na hkawhkam ngu ai gaw n nga. Tinang, ya ndai upama Myitkyina kaw, ngai up ai nye ai mung rai taw nga. Ngai htawra wa up ai ma "Mung Mung" sha tsun ai. Mung dai ni wa marai langai hpe hkra jang, Mayu, Dama, Kahpu Kanau ngu ai hku na she, "E, Dama wa e nang kade hku na wa nang gade shaw" e dai hku na masha hpe majan hkat ai le i. Majan gasat, e dan re hku na moi gaw dai hku na sa wa ai. Dai majaw gaw yawng na, yawng na hpawng ai hkawhkam ngu ai hku na gaw n galaw ai hku rai nga moi. Dan rai, shina lamu ga, lamu ga, lamu ga kaji ji ni yawng pawng ai. E, dai hku na nga sa wa ai lam re ngu. Ya Inglik du kaw na she, Inglik du ai hpang she, Inglik e bai up jang she, masha npu de bai rai mat ai le i. Moi gaw Myen ni hte ma n pawang ai shanhte. Myen mung kata kaw ma n lawm ai le i. Myen, ya ka ai ang kaw chyawm gaw shanhte gaw shalawm da tim, tatut hte gaw n lawm ai. Ya mung tsun ga nga Miwa ni mung shanhte laika sharin na ngu Myen mung ting pa lawm taw le i. e, dan re ni gaw nga ai le i. Dai gaw labau masu ai ni mung grai law law gaw nga ai le. Raitim, tatut hta gaw dai hku n rai taw ai le i. Anhte a ya upama, Myen ni nga yang gaw, Lawngwaw ngu yang gaw n chye sai gaw. moi i, Lawngwaw ngu n chye ai. Maru ngu yang ma n chye ai. Rawang ngu ma na ma n na yu ai. i! Lisu ngu mung n na yu ai. Lisu ngu mani mana she tsun ai le. Moi gaw Lisu n re le i. 'Yawyin" she re. Aw, "Lashi" nga "Lacid" nga ni ma n chye ai shanhte. Shanhte chye na gaw hpabaw chye na? Moi shawng chye ai gaw "Tinghpaw" nga chye ai. "Jinghpaw" nga chye ai, "Singhpaw" nga chye ai i. Rai hpang she, "Kachin" ngu hku na chye ai. Dai ni gaw yawng lawm ai ngu. Dai hku na rai na gaw, raitim dai ni a wa hkawhkam langai rai hku na n nga ai. Raitim, tinang, tinang, tinang rai na dai ni wa yawng gaw Mayu, Dama, Kahpukanau dai hku na mahkri shawn da re majaw gaw, tinang majan ra yang mung, majan hkat ra yang rau hkat rai yang she kaga amyu ni n kaup katut ai gaw. Dai hku na rai nga lai mat wa ai re ngu.

Extended Data

ID: KK2-0139
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ab

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0139

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0139

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manau na hpan (Types of Manau)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Shadung lahkawng hte mung mai hpang ai. Mali mung mai ai. Raitim, run rai ra ai. Run rai ra ai le i. Langai sha n mai ai. Tai n mai ai. Msum n mai ai. Manga n mai ai. Sanit n mai ai. Jahku n mai ai. Shi langai n mai ai le i. Yawng gaw dung yi dung la re hku na, dai hku ayi hte ala, jan hte shata dai hku na rai yang gaw manau shadung gaw lahkawng raitim mai ai. Mali raitim mai ai. Kru raitim mai ai. Masat raitim mai ai. Shi raitim mai ai. Shilahkawng raitim mai ai. E dai hku gaw rai nga. Raitum, ya nang kaw gaw grai yawng shawa lang hku na mung shawa yawng a matu gaw kru di lang ga nga na, law law se ndai yang kaw gaw kru di na lang da ai le i. Ndai kaw gaw kru rai nga ai. Raitim, ya ngai, ya ngai wa mung e, Suhpaga grai awng dang ai, shing n rai, nye a asak krushi ning hpring ai shaloi krushi ning hpring ai manau nau na nga mai ai. Mying dai hpe la na nye a sak krushi ning hpring ai manau ngu na mai ai. Rai jang gaw lahkawng sha bang tim mai ai. Mali bang tim mai ai. Nye myit, nye myit sha le i. Raitim mung, mi kaw na tinang manau nau ai myu ni rai jang gaw` hpa baw sumla n mai bang ai, awra baw sumla n mai bang ai ngu ai masat ai ni gaw nga ai, langai hte langai. Anhte gaw moi manau nau ai hpan ni gaw rai nga le i. Anhte hpan ni gaw. Nkau manau n nau ai ni chyawm gaw ganing re ai, gade na mung lang ai le i. Rai yang, manau gaw mi sha tsun ai hpa ngai asak krushi ning hpring yang, dai masat hku na mai nau ai. Ya shwoi nau nau re ai Jinghpaw mung daw masat gade ning hpring ai masat ngu ai manau nau ai. Rai na she, marai langai mi machi makaw byin taw nga. Dai mai hkam kaja wa u ga nga na grai lu su ai ni rai jang dai hpe "Ju manau" ngu na mai galaw ai. Bai nna, sut hpaga law law lu u ga nga na "Sut manau" nga ma mai ai le i. Bai na, mi na gaw Ju manau, Gumram manau; nga gaw shada da ndai nta kaw ya kahpu kanau ni law law nga ai. "Dai ni kaw na gaw hting byen pru na" nga manau mai nau ai le i. "Gumran" manau rai nga. Reng gaw mung, manang wa na aw kaga ya awra hkran de mung kaga re ngu, dai hpe bai padang dip la lu jang gaw Padang manau ngu mung mai nga ai le i. Padang manau ngu ai. Rai yang, lama ma ding ngu na ma "Padang manau law, Gumran manau law, Ju manau law, Sut manau" law ngu nna mi tsun tim, masat dingsat lama ma rai jang ma mai ai. Jinghpaw mung daw masat mai ai. Nye a ask krushi ning hpring masat ngu yang ma mai ai i. Shingnrai, "ngai magam gun ai gade ning hring" mai ai. Dan re ai masat ding sat lamma rai yang, dai ngai hpa a matu akyu hpryi la mayu ai, hpa a matu masha law law kaw shakawn la mayu ai, dai mung kyuhpyi ai lam rai nga. Mahsa law law e " aw ndai wa gaw asak krushi ning rai yang ganing re rai wa ai", aw kaw na ma marawn ya "gadai wa gaw dai ni krushi ning hpring ai. Dai ram du hkra rai ngwi pyaw hkam kaja let ashe rai yang gaw matut nna mung grau nna ngwi pyaw hkam kaja u ga" ngu na aw na mahkawn marawn ya ai le i. E, dan rai hku na mai ai ngu. Raitim me mung, hpa masat dingsat n nga ai sha htunghkring manau ngu gaw n mai ai le i. Dai hku htunghkring manau sha ngu gaw n mai ai. Hpabaw masat htunghkring manau mai ngu. E, diai hku. Su, sutmanau ngu na i, hpa ngu na i, e dai hku na gaw manau mai galaw ai ngu. Bai na she, manau gaw ka ai kaw dai shadung kaw ka da ai hte maren ka ai. Shadung kaw na maka hte maren ka ai she re. Dai hku na ka ai. Dai shadung kaw gaw ka da ai majoi ka da ai n re ai. Ka ai mung dai hku sha ka ai. Dai shadung kaw n kap ai hku n mai ka ai. Dai hku na ka ai re. Reng gaw, law law re na ma mai ka ai. Kachyi sha mung daitim run rai na ra le i. Nau shawng lawm ra ai. Bai shi a npu kaw lahkap bye ni lawm ra ai. Naushawng gaw ning ning rai sha sa ai re gaw. Nau Shawng shi na. Rai na she, nau daw daw ai ni ma naw nga ai le i. Dai ni she akwet ni, ka hkrang ni hpe gaw nau daw daw ai ni she hkrang shapraw ya ai re ai. Dai majaw e, magaw ai gaw, lam hkawm ai gaw shawng na hpe shabung ai. Hpang na de nau daw daw ai. Num rai yang rai na. La rai yang rai na. Shi gaw ka hkrang shapraw ai. Shi ning rai yang ndai hku ning rai na. Dai hku ning rai, dai hku ning ning rai shi rai hku hkan rai na. E dai hku. Re ai majaw, loi gaw grai loi ai. Manau ka ai gaw, majoi wam hkawm ai zaw gaw re ai. Raitim, shi a kum la hte shi a kumla gaw rai nga. Rai na, kaga amyu ni hte loi mi gaw laklai ai gaw manau gaw laklai ai hku rai nga. Ya manau, miwa mung kaw na manau ni ma sa yu ai kun. Dai kaw gaw grai, shaning shagu grai law law galaw ai shanhte gaw. Anthe she nang kaw law law n lu galaw ai. Miwa mung kaw gaw grai, grai galaw ai. Miwa atsuya ni nan ma barjet jaw ya ai le i. Dai majaw shanhte gaw law law galaw ai. Anhte gaw tinang alu tam na tinang galaw ai re majaw law law n lu glaw ai. Alu hte galw ai i? Alu hte re ai. Alu lahkawn na galaw ai. Myitchyina kaw na masha yawng galaw? Re ai. Myitchyina kaw mung galaw ai. Aw kaga myo mare kate de ma galaw ai ni nga le i. Shi a htunghkring hku na galaw ai i. Shing n rai makam masham hpung kaw na galaw i. Makam masham hpung hku na ma galaw ai nga ai le i. Makam masham hpung hku na nga yang gaw hpung de ai gade ning hpring. Dai n rai jang gaw Jau, Sara langai ngai a jubali, masat e, dan re ni galaw ai.

Extended Data

ID: KK2-0140
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ac

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0140

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0140

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mayam na lam (Slavary)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Dai na mayam ni ma yam ai le i. Raitim, Jinghpaw ni yam ai mayam gaw tinang yam, tinang mari da ai, tinang a mayam ni mayam latsa mi rai yang rai dai ni gaw tianang ni Kashu Kasha ni bai tai mat wa ai. Shanhte hpe e, Shanhte hpe rawt lawt na ahkang ma lu ai. Grai shakut ai wa gaw Moina tsan tsun ai le i. Mayam, mayam wa, shi hpe lawt hkra mai galaw ai da. Dai hpe gaw mayam wa e bai shi bai lawt hkra re ai hpe "Yam" ngu tsun ai. "Yam" kaw na bai shi mung lawt hkra bai mai tsun ai. "Yum" ngu bai tsun ai da. "Yum" kaw na bai shi mung naw mai shalawt ai shi hkum hpe mai mari la ai le i. "Nun" nga ai, dan re le i. Re ai majaw, mayam nga tim grai dip sha ai mayam hku gaw n re ai. Nta dinghku ngai mi hku na nta langai mi kaw sha rau nga ai. Nta kaga nta moi na, Pe latsa e manga shi, pe lahkawng latsa ram galau ai nta galau re kaw mayam ni yawng hpe ma dai kaw tawn da ai. Rai jang gaw, shanhte hpe gaw tinang a kahpu kanau, kashu kasha ni hku na she tawn da ai. Shanhte hpe shangun ai. Shangun ai gaw tinang a dai mayam, Du ni gaw uphkang ai. "Ra ai gara de" nga ai dai she re. Rai jang gaw, hpyen ra jang mung dai mayam ni hpe ma lang ai. Mung shawa ni kaw na ma lang ai. Re ai majaw gaw, moi na mayam nga tim grai dip sha ai mayam gaw n re ai ngu hku na chye lu ai le i. Tinang a kun dinghku masha hku myen ni nga jang "mitarsu" e, dai hku na tawn da ai ngu hku na chye lu ai. E dai, rai dai na ndai amyu langai mi na ndai dinghku langai mi na mung ngu ai gaw grai kaba ai ma nga ai. Kaji ai mung nga ai. Bai na, mung grai kaba ai kata kaw bai mung kaji ji ni bai hkwoi ai ma nga ai. Bai garan ai le i. Dan re ni ma nga ai. Dan re, re ai ni mung gaw ginra langai hte langai gaw shai gaw shai hkat ai. Loi loi gaw shai hkat ai ngu. Ya nang kaw, Jinghpaw mung kata kaw, Sam mung kaw, Miwa mung kaw, Galaw mung kaw raitim, dai hku sha lai mat wa ai re ngu anhte wunpawng sha ni gaw.

Extended Data

ID: KK2-0141
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ad

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0141

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0141

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat jaw (Animism)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Anthe jaw jau ai nat hpe ma nat hpe naw ai n nga ai. Anhte gaw nat jaw ai nga. Jaw ai ngu gaw nat n kaja ai ni hpe gaw jaw na shabawn kau ai le i. "Grai nang anhte hpe nang kaw hkum jam jau jaw sa". "Nang ndai sha, ndai lu na yawng sa nu." ngu ai baw hpan, shanhte hpe jaw ai ngu ai. "Jaw" ai ngu ai gaw jaw na shabawn kau ai le i. Raitim, ndai manau nau ai zawn re ni gaw ju manau bai tsun ai. Dai gaw hkuga nawng ai bai rai mat ai. Dai kaw rai yang gaw, Jinghpaw ni jaw jau ai nat ni kaw e tsaw dik gaw "Hpan ning sang chye ning chyang" ngu ai le i. E, mahtum mahta nat nga ma. Dai hpe gaw ya manau nau ai shaloi she lang ai rai nga. Manau nau ai kaw she lang ai. Ngam ai kaji kajaw re ai shaloi gaw nat jaw ai she re. Dai gaw Ju ai n rai sai. Ju manau n rai mat sai. "Ju" ai madang rai jang gaw, dai gaw "Hpan Ning Sang chye Ning Chyang" nga ai i "Htawa Mahtang Lamu Chya Salang" nga ai gaw ya ngu yang gaw arai rai nga "Lamu Kasa". Lapran kaw le i. Shinggyim masha hte Karai Kasang a lapran e lapran kaw hkaret(ginlen) ya wa gaw "Htawa Mahtang Lamu Chya Salang" ngu ai le i. "Mu" ni hpe mung amyu myu shamying ai. "Mu" mung: "Mu Nu Naw Shing lap", e, rai na, "Shing Lap Gam", "Ning She La" nga ai i. Htaw grai htim ai wa hpe gaw "Ning She La" ngu shamying ai le i. "Mu" hpe mung nat hku na masat da ai lam. E, "Jan", "Shata" hpe mung nat hku na masat da ai lam. Raitim, shi hpe gaw "Jan", "Shata" nat ngu ai hpe gaw jaw ai hku na n re ai. Shanhte gaw manau nau ai ten hta shakawn shagrau ai hku shi gaw. Hpan ai "Mahtum Mahta" nat kaw lawm ai le i. Bai na, "Sawn Nat" law, "Lamung Nat" law, e, "Jahtung Nat" law nga ai dan re nat kaji kajoi ni hpe gaw "Nang kaw hkum shuk. Nang kaw anhte hpe hkum zingri" "Nang anhte hpe makret da ai. Ndai sha na pru mat wa sa nu." ngu ai da baw hku. E, dai hku na rai na gawt kau hku rai nga. Rai jang gaw, Jinghpaw ni na nat jaw ai gaw ya na Hkriyan hte grai ni ai. Grai ni ai. Bai na she, E, chyum laika a-ng tawn hkungri tawn da ai. Uma nan re tawn tawn da ai. Nat jaw ai kaw ma tawn tawn da ai. i! Ju ai nga dai kaw mung chyum laika kaw mung ju ai. Bai na Shinggyim masha mungkan ga hpe gara hku hpan ai nga wa bung wa le i. Shinggyim masha hpe hpan ai ni bung ai. kaning ning re hpang wa ai ni, shi mungkan ga hpe sha-u sha-ing ai e, nga ni ma wa bung mat wa ai lam ni nga ai majaw anhte Jinghpaw ni gaw hkriyan tai na grau loi. Grai loi ai hku rai nga. Ndai bukda bada gaw ni tim shanhte hpe gaw e, Jinghpaw hku nga yang alawng hpung ngu ai le i. Alawng hpung ngu sha tsun ai. "Alawng" ngu ai gaw ya ngai atsawm grai rawng yang ngai hpe ma "Alawng" ngu ai. E, dai hku re majaw atsawm "Tagaw Shin" le i. Pawa kaba ai hpe shi hpe naw ai re majaw dai hpe "Alawng Hpung" ngu moi gaw tsun ai. Raitim, dai gaw Shinggyim masha gara hku lat ai nga hpe nat jaw ai prat na hte shabung yu yang wa n bung wa yang she Buda bada nau n byin ai hku rai nga. Gala ga na ni gaw Buda bada loi law ai. Gala ga Indaya de na ni gaw Buda bada grai law ai. Nang kaw gaw Hkriyan law ai. Miwa mung na gaw nat jaw law ai. E, dai hku re. Jiwoi Jiwa nat ma nga ai i? Jiwoi Jiwa nat nga ai. Dai Jiwoi Jiwa nat ngu ai gaw Ndai myen ni nga yang "Ing Sawng Nat" nga I. Bai na she Nat Gun le. E, Jiwoi Jiwa nat ni kaw e, tsu, tsu wawn ai "moi anhte a rudi de tsu shawan ai" nga dai anhte a Jiwoi Jiwa rai sai. Dai gaw hpan mi. Rai na she, Jiwoi Jiwa raitim, tinang tatut kaw ayan na jaw ai rai jang gaw Nat Gun. Nat Gun ngu ai gaw e, tinang a kaji kawa ni kaw ndai asak htum na machyi makaw na si ai n re ni, dai ni gaw nat n byin ai. Dai ni gaw htaw tsun wawn ga de rai mat sai. Dai gaw htaw dai tinang hpe bai shabawn ai shaoi sha dai de shanhte hpe jaw ai le i. Nat gun ngu rai sai i nga yang gaw ya nta langai mi kaw na nbung hte hpun kamyet ti na si mat wa. Shing nrai, masha gap na si mat wa. Shi gaw, Shi a weni gaw nang kaw bai shung wa. Marai langai kaw bai shung wa na, "ngai hpe kaning ning re, ning ning re, kadai e ngai hpe sat ai." "Dai hpe nanhte matai htang ya" nga rai yang she, "Gai nang" "anhte gaw shinggyim masha re gaw n lu htang ai. Nang wa htang la u." e shi hpe e, tsa hku ni hpa ni jaw na, "kara kara hku htang u" na ngu shi hpe tsun na kaja wa matai htang na shi gaw shing kang rawng jang she shi hpe nat gun hku. E, dai hku na jiwoi jiwa nat hku na dai hku wa byin wa ai hku rai nga. E, dai ya dai a-ng mung moi kiwa ni a nat gun kaw na sa wa. lapran kaw dan re langai mi bai pru wa. Dan re bai pru wa jang dai wa grau hpung grai rawng wa jang gaw dai hpe mahtang mi na kabai kau na dai hpe bai naw ai. E, dan re ma nga ai. Dai majaw, nat gun gaw langai hte langai n bung ai. Nta langai hte langai nat gun n bung hkat ai. Tsu wan ga kaw, Marip ni nga yang Marip ni yawng bung ai. E, dai hku wa byin ai. Nat hpan ni naw nga ai kun? Nat ni grai law hkra nga ai. Nat ni grai law hkra nga ai. Nat hpan gaw shi jan ram nga ai le i. Ngai yawng gaw bai hat gaw n lu ai. Nat hte seng ai mung ngai moi laika ka yu ai. Raitim, ya ngai n matsing sai. Atsawm gaw n matsing sai. Laika yu yang she chye na re.

Extended Data

ID: KK2-0142
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ae

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0142

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0142

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Du wa hpan masum (Three types of the chief)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Moi gaw ndai, ndai Gumchying Gumsa. Ya du hpan grai nga ai le i. Gumchying Gumda du nga ai. Gumrawng Gumtsa du nga ai. Reng, gumlau du nga nga ai le i. Reng gaw, Dai hpang gaw mung shawa gaw Darat Daroi ni gaw mung shawa rai nga le i. Gumchying Gumsa nga ai gaw, e, myen hku nga jang gaw "Mye Shin Pade Tarit" rai nga ai le i. Reng gaw, Gumrawng Gumtsa nga ai gaw, Democracy hku rai nga. Democracy hku rai nga. Gumlau nga ai gaw Dai, Gumchying Gumsa ni hpe gumlau na tawlan na, gumlau na tinang chyu tinang mung de ai dai ni gaw. E, dai majaw Dai du hpang ma masum nga ai rai nga. Du hpan. Dai Gumrawng Gumtsa nga ai gaw mung shawa e lata da ai. Sha, shi sha du galaw ai le i. Shi khu shi Du, "Ngai du re. Nye Kasha bai Du" n mai ai le i. E, dai gaw Gumrawng Gumtsa. Ya Democracy na system hku rai nga. Um. Dai Gumlau hte E, Gumchying Gumsa gaw "ngai du yang, nye kasha gaw la kasha langai mi". Mana lama rai yang shi ma du rai ra. E, dai hku wa byin ai le i. E, hkawng nga yang chyawm mi zet ai wa du na le i. E, hkawng nga yang zet ai wa du na. Zet ai n nga yang gaw n zet ai wa gaw shi a npu kaw na ni zet ai tam ra na hku rai nga. Dai hku gaw wa byin ai. Dai gaw gawng kya ai le i. Gumrawng Gumtsa rai jang gaw zet ai wa hpe mung shawa e kam ai wa hpe she Shi hpe du shangun ai. Shi hpe uphkang shangun ai. E, dan re lam gaw nga ai. Reng gaw moi, Inglik garai n du. Inglik du hkyen nai du hkra majan ma nga ai le. Gumrawng Gumtsa majan nga ai. Democracy pyu pyin ye. Majan le i. Democracy de hkrang galai ai. Majan ni nga ai. Ya aw mali hkrang wa lawng ni gaw "Du, Du" nga na grai tsun ai. Raitim, shanhte mung du n rai mat ai. Dai majan ai majaw, majan sum wa nan rai jang she Anhte kawn ma n sha sa na. Ahkun n hta sa na le i. "Kang n hta sha wa na. Majoi mying sha gun da sa na re nga na." Re ai majaw gaw, Loi mi, laklai ai lam ni mung nga ai. Ra rawng gawng kya ai lam ni mung nga ai. Laika gaw moi gaw shan hpyi kaw ka ai laika. Re ai shaloi gaw, Hpyen hprawng hprawng hkawm let Miwa ni hte gasat ai she n re i dai shaloi. Hpyen hprawng hkawm let she Sha hpa hpa n nga. Hkayen chyu rai taw. Gara kaw na hpa n sha jang she dai dup sha kau yang dup sha kau. Rai jang dai mi na htwin dai lang ai wa gaw bai bai n shapraw sai. Gade n na yang shi machyi na si mat sai. Reng gaw, laika shamat kau na ya Roman alphabet hku na she bai laika bai byin wa ai gaw ya latsa jan ni sha naw re ai hku rai nga. Ndai kaw ya na ndai, mung hpawm myenma mung dan na Jinghpaw mung kaw du ai gaw shaning hkaying hkawng jan sai. Hkaying hkawng jan ning rai sai. Shanhte maram mai gaw manau shawng nau ai pa naw BC hta rai sai nga na tsun ai le i. Reng gaw, hkaying hkawng jan ni rai sai nang kaw. Re kaw e, shawng du ai kaw ya nga yang gaw Jinghpaw nga ai ni gaw shawng du ai ngu gaw le i. Rai jang gaw, hpan jahtum du ai gaw Lisaw rai nga shi gaw. Shi gaw n na shi ai. Shaning latsa pi n du shi ai. Bai Rawang ma hpang hkrat ai. Nung gaw shawng. Nung gaw rau ram she re. Nung gaw loi na sai. Rawang gaw n na shi ai. Lisu hte maren sha re ai. Grai hpang hkrat ai. Shanhte du ai gaw. Ya du ai na sai i? Um, Nang kaw du ai ni hpe le i! Rai jang gaw, nang kaw du ai hpang hkrat jang she, Ndai Jinghpaw myu sha ni kaw n lawm mat dai zawn zawn re ai ma nga ai le i. Nau jau ai ni ma n lawm mat ai le i. Uma, Hkang ni nga yang nau jau du mat wa ai shanhte. Lai mat wa ai. Anhte hte, reng gaw Reng she, Kadu Kanan ni shawng du mat wa ai. Raitim, dai kaw sam ni bai pat taw nga jang shanhte rau matut mahkai n lu mat. Reng gaw shanhte gaw dai ni du hkra Jinghpaw ga shanhte gaw grai law grai lawm ai. Shanhte shaga ai ni gaw Kadu kanan ni. Shanhte gaw ya gaw myen kaw shalawm da ai le. Um, e, dai hku gaw re. Ya Duwa ni n nga sai i. Oi? Duwa ni. E, n nga sai. Ya gaw n mai nga sai gaw. E, n mai nga sai. Inglik prat du hkra sha nga ai. Inglik prat e gaw Tawng Auk ni nga na e, tawn da ai le. Shanhte na kashu kasha ni? Tawng Chuk le, Tawng Chuk ngu na. Um. Shanhte na Kashu Kasha naw nga ai kun? Nga ai le dai gaw. Anhte ni mung rai nga le. Shanhte a Kashu Kasha ni gaw. Anhte Kaji ni gaw Tawng Chuk ni re ai gaw i. Hpa baw Du? Anhte ni na gaw e, ndai, "WA" maga na ni gaw Mung Du gaw re. Raitim, Mung kaba re kaw Mung Kaji re sha bai rai mat ai. Reng gaw "NU" na kawa gaw dai yawng a mung kaba re kaw na Tawng Chuk rai mat wa. Ya na nga yang gaw ndai Ninghtawng Myo ne langai mi ram loi jan jan grai kaba ai le i. E, dai na "NU" ni gaw "NU" na kawa shi gaw dai kaw na Tawng Chuk. Tim, shi a amyu ni a n re. Shi Dama ni a mung hpe shi up ai. Dai Dama ni she Du kashun hkat ai. Tawng Cuk kashun hkat ai. Yawng maren ren zet dai chyu rai jang. Rai jang hpang jahktum Mayu wa Mayu wa mahtang galaw ya rit nga na mayu wa galaw ai. E, "NU" na kawa gaw Tawng Chuk rai nga. E, Tawng Chuk "Nlung Gam". Anu na agyi ahpuk ma ga ni gaw ganing rai ma. Um, E, dai hku. Um, dai hku gaw rai nga. Gara shara na Du rai? Sumpra bum. Sumpra bum ginwang. Sumpra bum ginwang. Nang Myitchyina pi nkau mi lawm. Re na Sumpra bum awra myo maga de n lawm ai. Ndai lawu daw de. Raina she, ndai Myitkyina daw ma kau chyen lawm ai. Danai maga ma kau chyen lawm re. Nru Reng, ngu le i. Nru Reng mung. Dai kata kaw, mare, e, Ashe ni, mung kaji ni bai nga ai. anhte gaw mung kaji. Anhte a gaw mare manga sha re. Anhte gaw mare manga sha lawm ai anhte up ai gaw. marai? Htinggaw? Mare, mare manga. Hting gaw n re ai. Mare. Mare na mying ni gaw? Mare gaw, e, "Ndaing Ga", "Aleng Ga" dai hku le. Daru Kawng, garen nga. Dai hku na mying gaw nga ai le.

Extended Data

ID: KK2-0143
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5af

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0143

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0143

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jahtawng htu ai lam (Name giving ceremony) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ah hte Jinghpaw amyu ni gaw, ma jahtawng htu ai ngu hpe mi anhte a ginru ginsa la ni ya,shawa hpung gumnawn ngu woi awn nna ginru ginsa, Tibet, Mongolia kaw na Miwa mung kaw na hkrat wa kaw e, hkrun lam kaw woi awn ai gaw shawa hpung gumnawm ngu ai re. E ndai num wawn num la nna kashu kasha lu wa ai shaloi, e ma shangai wa shani e shawa hpung gummawng kaw san nna shi tsun dan ai lam gaw,e shangai chying hkai wa ai hte shi hpe ma shangai ai hte maren shi hpe amying lawan jaw ra ai. Re na mying jaw ai hte shi hpe shanam hte ngatsang, ngalai nga amyu jahkraw tawn da n na hpa baw nga rai tim jahkraw tawn da nna dai hte gayau htu mu, mang jahtawn hpe dai hku htu mu. Re na ndai num sha hpe re jang mung e mayat maya ai dan re num, dinghku num dinggai hpe htu shangun, Re na la kasha hpe reng gaw mayat maya ai myit su myit gawp ai dan re law law kashu kasha lu ai dan re hpe myit su myit gawp ai hpe htu shangun, Mana agya, dan re ga n hkum ai dai zawn re e loi mi ndai myit masin n kung n kyang ai myit masin n du ai n dan re masha hpe hkum htu shangun ngu na , tsun da lam ni nga ai. E re na ndai ma shadai daw ai lam hpe gaw ndai kawa chyen hpe galep la na ma shadai hpe daw ai. Dai hpang lasha hpe gaw nta magawng kaw htu lup ai ma shadai hpe la kasha rai jang. Num sha rai jang sharem shadaw kaw htu lup ai. Dai hpe nau e kajawng kaja hku na dumbri dumbra di lup sa nga yang mang gaw mang kajawng ai. Dai re majaw gaw gau ngwi sha di nna , ndai wunzi hpe ran jang mung dai ma shadai hpe lup nna dai shani atsawm agawm shi hpe nlung hte loi dip tawn da na dai hku di shadai hpe lup tawn da ai lam ni nga ai. Dai majaw Jinghpaw amyu sha ni hta ndai sahtawng htu ai ngu ai gaw dai shani gaw shat nbaw shat nngyeng hte di nna, ndai jum sha bang, shanam sha bang di na nga jahkraw ni hte hpa baw nga rai tim mung, ndai tinang kaja ai nga hpe la na, Nga jahkraw hte htu na shi hpe masahtawng htu ai ngu na masat la ai hku re. Rai na ma sahtawng htu ai shaloi shaman ai ga mung ndai hku shaman ai hku re. Karai Kasang ninghtoi hta pawpru, lamu kap shata hpe mung htuk, wunli lu, wun-gausu aten ahkying kaja htuk, shangai prawpru ai ma e, nang gaw hpundaw hpundan mung n nga u ga. Share wa-ngan myit hpaju kunghpan nna, lailen akying mung hkum tsup, myit ai kaw du, sawn da ai mung yawng lu, shinglang hpraw pru, ning sang mung hpring, tsawm nli lu, shadang atsam kaja kap, ninggawn mada dap, tsaw ai tingyang hta dung nna yawng a ningbaw ningla kaja tai u ga law, ngu na shaman ai hte Sahtawng htu ai lam ni galaw wa ai re.

Extended Data

ID: KK2-0144
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0144

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0144

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Num wawn num la ai lam (Marriage ceremony) with trasncription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) An hte Jinghpaw ni gaw moi kaw na num wawn num la ai, ginru ginsa hktat wa ai hte anhte gaw atsawm akawm re na hkungran la ai, Moi prat gaw kumbang hta shalai la ai. Rai timung n nan e hpyi ai shaloi jaw ya ri n'htu ngu hpe lu na matu hpaga, n lu nsu ni gaw hpaga 8, lu ai nga pyaw ni gaw hpaga 10, hpaga 12, 16 nga na bang ai lam hpe anhte galaw ai. Rai timung dai e num hpaga ndai jaw ya ri nhtu lu n amatu hpaga bang ai hte maren dai ri nawng kaw , ri nawng htu nawng ndai kaw shakap nna singkung hte hkang ai lam ni anhte galaw ai. Dai ning re majaw dai shakap na shaman ai ga mung anhte tsun ai. Shaman ai ga hta ndai zawn ngu na tsun ai lam ni nga ai. E dai ni na mali kaja ning htoi singhka kaba ai shani ndai Maran Kaw hpe Nhkum Tu Yau hpe jaw sai. Ya sai nga ai hte maren shaman ga ni hte mayu ni kaw n'na shaman madan,madan ya dat ai law. Hpan wa ningsang chye wa ningchyng Karai Kasang ngu ai nga ai da. E Jiwoi Jiwa ni a prat kaw n'na a hkai lang ai e Jinghpaw Wunpawng chyu rum amyu sha ni a shaman ya dat ai ga. Ya mung matut manoi hkai lang nga ga ai. Hpung jinghkang n tsang mayat maya gumja gumhpra di nga ga. Di u ga. Mali Hku hpung nu majoi shing ra bum kaw na daju,shinggyim masha nga sumhpa yawng hpe akyu jaw ai le. Yaw wa ninlen mali lungga nan law, mali zai nyi na kaw. Law htam mayat maya nga ru ga law. Panglai nammukdara du hkra shinggyim masha ni yawng hpe akyu jaw ai dai zawn re nna mayat maya myit su hpru di nga u ga law. Latsa wa nyen nan garu, bumlang shagu wan du. E hkashi shagu hka shawn U tsa, tsa yup na garu,kachyi nga u ga law. Htan bawng n'na htan tsa nan mayat, e ning hpang de shakung hkri, ning dung de wa ri ri, galu kaba nga u ga law. Anhte a shayi hpe dauma shayi ni a nta de Jinghpaw Wunpawng htunghking nga ai hte maren, nawng mung ra ,nga mung ra nga sai hte maren htunghking hpu ja gun let e ntsin nnyeng nbawng shat lit gun sa nna an hte a kashu,kasha hpe ra sai nga sa hpyi ai hte maren, mayu shayi dauma makyin jinghku, kashu kahkri,kahpu kanau yawng myit hkrum sai hte maren, e ningri ri nawng nhtu hte lanawng e mayat gi nawng zawn mayat u ga law. Shingkung pali hte pai di ap ya sai. Mayat maya gumja gumhpra, lu sut lu su, ngamu ngamai, Mali panglai nammukdara hpe rap, e bum jinghkang latsa hpe lai shingkawt lai di, e sinpraw sinna yawng chyam bra u ga law. Hpaji rawng ai hkrai shangai yawng jan mau gup ai, myitsu myit hpraw pru ai, Du magam tai tsaw, a grau tingnyang de dung, shinggyim masha yawng e shakawn shagrau hkawhkam hkawseng tai u ga law. An hte amyu ni hpe moi prat kaw n'na kadai n up ai,e tinang a ga shaga ai, Ju manau dum nga ai, tinang a htunghking nga ai,kaga mai gan amyu ni hte nbung ai, chyaloi nhkoi prat kaw na amyu ngang grin nga sai hpe mu lu ga ai. E,htunghking mung maigan amyu kaga ni hte nbung ai,ga shaga mung n bung laili laika mung n bung nga ga ai. Ma shangai ai shaloi mung shakawn shagrau wunli la ai jahtawng htu ai lam mung shaman ga ni hte hkawp galaw nga ga ai. E ndai zawn ngu na shaman ga hte hpawn di nna jaw ya ai nri ri nawng hte hpawn di nna shingkung pali hte hpawn di nna ap ya dat ai lam re. Rai sai i.

Extended Data

ID: KK2-0145
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0145

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0145

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ndang si ai lam (Death in childbirth) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ndang si ai ngu ai lam hte tsun nna tsun mayu ai hku re. Ndang si ai ngu gaw ma shangai nna, ma shangai ten du nna sha ngai n ngut na si ai. Re na ma shangai nna shabu n hkrat na si ai. Re na sai htaw nna sai n hkring nna si ai. E amyu myu, ma n kaja nna, ma n-gring nna, machyi n na,e kraw kata kaw si mat wa majaw Kanu mung hkrat si, lawm mat wa ai, kanu mung si lawm wa ai, e, dai zawn re hpe e n dang si ai ngu re. Dai sha nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0146
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0146

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0146

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sawa si ai lam (Unnatural death) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) "Sa wa si ai" ngu gaw hpun dan na hkrat na si ai, manang wa sinat gap na si ai, rai na manang wa galun na si ai, katsing si ai ngu ai, n dai machyi nna si ai n re majaw shi hpe gaw, re na amyu myu e, hka hta hkrat si ai , si ai hpan ndai kalang ta si ten n du na si ai, re na ndai manang langai ngai galun sat kau ai, htau kau ai, e dai zawn re ni gaw Sa Wa si ai ngu ai re. Re na ndai kaga amyu myu hku na ndai aten galai dinggai dingla galai n rai yang kalang ta si mat ai dan re, rai na ndai sai hpaw n na si ai, sai n hpaw n na si ai, e ndai ni gaw ndai makret nna dusat dumyeng makret n na si ai, re na manang wa mayun nna gap sat ai, e shut nna gap sat dai, ndai ni kalang ta sai hpaw n na si ai n dai ni gaw, Sa Wa si ai ngu n na tsun nga ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0147
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0147

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0147

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jum ju ai lam (Baking the salt) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) An hte Jinghpaw ni gaw bum ga hkahku ga Mali Nmai Wa lawng kaw nga nna an hte gaw Jum hpe mung mari sha na matu tsan la ai, ginra de nga ai majaw an hte gaw mi shingra tara hte an hte lamu ga kaw pru ai 'Jum n tsin', n tsin lwi ai hka pru ai dai hpe an hte shadu ai. Dai hpe marau shada ngu nna Jum pru shara hpe tsun ai lam nga ga ai. Rai tim marau hpe e shata kaw Jum shadu ai lam hte seng nna hpun ni law law e bat lahkawng masum hta la nna masum mali ya ram shani shana wan wut nna shadu jahkyet nna dai hpe Jum shatai n na jum hpe lu sha ai lam ni an hte galaw sa wa ai lam ni nga ai. Ya ndai marau shada gaw e Marau Hka nu hte Hpung Ing hka dai lapran kaw pru ai hka Jum shada rai nga ai. Ya dai kaw gaw an hte a ya du hkra nga ai dusat dumyeng ni mung shinggyim masha nsa jang dusat dumyeng ni mung grai sa sha ai. Dan re Jum hpaw ai shara rai nga ai. Rai na dai Maring hka hte Marau hka hta Nga ni mung grai sawng nna e dai shara kaw Jum shadu la ai ten hta gaw Nga hpe hkwi sha nna an hte gaw shat mai shatai nna Jum shadu la ai lam ni nga ai. Dai ndi langai mi lana mi shadu yang gaw joi 15 hte joi 20 daram lu ai. Rai nna aten hte aten ndai maji ta pu, maga pu ni pu ai ten ni hta maji ta e hkan e rai jang gaw grau nna jum hpe grau rawng nna law law jum hpe na hkra shadu la n ra, mali manga ya shadu yang gaw maroi langai gun dang, n dai marau jum hpe shadu ai shaloi gaw e maroi masum mali, mali manga pawng nna shadu ra lam ni nga ai. Hpa majaw nga yang gaw n dai grai yup jang ra ai hta n ga gaw n gun grai dat ra ai, ja ra ai. E dai zawn re majaw gaw masha e lahkawng masum hta jan n na law law gumhpawn na dai hpe shadu la n na tinang a dum nta kaw shatmai kaw bang sha ai, re na tinang dut sha mung mai ai. E moi prat kaw na ndai Jum shada grai law ai kaw an hte Mali Nmai Walawng kaw gaw marau jum shada ngu ai ndai hpe ju sha lam ni, shadu sha lam ni law malawng nga ai. Kaga jum shada an hte jinghpaw bum ga de gaw hkun jan nga ai marau, ndai jum shada gaw rai tim law malawng an hte ju sha ai gaw marau shada marau ngu e dai kaw law malawng sa nna ju sha ai lam ni nga ai. Ndai hpe ju sha ai majaw myu ga hta grau na manu dan ai. Hpa majaw nga yang gaw du bawng bawng ai ngu n nga ai, n dai sha ai shaloi gaw loi mi namchyim hpe loi shai ai sha nga ai. Rai timung kaja ai hku na yawng sha nna yu hkrat wa ai an hte jinghpaw amyu ni hta e ndai hpe madung dat nna myu ga hkan e nlu sa mai gan hkan e n lu gun la timung n dai tinang buga kaw pru ai Jum sha-it jum pru shara kaw na shadu la lam rai nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0148
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0148

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0148

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manau dum hpang wa ai lam (Origin of Manau) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ya an hte Jinghpaw ni shawng n nan manau dum hpang wa ai gaw Mali Hku Majoi kaw nna hkrat n na Chyai Hku Majoi kaw du, Hkrang Hku Majoi kaw du ai hpang she an hte Manau dum hpang wa ai re. Ya Manau dum hpang wa ai lam ni gaw ya ndai U amyu ni gaw ndai Mahtum Mahta nat ni kaw Manau dum sa lam na lu ai Shan hte Manau dum sa ai shaloi U amyu ni mung Manau dum ai hpe nat ni manau dum ai hpe mu la, na la nna bai wa n na gatji gatrai si myin ai a ten hta lagat kaji mahkra hpe shan hte gaw kalang ta n sha ai sha, shan hte Manau dum n na pyen gayawt hkawm n na tinang a mahku mara tinang chye, tinang ngoi ai, pyaw ai npyaw ai mahkra hte n sen jahkum n na, pyen gayawt hkawm n na e tinang a mahku mara tingang chye, tinang ngoi ai, pyaw ai npyaw ai mahkra hte nsen jahkum nna, pyen gayawt nna, Manau dum nna, ndai lagat si hpe di sha ai lam nga ai hpe gaw ndai an hte a Magawng amyu rai nga ai Magawng Dingyau ngu wa sa mu ai. Sa mu ai majaw dai shani kaw na an hte Manau hpe dum hpang wa ai re nga na an hte a labau hta nga ai an hte galaw sa wa ai lam re. Rai na dai manau kaw gaw U ni kaw na an hte lu la ai dai kaw na an hte gaw n dai Manau amyu grai nga ai, ndai Manau amyu hpan law law nga ai kaw na ya ahkyak ai hku na ya dai ni Manau nau ai gaw, Sut Manau, Padang Manau, rai na ndai Shadip Manau, Ji Nat jaw ai Manau, rai nna hpyen rawt na Manau, rai na ga shadawn tsun ga nga yang gaw rawt malan manau, hpyen rawt ai ngu ai gaw ndai majan rawt ai re majaw rawt malan manau ndai ni hpe dum nna nga ai. Re na ndai U amyu ni hta shan hte a manau jaiwa gaw Ura u rai nna, manau madu gaw hkawngrang re nga na tsun ma ai. Re na u amyu ni mung yawng garan nna shan hte lit hpe la ai. Manau jaiwa gaw mahku pyaw ai ndai ura u hte ndai shingdi u hpe e di ma ai da. Re na ndai an hte a u ni hpe zawn an hte gaw shinggri u mai tsan hpe tsat nna manau nau ai dai kaw tsat ai lam ni gaw e dai kaw na hpang ai. E shi gaw manau jaiwa wa ai nsen pyaw ai majaw masha yawng hpe kahkyin lu ai majaw shi a e Sinwa u mai hpe shakap ai lam ni nga ai. Rai na ndai hkawngrang gaw manau madu tai ai dai majaw hkawngrang baw hpe shakap n na manau nau sa wa ai lam re. Rai na kaga ni ma hkra mung an hte manau dum ai shaloi gaw shi a ndai manau amyu hta hkan nna e ladat, dum ai ladat ni mung an hte galaw sa wa ai ladat ni mung grai nga ai. Rai na Manau gaw dum ai mali ya re na Htinghtang Manau ngu ai dum jang gaw matsat ya nau ai, dai gaw law dik re. Ju Manau dum ai shaloi gaw, Padang Manau dum ai dan re Ju Manau dum ai shaloi gaw tinang a sut lu nga mai lam, awng dang ai lam a majaw dum ai mung ndai baw ndai hpe gaw Padang Manau ngu ai. Re na kashu kasha nlu wa na kashu kasha lu wa na matu mung Manau dum ai. Dai shaloi ndai gwi ninggrau ngu hpe masat nna dan na ndai ka lai la re lam hpe galaw ai lam ni nga ai, nga na e dai ni du hkra ndai tsun hkai ai lam ni nga ai. Rai na hkrak galaw ai lam ni mung nga lai wa sai hku re. Dai re majaw dai ni an hte Wunpawng Jinghpaw amyu ni hta Manau dum nna galoi mung Manau dum ai amyu re ngu gaw an hte a sali wunli , mi an hte a ginru ginsa hkrat wa shaloi an hte a masat masa htunghking langai hku na lang ai lam re. Dai re majaw an hte a Manau gaw grai ahkyak ai lami laman langai hku na e ya yawng hpawn e hkap la ai Manau htunghking Manau ngu ai ndai gaw grai ahkyak ai, an hte Jinghpaw ni matu lachyum pru ai Manau langai mi re ngu na chye lu ai.

Extended Data

ID: KK2-0149
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0149

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0149

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mang byu poi a lam (Funeral) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ndai mang bru poi ngu ai gaw an hte Jinghpaw amyu ni hta moi kaw na nga lai wa ai. Ndai kashu kasha mayat maya makyin jing hku law ai Du magam ni gaw ndai makyin jinghku kashu kasha nhkum ai shaloi gaw mang hpe lup kau timung poi kaba hpe n galaw n na tawn da ai. Dai na madai dap ngu ai kaw shat hting krang hte di nna jahpawt shagu na shat ma mi hpe e shana maga mung jahpawt mung dai hku na galoi mung mawn shi a matu si wa wa hpe shing krang kaw hkum hkum tsup tsup di na tawn jaw ai. E, dai hku na rem na ya tinang ndai wun ginhtawng aten du sai nga hte ndai shaning hku n na gaw, na na ai, n na ai ngu gaw dai gaw tinang a ja gumhpraw hte lu sha hte seng na sha ahkyak re. Re timung kade na timung dai hpe ndai bai makyin jinghku jahkrum nna e poi galaw na matu gaw ndai kashu kahkri ni rai jang dumsu, nga wa zawn re ni ndai dauma ni rai jang gaw Nga, Dumsu zawn re mahkra dun sa ai. Re na ndai poi madu ngu na ni gaw tsa shadu da ai, re na hpun ga da ai, n'gu, nai mam shachying da ai n dai sha ra n na, ndai shi hpe shat mai di na matu lajang da ai dai ni nra ai sha, makyin jinghku daumi, dauma, ma hkra jing hkum nna dai hpe dun sa n na, dusat yam nga law law hte shi hpe jahpu ai. Jahpu ai poi hpe mang pru ai ngu ai. Dai hpe ndai mi lup kau ai shara kaw atsawm di na lup ndai galaw n na ndai lup hpe galaw shatsawm n na dai hpe bai gahtap nna lup ai. Rai na ndai dai hpe lup wa ai shaloi shana kaw rai jang kabung dum ai. Dai kabung dum ai shara kaw kabung hkrap ai ngu hpe mung tawn da ai. Gabung hkrap ai ngu gaw ndai e n jang maga de an hte bau dum ai. Rai jang gaw n jang maga de' belaw nba' dai hpe noi ya ai. N hprung maga mung ngai mi dai hpe noi ya ai. Noi nna dai kaw gumgoi noi nna shi hpe myi prwi si ya ya rai na jahtau hkrap ai. Hkawng yen gaw. Rai tim dai kadbung hkrap ai ngu ai kaw gaw mi tinang kaji ten hta bum ga moi rai jang gaw shamyen taw ai, u gap ai, gamu chyai ai, nga tai chyai ai ma hkra hpe tsun nna shi a galaw lai wa sai lam e nga hkwi ai, madim dim ai, shan gap ai, e n dai zawn re shi galaw lai wa sai mahkra hpe tsun nna shinggyim masha ni hte rau nga yang na kaji kaw na si ai du hkra na shinggyim masha mabyin masa galaw lai wa ma hkra hpe dai kaw kabung hkrap ai shaloi tsun ya ai. Hkrap let tsun ya ai, n sen hte marawn nna tsun ya ai. Dai rai na ya ndai nang gaw ndai kabung dum ai hpe da na hpang shana gaw nang gaw an hte dai ram pyaw na nga lai wa sai na a prat hkrun lam gaw dai na kaw nna gaw nang an hte shinggyim dinghta maga na shinggyim masha hte n nga mai sai, nang gatsan ga de wa ra sai ngu nna shawawn nna hkrap ai hpe kabung hkrap ai ngu ai re.

Extended Data

ID: KK2-0150
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0150

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0150

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nla ni a lam (Nla people) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Nla amyu ni a lakung lama ni gaw, ya jinghpaw mung daw a ding dung maga de Mali Nmai Walawng , Shaning hka hte Hpunggaw hka lapran kaw nga ai amyu kaji langai mi re. Rai tim shan hte a man nsam htunghking ma hkra gaw an hte jinghpaw ni hte bung ai. Rai na ga shaga ai langai sha shan hte a ga hpe san san shaga ai hpe mu lu ai. Rai timung jinghpaw ga mung yawng chye ai. Amyu ru sai ma hkra mung an hte jinghpaw ni hte maren sha re. Hkyen lu hkyen sha ai htung hking nga sat nga sa ma hkra mung maren sha re. Re na shan hte lamu ga kaw gaw kahtawng gaw shi kru nga ai. Kahtawng shi kru nga ai kaw ya ya nan kahtawng naw de nga ai gaw, e kahtawng lahkawng sha re mat sai. Shan hte kahtawng gaw e ya masha nga ai gaw Marawng ga ngu ai, re na Salaw ding ngut ngu ai ndai mare kaw sha masha nga mat sai. Yawng hpawn gaw shan hte gaw kahtawng shi kru nga ai. Rai tim shan hte ya hkyen lu hkyen sha na shara yak ai rai na ndai hkawm wa hkawm sa yak ai, laika hpaji hparat hpe sharin na matu yak ai majaw shan hte gaw ndai myu ga tsan ai shara de htawt mat wa ai. Re na ngam nga ai gaw kahtawng lahkawng sha re ai. Dai kahtawng kaw gaw htinggaw hkun hte sumshi lapran sha nga ai. Re na shan hte gaw an hte jinghpaw amyu kaw na gaw lakung kaji langai mi re. Rai timung shan hte a yak hkak ai lam a majaw shan hte shara kaw n nga mat sai. Rai timung shan hte lamu ga gaw dam n dai maga de gaw mile 30, dingdung dingda daram dam ai shara re. Re na shan hte mare gaw e Marawng ga, Salaw dingngut, langan hkang, Wuhtau , Dingga ga, Mashaw hkang , Lungbau ga, Maji ga , Mangwi ga, Hka prang ga, Sagam ga, Magaw ring ga, Jimga ga, Pung Hpwoi ga, Mahkaw ga, Hting yang ga e n dai htinggaw shi kru nga ai re. Re na shan hte gaw law malawng gaw Nhkum amyu ni law ai. Nla amyu ni gaw Nhkum amyu ni re na ru sai mung an hte jinghpaw amyu ni Maran, Nhkum, Marip, Lahpi nga na shan hte yawng ginghka nna nga ai. E dai re majaw hpa ga shaga ai sha shan hte loi mi shai nna shan hte shaga ai lam nga ai. Rai ting an hte jinghpaw ni hte nga sa wa lam htung hking ma hkra gaw maren sha re, dai hteng sha re.

Extended Data

ID: KK2-0151
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0151

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0151

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

U Di Chyang Maja ni a lam (The U Di Chyang Maja people) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-07

End Date

2020-01-07

Description

Transcription (Ja Seng Roi) U Di Chyang Maja amyu byin pru wa ai lam gaw, mi gaw shan hte Magawng amyu re. E rai na lai wa sai ten hta shan hte Magawng mung ngu ai shara kaw shan hte Magawng ni hkrai nga ai. Kahtawng langai mi nga ai, dai kaw gaw shan hte kaji langai mi gaw grai dingla ugut gu nna shan hte hpe woi awn ai kaji kaba rai nga ai. Rai timung shi gaw shi si wa ai aten hta ngai hpe lup na matu shara ndai kaw ginchyang shadaw jun na ngai hpe lup kau mi, lup hka htu ya mi ngu na htet da ai lam nga ai da. Nga na shi gaw ndai shang wa kaja wa she ndai aten ladaw na mat wa e latsa jan ning na hte maren gaw shi si mat wa ai. Si mat wa i hte ndai gara hku bai rai ta nga yang gaw dai shi hpe lup na shara kaw gaw ndai nlung kaba langai mi za rai na nga mat wa ai. Shi hpe ndai mang shi a du-u hpe lup na matu nmai byin wa sha loi gaw ndai poi kaba galaw ai. Shan hte a kaji daju re majaw mung shagu de na makyin jinghku, dau mi dau ma, kashu kahkri, kahpu kanau ma hkra hpe shaga nna mang hpe makoi na matu lajang wa ai da. Lajang ai shaloi ndai nlung hpe gara hku di na nlu hpai kau dat ai. N lu htu kau dat ai majaw ya na hku rai jang gaw shata masum na mat wa ai. Dai na mat wa ai shaloi gaw dai hpe htu ai shaloi gara hku mung n ngut ai majaw, gara hku n chye galaw majaw, gai ya nye mung, ndai Magawng mung ndai shara kaw ya ndai hkin chyang shadaw shi a mang hpe maloi na hkin chyang shadaw jun na ndai hpe htu kau lu hpe gaw an hte kajan mung jaw na, bau shi hkam mung jaw na, e ja hpaga mung jaw na ngu na ndau kau dat ai da. Ndau ai shaloi gaw shan hte a ndai Magawng mung ting shan hte a ma hkra mayu, dama, kashu kahkri kahpu kanau, kaga nta kaga kahtawng hkan na kadai mung dai n lung hpe htu kau lu lam n nga re majaw yak na aten gaw mang gaw na mat wa mang da ai gaw na mat wa, poi galaw ai mung tsa di mung kade lang dun tim kade lang htum, jarik mung yawng ma mat wa re shaloi gaw ndai Magawng shan hte Magawng amyu kaw na kahpu kanau ang ai wa she e dai gaw ngai hpu nau ni e hpu wa ni e dai gaw ngai lu htu la ai, lu htu kau ai galau kau lu ai ngai galau kau lu ai ngu nna tsun, rai jang gaw mi tsun sai re majaw shi mung jaw na ngu e bau shi hkam mung jaw na ngu nna tsunda re sa nga yang gaw shi myit hkrum na Magawng ni shan hte Magawng la ni Magawng shayi ni ma hkra myit hkrum na shi hpe galaw shangun ai lam nga ai da. Rai na shi gaw gara hku di shan hte Magawng mung ting hta na mung shawa ting hpe shaga nna poi sa poi wa masha mahkra hpe kahkyin n na kawa hpe mala mali nna shi manai nna gyit nna sumri hpe shi lam lam, galu nna hkun lam lam galu ai sumri hpe sumpum sumpam galaw nna shi gaw dai hpe matut tawn da ai. Dan na ndai hpun hpun ring kaba ndai hpun e tsawm ra ra tsaw ai hpun pri ai dai hpe mahkra hpe lang n nga shan hte hpai tawn da ai. Hpai tawn da na ndai lup a makau grup yin tup jun shangun na jun shangun ai hpun a htaw kaji ai kaw ndai mi rit tawn da ai sumri hpe gyit di nna ndai nlung hpe htu nna nlung npu de ndai hpun hpe bai shawn, shawn nna hpun kaw gyit, hpun kaja ai ngang ai kang ai kaw gyit nna yawng ma hkra makau kaw jun ai hpun hpunring ndai hpun kaba ni hpe ngwi nna ndai hpe gang nna sumri hpe le hpun kaw bai gyit, le nlung kata kaw na hpun hpe yawng gyit, langai hte langai gang nna bai gyit di na ndai nlung hpe grup hkra ndai hpun hta grup wa jang she nlung dai wa shamu mat wa. Shamu mat wa jang she dai hpun ni ma hkra gyit ngut ai hpang gaw nlung wa aw rai na kata kaw hpun ni bai shawn lu rai mat wa rai na dai hpe e galau kau lu ai, nga na mau mwi nga ai. Dai re majaw dai galau kau lu ai majaw kahpu kanau re rai timung, jaw na ngu na ya na ngu na myi masat da sai re majaw gaw dai kaw Magawng shayi shan hte shayi kahpu kanau yen hpe hting gaw de shangun ai. De shangun ai kaw yat htawm hpang de mung n pra nu ga, dan re n nga nu ga ngu na ndai shan a dinghku hpe la wa hpe mung kahpu kanau re majaw shaprai dung kaw shan hkawng hpe dinghku de ya na dai kaw shat jaw sha shat bau na tawn da ai. tawn da na kashu kasha lu wa ai. E dai ni hpe gaw ndai Udi chyang maja ngu nna shan hte masat da ai. Rai na ndai hkin chyang shadaw mung dai majaw e ndai la si ai shaloi mung dum sa ai shaloi shi a tsu shawawn ai shaloi mung la si ai shaloi gaw hkin chyang e la ngu na shawawn ra, re na num mung shingdum e ma ngu ai gaw n dai dum kaw dinghku de nna lu ai kasha re majaw num hpe si wa tsu wawn wawn ai dum sa n na sha wawn ai shaloi mang shawawn ai shaloi e shingdum e ma ngu na num hpe shawawn ra ai. la hpe rai yang gaw hkin chyang e la ngu hkinchyang shadaw hpe jun lu hkra shi galaw sai re majaw dai hku na mayat maya wa re majaw Udi chyang maja amyu ngu na nga wa ai lam madung re.

Extended Data

ID: KK2-0152
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0152

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0152

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Lungtsawt na rawang (Lungtsawt village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte Lung Sut na gaw mi yat tsun ai hte maren ndai e Sam ni htinggaw manga daram gaw jau du na nga ai. Raitim mung shanhte gaw ndai Bo Daung kaw na shanhte hpe e up hkang ai lam gaw Bo Daung kaw na up hkang ai. E ndai dai na she anhte Jinghpaw ni gaw Mali shi jan kaw na ndai e lam Ku Li galaw na nga na bum ga kaw na yu na dai kaw nga ai. Htinggaw matsat daram nga na ndai Shamu ni hte Nsai ni Mahka ni e Nhkaw ni e dai ni gaw shawng du nga nna she e dai kaw na nang lam nmaw de bai htawt nna dai hku nga re ai. Dai kaw na she anhte ndai e ndai Lung Sut kaw gaw anhte Jinghpaw ni nambat langai dai hku nga nna, nambat lahkawng gaw anhte Jinghpaw e num la ai majaw dama ni hpe e Chan ni shanhte gaw Taung Oak ma re Chan ni e Rawang gaw Chan ni shawng nga ai. Chan Zau Awng i shanhte gaw ndai Lung Sut kaw Rawang ngu kaw shanhte nambat langai nga ai. Bai na nambat lahkawng gaw Lisu ni nga ai. Lisu ni gaw e ya shi na mying gaw hkrak gaw nchye ai ndai ya na anhte a kahpu kawa rai nga ai Yi Li Sa i shi na kawa ni shanhte ni dai kaw ndai lam nmaw kaw gat dut na nga ai Lisu ngu gaw dai htinggaw langai sha nga ai. Bai na anhte dai kaw na she e hpang daw de gaw ndai hpu nau Rawang ni ma jat Lisu ni ma jat rai na she anhte rau rau nga ai re. Sam ni gaw Sam ni ma bai jat nna bai nkau mi gaw Myitkyina de htawt Monyin de htawt Namati de htawt. Nkau mi gaw ndai Pan Hlaing maga de htawt rai na ya e Sam nau nlaw ai anhte Lung Sut kaw gaw. Sam nau nnga ai hku re anhte Lung Sut hpe gaw e nambat langai gaw ndai anhte Jinghpaw ni shawng e mare salang gaw galaw ai re. Mare salang galaw ai gaw e Shamu Bawm ngu ai salang wa shi gaw mare Oak-ka-hta mare salang galaw ai. E dai kaw na gaw e matut manoi anhte Jinghpaw nii sha galaw ai. Ya hpang de she ndai kaga e hpu nau Rawang ni Lisu ni mung dai hku Sam ni mung dai hku matut manoi bai galaw mat wa ai re. Ndai Lung Sut hpe gaw anhte e Lung Sut ngu shamying ai gaw ndai Putao kaw na nang Putao kawng ta ndai Putao e ndai kaw na zawt re hte le re hte dai mare hpe du ai majaw Lung Sut ngu ai re. Ndai Putao hpe gaw e Putao hpe gaw hpa majaw Putao ngu ai i nga jang gaw ndai nang kaw gaw Nbu ni hte Ndau ni nga ai. Nambat langai shan lahkawng shawng nga ai. Dai hpe mahta nna ndai English ni gaw Nbu Ndau ngu na Putao byin ai re ngu i. E Putao byin wa ai mung dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0153
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5b9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0153

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0153

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ginwang Jinghpaw mare ni (Jinghpaw villages in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Ndai Putao kaw gaw anhte Jinghpaw ni gaw e nambat langai ndai Lung Sut i Lung Sut kaw nga ai. Jinghpaw ni Lung Sut kaw nga ai bai na ndai Kawng Kahtawng mare kaw nga ai. Bai na ndai e Lungsha Yang, Sumpyi Yang, i Hpak Ma e dai ni kaw anhte Jinghpaw ni nga ai. Bai na Chyingrang Hkang, Nawng Yang rai na ndai Nawng Hkai kaw nga ai Nloi Yang kaw nga ai bai na e Nloi Yang kaw na she wo ra Lang Dau dai kaw nga ai. Nawng Hkai kaw nga ai e anhte Putao myo nay kaw na gaw dai ram nga ai re. Ya ngam nga ai kahtawng hkan mung e kaji kajaw nga ai. Dai ni hpe gaw dai ni gaw shanhte Lisu Rawang kaga taing yin thar ni nga ai kaw kaji kajaw ndai htinggaw mali manga dai hku na nga ai ni gaw e nga ai. E Myo Ma kaw ma anhte Jinghpaw ni nga ai. Bai na wo ra Machyang Baw Myo Nay de gaw Machyang Baw kaw Jinghpaw nga ai. Bai na Mawai Baw Nbu Baw mare hkan mung anhte Jinghpaw ni nga ai. Nambu Yang bai na Jau Kang Man Nue Ban Sak e dai hkan e anhte Jinghpaw ni nga ai. Bai na Byen Hku e bai na Alang Ga Htang Ga e Ding Hkyet Ga Dingsa e wo ra maga de mung anhte Jinghpaw ni dai hku na chyam bra nga ai re. Bai na wo ra Nhpyi Ga i Nhpyi Ga Nhka Ga hkan mung dai hku na e kaji kajaw dai hku na nga nga ma ai. Ya anhte Jinghpaw ni gaw ya e mare kahtawng gaw grai law ai raitim mung anhte htinggaw gaw nau nlaw na dai hku nga nga ga ai. Htaw ra Htang Ga Alang Ga lam de ma dai e Dum Ring hkan ma e htinggaw mali manga nga na nga nga ai. Mare gaw re nga tim e masha gaw htawt mat htawt ma nna nau nlaw nga ai. Bai na ya htaw Ding Bu Ding Sa hkan ma ndai htinggaw lahkawng masum mali manga dai hku na gaw jawm nga ga ai re. Ya ndai nang Putao pa kata kaw gaw htaw ra Manze Hkun hkan mung e htinggaw mali manga dai hku na nga ai. Rai na e kaga shara de gaw nau nnga sai re. Wo ra Sumpyi Yang maga de e Nchyi Yang Gindu Ga bai na e htaw ra Gindu Ga ngut jang wo ra e Sumprabum Myo Nay mung anhte Putao hkayaing kaw lawm ai re majaw e Sumprabum nga ai Jinghpaw ni law ai. Sumprabum kaw ma dai hku law ai re. E bai na Daru hka hkan ndai Mai Htawng aw Daru hka kaw na e Tsenan Ga e dai hkan mung anhte Jinghpaw ni law law nga ai re. Dai e Kawa Pang Nta Galu hkan mung anhte Jinghpaw ni law law nga ai dai hkan mung ya htaw ra Loi Lum kawng de ma nga ai. Bai na nang Mali hka kau de e Hting Nan ga ni bai na N-gum La ni e dai hkan e anhte Jinghpaw ni law law nga ai gaw dai maga de re. Ya nang Putao myo nga tim mung ndai maga de gaw nam kahtawng re majaw gaw e shanhte gaw htinggaw manga shi kru shi e dai ram hku na nga ai. Ya anhte Putao pa kaw anhte Jinghpaw ni nga ai shara ni gaw e ndai ram re. Dai kaw na jan ai mare ni mung nga na ndum nshai ai mung law law nga ai re.

Extended Data

ID: KK2-0154
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ba

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0154

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0154

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao kaw hpa baw amyu hpa baw ga shaga ai (Which groups speak which language in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte nang Putao kaw gaw anhte e ndai myu sha marai mali nga ga ai. E myu sha marai mali kaw e Jinghpaw Lisu Rawang Sam ngu na e Sam kaw e Khamti Sam ngu na shamying ai re. Anhte Khamti Sam hte e amyu mali dai hku na kanawn mazum na nga ga ai. E langai hte langai tsun shaga ai lam hta e anhte law malawng gaw ndai hku na rau rau nga ai re majaw gaw nchye tsun tim mung chye madat ai. E bai na e ga shadawn ngai Jinghpaw wa e Sam ga nchye tsun tim mung shanhte tsun ai hpe chye madat ai. E Lisu ga nchye tim mung Lisu ga shanhte tsun ai hpe gaw chye madat ai. Rawang ga mung dai hte maren dai hku na chye madat ai ni law malawng gaw dai hku re. Bai na Sam wa mung e dai hku e Lisu wa mung dai hku rai na shi mung Jinghpaw ga nchye ngai mung Lisu ga nchye ai ni e Rawang ga nchye ai ni Sam ga nchye ai ni mung anhte nga ga ai. Dai nga ai raitim mung anhte dai hpe gaw anhte Myen ga lang na shaga ga ai. Myen ga hte anhte e langai hte langai dai hku na tinang ga hte nre sha Myen ga hte shaga yang gaw yawng gaw e chye madat ai e chye tsun ga ai i ngu na ndai ram mi re. Moi gaw Myen ga nshaga ai i gara hku shaga hkat kun? Aw moi gaw Myen ga gaw nshaga ai moi na ten hta gaw Myen ga nchye ai le. Moi gaw Myen ga nchye ai raitim mung anhte ga shadawn gaw anhte bum ga de nga ai bum ga de nga ai shaloi gaw nang kaw na e kaga Lisu ni Rawang ni Sam ni sa ai shaloi mung shanhte mung ndai Jinghpaw ga chyi chyi loi loi chye yang she shanhte mung dai hku na bu hkawm nna anhte hte tsun shaga ai. Anhte mung nang gara de sa shanhte na mare de sa tim mung e shanhte na ga e loi loi chye ai wa hte rau rau sa na e dai hku na e jinghku galaw hkat ai re e dai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0155
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5bb

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0155

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0155

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw ga shagawp (Jinghpaw poems)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-09

End Date

2020-01-09

Description

Transcription (La Ring) E Jinghpaw ga shagawp nambat langai, e nambat ni gaw ka nra law i. "Dinghta aga rai nlat sumsing ngu ai rai nprat, shawng pra ai gaw hpan ning sang salat ai gaw chye ning chyang, mungkan ga hpe e hpan shalat shinggyim masha hpe shaprat, dusat dumyeng hkum sumhpa lu na sha na hpan da ya, hkum tsup kup hkra hpajang da pyaw ngawn la ai dinghta ga, moi chyaloi nhkoi prat wa ladaw ginhtawng du hkra kaba, jiwoi jiwa prat maga, jiwoi jiwa prat maga jinat hkring htawng hkrat prat dingsa, myu htum maga pawng yawng sha Karai aji jan yu kahpra, sindai masin wan hkut mya nyep myi prwi si dang latsa, tsawra lahku bawn ba la mungga nhtoi de woi wa, goi ya goi ya jaw prat ningnan du shang wa sa". "Chyurum annau yawng wa ning htoi hkrun lam kagat amya prat dep mungkan she chyam bra, mungga chyeju yawng hkam la mungkan chyam hkra machya chya, amyu sha dawng hkawn she hkrem da pu gang sin nau pa pa, hpaji hparat hkum sumhpa sut su nga mai lam ma hkra, chyeju shakawn hkum dumhprut chyung mungga lam hta hkum shut, woi awn du gyi salang htingbu wa kaw hkum hkan nang, mayun kumhpa mung hkum sha asawng kumhpa mung hkum la, Jinghpaw Wunpawng htum mat hkra makoi magap roi rip nga, hku hkau kanawn nan nmai Lusifa wa nan shi nan rai, hkinjawng myihtoi anhte rai up hkang du mung anhte tai, hku kata na jahkan hpa an nau ni a gam maka, mung masa lam gaw tat chyu tat hpyen yen tsinyam gaw jat she jat, hpyen majan gaw nzim salum kata gaw kaju galim, sut masa hpaji nchye pyaw hpa hta gaw gawngkya, ningbaw nkau mi a myit masa nga lagaw hkang na shu dek hpa, ramma ni a myu tsaw mung tsaw yungwi mahkawn hta sha sumraw, yawng gaw chyum jawng chyum jawng nta sut gan gaw mawng she mawng, bai gup ai gaw Facebook janmau buga du yang gaw mau chyu mau, chye lu ai gaw Isreala labau da tatut hta gaw Wunpawng labau hta, Wunpawng gaw law she law myu tsaw jet gaw taw she taw, ningmu gaw grai she mu ta tut hta gaw nbyin lu, amyu hpe gaw grai she tsaw pru ai ga chyawm gaw Myen raw, tsun ai gaw sai jet jasam man e gaw nyet, shanut mat sai gam maka galoi mi she bran lu na, myit yu mang yu shawng lam gam maka lu, masha shada sharin nmai yawng hpe dang di lu ai kadai, shakut magang dumhprut magang sharai magang kahprai magang, myit yang mang galaw yang dang dung ai wa kangu sa ai wa du sa ai wa du, hpaji chye ai wa ningbaw angawk ai wa n-gup baw law, ga shatu sut su hka shatu hku hku, masin machyu manang nlu ladi machyu shan hkying nsha lu, ga tsun galaw bau dum bau waw, lu su ai wa ntsa de nga matsan ai wa hpe yam sha, maroi gaw ni masin gaw nsi kaning ndi, shara kaja lu ai wa dung lahkum ntat hka hkrat ai wa kashun pawt manat, ga tsun sut ga hkum sha shut kalang lum, hka hpyi nchye hka mat nai ju nchye nai hkat, e lagat hpe shinglang gang wan nhtaw bye wan hkyi mang, manang jaw nja sha nma, shara yit de di namdu yi kaw si, hkoi yang lam koi masha kasha rem sinda lahpye, wa nmat jaw sau kahte ma shatu gaya hta gwi shatu man mata, ga tsan ai gaw na nra tsan ai gaw wa, nhtu kaja lawan wa wan kaja lawan sha, dinghku kanu anum nta kanu daw hpum wan kanu hpumjum, num nmahtap ra lau shaloi nkaja kai hti sau, num lata dubawng lu ngau lata shingnawm du, num ra la si lamu ra ga madi, la ga kalang dat lawze lagaw kalang hkat, wawn yawn ai wa hpang gara jawng lang ai wa jan ja, kanu dup nga rai lu shinglang laju tu matsan chyaren gare manyen lungbyen kabye, hpaji byeng ya hpe ningpawt hpara lam hta gaw sharawt, mungkan lahkam dep hkra anhte yawng shakut sa wa, nkaja ai hpe kau da kaja ai hpe hta la, kahtawng mi du maw mi mu, matsan ai nga nna nhkrap lu su ai nga nna nkadap, hpai laya wa hpai da da chyaru nang ai wa ru nya nya, prat nyet hkum byin sa hku nyet gan shala, chyai ai ga kaga hkai ai gaw shaba, yi hkyen shut laning num la shut prat ting, mawdaw lam hkan yang hpunggaw daw masha num shut jang galaw, nga shingdim ai wa hka wat yup gan ai wa hpyet madat, mu marang e wan ga sharaw marang e shan sha, nau tin yang kataw nau sau yang byawng, hpaga la ntin wa hkum si nmyin, tinang shadu tsa tinang nang tinang hkrai myit tinang hkrai bungwang, jum dat shalai nmu ga dat shalai nhpu, dinghta myit manoi numshe shang na oi". "Ngrin ai hpe dum ngang ai kaw lashum, ginru lat ginsa hkrat ginru nring ginsa nchying, matsut matsat shanut shanat magri magra ju shingna, ru di kata ru wam wam hkring dat kata e dam, htaw htawt le htawt kanang mung hprawt du ai kaw mi nga mu ai mi sha aten shalai prat shawoi du ladi du lada shingnyip kawa, kaning ndi nlung jahkri majoi nga majoi bra, ru di labau nsawn shachyaw ru bam ru be law she law, tinang tam tinang wam, arawng mala wan yam shama, gumra nkaja sumri ma du nkaja mung bya, det kasha gumrawng kadaw nawng bawng jawng, tinang dum tinang ka myit yu ai lam hpa nnga, ngalen shara mungkan pinra shinggyim nga sat nga sa mau mahka, tsinyam tsindam hkrum darung hku u mung lu ndum, du si du galai matsan ai ni mayam tai, lu su na hkrai myit yubak hpe kadai nhkrit, myit malai gaw hpang e lu sinwa u mai goi hpang e du, shut ai hpe sharai myit masin hpe galai, gam maka gaw myit nsu myit dum shagu masin hta ju, daini na ramma myit jasat hkang galai na ningbaw shamat, ningbaw kaja myitsu ai wa kanang na lu na, tinggyeng myit ai wa hpe ningbaw lata nhprang sut gan yawng shama, ningbaw nkaja amyu mat na myu sai majoi jahtaw aw myu sai majoi jahtaw hpyi mung waw nra mung daw, hpaji janmau gup ai gaw law shaw law ningbaw kaja lata yang masha taw, up hkang masa nkaja four ya (kani hpraw) law she law wa, ningbaw ramma lu len sha len nga sharin nngut shadu nhkut, dut ai ni nhpaw n-ya Jinghpaw Wunpawng myu sha, myit ru ai gaw kanu kawa ya tai ai gaw kasha, myu htum na maka kaning di sana". E htawng hkrat ai mung nhkrit nlu lu nlu sha na chyu myit, e pat jasan ni gaw pat jasan ni galaw ai mung masan nsa kani sun gaw hkyen ya, hpyen wa e galaw ai ladat Jinghpaw Wunpawng myu shamat, hpyen wa a ga madat mayam hkamau sha ai bai nam, mayam nan gam aw mayam nan yam ning grau ning gam, Jinghpaw Wunpawng myu sha ni a gam maka hpyen wa e roi sha, katsi majan hte gasat anhte myu sha ni hpe shamat, anhte myu sha ni nlaw nla ayai aya myit hkrum lam nnga dumbri dumbra, sut su nhprang ntsa kaw nga maigan wa e htu shaw sha, mi e gaw mu sha gaw nlu, lu su ai ni kaw bungli sa nhtoi la hka la daini tam daini sha, lu ai wa hpe e jat jaw matsan ai wa kaman maw, mayat maya lam mung shayawm ra kasha lahkawng masum lu yang jahkring da, bai bau ngut ai sharin ngut ai nga amyu yawm mat wa na, num lahkawng la nmai shangai ai mung num kasha hkrai, myit yu ra sai. "La shingtai nga nmai laja nambraw kahprai, laika hpaji chye ai mung law ningbaw kaja lata ai mung ntaw, dip da ai kaw na mung lawt nkaja ai hpe mung adawt, mung up du ni mung anhte tai rung shagu mung anhte hkrai, myit hkrum mang ra nangshoi nangsha hkum nga, mau hkrai mau nga nmai ai ta tut mung galaw ra sai, myi nmu ai wa lam kaga sa na nna ai wa ga kaga shaga, kawsi yang gari nau hkru yang machyi, shu mahti sai npru nlung mahti nlu, shat sha gaw jat lam nda e gaw kagat, guli gukang si hkrung si htan ntsang, e laika tsang shi ndu kan bau bungli nlu, lu sha gaw ra hpa gaw nnga, hpyi lu hpyi sha gaya kata' e la myit htum si num myit htum mani, dingla u gut gu ram prat bai pra mayu, baw hpraw gumgai kara chyang tsi tsa mahkawn tai, ma prat bai htang daw hkrawng lahkawng lang, moi gaw ram ya gaw bai nam, nta madu kashung dap gawp bakrin, manam kashung nta rin, njaw yang nsha nshaga yang nsa, nmasu yang hpa nshaga nlagu yang hpa nsha, num wa mahka ngyi ba jan du mahka jan ja, shabrang hten ai gaw gara rawng kani mahkawn hten ai gaw nba gang zupnyi, ma hkrat ai hpang lakang htan hpyen wai ai hpang n-gang dan, hpyen tai ai manang kading ri ga ai ninghpang, manang ngu yang ndang num shalaw hku taw, ngawn yang tat hkrit yang sat, sarawun wa a kasha baw hpye ndup wa ai nhtu ye, hkinjawng hkang gwi galai wa hkang gwi shabrai, ma shangun salang nang gwi gyit ginrawng tang, sawn ai kaw pru myit ai kaw du, du magam majoi nkabun mu nu ningsang majoi nkangun, Myitkyina myo kaba mali hpung chyin ahpawt nga myu baw sang nga shara, dam la ai layang pa, myu hkum sumhpa lagut lagu mung law wa, hkagin gayang zawn sa sa wa wa sa sa, tam lu tam sha nrau nhtau nang grau ngai grau kabring kabrawng shada shingjawng ting gyeng myit si na mung nhkrit, madu jan hpe mung rap kaga num kaw kap, madu wa hpe jahka kaga la hpe ra, nga ndum prat jahtum aprat asak hpe manu nshadan mungkan pyaw lam hkrai hkan mungkan pinra majoi nga kau da.

Extended Data

ID: KK2-0156
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5bc

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0156

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0156

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw shat mai (Jinghpaw foods)

Type: Other

Details

Latitude

21.80095

Longitude

96.4746

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Jinghpaw shatmai shadu yang bang ra ai baw arung arai ni gaw namlaw namlap ni hpe e jahkum nna bang ra ai baw re. Dai hta e shingtawn pan, mahkaw nam gala hpak ki, shanam, jum majap, shakau hpraw, namchying namchying ngu ai gaw Myen hku "sa nun" hpe ngu ai re. Dai ni hpe e jahkum nna ya lama wa ga shadawn nga shadu na nga yang nga shatmai sha ai shaloi atsawm sha pu baw kashin kau nna shi hpe e sep ni mung agu kau rai na tinang ra ai hku di kaw tawk bang tawn nna lahta na ni jahkum bang na machyang si htu bang na shakau hpraw hpe mung htu bang na. E gala hpak ki e shingtawn pan mahkaw nam ni hpe gaw e kashin na mawt bang na. majap hpe gaw jap jap di na htu bang na rai na nkau mi gaw ndai shingtawn pan mahkaw nam gala hpak ki ni hpe htu na mung bang ma ai. Raitim nkau mi gaw mawt na bang ai re. Ndai namchying ni yawng hkum hkra bang na sau loi mi sha bang Jinghpaw shatmai re majaw sau law law nbang ra ai. Sau kachyi mi sha bang na dai hpe yawng hkum sai nga jang e dai hpe e atsawm sha ta hte manat na e shi a ndai bang ai shakau shaban shalap ni shan kaw shang hkra e manat kau na. Namchyim shang hkra manat ra ai. Rai na manat ngut jang e shi hpe e ndai jum majap mu ra nra tinang gaw lata hte kahtawk nna chyim yu na. Chyim yu na rai sai nga jang dai hpe e di kaw nan ndai tinang manat da ai shan a ntsa nga a ntsa hka lim kachyi mi lim hpring rai hkra di na dun tawn na. Dai hpe kachyi mi mung nshalau sai hka hkyet hkra dai hku na shadun na. Shaloi gaw grai mu ai Jinghpaw shat mai hpe e lu sha lu ai re. Rai na lama wa hkarang shan rai yang u shan nga shan zawn re rai yang mung lahta na ndai shakau shaban ni sha bang ai. Raitim langai mi gaw shanam shi hpe gaw shanam jan nna bang ai. Hpa majaw i nga yang e shanam gaw shan hpe e manam ai hpe shaprai ya ai shan hpe e hkut shangun ai kya shangun ai e atsam shi kaw e nga ai majaw dai shanam hpe hka rang shan shadu yang gaw dai hpe e bang lang ai lam re. E rai sai i/

Extended Data

ID: KK2-0157
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5bd

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0157

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0157

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hparang gayau (Violet salad)

Type: Other

Details

Latitude

21.80095

Longitude

96.4746

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Hparang manai sha ai shat mai Myen hku tsun ga nga jang gaw "Hparang Tuk" ngu ai hku rai nga. Dai hpe e galaw sha ga nga yang hparang hpe e ndai mahkri sum, jum, shakau, hpak ki, naw hpu dai ni hpe bang nna manai sha ai. Shi gaw namlap mung katsing re majaw gaw bang ai rai ni mung yawng katsing hkrai sha bang na manai sha ai re. Nkau mi gaw daini na prat madang dep ai hku nkau mi gaw shapre ga shapre ni hpe mung kangau na htu bang ai. Raitim mung Jinghpaw shat mai ajet gaw re majaw gaw naw hpu gaw lawm nan lawm nna manai sha ai. Grau nna mahkri sum hpe gaw anhte Jinghpaw mahkri sum kachyi chyi sha law baw bang na manai sha yang hparang manai htu gaw grau hparang manai sha ai shat mai gaw grau nna mu ai shat mai re ngu ai hpe e tsun dan ai re.

Extended Data

ID: KK2-0158
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5be

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0158

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0158

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw jap htu (Jap htu)

Type: Other

Details

Latitude

21.80095

Longitude

96.4746

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Jinghpaw japhtu nga jahkraw japhtu htu ai ngu ga shaloi nga jahkraw hpe gaw wan kaw na wan kaw e manam pyaw hkra kakang la nna nra ni tsan kau nna e kai htum kaw bang nna majap katsing hpe mung manam pyaw hkra hkut hkut di ju la nna bang na. E shanam bang hpak ki bang jum bang rai nna myit myit htu jang grai mu ai shanam nga jahkraw japhtu hpe e lu sha mai ai re.

Extended Data

ID: KK2-0159
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5bf

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0159

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0159

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw shat mai ntsin (Jinghpaw soup)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Jinghpaw shat mai ntsin shadu sha yang e shat mai ntsin di kaw jum majap bang, nai tawng hpe mung sep la nna bang na shaprut da na. E dai kaw lama nhkrun shapre zawn re nga yang mung dai hpe loi mi bang rai yang grau mu ai. Rai na yi kaw na yi naw kyu si ni, yi na shaba si ni, chying lap ni dai ni hpe jahkum bang na shaprut tawn na she e grau nna mu na hku nga yang gaw nga jahkraw zawn re hpe mung kakang nna kachyi mi gang je bang di yang grau nna shum mu ai hte grau nna namchyim nga ai shat mai ntsin byin tai wa lu ai re. Rai na shi hpe shaprut tawn na ya yawng hkut sai nga jang dai kaw hkri hpa gaw ndai mahkri jahkraw bang nna shat mai ntsin bang ai. Ndai shadu sha shaloi manam pyaw hkra ngu na shingtawn pan ni bai bang jahkrat ni jang. Shaloi gaw bum ga shadu sha ai sha nrai anhte Jinghpaw ni a shat mai grai mu ai shat mai ntsin shi a manam pyaw sama hte namchyim rawng ai shat mai ntsin hpe e lu sha mai lu ai re.

Extended Data

ID: KK2-0160
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0160

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0160

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mahkri sum jap htu (Pickled bamboo sprout jap htu)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Mahkri sum jap htu, mahkri sum jap htu htu yang mahkri sum hpe hkut hkut ju la na. Majap katsing hpe mung hkut hkut ju la nna e shakau hpraw hte majap ju da ai hpe shawng bang nna jum bang di na htu na. Myit jang naw hpu jahkraw hpe ma manam pyaw hkra ju la nna bang na. Dai hpang hpak ki hpak ki bang na, jum bang na. Hpang e she ju da ai mahkri sum hpe pinhtau kaw atsawm sha azat nna bang na htu na. Shaloi grai mu ai mahkri sum jap htu lu sha mai ai re.

Extended Data

ID: KK2-0161
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0161

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0161

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawhpu shingkra gayau (Salad of fermented rice and beans)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-10

End Date

2020-01-10

Description

Transcription (La Ring) Nawhpu shingkra gayau sha yang e nawhpu tai mu sai nawhpu kaw shanam hpe abrep shing nrai htu bang na shakau hpraw hpe mung htu bang na, majap katsing hpe mung ahpa hpa sha di na mawt bang na, hpak ki jum ndai hte hpe e jahkum bang nna gayau sha yang mu dik ai nawhpu shingkra hpe e lu sha ai. Raitim nkau mi gaw mahkri sum ni mung bang sha ma ai. Mahkri sum bang yang gaw e ya jang ya aloi sha mat na rai yang gaw mai ai raitim sing manam ai majaw nkau mi gaw nbang sha ma ai, ra ai ni gaw bang sha ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0162
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0162

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0162

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nam sani ta hka nawng (The Nam sani ta lake)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Ndai Nawng Hkying makau kaw nga ai bum ni kaw na grau tsaw ai bum rai sai ndai gaw Lai Ngu bum ngu ma shamying ai Zin Leng bum ngu ma shamying ai. Anhte ndai makau grupyin kaw na ni ndai bum hpe grai rai na anhte ndai du yu na nshadu na le grai ahtang kaba ai hku na moi na salang ni la hkai ma hka. Ndai bum pungding kaw gaw "Nam Sanita Hka" ngu ai hka nawng nga ai nga. Ndai hka kaw e nga ma nga chyang nga ai. Ndai hka lu yang gaw nsi ai nsi tsi nga dai hku la tsun ma ai moi na salang ni. Rai na mung lapu mung nga ai nga. Lapu dai bum hpe shinggrup nna e bum grai bum masen kaw e shi shinggrup shinggrup wa yang shi nmai hpe manang wa langai ngu mu mada na e shinggrup hkrai shinggrup, shinggrup hkrai shinggrup shi nmai hpe nhtang wa mu ai majaw le i dai hku na shinggrup shinggrup rai dai hku na lapu kaba ma nga ai nga tsun ma ai. Rai jang gaw anhte ma daw de gaw dai hku na grai ndai hpe grai ahtang kaba ai i ndai Lai Ngu Bum Sa Neng Bum hpe. Dai hku na anhte ma daw ten hta e salang ni tsun dan ai hpe na ai. Bai anhte kaba wa ai daw de gaw ndai hpe tatut nan wa mu mayu ai majaw shakut na lung ai. Shakut na lung ai shaloi gaw wa mu mada ai gaw hka nawng gaw nmu sai hka nawng nnga nmu ai. Wa mu ai gaw ndai English ni nga ai i bum pungding kaw English ni nga ai shara wa mu ai. Dai kaw na grau tsaw ai lunghkrung ntsa kaw e ndai pe masum shinggrup daram re shanhte prip tang ai shara i ndai moi gaw prip tang ai she nga ma ai achet jaw hkat ai le i dai prip la prip la re dai baw tang ai shara wa mu ai. Ndai anhte kaji ten hta shadu ai tatut hta wa yu yang gaw nbung ai dai mabyin ma nga ai ngu.

Extended Data

ID: KK2-0163
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0163

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0163

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying a nhprang rai a lam (Minerals in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying kaw pru ai nhprang rai tsun ga nga yang gaw ndai hpan lahkawng hpe mu mada ai hku re ja pru ai nlung ja pru ai. Ndai ja gaw moi ndai hka shi hkan Gawbya hte Htulawng nga baw i ntsa kaw na dai hku dagawt jaw yang grai lu ma ai. Dai ten gaw mare masha ni gaw "Ya gumhpraw ra ai" nga jang gaw hka shi de sa na lani mi sa htu jaw la jang gaw bat mi shata mi jai sha na i dai hku na lu ai ya ra ya mai lu la ai nhprang rai ja ni. Rai yang hpang daw de gaw htu sha ai ni law wa ndai arang madu ni i lawm wa sai dai kaw. Arang madu ni shang wa jang gaw shanhte jak hte galaw ai i. Jak hte galaw jang gaw anhte mare masha gaw ta hte galaw sha ai ni gaw dai kaw nlu galaw sha lawm mat wa ai. Dai hku na shanhte hpang daw de gaw jak hte htu ai ndai Miwa "Gawng Galang" jak nga hpan i jak kaba shadun na dai hku na htu ai. Rai na ja gaw ya hpan mi gaw ma wa sai hku nga. Ya gaw nlung ja naw ngam ai nlung ja gaw htaw ga kata de krawk sha na i pe tsa lam hku na krawk shang na dai hku htu naw htu sha nga ma ai. Rai jang gaw anhte ndai nhprang rai hte seng na gaw hpang daw de gaw arang madu ni hkrai a lata de hkrai rai mat ai i anhte mare masha gaw jak ma nlu hpa n-gun ma nlu arang nlu ai majaw hpang daw de gaw anhte nhprang rai hpe mare masha gaw nlu shaw sha sai nlu hkam sha sai.

Extended Data

ID: KK2-0164
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0164

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0164

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying makau lwi ai hka hte hka shi ni (Rivers in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Naw Hkying mare lwi ai hka tsun ga nga yang kaba gaw Mali hka rai nga ai i. Ndai Mali hka kaw zup ai hka ni gaw ndai Namhkawng hka, Npu hka, Bungre hka, dai kaw na Saboi hka, Nawnghkying hka, Dinghkrip hka, Hka Nmut hka, Hkyuptsaw hka e kaba gaw dai hte rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0165
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0165

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0165

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying makau na bum labau (Mountains in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare makau grupyin na lam hpe e tsun ga nga yang gaw moi gaw Nawng Hkying mare ndai sinpraw maga de gaw Wukyaw bum ngu nga ai. Ndai kaw e Wukyaw ngu ai mying lu ai htinggaw ni i dai kaw e mare wa de ai da moi. Rai jang gaw dai hpe gaw Wukyaw bum ngu na shamying ai. Dai Wukyaw bum kaw gaw nam kawa i grai tu ai hpun hte gayau gaya tu ai maling re. Dai kaw e moi gaw sharaw ni ma grai nga ai. Ndai Nawng Hkying mare kaw na dumsu wuloi ni i dusat ni hpe e sharaw tsawmra garawt sha sha re. E moi na daw hta gaw dai hku rai nga re she ndai mare hku na ndai sinpraw maga na Wukyaw bum hpe nam kawn "Nmai hkyen ai" ngu mare salang ni gaw tsun da tim mung hpang daw e i ndai bum hpe e yawng hkyen nna hkarang yi mam ting sha rai na dai hku na shakrin kau ai. Shakrin kau ai hpang gaw ya gaw ndai mare na bawsang ni nawku htung ni i anhte nawku htung hpan matsat ram nga ai. Ndai Wukyaw bum hpe she nawku hpung matsat garan la ai hku rai nga. Garan la jang she ya gaw tinang hpung hte hpung myit hkawn ai baw hkai ai i. Anhte KBC ni rai jang gaw dai ning hkyen kau na anhte a lamu ga hpe e "Myay Zali" i ndai hpung hta ju na Myay Zali hpun "Myay Zali hkai ga" ngu na anhte gaw dai hku bawng ban da ai. Dai hte maren kaga hpung ni ma ndai RC ni gaw nawku jawng gap da ma ai nawku jawng grai kaba ai gap da. Shanhte gaw nawku wang i hpung wang dai hku na shatai ma ai. Dai kaw na kaga hpu nau ni Lhaovo hkalup hpung ni AG ni dai kaw na ndai Shin Than Chin e disciple hpa hpa nga grai law ai law hpung dai ni ma tinang tinang lamu ga lu ai. Dai ni ma shanhte masing hte masing shanhte dai hku na galaw wa ai ya gaw hkyen shakrin kau sai hpe e anhte mare masha hpung hku na i garan la na tinang tinang myit hkawn ai baw hkai ai le. Dai hku na ndai sinna maga Wukyaw bum hpe gaw dai hku di ai. Dai kaw na ndai e dingda maga ngu na rai nga le i dai kaw na bum gaw Bum Pa Bum ngu shamying ai. Dai Bum Pa Bum kaw gaw anhte KBC ni akyu hpyi bum ngu na galaw da ai. Dai kaw e maling naw nga ai hpun kaba ni naw nga ai. Dai makau grupyin hkarang yi hkyen kau sai hpe gaw anhte hpun bai hkai da ai. Bai maling hte gaw dai hku hpa nkajam ai sha tawn da ai i. Ndai dingda maga de na bum gaw dai hku rai sa. Dai kaw na anhte ndai hka htawra hkran na bum gaw ashe Lai Ngu Aw Nhkai bum rai nga. Dai gaw anhte a lamu ga man mu mada sha re i anhte Mali hka wo ra hkran re majaw. E anhte makau grupyin na bum ni gaw dai hku rai nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0166
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0166

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0166

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying makau na bum mying ni (Mountain names in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare makau na bum ni gaw Nhkai bum, Sha Koi bum, Hkachyang bum, Singlen bum, Hpaukyang bum, Wukyaw bum, Wugang bum, Bum Pa bum, Du Hku bum, Wuri bum, Galang Ja bum ndai ni hpe mu mada ai. Dai shawng tsun sai.

Extended Data

ID: KK2-0167
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0167

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0167

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na ana zingli (Sickness in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Moi Nawng Hkying mare gaw Mali hka kaw na hka lu ai. Lanam ta e hkali grai machyi ai, hkali machyi na ma ni law malawng si ai. Ma ni nnga ngu na daram i rai nga moi na gaw. Rai jang gaw ndai hkali ana hte rai na bawnu ni mung ndai machye machyang bawnu myit nyan hta hkra ai lam ni hpe ma mu ai. Rai na ana zingli langai gaw ndai "wun yawga" i kan ana ndai kan ana gaw grau sawng ai hku re. Kan ana gaw ndai "Ahtet lan auk shaw" nga baw grai byin ai. Moi gaw tsi rung ma nnga ai, tsi chye tsi ai tsi chye htu ai ma nnga ai. Dai majaw gaw ndai Ahtet lan auk shaw byin ai hte gaw yawng si ai. Nlawt sai dai zawn re li grai nga ai. Dai kaw na de lawu hprut gaw ndai "Asuk yawga" i asuk yawga lu ai ni grai law ai. Dai kaw na kaga ana gaw grai wa byin ai lam nmu ai ndai ana masum hpe e moi grai hkam sha lai wa sai. Hpang daw de gaw anhte ndai NGO hku na mung amyu myu ndai bawngring lam amyu myu hku na anhte hpe e ndai karum ai lam ni law law pru wa ai hta ndai hkali ana "Nget hpya pa pyauk yay" nga na NGO hku na woi galaw ai. Sut htuk jaw ai dai kaw na hkali kanu jep ai hpan arung arai ni mare kaw jaw ai. Dai hte jep hkali ana hpe e makawp maga ai dai hku na ndai Nget hpyar pa pyauk yay nga na woi galaw ma ai. Dai kaw na gaw hkali gaw ya tsep kawp nnga sai. Rai na ndai kan ana i ndai Ahtet lan auk shaw byin ai ana ma moi gaw hka mali hka kaw na lu ai majaw rai sam ai ngu shadu ai hpang daw de gaw hka htung Mali hka nlu sai hka htung kaw na hka sha lu sai. Ndai hka htung ni gaw World Concern hku na Metta hku na ndai NGO hku na i hka htung law law htu ya wa ai karum wa ai re majaw gaw ndai hka htung hka lu ai. Dai kaw na gaw ndai kan ana mung i ya gaw mat ai ngu na daram rai sai kan ana ndai ahtet lan auk shaw ngu ai hpan nau nnga sai. Ya langai ngai naw byin ai raitim mung ya gaw tsi mawan hkum ai re majaw gaw i byin ai hte maren tsi tsi jang gaw ndai tsi ai lam gaw nnga sai ndai kan ana. Dai kaw na Asuk sinwawp ana ma dai hte maren re ya byin ai ni mung ya du hkra naw nga ai raitim mung tsi lajang jang gaw mai ma ai. Amyit pyet i e dai hku mai ma ai dai law malawng gaw ndai AZG kaw dai kaw sa tsi ai ni law malawng gaw ndai sinwawp ana ma ya gaw mat ai ngu na daram rai sai nau nnga sai. Dai kaw na ya machyi makaw naw nga ai ngu gaw ya nnan paw ai dai ning gaw tuk kwi i tuk kwi ana gaw grai byin ai hku rai nga. Raitim mung dai hte si hkra re gaw nlawm ai le i. Rai na ana hte seng na gaw dai hte rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0168
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0168

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0168

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na duhkra ladaw (Weather in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying kaw du hkra ladaw gaw moi na daw hte ya na daw shai mat wa ai. Moi na daw gaw ndai du hkra ladaw masum nga ai kashung ta kahtet ta marang ta i masum nga ai. Dai gaw shi na ladaw hte hkrak hkrak htu na ten hta htu ai kashung na ten hta kashung ai kahtet na ten hta kahtet ai shi na ladaw hkrak hkrak re. Dai ten hta gaw hkai lu hkai sha ma du hkra ladaw man ai majaw i grai hkrak ai. Anhte hkauna galaw ai ni mung nabra bang yang i ga pyi nkaput ra majoi gat na dai kaw du wa ai. Rai jang gaw dai ten gaw du hkra ladaw hkrak na i "Ya gaw marang htu ten du sai" ngu na hkrak tak na nli jahkrat yang hkrak dai hku nan re. Ya hpang daw na du hkra ladaw ni gaw mi na hte grai shai wa ai. Marang htu ten lai hkra majoi marang htu ten mung dai hku htu taw nga i. Re kaw na kahtet ta rai jang mung ladu lai hkra kahtet re dai hku hkrum hkra ai hku nga. Dai majaw anhte hkai lu hkai sha ai anhte yi sun hkauna galaw sha ai ni mung moi na ladaw hku hkan nna i hkai lu hkai sha nli jahkrat ai hta loi mi yak wa ai lam anhte hkrum hkra ai hku re. Ndai nabra mung moi na zawn nmai bang ai i nli nmai jahkrat ai ga kaput ra ai i dai hku na byin wa ai. Rai na she laning hte laning mung nbung ai laning ning gaw marang grai law ai, laning ning gaw marang nau nlaw ai i dai hku na byin ai. Dai majaw ya hpang daw de gaw du hkra ladaw grai shai wa ai. Ndai grai shai ai ngu gaw anhte mu mada ai hte le i. Moi gaw ndai hpung maling ni grai tu hpun maling kata kaw re majaw grai nga pyaw ai ya na daw de rai jang gaw hpun ni yawng kran kau na rai sam ai ngu anhte du hkra ladaw nman wa ai i moi na hte grai shai wa ai lam hpe mu ai ngu. Du hkra ladaw hte seng na dai daram mu mada ai.

Extended Data

ID: KK2-0169
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5c9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0169

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0169

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na moi hte ya na dusat ni (Animals in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare makau grupyin moi gaw nam na dusat gaw magwi nga ai sharaw nga ai woi nga ai wa ndu nga ai chyahkyi nga ai shan nga nga ai uri nga ai ugan nga ai ugam nga ai u hkrudu nga ai dai kaw na u kaji hpan myu hkum hkra nga ai. Rai yang ndai magwi ni gaw moi gaw anhte mare masha a hkai nmai hpe mung jahten ai yi kaw shang sha ai dai zawn re byin ai. Utawng ni ma yi kaw shang sha ai hkingau hkam na mung grai lu sha mai ai. Dai kaw na uri ni mung hkingau hkam na grai lu sha mai ai. Ugan ni mung dai hte maren htunghpau hte gap sha ai hkam nna hkam sha ai. Wa ndu ni mung htunghpau hte gap sha ai dai hku na moi gaw ndai nga ni ma grai nga ai. Nga ni ma nga hkwi sha ma grai mai ai nga hkum hkra amyu hkum hkra nga ai. Dai ten hta anhte tinang rem ai dusat hpe e sat sha si mai shatai ai ngu gaw nau nra ai hku rai nga nam na dusat ni i grai nga ai re majaw gaw nam na dusat ni hpe e hkwi sha ai dai hku na nga lai wa ai hku re. Hpang daw de gaw gau ngwi gau ngwi mat wa ai. Magwi shawng mat ai, magwi mat dai hpang sharaw mat dai hpang ndai utawng ni mat ai ugam mat ai uri mat sai. Ya ngam ai gaw ugan loili naw nga ai, wa ndu chyawm gaw grai nga ai ndai ni rai sai yi kaw mam grai sha ai. Ya du hkra grai naw nga ai e rai na ya hpang daw de gaw anhte nam na dusat lu sha ai nam na dusat lu sha ai lam nau nnga wa sai le i.

Extended Data

ID: KK2-0170
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ca

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0170

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0170

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na nang hpan malu masha a lam (Opium in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Ndai nang hpan kani hte seng na anhte Wunpawng mungdaw "Kachin Pyi Nay" ngu ga le i ndai hta kanoi ngu na daram anhte myu sha ni kani tsinyam kaw hkam sha nga ai hku re. Dai hte maren gaw anhte Nawng Hkying kaw ma shawng shang wa ai lam mu mada ai gaw ndai nhprang rai htu shaw ai ja maw ni nga wa ai. Ja maw ni nga wa ai kaw e ja htu ai ja maw ni kaw e shawng lu lang ai lam hpe mu mada ai. Hpa majaw nga yang shanhte gaw ndai hka shang na mung htu ai i dai kaw na katsi shanhte hka hte kajam ai re majaw ndai kani lu da jang gaw grai lu galaw ai da. E dai kaw na lu hpang wa ai hpe mu mada lu ai. Ndai ja maw ni hkan i ndai kani ni lang ai lam ni grai law wa ai. Rai jang gaw ndai makau grupyin ndai kani lang ai ni grai law wa jang she mare kata kaw na ramma ni mung i ndai kani nang hpan hpe e lu sha ai lam grai chye wa ai. Ndai hku na ramma ni mung kani nang hpan hpe lu sha hpang e gaw marawp ai i hpang e gaw htu ai bai galaw wa sa. Htu ai bai galaw wa jang gaw shi na nauk set toi ana ni gaw mu mada ai le i ndai HIV ni dai yawga ana ni grai byin wa ai lam hpe mu mada ai. Ndai hpe mare hku na pat jasan ai lam amyu myu hku na galaw ai galaw ai raitim mung nmat hkraw ai. Ndai kani gaw gara kaw na du ai i ngu yang anhte maram yu ai hku nga yang gaw ndai... jahkring pat da u.

Extended Data

ID: KK2-0171
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5cb

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0171

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0171

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na rem ai dusat (Livestocks in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Ya Nawng Hkying kaw rem ai gaw grau mahta na shawng de rem ai gaw wuloi re. Ndai wuloi hte hkauna htu sha ai dai kaw na dumsu, dumsu gaw leng garawt ai hkauna shawt ai kaw ma lang ai. Dai kaw na wa rem ai tanaing (tinang dang ai daram) le i grai hpaga hku na nre dai hku na nta shagu rem ai. Dai kaw na u rem ai hkum hkra rem ai lanyau rem ai gwi rem ai. Dai hku na rem ai ya hpang daw de gaw nkau mi gaw prangtai ni chye rem wa ai dai kaw na bai nam ni ma chye rem wa sai ya. Dai kaw na nga i nga kan (nga nawng) le "Nga mwe myu yay" galaw ai ni ma lawm sai. Dai kaw na "Kyet mwi myu yay" (u rem ai) galaw ai ni ma lawm sai. E rem ai daw gaw dai hte naw re.

Extended Data

ID: KK2-0172
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5cc

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0172

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0172

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying sut masa lam (Economics in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Sut masa lam gaw ya moi gaw ndai shingra hta hkan na i ya tam ya lu sha mai ai. Maling de shang jang mung ja ni mung dai hku na aloi aloi mai htu la ai. Bai na ri gawng dut na mung lu mai ai, lahpaw htat dut na mung lu mai ai, mai lung kran nna masha shaga na hpun ret dut tim mung mai ai. E moi gaw dai hku na anhte mare masha tanaing (tinang dang ai daram) i tam lu tam sha na grai nga ai. Ya ndai arang madu ni a laba ka-up shang wa jang gaw anhte mare masha gaw grai yak wa ai. Ndai ya tam ya sha grai law wa ai "Ne Sar" hku na chyang sha ai kan bau ai ni grai law wa ai. Rai jang gaw anhte mare masha yak ai lam hpe mu na i ndai "Ngwe su ngwe chee" ai mung shang wa ai. Ngwe su ngwi chee ni galaw ai NGO ni hku na karum na i dai zawn re gumhpraw mahkawng gumhpraw hkoi dai zawn rai ya na byin nga masa gaw. Rai jang gaw anhte yak ai ni hkrai rai jang she hkoi gaw grai hkoi ai le i, grai hkoi jang she bai wa na de yak. Bai wa na de wa yak wa chyat mat rai jang gaw tinang lu ai lamu ga ni mung dut sha kau ra ai. Dai hku na byin taw nga ai ya na sut masa gaw. Rai jang gaw tinang lamu ga lu ai ni mung lamu ga ni ma wa ai, hkauna lu ai ni hkauna yak ai hta hkan na hkauna dut sha kau ai ni nga ai. Dai zawn anhte sut masa hta gaw ya gaw grau grau yak wa ai lam hpe mu ai anhte Nawng Hkying kaw gaw.

Extended Data

ID: KK2-0173
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5cd

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0173

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0173

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying a amyu bawsang (Peoples in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare kaw shawng de hpang ai gaw htinggaw sanit re. Ndai ni gaw yawng law malawng gaw Lhaovo ni re. Dai hpang lani hte lani ndai mare law htam wa ai law wa ai shaloi gaw ndai bum ga de na yu ai ni malawng ai. Ndai Sumprabum maga de na yu ai ni gaw Jinghpaw law ai, Chihpwi maga de na yu ai ni gaw Lhaovo law ai rai jang gaw baw sang gaw shawng na daw hta gaw Jinghpaw hte Maru san san dai hku nga ai. Rai na hpang e lapran daw hta gaw ndai Lashi ni ma lawm wa sai. Dai kaw na Miwa ndai Jangkai Xi a "Let Kyan" (Ngam ai) i Miwa htinggaw langai ma lawm wa ai. E lapran daw hta gaw bawsang amyu masum nga wa sai. Dai kaw na hpang daw gaw hkum hkra nga wa sai ndai Jinghpaw Lhaovo Lashi Zaiwa dai kaw e Rawang hpu nau ni Lamyen lawm ai Sam lawm ai, Gala htinggaw mi i dai hku na ya daw hta gaw amyu bawsang gaw kanoi matsat ram nga wa sai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0174
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ce

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0174

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0174

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying mying byin pru wa ai lam (Origin of the name Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying ngu byin pru wa ai lam gaw moi ndai Nawng Hkying mare kaw nawng kaba langai nga ai. Ndai gaw nawng hkyeng hkyeng re re dai dai majaw Nawng Hkyeng ngu ai kaw na hpang e daw de gaw Nawng Hkying ngu byin wa ai re da. Dai majaw Nawng Hkying mare ngu mying lu wa ai re da.

Extended Data

ID: KK2-0175
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5cf

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0175

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0175

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na amyu bawsang (People in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Um Nawng Hkying kaw na masha gaw moi hkarang yi hkyen sha ai ya gaw lamu ga nnga majaw hkauna galaw sha ai nkau mi. Rai kaga hpu nau ni gaw gat dut sha ai rai na nkau mi gaw "Nay Sar" kaga shara de ja sa htu chyang sha ai.

Extended Data

ID: KK2-0176
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0176

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0176

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na galaw lu galaw sha lam (Life in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying kaw nga yang lanam ta e gaw htawng rawng ai zawn byin ai. Mali hka kaba jang Waimaw de nmai sa ai. Gara de mung pru nmai ai lam yawng di mat ai. Hka shi kaw Mali hka du jang masha nmai lai ai. Laban hku dai nhtoi shi ya shi manga ya dai hku na mare kaw hkrai rawng nga ra ai lam di mat ai. Dai hku naw jam jau ai hku rai nga ya mung dai hku naw byin ai. Ya wo ra mahkrai mawdaw lam ni yawng yinam ta hka kaba jang June July nga jang lai nmai ai.

Extended Data

ID: KK2-0177
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0177

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0177

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying du hkra ladaw (Weather in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Extended Data

ID: KK2-0178
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0178

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0178

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying kaw moi ma si ai (Funeral in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Moi Nawng Hkying kaw nat jaw prat hta e ma nngai ai ma grai si ai dai ma nbat dawng hkawn jung ai da. Ma nau si jang she wo ra nta ma si jang dai nbat ma ba ai dai la nna dawng hkawn galaw na dawng hkawn jun ai. "Kalay ta arr tey lo ba byaw da le dabat lar" (Myen hku gasan galaw dat ai ga) kalay-chi-te e nbat hpe dawng hkawn jun ma nau si ai majaw dai hku byin ai.

Extended Data

ID: KK2-0179
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0179

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0179

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying na rem dusat (Livestocks in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Rem lu rem sha gaw ndai bungli hku gaw kadai ngalaw ai. Majoi tinang nta kaw ashe nsen jahkum ai i Wa, U, Lanyau, Gwi, Dumsu, Wuloi dai hku nsen jahkum ai rai nga ai. Kan bau bungli hku rem lu rem sha ai gaw kadai nnga ai. Kan bau bungli hku gaw dai yi hkauna galaw sha ai sha rai nga ai. Du hkra ladaw gaw amyu mali aw she masum nga ai i Yinam ta, Ginhtawng ta, Nlum ta Kahtet ta Katsi marang htat ta dai hku.

Extended Data

ID: KK2-0180
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0180

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0180

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Dinghku ngu ai gaw kumshu sha ai zawn (Why families should be like sugar cane) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-12

End Date

2020-01-12

Description

Transcription (Lu Hkawng) Ndai dinghku de yang gaw madu jan madu wa myit n kap hkat ai le, bai nna n-nan jang gaw grai tsawra nna she nga hpang de bai hka wa, ndai hpungtau wa langai mi a mungga an hpe e n-gun jaw ai mungga, ndai dinghku de ai hpa baw hte bung ra ai hka nga yang ndai Kum-shu yan, ya oh ra kaw taw ai Kum-shu yan galu dai wa she, n-dung kaw na sha ai hte n-hpan kaw na sha ai dinghku hte e ga shadawn nna tsun ai re, dinghku n-nan de yang gaw shi na myit mung nchye ai tinang na myit mung nchye ai re ai majaw loi ma amyu myu a-htik a-htawk nga ai le, rai tim mung ndai Kum-shu gaw n-pawt de gaw grai dwi ai n-dung de gaw nau ndwi ai. N-pawt kaw na sha.. sha.. sha.. re htaw n-dung de n mu ai da. Ndwi ai sit sit nga ai da. Dinghku ngu mi n-nan jang gaw grai tsawra na she yat de wa magang.. de wa magang..ga law nna bra wa ai da. Dai majaw ndai dinghku ngu ai gaw n-dung kaw na sha ra ai da. Kum-shu n-dung kaw na sha ai hte bung ra ai da, Kum-shu gaw n-dung de ndwi ai n-dung kaw na sha sha sha n-nan jang gaw dinghku loi nru n ra nru nra hpang ye gaw (tan-yaw-sin) nga ai, rai n-hpan maga sha sha re le grai dwi ai de e n-hpawt de e sha jahtum ai dai hte bung ra ai da. Dinghku ngu ai gaw re ai majaw gaw ndai n-dung kaw na sha ai dinghku gaw ngang-grin ai da. N-pawt kaw na sha ai dinghku gaw hpang e hka wa chye ai da, dai ni na dinghku jan dinghku wa grai hka ai law ai le.

Extended Data

ID: KK2-0181
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0181

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0181

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagrim ga amyu bawsang (People in Shagrim) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-12

End Date

2020-01-12

Description

Transcription (Lu Hkawng) Shagrim ga kaw gaw laga amyu hpan n nga ai, anhte Dureng amyu hta na Du dinghpan amyu ni sha nga ai. Anhte Du Dinghpan kahpu kanau ni nga ai. Moi dai kaw gaw anhte Du Dinghpan amyu ni nga ai ahkying aten hta e nat jaw prat sha re, hpang daw de gaw sasana shang nna anhte dai kaw e Hkalup ma hpang ai shara re, rai nna hpung shang ai hpang shawng nnan anhte Hkahku mung ngu na jahtum ngu ai jinghpaw nga shara de e, sasana shang ai shara ma re ai.Bai nna Hkalup hpang ai shara ma re.Re ai majaw moi na masat dingsat ya hpang daw de e masat shadaw ma sha jun da ai. Rai nna she Duhkra ladaw hte seng nna gaw Katsi, Kahtet, Nshung ta, Ning rum ta, Lanam ta, hpan masum nga ai. Nshung ta kaw re yang gaw grai gashung ai. Rai nna Ning rum ta hta gaw grai nga pyaw ai,shara re Ning rum ta aten hta gaw yawng mung yi hkyen dai kaw na masha ni gaw hkai lu hkai sha yi hkyen hpang ai ahkying aten mung re, Rai nna Yinam ta hta gaw lamu marag nau sawng nna, Hka htung kaba wa yi wa yi sa nlu ai aten mung nga ai, hka kaba ai majaw rai tim mung hka hkyet aten re gaw hpun mahkrai htan nna dai hka shi ni kaw e hpun mahkrai htan nna laiwa laisa yi sa yi wa galaw ai re, yi galaw sha ai aten hta e (1951) ning hta e Yu Li kaba re langai mi du ai. Dai aten ye hku daw e U Loi dup sha nna Yi nam shalai ai,aten mung nga lai wa sai,Re nna laga aten gaw mam ma lu lu.. lu sha ai, dai aten hku hku aten e dai (1951) ning hta e Yu Li hku kaba byin ai majaw kawa si sha ai.Kawa si sha ai, U lai rai ba ngu ai dai dup sha ai. Mawin ma-jawn ni dup sha nna Yinam hpe e shatawng, Ginhtawng shatawng ai, Mangai hpe mung shatawng ai ahkying aten nga lai wa sai.

Extended Data

ID: KK2-0182
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0182

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0182

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagrim ga a dusat yamnga (Animals in Shagrim) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-12

End Date

2020-01-12

Description

Transcription (Lu Hkawng) Shagrim ga kaw dusat dumyen hpan lahkawng nga nta rem, masha rem ai Dusat dumyeng, no 1 U Loi, no 2 Wa, U dai hteng rem ai. Rai na nam de nga ai dusat dumyen gaw Chyahkyi, Shat nga, N-grau, La gran, Woi, Ngrau, Shara nga ai, bai nna Hpaw Lam nga ai, Sharaw nga ai, Sharaw grai sawng ai shara re, Sharaw grai ju ai shara nga ai. Sharaw nga ai, bai nna Magwi gaw n nga ai. Rai nna, um.. U.. U gaw hkum sum hpa nga ai. Ntsa de nga ai U.. ga de nga ai U-ri, U-gan, rai nna U-ri, U-gan, Du, Dumsi nga ai. Du, Dumsi re nna she, ntsa kaw na nga ai gaw U-gum, U-ra, U-du, Chya-ngau, Kataw, U kataw Naw, hkum sum hpa nga ai. Dai ni gaw namsi lagat hpun lagat si sha ai, gat gu si sha ai, hkum sum hpa namsi namsaw sha ai U grai nga ai hkum sum hpa nga ai. Rai nna ga de nga ai gaw U-ri, U-gan, '' Mi tsun sai le i'' U-ri, U-gan rai nna U-kam nga ai. U Poi Naw ni nga ai. Ga de nga ai U grai law ai, dai ni hpe e U hkam hkam sha ai, ntsa de e namsi sha hpe gaw shanoi ngu dai hte U jun sha ai. U ni grai lu ai. Jahpawt ning htoi grai nhtoi yang hpun lung nna U jun sha, U Tu Chya-ngau, U-ra, U-gum, dai ni grai lu sha ai. rai nna U hkam hkam sha yang mung Hkam hpai nga ai, Hkam Kaw nga ai, Hkam bye nga ai, dai ni kaw U-ri, U-gan, Uhkru Du, U Poi Naw, U amyu myu ga de nga ai ni grai hkwi sha ai, U hkam hkam sha ai. Dai ni nga ai. Dai nna Sha-it, jum nna Sha-it nga dai kaw e Sharaw mung ju ai, Chyahkyi, Shat nga ju ai, dai ni hpe e (muk-soe) ni hkam nna gap sha ai. Shan lu jang e moi gaw dut ai prat n re ai majaw gam lu gam sha ai. Chyahkyi, Shat nga, Du, Dumsi ni mung mare kahtawng hta e gamlu gam sha nga ai lai wa sai aten re.

Extended Data

ID: KK2-0183
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0183

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0183

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagrim ga a hpaji lam (Education in Shagrim) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-12

End Date

2020-01-12

Description

Transcription (by Lu Hkawng) Shagrim ga a hpaji lam gaw 1951 ning hta e, hpung kaji jawng hpaw ai. Dai kaw e jawng ma gaw sanit matsat ram sha re, dai hpung kaji jawng hpe e, sharin ai gaw sara mung rai, rai nna hpung hpe woi ai sara mung rai, hpaji madang gaw tsang langai lahkawng sha re salang ngawt, N-gawt.. N-gawt.... N-gawt tu N-gawt Tu... N-gawt Tu ''N-gawt Tu kun n matsing sai'' '' Ji nang matsing ai i'' N-gawt Tu tsang langai lahkawng sha chye ai dai hpe e hpung kaji jawng hpaw nna sara galaw sharin ai. Dai majaw dai laika chye ai masha n-nga ai majaw hpung kaji sha hpaw nna, Ma Chan Baw de e sa wa na matu grai tsan ai majaw dai shagrim ga kaw e byin mai ai hku na ma ni hpe laika sharin ai. Jinghpaw laika sha sharin ai. Rai na hpang daw de gaw Sara (Asuya) hku na (hkan) tawn da ai Sara Hka Mung Naw dai tsang mali du hkra hpaw ai. Shawng daw Manga shi langai ning , Lahkawng ning, Masum ning du hkra gaw dai hku na hpung kaji jawng sha hpaw ai. Dai kaw na hpang daw de gaw (Asuya) hku na tsan mali jawng hpaw ai, Sara Hka Mung Naw hku na jawng up galaw nna jawng hpaw ai. Dai hpang daw de gaw (Asuya) ni dai hku na jawng hpaw hpaw re ai hpang gaw 1963 ning kaw na gaw shang lawt ni du nna jawng mung pat kau mare kahtawng ni mung yawng byek mat rai ya gaw Shagrim ga mare gaw maling mala she tai sai.

Extended Data

ID: KK2-0184
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0184

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0184

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Dahkap hkap ginsup ai lam (How to play Dahkap)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Dahkap hkap ai gaw lam masum re re lo. Htaw shawng kaw na ni marai masum lapran kaw na ni marai masum le hpang de na ni marai masum marai jahku rai na hkap. Dai kaw she shang na ni gaw shang na ni mung shang na ni gaw marai kru raitim mai ai. Marai lahkawng sha raitim mai ai. Dai kaw tinang dai hkap nga ai dahkap hkap ai ni hkap taw nga ai dai lapran hku na gat lai mat wa ai le. Lapran hku gat lai mat wa nang nnan hkap ai kaw e. Nnan hkap ai kaw e lai lu sa i nga jang dai nnan hkap ai kaw shang wa yang e lata hte hkap gayet ai le. Dai hkra mat jang gaw ngai nlu shang mat sai n-awng mat sai, dai kaw lai lu na she le lapran na kaw bai shang. Dai kaw bai nhkra hkra bai lai mat wa le hpang jahtum kaw hkap ai dai wa kaw bai nhkra hkra manang ni a lata nhkra hkra gat lai mat wa. E dai gaw awng ai rai sa. Dai hkra kau sa nga jang gaw bai sum mat sa dai hku ginsup ga ai.

Extended Data

ID: KK2-0185
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5d9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0185

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0185

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gawngri ri ai lam (Thread rolling)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Ya ri pasi hte seng ai rai jang gaw ndai pasi mung mi sha mung tsun ai yi hkan hkai ai nga yi kaw hkai lawm rai jang she pasi dai shi si si nai mam mu rai wa yang e asi kung wa sai le. Dai kaw nna gaw pasi pu pu sai. Pu pu dai kawn si kung sa i nga jang e kaprang ga wo pasi apraw hpraw nga rai na kaprang ga ashe jang dai shaloi shaw la nna she pasi hpan shaw la nna e mahkawng da. Mahkawng tawn nna she jan kaw lam jan kaw lam masum mali ya lam rai jang she yawng wawm sai i nga jang e ndai ning nyet ngu ai nga ai le moi gaw ning nyet ngu ai kaw e nkau mi gaw ning nyet kaw rin, dai kaw rin na e dai e she bai tepsi ndan ngu ai ning nyet rin ngu sa i nga jang e pasi ndan ngu ai lahpaw zawn zawn san ai galaw tawn ai raitim wo ra shing gyin bang ai baw jinghkri gaw nhkri ai le. Nhkri na dai kaman ri hte hkri tawn lahpaw galaw tawn ai dai hte she pasi dai e bai ning nyet kaw rin tawn ai dai hpe gap nna gap shawawm nna she dai wawm sa i nga jang e ri ri ai. Gawngri ri chyoi ai ni gawngri kaw ri ai bai kabang kaw ri chyoi ai ni kabang ri ri ai. Dai kabang kaw ri ai gaw dai shana mung nyup nga ding sa gaw wan mang kaw wan kra le dai hku nna ri wo ra pasi tau ku ngu ai ndum moi gaw ndum mung nga ai bai nna ndai ka wa ai ya pasi tau ku ngu ai wa ai mung nga ai ri hte wa ai dai kaw gap nna bang tawn ai. Dai kaw na shaw la nna ri ri ri ri rai shana mung dung chyai nna kabang hte ri, wo yi wa yi sa mung ri dai hku ri mahkawn rai law sa i nga jang gaw ya gaw nba da law sai labu da law sai law na daram rai sai nga jang bai jit na ngu ai nga ai. Jit na kaw jit na nna she dai e she bai ndai tinang tsit ai hku chya na nga jang mung tsit ai tsi hte chya, chyang ai she di na nga jang mung chyang ai hte chya. Chyang ai gaw ndai mahtat ni hpa ni lang ai. Nkau mi gaw moi tsit yu nga moi gaw tsit yu ngu ai nga ai. Dai tsi dai ni hte chya shachyang nna tinang ra ai nsam chya nna e dan di nna labu da bu ai ni da bu, palawng da hpun ai ni da hpun rai na dai pasi e gaw dai hku ri ri na mahkawng la nna dan rai lang ai rai nga. E lata hte chywi hpun ai da nna lata hte chywi hpun.

Extended Data

ID: KK2-0186
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5da

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0186

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0186

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ga malai ni (Proverbs)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Moi na ni tsun ai moi na ni a ga malai le ashe "Masha gau ai gaw ga nga ma ai, gwi gau ai gaw shingna" da. Dai gaw lachyum gaw i masha tinang ga shadawn i tinang a kashu kahkri kadai jinghku jingyu mi raitim mung nga lawm nga nang rai jang gaw tinang gaw ga wo ra ni na machyi na zawn nga ai na yawn na zawn nga ai ga tsun dat jang e wo ra ni gaw yawn mat wa, na matsing mat wa re dai hpe e tsun mayu ai re ai da. "Masha gau ai gaw ga gwi gau ai gaw shing na" nga na ga shadawn moi na ni a ga malai tsun ai le. Masha gau ai gaw ga gwi gau ai gaw shingna, anum kaja tam yang e sawng rawng du bawng katut, ayi kaja tam yang nhpawt shing nawm du, rai jang e ya langai mi hpa wa rai wa sani (mani let). Aw "Manang jaw gaw nja an ji hkrai sha gaw nma, tsawm tsawm htum pa lawng anum kaja ngu yang adu bawng, e ndai ni gaw masha ni a ga shadawn le tinang ashe ga shadawn tsun ai ga rai nga. Tinang e grai tsawm grai htuk dum sai ngu yang e ra ai mi ra wa rai jang e ga shadawn tsun ai ga rai nga malu ai e dai lachyum rai nga malu ai. E dai mung dai gaw ndai masha jaw lu jaw sha ai moi hkan ji hkrai nga ai hkan ji dwi da dai kashu wa gaw "Manang ni hpe jaw ga" ngu ai da. Kaji dwi wa gaw nja njaw ja rai jang e she dai malu masha she nrai nga malu dawng gaw. Ya gaw hkan ji mung nsha ma rai jang yawng nsha mai mat, nkaja mat re kaw dai kashu gaw "An ji sha gaw nma manang jaw gaw nja" ngu mi re da law. E "Masha gau ai gaw ga" nga dai gaw ndai tinang a jinghku jingyu ni hpe le i tinang gaw jinghku re ai ngu na tsun shaga ai e dai shanhte a na hta gaw na matsing mat wa, nna ra mat wa rai jang gaw shanhte gaw yawn mat wa hkyen mat wa rai na jinghku jingyu mi raitim dai hku na shada yawn hkyen mat wa ai dai hpe e tsun ai ga da ndai "Masha gau ai gaw ga" nga "Gwi gau ai gaw shingna" nga. Masha hpe gaw shingna hte gaw nmai gau ai le dai ga hte gau ai da. Ga nna ra na hku tsun kau jang gaw dai ni gaw na matsing mat sai le, na yawn mat sai le. Dan rai jang gaw matsing mat wa yawn mat wa rai jang gaw dai hpe tsun ai rai nga malu ai. Langai mi gaw dai "Tsawm tsawm htum pa lawng" nga i dai gaw shatsawm magang tinang lama ma galaw ai rai i shatsawm magang galaw magang njaw magang rai jang e la nmai mat jum nmai mat lang nmai mat grau ntsawm mat rai ai hpe ngu ai re da. Dai hpe "Tsawm tsawm htum pa lawng" ngu ai re.

Extended Data

ID: KK2-0187
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5db

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0187

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0187

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hkai lu hkai sha ai lam (Agriculture)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Ya dai mam hkai sha ai ni gaw ndai hkauna galaw sha ai gaw hkauna mam hkai ai gaw shata man manga kaw na hkauna shang mat wa, shata kru shata sanit kaw hkai sha mat wa ai. Shata sanit hta mam hkai mat wa, shata matsat nga ai nhtoi shi manga ya nga kaw na gaw lang nga ai daga pyi kabai kau ra ai da. Dai kaw nna gaw mam hkai ai daw de gaw ngut sai le. Dai kaw na gaw bai wo shata man jahku kawn gaw mam kabawng mat wa sai le. Nloi ni gaw shata man jahku kaw na kabawng mat wa sai mam nhti ni gaw shata man shi kaw na kabawng pru e shi langai kawn gaw dan sha mat wa mam dat mat wa ai. E shata man shi lahkawng hta gaw January hta gaw mam dan ngut sai. Ngut nna mam bum tawn dai kaw nna mam ni kabye e January February hkan e gaw mam yit mam garawt mam zing dai hkauna gaw dai kaw ngut sa. Rai yang hkai yang gaw gara baw mam ni hkai ai rai? Mam hkai ai gaw mam amyu hkum hkra hkai ai. Ndai nbaw mam nga ai ni nhpraw mam ni e moi anhte wo Nhkrut Pa kaw hkai ai gaw maw tek mam nga ai ni mung nun mam nga ai ni pahkyi nga ai ni kala gyi nga ai ni nbaw maga de gaw pyenda nbaw nga ai ni langa nbaw nga ai ni hkai sha ga ai. Mam mying gaw grai nga ai ya mung mam amying gaw amyu myu nga grai law ai grai law ai. Mam mying hte rau masha mying gaw htumm ai ngu nnga ai da. Mam hkai ai shaloi mam hkan e kaga hpa naw hkai ai rai mam langai sha hkai ai i? Mam langai sha hkai ai kaga hpa nhkai ai hkauna kaw gaw. E mam hkai ngu ai hpang mung e dai hkauna kaw gaw kaga hpa nhkai sai. Ya dai hkai ngut ai kaw na gaw ndai yi de chyawm me gaw hkum hkra hkai sha ai. Yi bai galaw ai ni gaw yawng majap shaba yawng dai kaw gaw hkum hkra hkai lu hkai sha ai rai nga, chying hkrang kawn hkawt yawng naw kyu yang yi nga ai ni yawng yawng hkum hkra hkai sha ai dai yi kaw gaw majap shaba yawng hkum hkra hkai sha ai. Yi kaw hkai ai shaloi gaw hpan hpan hpabaw ni gara hku hkai ai kun? Ya yi na lam i, yi na rai jang gaw yi gaw hka yi hkyen wa ai kaw na tsun ga i um. Ndai January shata shata man lahkawng hta gaw yi hkyen sai le. Yi hkyen rai yang gaw shata lahkawng yi hkyen ai. Shata lahkawng yi hkyen rai she wo shata masum nga na shi ya jan de gaw yi bai nat sai. Yi nat sai dai yi nat ai kaw na gaw dai kawn gaw yi kaw hkai nmai ni hkai mat wa sai lo. Yi kaw shawng hkai ai gaw ndai shanam shagrang majap shaba hte majap hpe gaw naw bra tawn ai, shanam hte shagrang gaw ga kaw nan hkai ai. Dai kawn gaw dai shawng sa hkai na she e shingtawn pan ni yawng dai shani e yi htingra dawng dawng ai ngu ai galaw ai le. Dai kaw gaw dai shingtawn pan shaba majap shaba dai ni hpe gaw bra jang e ndai shanam hte shagrang nai ndai ni hpe gaw ga kaw hkai ai. Hkai dai shawng hkai nna she dai hpang e gaw yawng hkum hkra bai nai tung nai hpaw shanam yawng ndai nhkrun nai ni ga nai ni yawng hkum hkra bai hkai mat wa sai. Hkai mat wa rai na nhtoi shi ya jan hkun ya gaw dan rai yi kaw rai hkai ai le. Rai hkai ngut sa i hkum sa i nga jang she bai hkran sawm mat wa sai. Hkran sawm ai ngu ai hkran bai sawm, hkran sawm ngut ai kaw na gaw bai mam bai ting mat wa sai. Mam bai ting dai mam ting ai mam kaw gaw yawng dai kaw e mam nli kaw e hkum hkra yawng majap tum bang ai shaba tum bang ai shagyi hkauya tum bang ai chying hkrang tum bang ai wo ra mang gawng gang htawn gang htek nga ai ni yawng hkum hkra mam nli kaw dai yawng hkum hkra bang nna she mam ting mat wa sai. Mam ting mat wa yawng yawng dai mam kaw yawng jahkum bang nna ting. Rai jang she dai rai tum ni gaw ndai kahkum ngyin ni yawng hkum hkra hkra bang nna ting ai. Rai tum ni gaw shanhte ra ai lamu ga kaja ai hkan tu rai jang ya yi magang wa ai ngu ai tsing magang wa ai shaloi bai yu nna bai hpran mat wa. Dai kaw na ndai kahkum nkau mi hpe gaw le shanawm de nkau mi hkai ai. Man gawng ndai shagyi nga ai ni hpe shingnawm de grup hkra mung hkai ai. Nai mung nai shanawm hku mung grup hkra hkai yi dam yang dam ai hku hkai yawng hkum hkra kum shu kawn hkawt yawng hkum hkra yawng nampan ni ndai yi nampan ni yawng hkum hkra yi kaw hkum hkra hkai. Dai kaw na she e yat gaw mam kaba yi magang ai ngu mung e ga saw nna magang ai le. Tinang hkrai nlu galaw ai re majaw gaw tinang hkrai mung shani shanang galaw ai le yi magang ai ngu gaw shata lahkawng shata masum ngu na rai nga. Hkring la nna magang ga saw nna magang rai jang gaw ndai shata man jahku kaw nna gaw mam kabawng wa sai. Mam kabawng wa dai mam nbawng ngu tsan ai kawn she ngut sai tsing magang ai ngu gaw dai kaw na ngut sai. Dai kawn gaw u gawn mat wa sai wo shata man shi kaw na gaw u gawn sai. Dai kawn gaw dai yi kaw gaw u gawn ai ngu mung e yi law yi dam ai re nga yang gaw wahpawk nga ai ni htem lem hpu hpre nga ai ni yawng shanawm grup hkra dai dun nna she yi wa kaw gaw machya chya ai ngu ai le. Machya grai galu ai machya chya dai machya kaw mung e wo nam de na lasi matsun yen la nna dai ni mawn wo wahpu sumri wo shanawm grup hkra wa hpu dun na she dai sumri gaw nang machya kaw e dun. Machya kaw dun nna she le de u shang wa sai nga jang nang machya kaw nna dai wa hpu dum htem lem dum rai na u gawn. U gawn ngut rai jang gaw dai u gawn ai kaw na gaw mam ni myin wa sai. Mam myin wa re kawn gaw mam mu mat wa sai. Mam mu ai gaw yi law jang gaw shata lahkawng tup mam mu ai. Shata lahkawng tup mu yang she e laning mi tup sha ai le sha kru ai shata lahkawng ram mu jang gaw. Dai mam mu ai shaloi mung mam tinang hkrai mung mu ai shani shanang shingnoi ndai nshang kaw hpye nna le nshang kaw hpye nna mam mu. Dai nshang kaw hpye ai shingnoi gaw nte te law ai kaji ai nshang kaw hpye. Dai hpring sa i nga jang wo ra shingnoii noiraw ngu ai ma nga ai. Noiraw ngu ai gaw kaba law ai dai kaw she dai nshang kaw hpye ai shingnoi dai hpring sa i nga jang dai noiraw kaba kaw wa raw bang wa raw bang di mu. Noiraw kaba hpring sa i nga jang marai langai ngai wa sa yi wa de wa sa rai na mu. E tinang hkrai mu ndang wa sa i nga jang gaw yawng dai yi htinggaw kade rai yang htinggaw, htinggaw manga rai yang dai hte shada langai mi yi kaw ga saw nna langai mi yi kaw jawm mu. Lani mi langai mi yi kaw jawm mu rai yang gaw dai shata lahkawng gaw dai hku mam mu sai. Mam mu rai yang gaw yi ya na gaw yawng yi wa kaw yawng mu bang tawn rai na she ndai January shata ngu na hta gaw mam bai kabye. Dai kaw mung ga saw nna kabye. Lani mi langai mi a yi kaw jawm kabye lani mi langai mi a yi kaw bai jawm kabye rai na bai kabye. Yat mam bye ngut sa i nga jang gaw yawng yi wa kaw mam gu hkrai rai sa i nga jang gaw dai kawn gaw yawng kabye ngut ra sai nga jang e moi nat jaw prat rai yang gaw nhpang hpoi sha ai nga ni le i dai ni galaw. Dai kawn gaw jahkrat yi wa kaw bai le ashe ga htu shara tawn na dai kaw e jahtai ni nyep tawn yi hku ni nyep tawn rai na htaw machya ndung kaw na jahkrat mam jahkrat. Jahkrat ngut sa i nga jang gaw bai gun wo mam dum de bai gun. Dai mung tinang hkrai gun nngut wa jang gaw ga saw nna gun. Lani mi langai mi yi na gun jawm gun jawm gun rai na gun galaw sha rai yang gaw shata man lahkawng hta she atsawm sha ngut hkring mat ai hku rai nga. Dai kaw yi a lam gaw dai kaw ngut sa. Dai kawn dai e shata man lahkawng hta ngut rai na nhtoi shi ya dang sha hkring la ai dai kawn gaw yi bai yu mat wa ra sai yi bai hkyen ra mat wa sai. E dai yi galaw sha ai gaw dai hte rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0189
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5dc

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0189

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0189

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Kyin yawn tawk shat mai (Kyin yawn tawk food)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Kyin yawn tawk ngu ai dai gaw dai kaw gaw yawng dai pu kan yawng e nga rai yang nga hkum hkrang kaw na hkum hkra dai e she di kaba shadu tawn na dai kaw she yawng hkum hkra bang nna e shaprut kaprawng la ai le. Kaprawng la na hkying hkum mi daram kaw le daram gaw shadu kaprawng nna she shaw la. Shaw la nna dai shan dai hpe bai yawng hkum hkra tawk yawng dai kaw na yawng hkum hkra bai atawk ndai ram ram di nna htawk nna she e lahpaw hta bai makai ai le. Wo shakau shanam ni nbang sai dai jum sha nang nnang di jum sha loi mi rau di bang nna yawng makai lahpaw hte makai nna she e yawng dai nat jaw sa ai kaji kaba yawng hpe e gu hkra yawng kaji ai hpe mung dai shan matep langai ngai ngai ngai ngai yawng kaji kaba yawng hpe gu hkra ba ai ma hpe du hkra dan di na makai jaw dan di gam sha ai rai nga. Dai gaw dai kaw rai sa.

Extended Data

ID: KK2-0190
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5dd

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0190

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0190

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat jaw prat na poi (Feast of spiritual worship)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Moi ndai nat jaw prat rai jang gaw ndai tinang wunli wungau da ai nga i moi na nat jaw prat ginhtawng htawng yawng ginhtawng htawng sa i nga jang yawng bungli jin rai jang e wunli wungau shakang ai nga ai dai yawng tinang a gumgun gunhpai nat ni hpe e jaw sha ai le. Dai ni hpe e "Nat jaw sha ga" nga na lawn sa i nga jang e tinang nta masha hku nna galaw ai. Dai rai jang tinang nta masha kaw nna e tinang ndai kahtawng sha tinang rau nga ai htingbu hting pyen hpe sha shaga na nga jang mung dai hku nna tinang n-gu n-gang lahpaw ni hpun ni hpa ni tinang sum htawng tawn mahkawng tawn nna nhtoi dai shaloi e rai shachyip ga rai shachyip ga nga ai nhtoi ni daw dan rai na dai mare kahtawng hte sha jahpu nna e tinang a gumgun gunhpai hpe e jaw sha ai le. Dai kaw gaw wa nre ni ju jaw ai mung nang u hte wa sha ju sha ga nga jang gaw dai mare kahtawng sha jahpu nna jawm galaw sha. Yawng dai kaw sa du sa ai ni gaw sa kahtawng na ni raitim e moi gaw n-gu nre ni n-gu bawng langai lahkawng ma sa matep gun ai ni mung nga ma ai. Wo dinggai dingla nga ai ni rai jang gaw ndai shat hpawda hpawtau nre ni sha e gun nna sa ai lawm sha ai ni mung nga ma ai. Bai nna loi mi grak wa nga ju sha dumsu nga ju sha rai sa nga jang gaw wo mare kahtawng de na ni hpe jahpu nna kaga htingbu hting pyen kahtawng na ni hpe jahpu nna she e jaw sha galaw sha. Dai kaw gaw e i shadu lu shadu sha ai gaw daini rai shachyip ai nga ai shani gaw yawng ndai yawng nat hkungri ni hpa ni yawng galaw shachyip nna she hpawtni gaw nat jaw sha poi rai sai nga. Hpawtni rai jang gaw yawng dai nga sat ai gaw sat wa sat ai gaw sat dai kawn gaw. Nga ju sha na nga jang gaw shana kaw na dumsa ai. Wa sha ju sha na nga jang gaw jahpawt sha dumsa ma ai. Nga nga jang gaw shana kaw na dumsa ai nhtoi le dumsa rai yang gaw e shani ka-ang ya na hku nga jang gaw hkying shi hkan hkying shi langai hkan e nga sat sha. Dai kaw na gaw le hpajau hpala yawng dai kawn gaw kade nde na htingbu hting pyen kahtawng ni hpe mung yawng hpe jahpu nna ju sha. Dai kawn kawn gaw dai shan ni hpe gaw ju ai mung nang a dai hku hpya nna e ndai e mayu dama ni hpe rai jang gaw mayu ni hpe gaw magyi ap ma ai. Rai jang ndai dama ni hpe rai jang gaw ndai nga du wa du dan re ap rai na she shada da shagrau nawng hkat nna jaw sha. Dai kawn galaw sha ai lam lam gaw le hkum hkra salu si hpa hpa sha, salu lu sha ndai shan mung kin yawn tawk nga ai ni atawk nna dai kaw gaw yawng kin yawn tawk ngu ai kaw gaw jum pyi nau nang nnang sha nga nna atawk gam sha. Dai hpe gaw shadu loimi shadu kaprawng kau nna kin yawn tawk ngu ai dai gam sha. Dai kawn gaw wo hkinjawng dumsa hkinjawng rawt nga ai shan ni gam sha silu si hpa ni hpa sha yawng hkum hkra galaw sha ma ai hkum hkra woi galaw sha. Dai kaw mung htingbu hting pyen ni gaw n-gu nre ni matep gun sa. Hpa shakau shanam lu ai ni shakau shanam re ni la sa jaw hpa gaw hpa tinang lu ai lawm ai shat hpawda hpawtau ni jahkum sa dinggai dingla nga ai ni gaw dan rai na la sa jaw jahkum jaw rai na dan rai na nat jaw poi ni dan rai na galaw. Dai kawn gaw bai ndai masha si ai i masha si sa nga jang mung yawng sha htingbu hting pyen jahpu nna dai kaw mung dai hku nna poi dai hku galaw. Dai kawn gaw dai masha si ai hpang e mang pru poi ngu ai masha hkum mi hta gaw si yang kalang poi ai. Si ai hpang e lu lawm ai ni gaw n-gaw nwai ai dinggai dingla lu ai ni gaw hpang e dai dingla wa a mang pru poi nga ai bai galaw. Dai kaw mung yawng dai kaw gaw yawng mayu dama yawng hpe jahkum nna ya raitim galaw nga ma ai le i shat lit shat ka ni yawng nbaw n-nyeng ka gun nna sa ai gaw sa rai na moi mung dai hku galaw ai rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0191
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5de

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0191

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0191

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nli tum mazing da ai lam (Preparing seeds)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Nli tum gaw mam nli gaw ndai mam nli hte ning hkai sha na nga jang gaw e jan grai mai ai shaloi e nhtoi masum ya mali ya lam nna hkun hkun kang kang re dai hpe she wo lachya hpaw ni hpa baw mam ka raitim mam ka atsawm sha re ai ndai nga hkyi ni chya kau re ai mam ka hkan moi gaw anhte ni gaw mam hkyi aw she lahpaw she lang ai re nga yang gaw sang naw hpaw lachya hpaw dai ni hte htun tawn masum ya mali ya lam kang kang rai sa nga jang dai hte htun tawn. Dai kaw nna mam nli tum gaw dan di na mazing tawn ai nga ai. Dai kaw nna ndai shagyi hkauya nli ni hpe rai jang gaw yawng "Ndai gaw nli di na" nga jang e majaw nna tum greng sa i greng sa re ni hpe lata nna yawng majaw gyit nna moi gaw anhte Jinghpaw nta re nga yang gaw htaw wan na ai htaw rap ding garap matu hkan e dai hkan e noi tawn ai ndai naw kyu tum ni ndai shagyi hkauya ni yawng gaw dai hku na wan na ai shara kaw e hkainu ni ni yawng nli tum ma hkra gaw dai hkainu mung dai hku noi tawn jahkraw tawn. Yawng naw kyu kahkum nli kahkum ni gaw dai hku katsing tawn da nna tim mai ai. Kumgyin kahkum ni gaw dai hku katsing tawn da nna tim mai ai. Bai nna ga nna jahkraw nna ndum hkan bang tawn na mazing tawn naw kyu tum ni yawng majap shaba yawng gaw dai hku nna mazing tawn ai. Nai ni mung nai ni hpe mung dai hku nna yawng gawt. Nai tung nai amyu myu mung hkum hkra nai shanam ni yawng hkum hkra gawt nna ndai nkau mi gaw wo yi kaw e dap yi wa kaw e wan wut ai i wan wut ai dai dap wan nwut mat sa i nga jang dai dap kaw dap kaw nhkun htu rai na ndai shanam shagrang ni nai ni gaw dai ga nhkun kaw lup da ai. Rai di ya hkai ten du jang e shaw hkai. Nkau mi gaw bai dai hku na majoi sha yi wa kaw dai hku gawt dam kau nda nzing tim mung mai ai. Shi hte shi yat ai ni gaw yat n-yat ai ni gaw n-yat re dan re ni bai hkai. Mam nli nai nli ma hkra dai hku mazing ai. Namsi namsaw ndai yi kaw hkai sha ai hpan ni shaba si nga ai ni hpe gaw myin ai hpe e ga nna dai hpe mung mali brang manga brang di e ga nna wo wan na ai shara kaw garap ngu ai shara kaw e noi jahkraw tawn ai. Dai hku di tawn da majap mung dai hku noi jahkraw tawn ai. Yawng latan si saga si ni yawng dai myin sa i nga jang gaw dai ni hpe baw nna yawng lam jahkraw nna e ndum hkan tauba ndum hkan e bang tawn kawa ndum hkan bang tawn rai na mazing tawn ai. Kaga hku nna gaw nrai sa dai hku mazing tawn ai. Yawng nai li ni mung yawng dai hku.

Extended Data

ID: KK2-0192
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5df

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0192

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0192

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Poi shat si htu hpan (Foods served at feast)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Ndai ya tsun ai i ndai poi kaw nna si shat mai ndai nga dumsu lawm sa i nga jang gaw e ndai kin yawn tawk ngu ai shan hkum hkrang kaw na shan hkum hkra la nna dai hpe e kaprawng shadu kaprawng rai na dai hpe ai shaw la nna atawk, atawk nna lahpaw hte makai nna e yawng kaji kaba yawng hpe gam jaw. E dai kaw na ndai saman makai ngu ai dai hpe e yawng tinang nat jaw shaga ai htingbu hting pyen kahtawng shagu nta shagu nhprai hkra dai saman makai ngu ai yawng e samam makai ngu ai dai yawng hpe gam jaw nga lawm jang e. Rai jang e ndai wa hte rau u sha rai jang gaw wa salu ngu ai salu langai mi lu ai. Dai kawn wa laga ngu ai wa nra dai ni hpe garep nra ni wa nra dai ni hpe e shadung hte shadu nna wa laga ngu ai dai sihtu dai langai, dai kawn shan kaman langai e wa na gaw dai amyu hpan masum di na matep gam jaw. U na gaw salu ngu ai hte rai u shan makai nna gam jaw. U na gaw hpan lahkawng wa na gaw hpan masum dumsu nga lawm jang mung e dai hpan lahkawng hku nna gam jaw. Dai kawn wo hkinjawng rawt ngu ai kalang lawm ai, dumsu nga lawm jang mung dai hkinjawng rawt ngu ai hpan masum. Shan hpe gaw yawng dai samam makai kai nna yawng hpe yawng htinggaw shagu na makai jaw ai e dai hte nat jaw poi nat jaw sha yang na gaw dai hte rai sai. Kaga shat mai ni gaw nlawm sai i? Dai kawn kaga shat mai ni gaw dai hku ra ai hku na shat ni shadu jaw ai le ya na zawn zawn e shat si sithtu ni dai shat mung shadu jaw ma ai le e. Shat mung daw sha ai shat sihtu ni gaw tinang ra ai yi shat mai ginhtawng ta rai jang gaw nai shat mai ni hpa ni yawng hkum hkra shadu sha ai. Si htu shan ni dai hku na ya na zawn zawn majap htu law hpa law nga ni yawng galaw sha ai yawng hkum hkra galaw sha ai moi mung i. Tsa pyi ni mung lu tsa gam jaw, tsa hpunlum lum nna dai hpunlum hpajau nga ai ni hpunlum tat tat hpunlum lum tawn sai i nga jang she dai shan gam sha ai hte gaw dai tsa pyi jau ai le. Yawng gaw htinglaw ngu ai le htinglaw ngu ai kaw e bang nna she kawa ndum rai nga le ya na hku nga jang gaw kawa ndum kawa nhtung kaba ba law ai nga ai gaw. Dai kaw she dai tsa hpun lum ni dai kaw ru bang yawng mu yawng gayau nna dai kaw bang nna she marai lahkawng langai mi gaw moi gaw kawk nnga ai hka wan nnga ai re majaw gaw lahpaw ndai tsa hpaw hkyawn hkyawn na matu lahpaw chying chying re ai dai hpe lata san nna she langai mi gaw lahpaw gam langai mi gaw tsa gam. E hpaw hkyawn hkyawn nchyoi ai ni hpe gaw hpaw hkyawn nna tsa bang ya dai di na tsa gam jaw yawng kaji kaba yawng e gu hkra gam jaw i tsa pyi hpe dai hku. Kaga gaw hpabaw naw nga ai kun? E dai hte rai sa ndai nat jaw prat na moi kaga galaw sha ai mung law law gaw re le kahtawng hte kahtawng.

Extended Data

ID: KK2-0193
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0193

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0193

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shamyen taw ginsup ai lam (How to play Shamyen)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) E ya shamyen taw yang gaw marai mali rai yang mali marai lahkawng rai yang lahkawng marai mali rai jang gaw marai lahkawng gaw jun na lahkawng gaw taw na lahpan kaw nna hpang. Dai dang jang lahpan aw lahpan ndung kaw nna ndung dang jang lahpan lahpan kaw nna dang jang lahput, lahput kaw nna nshang, nshang kaw nna sinda. Sinda kaw nna lahtan dai kaw e ndai lahput kaw nna sum jang gaw ngai bai jun nang bai galai taw dai hku. Dai shamyen hpe mi yat tsun ai zawn gara hku na tawn ai kun? Ndai ndung kaw nna lahpan ndung kaw mara nna taleng dat rai jang dai shamyen wa hkring ai kaw na e dai kaw nna tinang lata hte wa gap. Dai hkra sa i nga jang e tinang naw dang taw sai rai sai. Dai kawn gaw lahpawn kawn bai shamyen hpe bai shakri dat. Dai shamyen wa hkring ai kaw bai lata hte bai gap. Dai mung hkra rai jang gaw bai lahput kaw nna bai shakri. Dai lahput kawn shakri ai dai mung hkra rai jang gaw ngai dang taw ai rai sa. Dai kaw nna bai sinda kaw na bai shakri. Sinda kaw nna bai shakri na bai hkra, dai ngut jang e lahtan. Lahtan kaw nna hkra rai jang dai kawn gaw gawng sawt sawt ai ngu ai sawt. Dai hkra rai jang gaw bai gawng tek ngu ai shamyen hpe matep nna htaw rawn nna wa adawt ai. Dai hkra re kawn gaw ngut sa shamyen taw ai gaw dai hte kaw dang sa.

Extended Data

ID: KK2-0194
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0194

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0194

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Tsa shadu sha ai lam (How to make liquor)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Ya ndai tsa shadu ai gaw tsa shadu ai mung e nhhpraw mam hte shadu tim mai ai, nhkye nchyang nbaw nga ai hte shadu tim mung mai ai. Dai kaw gaw e daini shadu na nga jang gaw mana hpa n-gu hpe tsing da nna daini kabaw sai. Shat hpe kabaw nna dai nhkye hku rai yang nhkye hku, nchyang hku rai yang nchyang nhpraw rai yang nhpraw dai hpe n-gu hpe shawng tsing nna n-gu tun sa i nga jang n-gu hpe kabaw. Kabaw nna e hkut sa i nga jang nhkye hkai rau ngu ai nga ai le moi anhte ni gaw kalang ngu ai mung nga ai dai kaw ru bang nna ya gaw kawp sai e lum lum nga jang she ndai matsi ngu ai nga ai le. Matsi mung wo nam de na tsi ru tsi pawt dai hpe la nna she n-gu rau htu yawng tsiru tsilap ni bang nna n-gu hte htu nna dai htu ai dai shaloi mung dai hpe mung e nhtoi shagu nna e tawn da. Nhtoi mali ya manga kru ya nga jang gaw mai lang sai le dai matsi ngu ai. E dai matsi ngu ai htu tawn ai dai hpe she dai shat lum lum nga yang bang. Bang nna shalau shalau gara shara nna she gin ding ka ding hkan e lahpaw htun nna dai kaw dai matsi bang nna gayau tawn sai. Shat hpe i nhpraw rai rai nchyang rai rai dai matsi bang gayau sai. Dai hpe she dai lahpaw htun nna dai kaw gawt bang. Gawt bang nna ya hpring sai i nga jang magap tawn. Lahkawng ya grai na yang gaw masum ya nga jang gaw tsa tai sai. Tawn da na htum wa shingkra tawn da yang e mali ya nga jang gaw hta sai. Hta na yam kaw bang. Lau hku shadu na nga jang gaw dai mali ya nga jang hta bang tawn ai wo hkawng ya masum ya mali manga kru ya nga jang hka bang na hpa tawn, hpa tawn nna mali ya nga jang lau hku bai shadu ai. Dai kaw nna bai malum lu na pyi lu na nga jang e nhtoi mali ya manga kru ya nga jang gaw mai lu sai. Dai tsa pyi nga ai ni pyi lu shadu lu. E lau hku shadu jang gaw di kang ngu ai nga ai. E ndai mahkrai ngu ai kawa hte galaw la ai mahkrai ngu ai e sing kang mung ngu lau hku mahkrai mung ngu di re kawa hte galaw ai dai. Rai jang ndai wo ra ndi di gap kaw e ndai di gap di chyang kaw magap na hpun hte galaw ai, ya gaw hpri hte ning galaw la nga ma ai law. Dai kaw she ndai, ndai ram law ai dum lawng dai hpe e moi gaw woi baw ngu ta mu ai, woi baw ngu dai dum lawng dai ndai ndi magap ai kaw mung ning di hku waw ai nrai i dai kaw she ndai ram law ai dai dum lawng dai graw di na she dai dum lawng kaw e nang hku hku nga ai, hku hku rai jang she dai kaw she ndai mahkrai ngu da mu ai law moi gaw ya kawa mahkrai ngu na rai nga le. Tsa mahkrai ngu na nga dai kaw she ndai graw di nna she e nang de gaw kang ngu ai shadun tawn nga. Dai wo kang de bai dai kawa mahkrai dai wo ra de mung dagraw, ndai de mung dagraw di na she nang de wawn sai le. Dai tsa hpa bang tawn nna dai di gap gap na dan di rai jang makau hku gaw ndai e wo ra jabu shup la ai dai ni hpe yawng tsi shinggrup kau di nna dai mahkrai shachyaw na dai kaw na wawn rai kahtet sa i nga jang ndai salu pru jang she wo ra de lau hku tai mat wa sai le. Wo de mung dai kang mung kahtet kang mung lam lahkawng rai nga ai. Ndai kata lam kaw hku hku ai re gaw ndai kaw salat pru jang she lau hku ngu ai rai jang gaw dai wo de dai salat hkrat ai hku nga. Dai hpe she lau hku ngu ai hku rai nga. Dai gaw nnan hkrat ai rai jang gaw e jap ai le. Aw yawng gaw jap ai le tim grau jap ai le. Hkrat ngut hkrat ngut hkrat ngut wo palin masum mali ja sai kawn gaw wo ra tsa pa law yang gaw law ai hku re dai gaw nlaw yang nlaw ai hku, palin lahkawng masum ja sai kawn gaw dai shi a machyan ngu na ashe sai kawn na gaw sit mat wa sai le. Dai sit mat sai kawn gaw dai lau hku htawng sai ga rai sai. E lau hku dai hku shadu rai jang e tsa pyi lu ai re gaw dai hku na sharam nna dai yam kaw bang tawn na dai hku sharam nna pyi lu shadu lu. Nkau mi gaw shata hku tawn da ai ni gaw tsa pa kachyi mi bang nna dai kaw tsa pa kachyi mi kaw hka bang na pyi lu jang e grai mayat grai lu lu ai le. Gara shata kaw shadu ai kun i? Dai gaw galoi shadu tim mung mai ai. Gara shata kaw tim mung mai shadu ai mam sha lu taw jang gaw.

Extended Data

ID: KK2-0195
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0195

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0195

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagyi hte hkauya hkai sha ai lam (Cultivation of millet) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (Lu Hkawng) Shagyi hpe gaw dai shi a (ashe) yi kaw na jing gabye anut na e yawng shi a gum hpe e zing tawn jang she, dai kawn gaw tinang shadu htu sha mayu tim mai ai. Hkaulam gapung hkaulam pung kaw bang nna gapung sha tim mai ai. Shagyi shat kaw e shat n law yang e shat kaw jat sha tim mung mai ai. Bapa htu sha tim mai ai. Shagyi ngu dai yawng tsa shadu ai kaw bang tim mai ai, tsa shadu lu tim mai ai. Yawng hkum hkra mai galaw sha ai. (Shagyi gaw kaning re san ai kun?) shagyi gaw kaji ji sha law ai tum kaji ji sha law ai. Ndai Gwi lahting shagyi ngu ai mung nga ai le mun mung tu re na nde de galu dawng dawng galu ai shi a (ashe) gaw (Hkai yang gaw gara hku?) hkai yang gaw hkai yang mung e shi a hpun gaw hkyeng hkyeng re ai mung nga ai, dai shi hpun gaw hkainu zawn zawn le rai tim hkainu lap ram gaw n kaba ai le hkainu hpun zawn gaw re. (shagyi hpe kade shata re yang bai dan?) dai mam hte maren sha re. Mam mu ai ten hta shi kung sai. Mam myin jang myin sai, dai mam bang ai shaloi mam ting ai shaloi hkai lawm ai mam hte maren sha re. (Shagyi kalang ram hkai yang kade ram lu?) shagyi gaw shi kaja ai shaning gaw tang mali manga mung lu ai le kaja jang gaw kaja ai hku lu ai. ''(Kade ram hkai yang?)'' dai shi tum kaji ji sha law ai rai nga gaw dai shi a shagyi si dai langai mi bang dat jang gaw yi ting rai sai gaw grai law grai mayat ai baw she re ai gaw tum gaw kaji ji sha law ai chyinghkrang tum ram sha law ai. Ya nang hkan ni shagyi hkai ai mi anga nga ma taw, shagyi dai hkauya she shagyi dai ni (hkauya gaw gara hku?) hkauya mung dai shagyi hte maren hkauya ''Ya nanhte nta kaw Zau Naw pyi la nga ai'' dai hkauya hpe gaw rai yang she hkauya mung e hkauya mung e shi a hpun gaw n dai lap ni mam lap zawn zawn gaw san ai le rai tim shi gaw ja ja re ai le ja ja re nna shi a tum gaw ndai hku ndai hku ning re na yagyi ngu rai jang gaw ning re na magyi magyi rai na nga Yabran rai jang gaw ning re hkauya mung dai shagyi hte maren dai shagyi hte hkauya maren sha tsa shadu lu tim mai ai, shat shadu sha tim mai ai shadung htu sha tim mai ai hpa muk galaw sha tim mai ai. Dai shagyi hte hkauya gaw hpa galaw sha tim mai ai.

Extended Data

ID: KK2-0196
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0196

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0196

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nhprin yang mare (Nhprin yang village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Ya tsun sana i? E ya anhte mi gaw Man Seng Bum ngu ai kaw nga, nga rai she dai kaw she ndai Japan majan Japan ni hpe American ni Japan ni hpe gawt ai majan dai du rai jang she dai majan hkoi ai hpang e gaw anhte nang Nhpring Yang mare kaw e nga ai le. Anhte masha gaw grai wa nlaw ai dai ten hkan e gaw. Ndai mali shi manga kru sanit dai hkan e gaw htinggaw e sanit matsat nga nna dai kaw gaw hkauna galaw sha yi galaw sha. Wo ra Nhkrut ngu ai de mung htinggaw shi dang nga, anhte Nhpring ngu ai kaw gaw htinggaw sanit matsat nga rai na nga na hkauna ni galaw sha rai na nga mat wa yi galaw sha hkauna galaw sha rai na nga mat wa rai yang she dai kaw na ndai manga shi sanit manga shi matsat kawn gaw le Sammung de na masha ni grai lung wa sai le. Le de bai majan nga ai nga kun nga rai na nang anhte Nhpring Nhkrut Nbaw Namhkyek nga ai hkan e dai kaw na gaw masha law mat wa sai. Masha grai nga, masha grai nga grai nga yawng kahtawng hte kahtawng Kaji Nam Hkam nga ai wo Lachya nga ai hkan yawng hkauna galaw sha nna nga mat wa rai yang gaw ya ndai kru shi mali ning kru shi masum ning kaw nna gaw bai majan bai nga mat wa sai le. Majan bai nga mat wa rai yang gaw dai kaw nna gaw ndai kru shi mali ning kawn gaw yawng bai myu de nga ai ni gaw nga, nam de hprawng ai ni gaw hprawng rai na yawng bai nga bra garan nna ya myu Sar Maw ga yawng nang Myitkyina Namati kanang yawng bra sai dai hkan na masha ni. E dan rai na nga mat wa rai yang ya dai mare de kadai nnga sai, kadai nnga. Wo hkauna pa ni mung majoi she nga ai ya nkau mi gaw wa galaw sha ai, nkau mi gaw nlu galaw sha rai na ya Sar Maw ga ngu ai kaw bai mi na u-nga ngu na ni gaw Sar Maw ga kaw bai nga galaw sha dai de mung dai kaw na wo Nhkrut Nhpring, e Nhpring gaw ndu ai hku rai nga ya dai Nhkrut hkan e gaw wa galaw sha nga ma ai. Loi Bawk, Sun Nyeng, Nawng Dang wora hkan e ya hkauna galaw sha nna nga nkau mi gaw. Dan rai na nga rai yang gaw ya gaw mi na moi na masha nga u-sa ngu na ni gaw loimi prat asak kaba ai pang de na ni gaw yawng nnga mat wa ai law mat wa sai le. Ya ma ni daw gaw naw nga nga ma ai. Ma ni gaw nga nga ma ai ya sak kaba ai ni gaw ya grai marai mali manga gaw naw nga ai law. Dan rai nga mat wa re rai nga ndai mung masa shuk ai majaw dan rai na nga bra ayai hkawm mat wa ai hkrai rai nga ga ai. Ya dai kaw dai kaw ma sai.

Extended Data

ID: KK2-0197
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0197

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0197

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Bum ga de na manau (Manau held in the mountain)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Manau e ya mi tsun ai hku manau nau ai re gaw. Manau hpang wa ai chyawm gaw tim moi u ni manau nau ai maka kumla gaw wo ra um u ni manau nau ai bai le hka kata de na nga shamyin, nga htang, pung yawn, nga tsang nga ni sunggaw gayin ai ni yu nna ya manau nau gayin ai kumla gaw dai ni kasi la ai hku re da. Shawng ningpawt moi moi shawng hta gaw shinggyim masha ni bai lang wa ai le wo ra manau nau ai kumla ni gaw. Wo manau shadung hpe hkungga ai ni ndai lamyi lamang shagu ai ni ning re ni gaw. Htaw ga de rai jang htaw moi bum ga de rai yang kaning re aten hkan e manau nau re ai rai? Dai gaw mi sha tsun ai aten gaw lu su na nga nai mam lu su e ja hpaga lu su rai nna me tinang a arawng shapraw ai hku nna jinghku shalaw ai hku mung nau ai le. Shing nrai bai ndai e lamyi lamang majan masha rau majan gasat hkan e shada da gasat hkat dang yang padang manau ngu na nau ai lam ni nga ai, sut su nna me galaw ai sut manau ngu ni nga ai. Sit sit kahpu kanau shada law htam wa nna kaga ga kum ran wa Kum Ran manau ngu ai ni nga ai. Um manau gaw dan re shada da lu su na galaw ai lam ni nga ai, shada da Kum Ran manau galaw garan wa ai manau ni nga ai, e padang manau dang nna padang manau "Gaw Gara" ngu ai padang manau ngu ni nga ai. E rai na um nambat gaw dai hku dan re ni nga ai hku rai nga raitim lachyum gaw manau angwi apyaw gaw sut manau ngu ai lu su nna me makyin jinghku mayu shayi yawng hpe jing hkum dai ni hte matut mahkai ai hku galaw ai ndai gaw sut manau ngu ai rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0198
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0198

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0198

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Duhkra ladaw ni a lam (Weather in the past)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Duhkra ladaw gaw moi gaw um shaning laning mi gaw e shata shi lahkawng rawng ai gaw moi na ni hku gaw ndai ladu hkrum ai gaw ya na hku nga yang gaw e December hpe gaw Maji Ta ngu re gaw Jinghpaw ni. Maji Ta, Maga Ta, Hkru Ta, Ra Ta, Wut Ta, Shala Ta, Jahtum Ta, Sangan Ta, Shi Mari Ta, Gup Tung Ta, Kala Ta, dai kawn Maji shi lahkawng bai du sai gaw. Maji, Maga, Kru, Ra, Wut, Shala, Jahtum, Shangan, Shi Mari, Gup Shi, Gup Tung, Kala law Maji bai shata shi lahkawng kaw bai du sai. Ya na hku nga yang gaw December, January, February, March, April, May, June, July, August, September, October, November, December bau du sai gaw. Lamu marang gaw hka Jahtum Ta um Maji, Maga, Hkru Ra hkan gaw marang nhtu ai gaw. Dai Hkru Ra kawn Wut, Shala, Jahtum ta kawn Jahtum, Sangan, Shi Mari ndai hte hkan e marang law ai hku rai nga. Dai hte yang law ai dai kawn wo ra kaga de gaw e November December de rai yang gaw nshung ta bai rai marang nau nnga sa. Marang nga ai gaw e Jahtum, Sangan, Shi Mari ndai hte gaw lanam ta ngu shamying ai re gaw. Wo ra ginhtawng e ginhtawng aten marang nnga ai ten gaw Nlum, Nlum Ta kashung Lanam Ta kashung ta numdaw masum rai nga dai. Dai kaw e dai shata shi lahkawng re kaw e dai ginhtawng lanam nshung ndai hteng kaw e shata hpa shata hta hpabaw galaw na, hpa shata hta hpabaw galaw hkai lu hkai sha na yi hkyen yi yu yi rawt ngu ai dai shata hpe yu nna galaw lu galaw sha nna nga lai wa ai hku rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0199
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0199

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0199

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Dumsa ga mahkawn (Song of the nat-priest)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Pung sat yang dumsa ai mahku ga e dai ya bai shadun na jaw ai na mahku ai ga n-gun la nna bai dumsa ai gaw mahku rai yang e ndai e manau zawn re galaw yang yang e jaiwa wa ai ngu ai mahku kaga, numla hpa wa shaga ai lalaw ai ngu ai mahku kaga e rai yang she lanyi ai ngu ai mahku gaw kaga, mahku grai law ai lam hte lam she rai nga ndai moi na hku nga yang gaw. Ndai jaiwa ga ngu ai ndai ni gaw e ya manau galaw ai rai yang na jaiwa ai ga ni rai nga ai. Lalaw ai ngu ai ga ni gaw htaw sutgan shaga ai numla shaga ai ga lalaw mahku ni ya na ndai yungwi ninghkring ni ya amyu myu mahku dai hpa hpa grai law ai hku rai nga mahku langai ma mahku hkrai ntsun ai rai nga. Jaiwa ai ngu gaw manau jai manau galaw yang jaiwa ai re. Lanyi ai ngu gaw num hkungran yang e lanyi ai lanyi ai mahku. Poi lung lung ai ngu ai gaw poi shingra bung dum shapyaw ai kaw e poi lung majan jan ai ngu ai mahku. Rai na she ndai e lalaw ai ngu ai mi yat lawm sai i. Dan re re mahku ngu gaw kaga ga. Rai yang jaiwa ga rai yang kaning re ga ai rai mai ga dan na i jaiwa ga? Jaiwa ga mai ga dan na i? Um...

Extended Data

ID: KK2-0201
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0201

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0201

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hkai lu hkai sha lam (Agriculture)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Mam ni rai nga ai mam nai n-gawng kaw hpa ni lasi shapre ni kum gyin hkainu magup sumhpa hkai ai re. Hkai lu hkai sha ai gaw rai na ginhtawng ta du wa jang gaw mare masha yawng yi hkyen, yi hkyen yi yu yi hkyen dai kawn yi nat hkran sawm yi wa gap dai kaw na mam ting ten du yang mam ting ga saw moi gaw dan rai na she nga ai bum ga e gaw. Ya ndai layang ga de rai nnga ai prat e gaw le i bum ga e dan rai na hkwi lu hkwi sha htaw dim jun madim hta na nga yu sha jaugawng ni chyahkyi shan nga gap dan re ni rau jawm sha mi sha tsun ai poi ni galaw shada da num la num ya hkungga la ra rai nna hkyen lu hkyen sha nna hkai lu hkai sha nna nga ai rai nga ai. Dai nam de shi chyu tu ai shingbwi shinglang si ga sha namsi namsaw mung shi hkrai si ai nam salwi nam mahkaw myu grai nga ai gaw. Ya gaw nang tinang hkai sha ai prat rai sai le i. Rai na mam e madung gaw mam rai nga ai le mam hkai sha ai rai nga. E mam n-gu a lam mung loi mi tsun ga nga yang gaw ndai n-gu ngu ai moi nnan e gaw hpyi nkap ai da. Shi gaw n-gu kaman tu ai le i n-gu kaman hkai sha ai dai shi n-gu si n-gu chyu re she shinggyim masha ni wa lam makau hkan mam lai ai hkan e mung dai n-gu re nga yang she majoi mi mayut sha kadai gaw kadai hpa gaw nga nau shatsang ai majaw she n-gu wa htaw jan shata ga e shata naura ga ngu ai i jan shingbut ga ngu ai de n-gu wa htaw hprawng mat wa sai. Ntsa de hprawng mat wa ai kawn shinggyim masha ni gaw hpa nsha nna lasi lamun rai mat wa sai gaw. Grai kawsi hpang gara hkrum wa jang she htaw mahtum mahta Karai Kasang e tawn da ai ni gaw "E shinggyim masha ni shat nsha nna e kan si nna nga yak wa sai, dai majaw n-gu hpe bai shabai ya ra sai" nga nna zuphpawng hpawng ai i htaw jan shata de na salang ni zuphpawng hpawng rai yang she e zuphpawng hpawng rai yang gaw dai kaw gaw ya yu wa na matu n-gu hpe e "She yu wa su" ngu tim n-gu gaw nhkraw sai gaw "Nau shatsang ai shinggyim masha ni" nga nna n-gu mungkan ga de nyu wa hkraw raitim mung e dai zuphpawng hpawng yang she dai kawn gaw ndai nai ni mung "E n-gu e yu wa ga nang yu wa jang nang hpe hkrai sha nre ai sha anhte nai ni mung karum na" nga. N-gawng ni mung "Anhte mung karum na" nga wa hkum si ni mung "Anhte mung karum na" nam de na wulai ni mung "Anhte mung karum na" nai nbyeng ni hpa sha ai baw baw ni mung yawng "Anhte karum na nga ya yu wa ga" ngu na n-gu hpe tsun na hku rai nga ai. Raitim shi gaw n-gu gaw grai gaw nhkraw ai hku re rai re nga. Rai yang she ndai Hkrangdu Nawng ngu ai hte Hkrang Chyang Gam, Chyinghkrang Lu Bu ndai yan ni she "E yu wa ga" nga wo kaga ga ni gaw yu wa ga nga tim nhkraw ai da dai chyinghkrang yan nau ni she "Yu wa ga anhte chyinghkrang ni e ya shinggyim masha ni e nang hpe mai sha galoi mung sha njin ai anhte chyinghkrang ni madi shadaw na re" ngu nna dai chyinghkrang ni she woi yu wa ai hku rai re nga. Dai "ya ngai palawng naw la n-ga" nga n-gu gaw dan nga na she wo ra htaw de na palawng bai hpyi shakap la ai nga yang mam chyahkrau hpyi kap wa ai. Ya hpyi kap wa rai ya htu sha ra sai gaw mi gaw htu sha nra i le n-gu kaman rai chyinghkrang yan nau chyinghkrang Hkrangdu Nawng Hkrang Chyang Gam Chyinghkrang Lu Bu ni e mungkan ga de woi yu wa na shinggyim masha ni bai ya anhte sha ai n-gu bai byin ai re da. (Mani let).

Extended Data

ID: KK2-0203
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0203

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0203

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hkungran mang gala (Wedding ceremony)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Chye ai ni e chye ai daram mang gala ya ai hku rai nga wo tinang a shaying ding hkawn dama ni a dum nta kaw wa dinghku de nna "Kanu kaja tai chyinghkai kanu tai nna shayi shadang shalat shaprat shadang la sha maga de e shangai yang Gam, Naw, La, Tu, Tang e Yaw, Hka du hkra mayat na ni tsun ya num sha maga mung Kaw, Lu, Roi, Htu, e Kai, Hka, Yun, Kying nga ai du hkra mayat rai nga ai galu kaba rai nga myit, nanhte nye a shayi sha anhte a kajan i htaw n-gu nmoi ni hpe e kanu mali kawa malai shatai nna madat mara nna nga sit, wo galaw lu galaw sha nna chye nna nga u. Makau grupyin htingbu htingpyen hpe e zin lum nna kanu kaja tai mayat maya nna ring hkang nna nga pra nna wunli lu nna nga u ga lo" ngu na shaman mang gala dat ai goi num nnan hpe gaw. Hkungran ai aten hta rai nga ai le dai rai na shani gaw moi gaw nbang jun ai kaw shalai ai gaw. Nbang jun hkungran na dama ni nta ndaw kaw wo ra ya kumbang ngu ai jun. Kumbang nhpang masum mali jun tawn ai, kumbang dai kaw ka-ang kaw hpun tawn brak di na ka-ang kaw e dan di tawn ai. Dai nbang rai ndu ai kaw mayu ni gaw mayu janghtung nta kawn shanhte a kanau kajan kasha hpe hkungran na aten rai wa sai nga jang gaw num nnan jan hpe mayu ni woi sa nna dai htaw nbang jun ai rai ndu ai kaw jahtai nyep tawn ai kaw dung nga shangun ai. Wo ra lahkum mung dai poi rai ndu yang num nnan ni dung na wo nam de na hpun daw la ai masum mali daw tawn ai gaw atsawm tsawm di na. Dai shadun tawn ai kaw num nnan jan dung, num nnan shi a num nnan manang ngu na, num nnan salang dai ma lawm ai. Dai kaw na wo kaga ni mung lawm ai dai panyep, panyep kaw dung taw ai gaw. Dai kaw dung nga yang htaw dai dumsa wa nga ai dumsa ai wa wo dai hkungran ai lam e dai anum shalai ai majun ni gawn dan rai dumsa nga ai gaw. Dai kaw dai nbang shanhte hkyen tawn ai shara makau kaw wa ma dun tawn ai. Wa hpe ladi kaw e sumri shajup nna ning di rai dun tawn, langa tawng ndai ram law ai hpe ndai ram ram galu na daw nna shadun tawn ai nga ai. Dai langa tawng ntsa kaw wa hpe du kaw ra di na pai hkra gang tawn ai gaw. Wo dumsa wa e ngut jang wa htau ai ngu mayu la ni nga ai gaw. Mayu la ni wa htau ai ngu san da ai gaw. Dumsa wa ngut jang dai wa hpe langa tawng kaw mara ai kaw kahtam di ai gaw. Rai di na dai kaw e dai num nnan jan hpe dai kaw e nbang kaw e num nnan jan e dai nbang lapran lam e lai wa yang she nang baw kaw wo u hpum hpum ai u kanu langai shadun ya ai dai kaw. Dai nbang kawn lai wa dai wa ni htau rai lai wa rai yang dai u kanu dai gaw pyen mat wa ai. U kanu dai pyen mat wa yang wo shi na u hpun ai de bai wa jang gaw kaja ai ngu ai rai nga ai da. Dai hku dumsa ni dai hku dumsa ai shaman da sai mu i. Rai di na nbang kawn lai nna dai dama ni nta lakang lung nna she htaw shat shadu dap ngu ai dai kaw du wa jang mung dai num nnan jan e num nnan jan ndi, ndi di dam dai hpa shadu ai dai num nnan jan shadu ai rai nga dai. Shadu nna hpa dai yawng gam jaw ai gaw dai num nnan hpa ngu ai dai yawng gam sha gam jaw ai. Rai na lanyi ai ngu ai nga ai. Lanyi dai num nnan dai, dai shana gaw lanyi ai ngu dai e dap makau kaw e hpa hpa galaw tawn ai wo ra kaw lanyi nyi ai ngu ai shaman ga ni tsun ai rai nga num wa majun gawn ai. "Num wa ai ngu ai gaw kaning ning rai nna wa ai re" ngu ai ni, moi ndai um e num wa ai ngu ai gaw ndai mali hka nmai hka ni mung num wa ai ngu ai nga ai lam ni, dai kaw nna me ndai e hpun kawa ni mung hpun kawa ni mung lahkru lahkru mahkawn gaw laja shabrang kaw e wa ai ni, kinsa mahkawn gaw sading shabrang kaw wa ai ni, sahlung mahkawn gaw shala shabrang kaw wa ai ni, shanhte mung ding rai nna wa ai mayat maya nna nga ai ngu ai dai labau ni htik gawn ai gaw. Dai lanyi ai ngu ai dai num nnan jan shani dai rai nta e ngut nna me ngut wa ai ngu shaloi shana le i lanyi ai. Num nnan jan hpe sharin ai ga ni htaw ningren nga yang kaja ai ningren nang chyu sha num wa ai nre, moi kaw nna u byin sumhpa ni mung uju mayen uju mahkawn gaw yen shabrang kaw wa ai, e uri mahkawn gaw ugan shabrang kaw wa ai re ndai hkaw hkum yawng gaw dan rai num wa nna nga ai re majun dai ni gawn ai gaw lanyi ngu ai gaw. E dai lanyi ngu ai num nan jan hpe sharin let le i moi ding re num wa ai ngu ai majun ni yawng gawn lanyi ai ngu ai shana sha lanyi ai rai nga. Dai rai na dai shana gaw dan rai lanyi nna shaman, num nnan sharin nai hte nawng ai hku rai nga lanyi dai gaw galu kaba rai nga na, chye chyang rai nga na e ngu na me htawm hpawt gaw shat, shakawng shat ngu ai shat gaya jawm sha la nnan wa hte num nnan dai kawn dai num nnan manang la nnan manang ni hpang jahpawt shakawng shat ngu ai jawm sha rai na gaw ngut sa. Ngut sai hkungran ai ngu dan rai shangut ai rai nga num la num ya ai lam.

Extended Data

ID: KK2-0204
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5e9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0204

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0204

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mam hpan amyu mying (Types of rice)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Nhpraw mam e nhpraw mam dai kawn N-neng mam dai kaw na Nhkyeng, nhkyeng mam nhkyeng dai kaw na gaw Nchyang mam e grai law ai law Lakawng mam ngu ai mung nga ai. Roi Ji mam ngu ai mung nga ai, Kasen mam ngu ai mung nga ai, N-neng hkrai raitim Nneng e Dung Krang N-neng ngu ai mung nga ai. Gwi jaw nja ngu ai mung nga ai dai ni gaw nau mu nna gwi jaw nja ai nga yang gwi jaw nja ngu shamying ai mam ni rai nga. Gara hku na shamying byin wa ai rai dai mam ni hpe gaw? Nhpraw mam ngu ai gaw shi gaw hpraw ai le i hpraw ai majaw ya anhte ni ya sha ai nhpraw ai re majaw. Nhkyeng mam ngu gaw tum mung hkyeng ai, Nchyang mam ngu gaw tum mung chyang ai. Chyang ai majaw tum chyang ngu, Nhkyeng mam mung tum hkyeng ai majaw Nhkyeng ngu. Nhpraw, Nhkyeng, N-neng ningbaw gaw ndai ni rai nga ai. Dai kaw na gaw wo ra Kasen mam ngu ai ni gaw htaw nam de Kasen hpun hkan kadu hka ni i nta na lagu la na kadu hka ni la wa ai rai gaw nsha re ai dan re nam kata hkan na mu la na she la wa hkai ai majaw Kasen mam ngu ai rai sa. Kasen hpun kaw na mu la ai nhkan dan ngu. Kaga gaw deng?

Extended Data

ID: KK2-0206
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ea

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0206

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0206

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mangpru poi galaw ai lam (Funeral)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Rai yang gaw mi kawn hkyen ra ai gaw malu masha hkyen ra ai, e lang na e sat sha na simaw simai ni hkyen ra ai, jinghku jingyu ni hpe jau nna shadum shana tawn ra ai lam ni e rai nna hkyen wa ai hku rai nga. Dai kawn hkyen wa ai lam gaw dai kawn gaw wo dai mangpru poi rai na rai yang gaw wo ra mangpru ai poi e galaw ai shani i e wo ra lup ni hkinchyang ngu ai ni galaw ra ai. Dai shaloi ndai dumsa shaga tawn ra ai. Dai shaloi galaw ra ai lam ni ndai wo chye ai lata sama ngu na wa gaw hpun ni hprang hpun pyen ni hprang nna she wo ra e dai ni hpe e atsawm sha galaw ai rai nga ai. Lanawng ngu ai dai galaw na lata sama ra ai. Dai hpe shaga nna dai wa e galaw ai wo tsi hte maka ka lapu sumla ni ka, hka rang du-u ngu ai dai galaw ai. Dai ntsa e nta kasha zawn zawn di galaw ai. Dai ntsa kaw lapu puren sumla wa ntsa kaw ra di na galaw ai hpun pyen dek nta kasha ma galaw ra ai hku rai nga. Dai ya ning mangpru ngu ai hte wo lup de la sa nna dai hkinchyang ngu ai kata kaw tawn kau da ra ai rai nga. Hkinchyang ngu ai gaw um tsawm ra kaba ai htaw de sen sen di nna galaw ai nta galup ai nta sen sen re galaw ra ai rai nga. Ya na wo ra Myen ni a gawk ngu zawn zawn di na galaw nta galaw ra ai re dai wo lupwa ngu ai shara de. Dai galaw nna dai galaw na grup de gaw htu hkawng htu kau re gaw dai nta dai hpe grup ndai ram sung grai ngut ai ni gaw grai kaba rai htu nau nngut ai ni gaw nau nkaba nna htu ai re ai shinggrup ai wo grai nga nan re hkawng shinggrup kau ai nga ai rai nga. Dai nta shachyaw tawn ai dai makau grupyin shinggrup htu kau ai. Dai rai na dai hkinchyang ngu ai htaw ntsa chyum re de gaw ngut aii shani gaw dai ning nawng baw ngu ai dai lata sama wa e galaw tawn ai dai kaw e htaw bai hkra de e grai tsawm hkra di nna hpun pyen ni shatsawm na me shachyaw tawn ai dai kaw htaw ri hte galaw ai e ri hte galaw ai ndai ram ram ram pa ai ai dai ni noi sumbyau rai nga grai tsawm hkra rai ngut ai shani gaw dai nta kaw na galaw tawn ai dai wa hpai gun sa nna she dai hkinchyang ngu ai dai hpe htaw lakang galu htan nna she dai wa hpai gun lung rai htaw ntsa de shachyaw da ra ai hku rai nga. Chyaw chyawp di da ai rai nga. Dai gaw htaw grai tsan ai hkan kawn na mu ai rai nga prip prip rai. Nta makau hku dai poi nta makau kaw e mung u zawn zawn re u sumla galaw ai hpun pyen kasha hte galaw ai dai she nta pai hkra e kawa galu lu re jun ai dai ntsa kaw dai u sumla shadun ai rai nga dai. U sumla yin rai dai kata de dawng hkawn ngu ai ri da ai lalam jan jan galu ai um ladawng ram pa ai dai noi shaya ai rai nga. Dai gaw nbung e lam lam le ndaw kaw gaw kawa Karoi ngu ai ndaw kaw kawa nhpang jun tawn ai. Dai kaw gaw dai poi laman e rai nngut ai laman e gaw ndawng kahkrang ai ngu ai ni dai shinggrup nna me ndawng nhkrang ka ai rai nga. Sinat kapaw ai ni gaw kapaw wo rai hkra grai shapyaw ai she re gaw ndai. Shajin ngut ai ni gaw kaji kawa ni hpe shan kyu kau ai ngu poi kaba galaw ai dan rai. Dan rai shana rai jang gaw nhku kata de kabung dum ai ngu ai ni wo nta she tup tup rai na poi lung majan jan ai ni mung lawm ai gaw dan rai na kabung dum re rai nga ai. E dan rai galaw ai wa re poi galaw ai gaw. Rai na poi ngut jang gaw htaw mayu shayi ni nga dun hpa gaw hpa nawn ai ni hpe kawai kumhpa htang dat, ja hpaga jaw na ni jaw ri nhtu jaw na jaw, hpun nba jaw na jaw rai dai jinghku bai matut yawng hpe bai numhtet kau sai gaw poi ngut sai kawn gaw yawng poi lawm sha na tinang a ga de bai wa re rai nga. Kade ya na hkra galaw ai kun?

Extended Data

ID: KK2-0208
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5eb

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0208

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0208

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mare kahtawng de ai lam (How to build villages)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Moi gaw kahtawng nga tim kade nnga ai goi. Kahtawng langai mi kaw e grai law sai nga yang gaw htinggaw shi daram nga jang gaw grai law ai she rai sai. Htinggaw manga kru masum mali sha re gaw kahtawng nga tim moi le bum ga de dan re she law ai gaw. Kahtawng gaw wo ra kahtawng le ra kahtawng, kahtawng gaw nau ntsan nau ntsan re ai hkan nga ai le raitim dai kahtawng langai kaw mi gaw masha htinggaw gaw mali manga mali manga re she law ai. Kade ram kaba ai rai kahtawng langai mi gaw? Mare i, mare gaw tinang kaba nna de yang lu tawn ai daram dai kaba yang kaba ai hku na nga. Nnan de nga wa ai ten e nau nkaba ai hku lu tawn ai rai yang nau nkaba ai hku dan rai na nga ai hku rai nga. Buga kahtawng ni du magam nga nna nga ai prat le shada da um hku hkau nna nga galaw lu galaw sha nna nga re ai.

Extended Data

ID: KK2-0210
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ec

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0210

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0210

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat jaw prat a lam (Age of spiritual worship)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Um nat jaw prat nre gumgun gunhpai jaw nna nga ai prat rai nga ai. Dai prat moi prat mi gaw machyi makaw hkrum tim tinang a gumgun gunhpai ngu ai nta shagu gaw kadai mung nat lahkawng jaw ai mung nga ai masum jaw ai mung nga ai mali manga jaw ai mung nga ai hku rai nga ai e dai prat e le kadai mung. Dai kaw na shawng na shawng na nkau mi gaw kaji kawa ni si wa ai she dai si ai numla ni she naw nga ai ni kaw sa shung nna myi htoi htoi ai gaw. Myi htoi htoi nna me dan re ni hpe e ginding ai ngu shanhte hpe dai ni hpe e shagrin la ai kawn dai ni hpe jaw ai mung nga ai. Bai nhkru nkaja ai rai nna si ai ni mung nga ai. Dai ni mung dan rai na sa jang ai hpe jaw nna me shanhte e karum re a majaw dan re jaw ai mung nga ai. Nat ngu ai le nat ngu ai gumgun gunhpai nta shagu gaw tinang a gumgun gunhpai ningbaw ningla jaw ai nga ai. Dai kawn kaga nat kaji kajaw gaw hpyi lamun, sa wa sawn, jahtung ni hpa gaw hpa nga ai ni grai nga ai. Matsaw ningtsa htaw mu madai sinlap dai ni gaw shaman chyeju jaw ai ni re. Ndai mungkan ga e shada da hkat nna si hka hkrat na si hpun hkrat rai si hpa hpa re ni gaw dai ni gaw nhkru nkaja ai hku daini gaw i hpyi sha ai i. Hpyi sha ai ni hkyak hkyak e machyi jahkrum dat nna gwi htau ya e hkai hkai di na she mai wa wa re ai prat rai nga nat jaw ai ngu nloi ai rai nga. Um rai na me dai hpyi lamun ngu ai ti ai hkyak hkyak e kan machyi wa, nbung htu wa kaja ngan rai e dan rai jang mung wo dai ndum kaw hka bang nna she shaman matan nna me man e hka htinglet dan di yang mai wa ai mung nga ai re hku rai nga ai. Grai nat jaw prat e gaw dan re. Dan rai na gumgun gunhpai jaw nna pra nga rai yang gaw tinang a kahtawng mare kaw mung ginhtawng ta du mangai ta du jang gaw yawng numshang ngu ai mare makau kaw nta gap tawn ai dai kaw mare masha nta dinghku e u ni wa ni dai ni yawng chyawm nna lani ma dai shaning na matu gumgun gunhpai matsaw ningtsang jaw "Dai ning na shaning e nang chyeju re matut nna anhte hpe nga pra mayat maya shangun mi" nga ai numshang jaw ai ngu mung nga ai numshang jaw ai ngu. Dai lanam ta du yang lanam hkra mari ngu ai jaw ai ni nga ai nga ju sha, wa ju u ju sha nga wuloi re ni sat ju sha ai shani gaw dumsa wa hpe gaw magyi jaw hkin jawng wa hpe gaw du jaw dai shan shadu nat shan shadu hpun lung wa hpe gaw rai na dan re htung rai nga ai. Dai nat jaw prat dan rai na nat jaw rau sha e nga kaba rem ai tim mare ting yawng jawm sha ai hku rai nga dan re nat jaw ai shani. Dan rai na mayu shayi lam ni mung shada da hkungga la ra rai nna nga. Numwawn numla re shani mung wo mayu ni hpe mayu ni ni nga magyi jaw dama ni hpe gaw du jaw rai na hkungga la ra ai i dan rai na nga pra wa ai rai nga moi nat jaw prat e. Dan rai na wo ra poi shingra galaw na rai sa nga jang mung shawng de si wa ai ya prat hpung prat gaw si ai shani kyu hpyi kau jang ngut sai hku rai nga. Moi gaw si wa tim e dai shani i lup kau tim byu ai ngu nnga yang gaw naw shi a rai si wa ai wa a rai hpun palawng ni numjang ngu galaw tawn ai jut kaw nawt da tawn ai rai nga poi kaba galaw yang she dai shani num wawn ai rai nga. Dai shani e dan rai na me si wa ai ni hpe mung dan rai na jin wa ai shani nai mam lu re shani gaw poi galaw na re ngu nga jang gaw moi gaw laika nnga ai prat re nmu i dai shani gaw "ya dai ni gaw anhte poi galaw na re" nga jang gaw mayu shayi kashu kahkri ni hpe nhtoi hkun ya shi ya kade ya hta galaw na re nga jang gaw wo ra shaba lap ngu ai hpe rit nna she e hkun ya rai na rai nga nang e makyit ai makyit lapau makyit hkun di na rai nga ai. Dai di nna dai jaw ai rai nga ai dai shani ngu dai dai wo ra jaw tawn ai ni nta garap kaw hpyau di tawn di na dai makyit ai noi tawn ai dai hpe she nhtoi htoi jahpawt nhtoi htoi sa i nga jang wo ra makyit langai mi hprut di kau, bai htawm hpawt e langai mi bai hprut di kau, htawm hpawt e langai mi hprut di kau dai shadawn hkun ra nga yang hkun ya du ai shani hkun ya du ai makyit langai mi ngam ai shani gaw poi sa ra sai gaw. E dai shani gaw "Dai ni gaw ya poi sa na rai sai" nga yang gaw mayu shayi kahpu kanau kadai mung wo poi sa, wo nga dun ai ni dun htaw dai poi galaw ai shara de sa. Mare rau hkrum ai ni gaw lam hkan na ni mung rau sa. Htaw mare shing nawm mare rai ndu ai kaw hkring sa sai gaw. Yawng hkring sa nna she sinat kapaw sai gaw. Sinat kapaw "Bung" nga htunghpau kapaw ai le dai shaloi she wo dai poi galaw ai nta na ni "E ya wo ra lam de poi sa manam du sai dai de sa tau masu" ngu wo ra moi gaw dai tsa she lang ai gaw i tsa nhkang ni hpa ni ka tawng hta bang di lahpaw su lang hka nhtung hpai rai she bau dum htawng dum shup sheng dum rai she dai sinat ngoi ai mare shing nawm de sa wa sai gaw. Sa wa yang gaw dai poi sa ai manam ni gaw yawng lam makau kaw dung nga. Dai ni hpe she dai lahpaw su hpai ai jan hpai ai wa gaw lahpaw shaw ya yawng hpe langai langai shaw shaw ya lahpaw dai hpe lawhkyawn tawn na hkap sai gaw ning rai. Wo hka nhtung hpai ai wa gaw dai kaw hka bang. E dai hkap lu e lahpaw hpawhkyawn ai lahpaw gaw kabai kau dai kaw na gaw tsa gun ai ni tsa jaw. Dai ni galaw kawn she wa sai gaw i dai kaw na wa ai. Dai kaw na gaw dai sa la ai shara mare shing nawm kawn poi nta de sa wa sai gaw. Poi nta de yan sa wa, poi nta du. Poi nta ndaw kaw e mung karoi ngu ai jun tawn ai dai kaw shawng sinat kapaw shinggrup nna she dai lamang gu jang she poi lawm manam ni poi madu ni nta de shang sai gaw. E hpa hpa u gun wa gun ai ni mung dai kaw hkap la ai ni nga ai gaw dan rai nhku shang na nga. Shang e rai yang poi chyare ngu ai wa nga ai gaw. Poi chyare wa du wa nna she "Ya nanhte bu ni gaw wo ra ni nta kaw, nanhte bu ni gaw htaw ra ni nta kaw" ngu na poi lawm manam ni hpe chyare wa e woi garan da sai gaw. Garan da garan da rai dai kaw e dai kaw e nga nna she dai poi nta de shana bai sa. Bai sa jang gaw bau masum dum bau kaji ji re lahkawng bau kaba ba ding ngut ngu ma bau masum dai dum ai hte she kabung dum ai ngu kabung dum sai gaw. Kaung dum ai le kawa nang ram ram re kawa ta kanu ram re dai hpra hpra lang wo bungla wa ngu ai nga ai bungla wa htaw dai bungla wa dum ai dai hpe hkan nna nang hpang e yan ai ni kabung dum ai rai nga ai. Le nta tup tup shana shang htaw poi lung majan jan ai baw e rai na kabung dum rai nna me dan rai na poi jaw. Dumsa chyu dumsa ngu ai dan di na poi galaw nna me e dai moi si wa ai mi rai da tawn ai dai hpe dumsa nna htaw Chyu Ga moi kaji kawa ni nga ai ga de dumsa wa e shawawn kau sai gaw. Dan di na shangut ai rai nga poi mang byu ai ngu gaw moi na htung hkying le i moi na htung hkying hte dan re galaw ai re. Bai manau ngu galaw ai mung ngut jin jang manau ju manau ngu ai galaw ai. Manau dum ai ya prat na manau zawn zawn re manau nau ai lam ni gaw naushawng ni hpa ni gaw manau gaw dai zawn rai na nga lai wa ai. Nat jaw ai kaw ma manau nau ai i? Nat jaw ai shaloi ma manau nau ai i? Aw nat jaw ai shaloi mung nau ai hku rai nga le wo gumgun gunhpai hpe mung jaw ra ai gaw. Wo nat shanhte hpe mung ya "Manau galaw manau makawp maga ya mi" ngu na jaw jaw ai gaw. Dan rai moi nat jaw prat e gaw manau kaw mung dai wo ra manau shadung jun ai shara kaw e nga langai dun tawn ai gaw. Nga nau nkaba re dai hpe she e shabrang ma ni hpe shingtawt shangun ai. Dai tawt ai ni gaw mai kaja ai ngu ai lu ai hku rai nga. Dai jaiwa wa ngu ai manau shangut ai shaloi mung dai le manau shadung kaw she hpun kinsa hpun ram ram re galu re htaw ndung lap ndung de gaw lap ni mung madat da ai rai nga. Dai jun rai she dai kaw htaw ndung kaw sumri gyit nang manau nta ndaw kaw na shadaw kaw e gyit htaw ra ngwi di na gyit tawn ai rai nga. Dai kaw gyit tawn rai na she manau shangut jang gaw wa na rai jang gaw htaw ra dai hpun shingwum gyit tawn ai hpun shingwum kaw e gaw u ka u ka ni mung noi ai ashe hpa ni bang ai u hpyi ni mung, u hpyi ni mung noi ai dan re nam sumwum kaw. Dai lagrang ru ngu ai gyit ai nta kata kaw shadaw kaw gyit ai dai wa grai she manau shangut ai le i shangut ai. Rai yang jaiwa wa ngu ai gaw nhtu n-ga kaba lachyam nhtu lang ai. Jaiwa wa e dai shangut ai shani gaw "Ya dai ni gaw ju ladi shadi manau shingman hkri ginru lakang dan rai lo" ngu na she nhtu shaw nna "hpret" rai di htaw ra hpun mung lang re e dai kaw le ra dai pawt de nga ai ni htaw ra hpa hpa u hpyi noi hpa hkam noi ai ni shingna e kabai hkra yang gaw u hpyi hkra yang gaw u sut lu ai da, nga hpyi hkra yang gaw nga lu, hpa hpam hkra yang gaw mam lu sha ai ngu hku rai nga. E jaiwa wa yawng dai hku ma hkra e nat jaw prat e le i ya ngai ntsa lam sha re law. E ndai nat jaw prat na mangpru ai lam manau galaw ai lam dai ni hpe tsun dan ai ga re.

Extended Data

ID: KK2-0211
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ed

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0211

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0211

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat Jaw prat na nta gap ai lam (How to build houses)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) E nat jaw nta galu galu rai na gawk grai law ai gaw. Ya na zawn rai na kashu kasha ni law timung yawng rau naw rawng ai gaw. Dai ya prat na zawn nre moi na prat gaw. Ya gaw law wa chye wa magam bungli hte hkan nna hpaji hku hkan na mung ya gaw yawng dai hku re. Moi dai prat e gaw Ma Naw, Ma Gam ni lahkawng masum nga tim dai ni num la tim gawk hpra hpra, shat shadu sha ai shara mung hpra hpra, wan dap re rai nga. Dai rai na manam du tim e dai ni jinghku manam du yang du tim jinghku manam mung dai kaw dai hkawng masum re ni e yawng e hku ai ni rai yang gaw dai manam wa hpe mung wo ra Ma Naw ni mung jaw Ma Gam ni mung jaw rai wa ai rai nga shat ma pa gaw dan re ai ten ni mung nga sai. Nta gaw ndai grai galu ai. Htaw dai ning nta gap na nga yang gaw ndai ginhtawng ta rai yang nta gap na myit jang gaw htaw nam de shadaw hpun kri rawng ai shadaw hpun kaba kaba re ai kran nna hprang shatsawm tawn da sai. Wo shara shagu hkan shanhte chyawng tawn da, sangu htat nam de sumbwi shangu sumbwi tu ai de e ga saw nna sangu sumbwi htat nna me htaw nam de galaw nna mung dan jahtuk tawn da rai na she dai shadaw ni yawng hkum sai nga jang shata ni jahtuk shata praw rai yang galoi kaja ai jahtuk rai e sawn yu nna nta kaba gap na rai yang gaw nta gap na nchyang masha saw ai rai nga ai. Nta gap dai ning nta gap yang shabrai mam rai tim kade jaw na ngu ai ni nga ai gaw. Dan rai she dai ni saw tawn rai na she dai nam de na ndai e salang mare madu du magam ngu na ni gaw e htaw daw hpum ngu ai grai kaba ai shadaw langai lawm ra ai hku rai nga. Htaw nam de dai ni galaw tawn nna dai ni yawng ga saw nna me mare na ni hpe saw nna dai grai kaba ai shadaw grai galu ai mana maka kaba ai shadaw dai wa ya na zawn rai na sumri nai lun sumri ma-un sumri re mung nnga ai gaw rai yang gaw wo pali shit ai madang pali shit ai dai shabawn ndai ram ram kaba di shachyaw shabawn hkang hkang hkang rai grai galu hkra rai dai she ga saw dai shadaw dai hku waw ai kaw na sumri gyit nna she mare masha ni shi hkun e dai dun ai rai nga. Htaw dun nawt nawt rai di dun na dai nta gap na shara kaw e hprawt di tawn sai gaw. Wo ra chyaram ram re shadaw ni mung dai ga saw nna di tawn nna e nhtoi kaja ai lata nna she dai shadaw jun nta shadaw jun. Dai kaw grai kaba ai shadaw dai wa gaw ndaw e ndaw kaw e jun ai rai nga "Daw hpum nhpu daw" ngu shamying ai gaw. Dai gaw du ni e salang kaba ni dan re lawm ra ai rai nga. Dan rai na nta galu re gap nna dai nam de galaw tawn da ai sangu ni mung ga saw na gun la di na she nta dai gap ai. Nta gap ngut nna kum na gawk ni htaw Ma Naw Ma Gam mi sha tsun ai hte maren gawk ni shagu nna chyinghka lam ntawt chyinghka ni yawng chyinghka ni dawt nna ndaw kaw mung lakang mara ai shara "Wa hku shadung" ngu ai kaw mung sumla shajung ka ai zawn re ni ka ai. Dai jun dai le ra ndaw kaw dai ya sha kajai ai kaba ai nhpu daw ngu dai kaw jun. Dai kaw na htaw nta ningchyun ngu ai ndaw dai kaw htaw kawa ram ram re ai ndai ram ram re dum lawng shi hkun hpe chywi shinggrup ai raitim htaw sumri ntsa de htaw nta ningchyun ninggaw kaw e noi ai dai wa dai kaw nbung bung rai "hpreng hpreng hpreng" nga kawa tawng dai ni wa ahkwit hkawk shara ai rai nga. Nta kaba e nta gaw dan rai gap rawng ai rai nga. Gumgun gunhpai nat jaw jinghku shaga rai na dingshawn shang ai. Kyu hpyi nat jaw poi galaw ai zawn shang nna rawng ai re gaw.

Extended Data

ID: KK2-0212
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ee

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0212

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0212

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nga wa u htau ya ai lam (Offerings to the spirit)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Dai gaw tinang ngut yang ngut ai hku, jin yang jin ai hku gunhtawng ta du yang mung "Dai ning na ginhtawng ta hta hkam kaja galaw lu galaw sha lu na matu gumgun gunhpai ni kaw akyu hpyi ai hku rai nga. Dai gumgun gunhpai ni kaw ginhtawng lamang ngu yang jaw ai, lanam shang wa na rai yang mung lanam lamang ngu ai kalang galaw ai. Re rai nmut mangai ta du yang mung e nmut mangai nai mam ni e lu lu lu sha mu kaja ai hku nna hkam marang sha na matu dai ni nga ai. Raitim mung nat jaw prat e gaw kade lang ngu ai e ya tsun ai lamang ni dai hku nga ai dai kata e ndai machyi makaw hkrum ai majaw kade lang mung jaw ai ni mung nga ai. Wo ra wawt yu yang "Dai sawn nat jaw ra ndai, lamum nat jaw ra ndai, jahtung jaw ra ndai htaw ningtsang nat mu jaw ra ndai" ngu wawt ya lawt jang gaw dai dan re shagu machyi ai nga yang mai na matu dan re jaw ra ai gaw. Dai gaw kade lang ngu ai gaw grai lang jaw ra ai. Dai hkam kaja na hpa nra yang gaw nau njaw dai lamang hkan sha jaw nna nga ai re gaw. Lamum ngu ai sawn ngu ai jahtung ngu ai sawa ngu ai hpyi nat ngu ai grai law ai mu i ndai wa hkrang hkan hpyi sha ai shinggyim masha ni kaw hpyi sha ai htaw gumgun nat ni gaw nat kaja ni re. Sharem chyawm gaw dan re ni hpe dang na matu nga ju jaw wa ju jaw rai "Dai ni hpe gawn ya mi" ngu nna gumgun gunhpai ni gaw ya Karai Kasang kaw akyu hpyi ai hpa le dai re ai hku rai nga. Dai nat gumgun ngu ai ni gaw tinang hpe gun ai nat ni re ai rai, dai ni hpe mung e shanhte myit pyaw na matu jaw ra ai rai. Raitim jahkring hkring loi sawng sawng kaja nga ngu yang lama mi byin byin shaba lap wawt yu myihtoi wa hpe san yu yang gaw "E dai nat e rai nga malit dai wo ra nat dai jaw ra malit dai, wo ra jaw ra malit dai" ngu dai hkan e kade lang mung jaw ra ai hku rai nga. Lamum jaw ra ai nga yang mung lamum loi sawng sawng lamum jaw ra ai nga yang lamum ngu ai mung e ndai hpyi lamum ngu ai e moi prat gaw shinggyim masha shada mung dai hpyi ngu ai lu ai ni nga ai shinggyim masha shada wo lu su ai ni hpe manawn sai gaw tinang gaw nlu hpyi gaw su re rai tinang manawn jang dai ni machyi wa ai hku rai nga. Re dai wo ra hpyi lamum ngu ai dai hpyi ai jaw jang gaw mai ai e dan re nga ai. Ndai hpang prat e gaw dan re hpyi su ai masha shinggyim masha ni hpyi ni hpe gau kau di kau na lawt nna ya gaw hpyi ngu ai kajai ai gaw nau nna sai le i masha shada, moi gaw dan re nga ai gaw. Htau jaw yang hpabaw ni htau jaw ai rai, u htau ya ai i hpabaw dusat ni dai hku hpyi nkaja ai ni hpe rai yang? Dai gaw wo ra htaw ra ning wawt wa e tsun ai hkan ra ai gaw. "U rai yang u dai daram, gwi rai yang wa rai yang dai hpaga ngu ai kade tawn nna me e jaw mu" ngu ai dai hkan ra ai gaw. Wo ning wawt wa e tsun ai hkan ra ai gaw. Hpaga ngu sawa nat ngu ai ni hpe mung "Gwi htau ra marit dai" nga yang mung dai hpaga shi tawn na gwi htau mu nga yang gaw wo mare makau de gwi langai dun tawn nna me dai shara kaw hpaga shi tawn nna me gwi htau mu nga jang gaw hpun ban re ni nawn sa nna gaw shi hpun nba labu palawng shi dai si htawng man kaw noi tawn dai kata kaw nbang jun ai kaw dai gwi mung dun tawn di she dumsa nna she dumsa wa she dai hpaga ni mung "La mu" ngu nat ni hpe tsun jaw ai gaw. Wo ra nat ni hku mung "E rai sa la sai" nga nna bai htan re ai hku dumsa wa shi hkrai hkrai shaga ai le nat ga mung shaga lang ten mung shaga rai na she dai gwi htau ya dat nna me dai rai ni gaw bai la wa. Dai wa hpe shaga wo ra wa e dumsa ngu ai lam gaw nnga ai chyoi ai kahtawng langai hta gaw dan re dumsa chyoi ai nga ai jaiwa chyoi, lanyi chyoi ai i langai lahkawng langai lahkawng kahtawng hkan nga ai. Tinang kahtawng kaw nnga jang wo ra kahtawng de dumsa chyoi ai wa nga ai dai wa hpe sa shaga ai gaw. Sa shaga na dai wa hpe dumsa shangun re ai hku rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0214
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ef

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0214

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0214

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wa dumsa (Nat-priest)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Tinang a nat gun wa hpe htaw hkring dat nga ai gaw. Hkring dat ni tsun nna tsun yang she mahku mahku htaw gumgun nat wa nga ai hkring dat de shadu dat ai rai nga tinang tsun ai. Dai dai wo ra gumgun nat wa she "E ya nang hpa nga nna me du nta kaning nga na me pru ai rai nta" nga na hkap san ai rai nga. Rai yang she "E anhte nsu nlu ni ya wun ginhtawng du nna nlung nnan shat sha e nga nna shaga ai re" ngu na tsun jang tsun rai jang tsun dan di yang "Aw" nga. Rai na me she dai jaw ai ya um bai shaga la, shi mung sa wa nta kaw du rai nna "Ya daini gaw um anhte na kashu kasha ni dai ning na e nang makawp maga nna lu matut nna nga pra na matu daini nang hpe ndai e shagu hkungga wa ju jaw ai re" ngun a hku rai nga. E wa la rai yang mung wa la wa hkyam "Ning re re law ngu na" tsun dan di yang she re she wo ra gumgun nat wa mung gumgun nat wa hpe "Yu u nang hpe ap sai" ngu yang e "Aw re a kaja a, e wa mun mung chyip wa bang mung chyip wa gawng ra wa sam kaja ai e rai sai lo" nga na hku rai nga ai nat wa mung. Dai nga jang she "Daini nang hpe jaw ai re" ngu na ap ai. "Ndai jahkrung jahkrung la wa u" ngu na tsun yang she "E jahkrung wa hkrung ding nawng gaw nlun wa sa ninghkaw ningnawng gaw n-gun nit na re law, asai ssa she la na re" nga nna nat wa dai bai tsun rai yang mi gaw jaw ai ni gaw "Ndai hku nan la wa u" ngu rai nga "E dai hku ndi nit nla wa ai, sat nna she jaw mi" bai nga sai mu i. Rai jang she dai rai yang gaw nanhte salung sala ngu ai nga ai gaw htaw shanhte nat gun ni woi ai ni "Nanhte sat nna la mu" ngu yang "E dai hku nre nanhte ni i shinggyim masha nanhte e sai lat nsa sat nna she ya mi" nga nna tsun wa jang she "Dai rai yang gaw" ngu na she um wa hpe e sat galun ai rai yang galun sat kahtam ai rai yang kahtam sat nna she wo hkinjawng e hkinjawng wa hpang de dai wa hpe i sat nna shadu na shadu di na wo sin kan ni hpa ni nat shan ni hkin jawng wa e san nna shadu, hpum lum wa e shadu nna ngut jang she bai mayawn nna lahpaw hpawli machyin mayawn lagoi ning tung shabawn e nna hpawlawt woi hpawda pa di htaw nat ra gummun nat ra kaw e "Ya yawng jahkum nna tang tawn sai" ngu nna mi wo ra rai nsat yang dumsa ai mahku kaga ya dai ngut nna bai jahkut ap yang na dumsa mahku gaw kaga bai rai ra ai. Mahku langai hku nmai ai. Dai ga dai gaw "Ya la u sha u" ngu nna me bai ap dumsa yang she wo ra nat gumgun wa mung "E rai sa la sai sha sai gupshi nyep ru gupra e nhtep ju katung lim gawang lashim nga sha sai" nga ai re sai mung rai yang. Deng gaw dai mung e "Pyi nawng lung nu sap tsawng e gun nu" ngu na "Dai shadu ai dai mung dai hku la wa u" ngu bai tsun yang she "E dai mung e ndai hku nan gaw nla wa ai law, ndaw nsa she la e, ndai pa gaw ya hte nanhte ju hpawng de ai ni hpe gam sha mu. Dai nanhte e run nna gam sha yang hkraw lat ning gun jat, shaawng na ningja bang myit ningja lu na re tsawm htap na re ndai sha yang" ngu na nat wa e dai ngu da shaman da ya sai gaw i. Shi gaw ndaw nsa she la ya ndaw la sha sai gaw dai kaw na "Deng gaw rai sai ya gaw" nga na she dai ap nawng shi mung la sai nga rai ngut rai jang she i wo ra gumgun nat wa gaw bai e aa gaw deng gaw rai sai ya gaw ndai dum nta ni mung shaman da ya shachyip da ya na ni bai tsun yang she shaloi gaw gumgun nat wa mung rai sai "Ya gaw ndai ya ndai dum nta jahpung shachyang wa reng ran sai udi ula hku ling matsut sai ja shang chyinghka gaw kra na re nat shang chyinghka gaw la sai nbang npan yawng hte yawng nwa bumkum bu npying ling nan htu nna kreng di sai, e shaman chyeju ra ndai kaw rawng nna nga ji nat kaga hpa njang ndu na sai" ngu nat wa she nta mung yawng shaman da ginchyip da sai gaw. Dai ngut jang she "E ya gaw ngut sai" ngu jang bai dai jaw ai shara kaw na bai rawt nna she le ndaw de le wa na htaw ginri hku e bai htaw mi n-gun ni rau nga ai shara de htaw de bai dumsa wa rau bai sa da sai gaw. Dai hku sa da re gaw dai kawn gaw dumsa wa bai nang tinang a nat jaw nta de bai wa na matu "E ya gaw ya htawng hpang de de bai ngwi pyaw kabu gara nna lu su nna shada hku hkau na bai jaw lu jaw sha shaman ya e ga ya gaw ngai hkringwa dumsa mung le nta bai wa singga" nga nshe "I wo ga e garan wo aw ga e gachyan sai lo" nga nna dumsa wa nta bai wa mat re ai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0216
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f0

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0216

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0216

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Karing ni a lam (Karing people)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Translation (La Ring) E bum ga bum de na kawa Karing Naw ngu ai re gaw. Kawa gaw Karing Naw gumhhkawng ngu ai gaw kasha Karing Naw rai nga ai dai amat galaw ai Japan majan a htawm e amat galaw ai. Dai La wa ndai nawng nang ga kaw e ng ah pang nga galai wa ai gaw Karing La ngu ai re. Shanhte nta langai gaw re raitim kanu kawa hpra hpra rai ma ai. E dai Karing La wa gaw ndai Nawng Nang kaw na nga hpang nna shi "Ngai hkrai nga nngut ai" nga nna anhte kahpu kanau, kanau kasha ni anhte hpe wa ni hpe shaga la nna mi tsun ai hte maren dai hte maren anhte hte rau bai nga nna shi a bungli galaw ai. Dai kaw na anhte hpe "Nanhte ya ndai shara kaw nga mu" ngu nna ya ndai nga ai shara kaw bai anhte nga wa re rai nga. Dai Karing Naw amat wa mung shanhte nta hkum mi rai ma ai raitim kanu kawa hpra hpra re Karing La hte. E dai Nawng Nang kaw e "Taung Chuk" (Bum Du) galaw ai e dai wa. Dai Taung Chuk moi gaw Taung Chuk e she up ai gaw. Ndai Nawng Nang ga makau hkan e Taung Chuk Karing La ngu ai shi Taung Chuk galaw ai re. Dai yawng hpe up ai le i dai she ya Japan majan a htawm e she ndai kongsi prat pru wa ai kaw na she moi na Taung Chuk galaw ai ni mung hkring mat wo Oak-Ka-Hta (ya prat na mare salang ahkang aya mying) prat rai wa ai kaw na she re hku rai nga. Dai Karing La a shi up ai prat anhte an wa ni rau shi a bungli galaw ai prat hta shi Taung Chuk galaw ai. Taung Chuk galaw ai prat hta shi Taung Chuk aya shi a mayu wa ngu na e Pawm Hkawn ngu ai re gaw dai Karing La a madu jan gaw. Dai Pawm Hkawn ngu ai ya kanau ngu ai Pawm Du ngu ai dai wa um ndai damya mya sha ai bungli galaw ai nga yang she dai a majaw kahkau wa Taung Chuk aya laning mi hkrat sai rai nga. Karing La gaw Taung Chuk aya hkrat ai kaw e mung ya nye wa e she shi Taung Chuk bungli laning mi galai ya sai. Shi a amu bai ngut ai kaw na she shi hpe bai ap ai rai nga. E moi gaw Taung Uk e Taung Chuk ni e up ai prat Taung Uk gaw dai prat hta Lahtaw Sing Gyi ngu ai dai Taung Uk galaw ai htaw Tang Hpre kaw dung ai. Dai wa a prat hta e um dan re prat rai nga ai. Dai Japan majan htawm she ya she Oka-ka-hta ni e up ai prat rai wa sai. Moi na Taung Chuk ni dawm mat sai mu i ya ya na masa rai mat wa (mani let). Moi gaw dan re ai prat rai nga Taung Chuk e nang kaw e Taung Chuk ni up ai kahtawng buga kade ngu Taung Chuk wa kaw e she ahkun hkan se mung e shi lata kaw chyawm ai gaw. Shi lata kaw chyawm rai she dai kaw na she Taung Uk rung Bumdu Rung Ayay-paing rung de du ai rai nga ai. Moi gaw dan re prat lai wa sai le.

Extended Data

ID: KK2-0217
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f1

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0217

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0217

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Matawng mare a lam (Matawng village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Translation (La Ring) Matawng bum ga lam gaw moi shawng daw moi ji ni a prat gaw mi sha tsun ai Naw Hkum Karing nga hte gaw htaw Lahkum Uma ga kaw e nga ai. Dai kaw na anhte Matawng bum ngu kaw nga wa ai gaw ji nye wa ni a prat e ndai e ndai lamu ga nang hkan ni mung moi shawng daw gaw kaga Sam ni Kadu Kanan ni nga lai wa ai shara nang hkan ya du dai ni a hkang, hka mying shamying ai ni mung Sam ga mying ni mying ai hka ni nga ai mu ga ai shanhte mung nga lai wa ai rai nga ai. Dan re prat hta e anhte a kaji kawa ni Lahkum Zau Tawng nau ai wa a prat e dai ni shawng nga ai ni up ai up taw ai ni hte e shada htaw anhte Jinghpaw ni mung ji wa ni a prat nang layang ga de nawt nawt nawt rai yu wa yang e dai ni hte nhkrum nra rai nna dai ni yen kau da ai. Htawm e anhte ni gaw ndai Nawng Nang ga ngu ai kaw e nga galai wa rai nna me nga wa ai htawm e dai ji Lahkum Zau Tawng ngu ai wa e dan rai nna e n-gun ja lamu ga anhte Lahkum sha nre le kaga nanhte Kareng Lahpai ni kadai Nhkum nga mung dan re prat nga sai hku rai nga. Dan rai na me nang ga e nga galai nga wa ai prat e anhte e dai ni hpe e dai ni hte shada nhkrum shawng nga ai ni hte amyu ni hte nhkrum gasat ai kaw e anhte ji ni e ndai Nawng Nang ga shawng ndai Nawng Hkai bum kaw shawng kaw nga ai Lazu Shani Palu Labu Zu Palung La ngu ai wa e up sha ai, up sha na nga ai kaw dai wa e shangun ai bungli galaw nhkam ai majaw e dai wa shi hpe gumlau rawt ai law wa ai re majaw ndai ni hpe gasat karum dang yang gaw nanhte kadai hpe share ai grai saw ai htaw Lahpai wa kadai nga ai yawng hpe saw ai. Anhte Lahkum ni Lahkum Zau Tawng ngu ai "Dai ni hpe dang jang gaw lamu ga ra ai ni hpe lamu ga jaw na, hpaga ra ai ni hpe hpaga jaw na" ngu nna anhte ji Lahkum Zau Tawng ngu ai wa dai gasat lawm ai shaloi dai ni hpe dang kau. Dang ai shaloi anhte gaw "E anhte gaw lamu ga she ra ai" ngu jang she "Rai yang gaw nanhte gaw ndai Nawng Nang ga Nawng Nang ga byin wa Nawng Nang ga lu wa lu wa ai hku nga dai Nawng Nang ga lu nna nga wa ai. Dan rai na me e htaw kaga Salawng ngu ai nga ai ni mung shanhte mung gasat lawm di shabrai jaw ai shabrai ngu gaw le dai kumhpa jaw ai shaloi ya anhte nga ai Matawng Bum ga ngu ai gaw dai prat e dai Salawng wa shawng nga ai shara hku rai nga ai. Dai shaloi e anhte a kaji dai Naw Hkum Zau Tawng ngu ai wa a kasha Naw Hkum Sin Wa du ngu ai wa dai wa a aprat e dai Salawng rau mayu shayi hkrum nna dai anhte ya ya nga ai Matawng bum ga ngu ai hpe Salawng wa e jaw nna Salawng wa a ga shi hpe ja hpaga jaw rai na mayu shayi hku mung rai na me Matawng bum ga de wa ai. De wa ai N-jip hka ngu ai kaw e Dai kaw e N-jip Hku ngu ai kaw e dai Lahkum Zau Tawng a kasha Naw Hkum Sinwa Du ngu ai wa N-jip hka ngu ai yawng ai shara kaw nga hpang nna me manau galaw hkra rai nna dai kaw na gaw jan shang maga de nawt nawt rai na anhte a Matawng bum ga kaw e nga wa ai hku re da. Dai prat e ndai Matawng bum ngu na byin ai lam gaw ntsa lam hku tsun ga le, Matawng bum ngu gaw anhte ni mare de nna nga ai bum gaw Matawng di zawn mung rai bai kanoi htu sha prat moi English kaw e kanoi nam de shi hkrai tu ai ya na prat gaw rubber ngu ga le shi hkrai tu ai htu kanoi hkawn la nna English hpe e joi ma kade hku na dut sha ai. Dut sha sha re ai dai prat anhte e nga ai. Bum dai kaw e shanhte kanoi htu na nga nna lit gun jarit hte lit gun let kanoi htu hkawm ai ni e lam htumpa re kaw e lit shanat ai she dai prat e gaw Matawng di ngu ai htaw Miwa ni galaw ai ya gaw pyi nnga sai gaw hkan na nang ai kata de ahkyeng re Matawng di lit ntsa kaw e mara ai she dai lit wa kadang di she Matawng di wa le krung de galau yu wa ai nga yang Matawng galau ai bum, bum mung Matawng zawn shan re bum kaw e nga wa ai nga yang e Matawng mying lu wa ai gaw. Matawng mying lu ai gaw mi gaw Naw Hkum ni. Naw Hkum ni kawn e N-jip hka ngu ai kaw e shara de nna N-jip hku ni bai ngu. N-jip hku ni dai kaw nawt nawt rai ya kajai Matawng bum kaw e bai nga wa re hku rai nga. Rai yang ndai Matawng mying ngu mying lu ai gaw Lahkum, Karing anhte yan e ya anhte Matawng ni ngu nna dai kaw e nga ai re. Anhte dai kaw e nga na dai kaw e dai ya anhte htaw mi ya sha kajai ai Lahkum Zau Tawng ngu ai wa a dai wa ni nga ai gaw htaw bum Lahkum Karing Naw Hkum ga hte ya anhte mare de nna nga ai Matawng bum gaw lani lahkawng ya ram sa yang she du ai gaw. Anhte gaw Matawng bum kaw e nga ai. Matawng bum kaw e nga nna htaw Hpu wa ni hte shada matut di nna nga rai prat kru nga sai da Matawng bum kaw e. Htaw dan rai na nga rai na mying dan rai na nga rai yang she um ndai Nawng Nang ga kaw gaw mi sha kajai ai lu tawn nna me Wadu ni ngu ai ni hpe nga shangun ai. Moi gaw dai nnan de nga yang gaw htawra Nhkai bum de bum Wadu zawn zawn re kaw shawng nga ai da. Dai rai Wadu, Wadu Nawng Nang ngu, nang kaw e Nawng Nang, Nawng Na ni nga ai e Nawng Nang ngu mying shamying. Dan rai na htaw Hpu wa ni rau dan rai nga ai. Dai hku nga yang she Japan majan byin sai gaw. Japan majan byin jang gaw e dai nga shangun ai Wadu nang Nawng Nang ga sin shangun ai hpu nau ni mung kashu kasha mung nlu rai si htum sa. Wadu Zau Tawng ngu ai nga shangun ai dai ni si htum rai yang she mi moi mung htaw kaw na dan di na lu tawn ai shara re dai Japan majan e chyawm gaw ndai Nawng Nang ga sin na nnga wa jang she htaw bum de na Hpu wa Karing La ngu ai wa hpe Karing Ja Naw ngu ai Maring Nawng Gumhkawng ngu ai dai wa e "Le Nawng Nang ga wa sin su le sin ai ni nnga mat sai le Nawng Nang ga wa sin u" ngu na Karing La ngu ai wa hpe nang ga de shayu dat ai. Shi yu wa nna nga rai yang she shi chyu gaw shi gaw laili laika gaw hpa nchye mung gaw grai chyoi ai. Rai na dan rai nga yang she anhte gaw mi kaw na dan rai na kahpu kanau dan re rai yang she dai wa shi hkrai nga nngut jang she "E ngai hkrai Nawng Nang ga sin nngut ai lo. Nanhte gaw moi kahpu kanau chyaw rau ran ai re majaw nanhte Matawng ni nanhte Matawng Uma ni ngai hpang yu wa marit. Ngai hpang yu wa nna nye bungli ni galaw, alu hkan se mung rau sha ga" ngu nna ndai ya nga ai ndai shara nam re gaw ndai moi gaw nang kaw shabrang Ding Hkut ngu ai dai Karing nga ai gaw le Nawng Nang mare rai nga ai. Dan ngu na Karing bai shaga la nna anhte a wa ni hpu ni Karing wa e shaga la na yu wa rai na dai Karing dai shi a bungli ni galaw rau nga manau lahkawng lang galaw tim anhte wa ni manau madu tai di na hkum sum hpa galaw rai na ma shi a lagaw lata tai ngai mung rai na nga nga rai yang "E mi tsun ai ngai hpe bungli karum na nanhte ngut ai shani nga myit" ngu na tsun ai hte maren nanhte ya ngut jin ngut saga jang gaw nga myit ngu anhte mung mi dan ngu ai rai sai" nga na ndai kaw e ndai shara moi anhte nnan shi rau Nawng Nang mare kaw e nga re ten gaw garai nde yang gaw hpa ndai moi shawng nga ai shabrang ni ngu ai dai ni mung nnga mat sai. Nam maling nang hkan e hkan sharaw hkrai she nga rai wa ni she kashai e dai ngu na manga shi sanit ning hta gaw ndai mare hkyen nna me manga shi matsat ning hta nang de htawt nna me dai prat gaw nat jaw i nat jaw prat. Manga shi sanit ning e ndai kaw e nam hkyen, e manga shi matsat ning hta nang de htawt lung wa nna manga shi jahku ning hta moi na nye nu Nawng Nang kaw e si ai mang pru poi galaw kau kru shi ning hta gaw hpung shang wa re hku rai nga. Kru shi ning hta nang kaw e hpung shang nna e hpung shang nna nga wa rai yang gaw ndai shadang sha kaba ndai ni mung kaba wa lani hte lani kaba wa. Rai na dai kawn gaw hpung shang nna kru shi manga ning hta aw kru shi ning hta hpung shang na kru shi manga ning hta gaw ngai hpe hpungtau tang sai. Le dai shaloi gaw Geis masat htingnu kaw moi na sara Isak nga ai, Lamung Naw Htoi e sara Latau nga ai ni yawng si sai gaw nnga sai ya Lamung Naw Htoi chyu sha nga sai. E ngai kru shi manga ning hpungtau tang. Dai kawn ndai Jaw Masat buga mare kaw mung Sumprabum de na yu wa ai htinggaw mali manga ram sha nga ai. Dai kaw e hpungtau ngai, Hkangtsen Du ngu ai hpyen dap de na pru wa ai Hkangtsen Du hte Myinaw Ze Dau ngu ai anhte masum sha ndai Jaw Masat buga hpungtau shawng galaw woi nna nchye nchyang ai hte woi nna ya gaw grai kaba sai le i. Dai rai na kru shi manga ning e hpungtau tang nna hpung magam bungli hta dang dep lu ai made galaw hkun manga ning jubilee galaw, manga shi ning jubilee mung galaw sa. Manga shi ning du sai ya gaw nngut nna nta kaw wa nga ai hku rai nga. Hpungtau Sin Wa ngu ai rai nngai e. Dan rai na nga e ya kasha ni ndai e shadang sha kaba wa Zau Ra kanam gaw nam Maru Lu Mai. Shi mung Kyun Pyin Thar kaw jawng saranum jawng up rai nga ai. Shan a kasha ni gaw Zau Hkun Awng ya chyum jawng kaw bungli galaw ai e Ja Bawk Lu gaw ya dakkasu htai ai ya naw shakre ra ai nga ndai ana zinli a majaw rai nngut Naw Awn masum.

Extended Data

ID: KK2-0218
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f2

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0218

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0218

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawng nang mare (Nawng Nang village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Translation (La Ring) Mare byin wa ai lam mi sha tsun ai hte maren rai nga ai le Nawng Nang ga. Moi gaw Nawng Na ni nga ai bai Nawng Nang ni moi moi shawng daw e dai anhte Jinghpaw ni mi sha tsun ai garai nnga ai ten e gaw Nawng Nang ni ngu ai mi shawng nga sam ai. Dai rai dai Nawng Nang ni ngu ai Kadu Kanan Sam kun she nrai i dai ni nga ai shara re nga yang Nawng Nang nga ya du hkra Nawng Nang ngu ai mying gaw ya du hkra dai rai na hku rai nga. Dai kaw anhte ni nga galai wa ai.

Extended Data

ID: KK2-0219
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f3

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0219

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0219

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Masha myit jasat (Proverb)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Translation (La Ring) Magam myit jasat ngu ai hte myam myit jasat ngu ai dai sha ma tsun ga. Mayam myit jasat ngu ai gaw e tinang a lam chyu sha kata lam sha myit kadun hku nna sak hkrung ai hpe mayam myit jasat ngu ai re. Magam myit jasat ngu ai gaw grai dam lada ai myit jasat. Magam myit jasat ngu ai gaw mali lu hkunggam yawng e galu ai zawn myit galu ai. Nammukdara panglai dam ai zawn myit dam lada kaba ai. Mu mamu hkrum mahkrum hte shaga ai, mu mamu hpe e mani sumsai hte mada ai. Tinang akyu e hta nma ai, mayun kumhpa nsha ai matsan jahkrai gaida kawsi hpang gara yawng hpe e n-gaw nwai ai myit hte lahku lanu myit kaba ai. Ndai zawn re gaw magam myit jasat ngu ai re da. Mali hka galu ai zawn myit galu, panglai dam ai zawn myit dam lada e tinang a akyu hta nma ai, mayun kumhpa nsha ai. Mu mamu hpe mani sumsai hte mada, hkrum mahkrum hte shaga matsan jahkrai kawsi hpang gara jahkrai gaida yawng hpe n-gaw nmai ai myit hte sumra ai gaw magam myit jasat ngu ai re da. Mayam myit gaw deng? Mayam myit gaw mi sha tsun ai e tinang myit galu kaba ai nnga ai tinang a matu chyu sha myit, manang a kata kaw nga hkawm na myit htaw le nmyit chyoi ai le. Dai gaw manang shalawm na myit hpa nkam ai dai gaw num nang a kata galaw ai masha ni mahtang tinang hpe yam ai katut ai rai nga ai. Myit kachyi sha myit ai hku e.

Extended Data

ID: KK2-0220
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f4

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0220

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0220

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jahtawng htu ai lam (Name giving ceremony)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Transcription (La Ring) Chyeju kaba sai anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni hpe e moi ji woi ji wa prat kaw na kaga amyu sha ni hta lak lai ai chyeju wunli langai mi maka kumla masat masa htung hkying laida langai nga ai. Dai gaw hpabaw rai ta nga jang jahtawng htu ai ngu rai nga. Ndai jahtawng htu ai hpe gara kawn hpang wa ai ngu ai hpe chyawm gaw ya ntsun sana i, kadun dawk tsun ga nga jang ya ndai jahtawng htu na rai yang ga shadawn le i Marip ni a nta kaw kanu ngu ai jan hkum gawng li nna ma shangai aten du wa ai hte nta madu wa Marip wa salang wa gaw e nta madu wa gaw yu, nga tam da ra sai. E makoi tsa lajang da ra sai i makoi n-gu lajang da ra sai. Dai gaw ma shangai na hpe tau nau hkyen lajang da ai lam re. Makoi tsa ngu ai gaw e lak lak lai lai di nna magap tawn da ai jahtuk tawn da ai tsa hpe makoi ai tsa nga ai. Makoi shan ngu ai gaw ndum tsawm tsawm re kaw bang nna garap kaw mara tawn da ai dai hpe makoi shan nga ma ai. Rai yang gaw ndai makoi shan makoi tsa hpe gaw jinghku jingyu ni manam ni nta masha ni nnga yang e shang ang tim mung "Ah ndai gaw makoi tsa re ah ndai gaw makoi shan re" nga na nlang ya ai nsha ya ai i. Atsawm sha dai hku chye na tawn da ya ai ndai gaw jahtawng a matu re. Kade ram shareng ai i ngu gaw ma rai nshangai ai kaw na jahtawng htu na matu hkyen lajang da ai lam nga ai ngu hpe tsun mayu ai. Rai sa, jahtawng htu na rai yang gaw ma shangai moi gaw nta kaw shangai ai rai nga. Nta kaw shangai ma nga shangai "nga" nga hte ma mying jaw ra ai. "Ara lo rai sai lo" mi kanu kawa ni myit tawn da ai e Marip kasha rai yang gaw "Marip wa Kum Ja Gam rai u ga lo la sha ma rai yang gaw" ngu. Kaja wa la sha wa rai yang gaw "Rai sa rai sa Marip Gam Kum Ja e, shangai rit lo chyinghkai rit lo, pra rit lo sa rit lo, hkalum ga ai lo hpum ga ai lo tau ga ai lo" ngu di kaji kawa ni gaw ga dai shakra ra ai. Moi prat gaw nat e shawng mying shamying la jang e ma dai ngreng mat chye ai nga tsun ma ai moi na ni. Dai majaw ma shangai "Nga" nga hte "Ara lo rai sai lo Marip wa Kum Ja rai u ga lo" nga e Nhkum kasha rai yang mung i "E num sha ma Nhkum Ja Lung rai u ga lo" ngu di shamying la ra ai. Rai sa rai yang gaw ya jahtawng htu yang gaw hpabaw baw lawm ra ai hpe shawng tsun ga nga jang langai gaw shanam lahkawng gaw jum masum gaw shan jahkraw i. Dai hte masum gaw nlawm nmai re. Rai yang she nbaw shat lawm ra ai i. Rai sa dai lachyum hpe bai htai ga nga jang gaw shanam gaw ga kata e rawng nna n-gun ja dik ai ga hpe sum awng nna sum awn na sum ang na e pra wa ai mayat wa ai e kaba wa ai hpan amyu re. Dai na e tsi tai ai n-gun jan lai ai hpan re. Rai she ndai baw gaw hpabaw rai lang a ta nga jang e mi sha tsun ai mahtum mahta mayu du sumnung ni kaw nna shaman ga matan ga hte "Ndai lang mi e ndai hte shaman myit, ndai hte matan myit, ndai hte galu kaba mayat mara gumrawng gumra wa myit ndai hte tsi myit mawan myit" ngu na jaw dat ai wunli wungau arung arai langai re dai majaw nlawm nmai re. Gai shan jahkraw, nga (fish) shan jahkraw malawng lang ma ai i. Nga shan jahkraw hpa rai nga shan jahkraw lang ai ta nga jang e nga gaw san tsawm ai hka kaw rawng nna shi mung grai san tsawm ai. Grai san seng ai i rai yang e nga gaw kabai hpan nlawm ai i. Ya sep kabai ai gaw nkau shara kaw sha sep kabai ai malawng maga gaw sep du hkra sha ai. Nga hkyi kabai ai mung htung nnga ai nga hkyi hpe mung nga pu ngu na shadu sha ai i. Shalap rau shadu sha ai dai majaw nga ra ai ngu dai nga shan gaw kabai kau na hpa nnga ai. Dai majaw nga gaw reng ai yawng shinggyim masha ni e ra ai nga shan hpe nsha ai masha nnga ai. Nga shan sha di nhtuk ai nga nnga ai dai majaw nga jahkraw lawm ai gaw dai re. Bai nga shan nlu hkwi ai ni gaw lu yang gaw bum de rai yang gaw wuloi shan. Dumsu shan nlang ai lo wa shan nlang ai lo i wuloi shan nan. Wuloi gaw hpa rai nga jang san seng ai. Shi gaw shi aten du yang hkum pa kaw na shi hka shin ai hka shin ai. Wuloi gaw gau la nra ai shi hkrai shi nta wa ai. Yup yang mung shi yup ai shara kaw jit hkyi nbyep ai, jit hkyi byep shara kaga yup shara kaga rai san san seng seng rai nga ai wuloi gaw. Dai majaw nat timung nat hpe jaw ai mung ra ai dumsu hpe nat e nra ai lu nla ai lu i. Dai majaw wuloi shan lang ai lam re nga tsun ma ai. Ya dai ni chyawm gaw wa shan mung jahkraw ai le i mu mamu she nrai sadawng e. E raitim ya mung chye na ai ni gaw dai raw lang ai ni naw nga ai. Jum hparai jum gaw san seng ai tsawm ai shum ai dwi ai e shum ai num ai i hten kawn ai lam nnga ai shi gaw hten kawn mai ai hpe hten kawn yak hkra na na hkam hkra e tawn da mai ai atsam shi kaw nga ai majaw atsam ningja hpring ai e jum re majaw lang ai nga. Rai yang gaw dai hte gaw jahtawng htu ai kaw lang ai re. Nbaw gaw hpa rai lang a ta nga yang nbaw gaw magyep ai. "Ya ndai ma gaw jinghku jingyu kahpu kanau anhte kanu kawa yawng rau magyep kap nna hkau chyap hkau ra di nga kaba wa u ga i. Nbaw hpe yawng e sha ra ai zawn ndai ma mung yawng e ra sharawng ai ma tai u ga, nbaw shat sha yang kat nga zeng nga rat nga ai zawn ndai ma a majaw nta masha jinghku jingyu ni yawng gaw e zeng nga greng nga reng nga u ga" ngu na lachyum jahpaw di nbaw shat lawm ai ngu hpe chye lu ai. Rai yang gaw ya jahtawng makai kaw gaw bai tsun ga nga yang gaw aw jahtawng htu ai kaw gaw kaning re ni htu ra a ta nga jang mayat kanu mayat kawa ni htu ra ai. Num rai yang mung ma kru nga yang ma kru hte ring ai ma kanu, kanu dinggai kawoi dinggai rai ra ai. La salang rai yang mung shi kasha ni yawng prat ai yawng rat ai dai wa htu ra ai. Ga maku ai wa sai lang sai tsawm ai kyang tsawm ai myit masa tsawm ai num la ni htu ma ai. Dai ni matan ai ga ma kaw hkrang ai. Dai majaw jahtawng htu ai yawng mayawng hpe nhtu shangun ai i. Htu ai ni she htu ma ai kam ram ai ni hpe she htu shangun ma ai nga. Dai gaw jahtawng htu ai ni a rai sa. Rai yang she makyit makai ai shaloi gaw hpabaw hpe shawng makyit makai ra ai i nga jang ya nkau mi gaw nbaw shat shawng makyit ai nga rai dai nre dai jahtawng hpe shawng makyit ra ai i. Jahtawng hpe shawng jahtawng makyit ai hte shawng makyit ai wa hpe ma kanu hpe shawng jaw ra ai i. Masha hpe gam yang e ma kanu hpe ma hpe ma nga hpe shawng jaw ra ai. Dai hpang she kaji kawa kadwi ni hpe jaw shawa ni hpe bai jaw rai ma ai ya gaw anhte hpung sara ni hpe shawng jaw ai i hkrak gaw hpung sara ni hpe hkungga ai jaw ai ngu ga, hpung sara ni hpe jaw tim ma nga kanu yan hpe shan kanau yan hpe shawng jaw na kaji kawoi ni hpe jaw na i. Rai yang gaw ya ndai nbaw shat gaw ndai hku rai gam ai rai nga. Rai yang ndai nbaw shat makai hpe hpyan sha yang mung hkrup mara nmai hpyan sha ai i nmai hpyan sha ai. Kadai shawng hpyan a ta nga yang e kung sai, e wahtap hkyen sai chyoi chye sai kung kyang sai salang wa shawng hpyan ra ai. "Ya dai ni nye shu gaw Marip wa Kum Ja gaw shangai ra shaprat ra pra ra sa ra hkalum ai lo tau ai lo shu e, hkam kaja u ga lo kung kaba u ga lo i chyoi chye u ga lo chye chyang kung kyang u ga lo, ngun latsa hpaji lu u ga lo e mading sumtsan dun u ga lo, htaw bum ding hkang mung bum latsa mung shing kawt u ga panglai mung shingtawt u ga i. Ningbaw ningla shara kaw ning ngai u gaw hhkaw hkam hkaw seng shara kaw chyai u ga" ngu di shaman ga tsun ra ai. "E mu a lo sha ga lo shu ni hkri ni e" nga shaloi she masha shawa manaw manang ni mai sha ai nga moi gaw dai hku re. Rai yang e ya sha ma ai hpang jahtawng makyit hpe jahtawng lahpaw hpe majoi nmai kabai ai. Nmai makyit ai hkumba nna tawn shing nrai dai hku hpyan nna tawn ya hta kau ai ni hta kau aten du yang. E wan e mung nmajaw ai wan e mung nmai nat ai, shing kawt shingkra re shara kaw nmai kabai ai. San seng ai shara kaw i dai jahtawng makyit makai lahpaw hpe gaw hpaw tsaw nnga ma ai hpaw mang nnga ma ai dai hpe i. E jahtawng makai lahpaw she nga ma ai e dai majaw hkungga ai. Dai majaw moi na ni jahtawng htu ai ngu gaw grai reng ai i grai reng ai grai manu shadan ai yawng mayawng hpe nhtu ai. Dai ya prat gaw htaw Myen wa hpe mung Jinghpaw la ngu shamying la di jahtawng htu la, Gala la wa hpe mung Jinghpaw la nga na jahtawng htu la e rai na hpung jashawn la masu kade nna yang bai bra e dan re ni grai nga ai. Jahtawng htu ai ngu gaw kaja wa amyu langai a matu mara hpe shalat shaprat ai, shagreng ai lam shareng ai lam nam nak bang ya ai manu nam nak tawn ai lam re ngu jahtawng htu ai hpe grai shareng ra ai grai hkungga ra ai. Jahtawng nhtu ai kasha ni gaw jahtawng nhtu ai zawn re ai. Dai majaw jahtawng htu ai lam gaw grai ahkyak ai lareng bungli kaba langai re ngu na tsun lu ai law. Grai kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0221
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f5

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0221

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0221

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Jinghpaw nta hkrang (Jinghpaw house style)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Grai chyeju kaba sai. Ya anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni a Jinghpaw nta ngu ai masha ni grai sharawng ai nta langai mi a lam hpe tsun ga nga jang, Jinghpaw nta gaw hpun hte kawa hte gayau nna galaw da ai nta re. Galaw nna nyem ai nta re. Dai nta hpe shi daw chyen hpe shamying ga nga jang gaw ngau pawt ngau dung ngu ai nga ai. Hpun mi rai rai kawa mi rai rai hpung ndung ngau dung ngau dung shawn ai maga de gaw nbang ngau pawt yawng ai maga de gaw npan. Npan maga de malawng shang ga ai. Malawng law law shang ai maga hpe npan ngu shamying ai. Npan kaw gaw chyinghka kaba hpaw da ai lakang kaba htan ai rai yang she npan kaw daw hpum kaba jun da ai. Daw hpum ngu gaw shadaw kaba hpe tsun ai. Rai yang gaw ndai nta ndaw kaw nchyun ngu ai e nta magawng grai masen ai dai hpe Jinghpaw nta ngu tsun ai. Rai yang she ya ndai Jinghpaw nta hkrang hpe e npu de gaw pe masum tsaw ai law ai. Sharem gaw pe manga grai rai yang pe kru daram sha tsaw ai re. Magaw bai rai jang gaw grai tsaw ai i pe shi manga shi kru ram tsaw ai magaw rai jang gaw. E dai hku galaw da ai. Rai yang gaw nta hkrang a mying hpe tsun ga nga jang gaw mi sha tsun ai nnan shang wa ai maga de gaw npan, npan ngu gaw mi sha tsun ai ngau pawt tawn ai maga de npan. Dai hpe gaw masha ni manam ni nta masha ni pru pru shang shang re hpe npan ngu ai. Shang wa yang e tinang a man yawng ai ngau dung yawng ai gaw nbang, dai majaw nbang npan ngu shamying ai lam nga ai. Rai yang she nhpung nchya ngu ai bai nga ai. Nhpung ngu ai gaw nda hku tawn ai ngau a npawt yawng ai hpe nhpung, ndung yawng ai hpe nchyang. Ga shadawn e lapai npan na shang wa yang e ngau pawt yawng ai gaw lahkra de rai jang gaw lahkra maga gaw nhpung rai na, lapai maga gaw nchyang rai na. Dai gaw shi nta hkrang kaba hpe shamying ai rai sa. Rai yang e nta nhku hte shang wa ai shaloi gaw dap bai nga ai, sumhprun ngu ai nga ai. Sumhprun ya ngu ai gaw nnan shang wa yang na shara re. Ntawt lakang kaw na shang wa ai hte loimi magaw magaw hkawng lang gaw rai yang e dai kaw asin amun nga ai. Masha nga dap ma nnga ai e pe kade ram e pa a ta nga jang gaw e pe matsat ram pe shi daram gaw sumhprun di da ma ai. Sumhprun lai ai hte gaw moi na prat e gaw nla dap ngu tawn ai. Nla dap lai wa yang she dup nu dun ngu ai shat shadu ai gainu dun ngu ai nga ai. Gainu dun a lahkra maga ngu na kun lapai maga ngu na kun dai gainu dun hpe gaw nchyang maga malawng tawn ma ai. Nchyang maga de tawn ai rai yang nhpung maga kaw gaw e ndai e wa shat dap ngu gaw dai shat shadu dun rai hpring hproi rai nga ai. Rai yang she de lahta de lung wa yang nbang de lung wa yang gaw madai dap ngu ai nga ai. Madai dap a lahta yang gaw nta madu wa a dap nga ai. De lahta yang gaw manam dap nga ai rai yang gaw ya ndai lam gaw mali nmai walawng, mali hkrang walawng hte kaga walawng walawng ginra hte ginra gaw shai na re. Raitim mung e Jinghpaw nta gaw hkuwat nnga ai i. Nhpung maga de chyinghka langai lahkawng hpaw ai, nchyang maga de langai lahkawng hpaw ai, nbang chyinghka langai hpaw ai npan chyinghka langai hpaw ai. Dai ram sha re dai majaw nhku de Jinghpaw nta gaw moi na Jinghpaw nta gaw asin amun nga ai i asin amun nga ai. Dai gaw Jinghpaw nta re ngu kadun ai hku tsun dan lu ai majaw kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0222
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f6

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0222

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0222

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Lamu kap shata hti ai lam (Stars)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Transcription (La Ring) E Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni lamu kap shata hpe hti lahtek ai lam hpe tsun ga nga jang ndai gaw lamu kap shata hpe kaning rai chye hti wa a ta nga jang anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw lamu madai shi la ai da moi. Lamu madai shi la ai shaloi she Jinghpaw ni gaw ndai galaw lu galaw sha hkai lu hkai sha ra wa rai yang gaw hkai lu hkai sha ai nli nhpang ni kaja wa na matu, tu tsawm wa na matu she lamu kap shata yu nna hkai lu hkai sha yang e grai tu kaba loi ai i mayat ai i ga shadawn nsi ri ai nsi awng ai nse nga ai dai ni nga ai hku rai nga. Dai majaw ndai Jinghpaw masha ni shinggyim masha ni anhte Jinghpaw Wunpawng myu ni hpe mahtum mahta ni gaw nli nhpang jaw ai kaw e shanhte sharin dat ai gaw "E shu ni sha ni e lamu kap shata hpe yu nna hkai lu hkai sha mi" ngu tsun ai shaloi hpabaw tsun ma ta nga jang "Ya lamu kap shata hpe jan shang ai hpang e sinna maga de mada de mada mu yaw mara mu yaw jan shingkang rai nmat ding sa gaw shata ndawng na lu, jang shingkang mat ai hpang she mada yu. Rai yang e shata hpe mu yang gaw e kade ya ngu di hti mu ru mu gu mu ngu raitim shu ni e langai ya ngu ai shana gaw shata ndawng ai oi, lahkawng ya shani mung shata nmu mu oi kaji ai nga yang she nanhte shinggyim myi hte nmu ai i. Dai majaw shinggyim myi mu ai shana gaw masum ya re oi" ngu ai da. Rai yang e ya anhte gaw lamu kap shata hpe dai sinna maga de e ya na ten nga yang gaw hkying sanit hkan mada yang e mana hkan nkap ai daina kap sai nga jang gaw daina nnan kap ai shana gaw langai ya nre. Nnan kap ai mu ai shana masum ya rai sai kachyi mi i kap sai kaw na gaw masum ya rai sai. Langai ya lahkawng ya ngu ai shana shata hpe nmu lu ai dai gaw shinggyim myi nmu ai kap gaw kap sai e dai hku nga matsun ai da. Rai yang e "Dai hpe gaw praw ji ngu hti mu oi" nga. Praw ji ngu gaw langai ya lahkawng ya masum ya mali ya manga ya du hkra gaw praw ji ngu hti mu" ngu da. Dai manga ya kru ya sanit ya matsat ya nga shani gaw ndan jinghpa kang re ai da. Shata wa ka-ang hkup i ka-ang hkup e rai wa ai shana gaw ndan jinghpa kang ai ngu ai e ning rai ding yang re i loimi lahkyawk ai lam mung nnga ai kung ai lam mung nnga ai dingkang rai dai hpe ndan jinghpa kang nga. Dai ndan jinghpa kang ngu ai matsat ya rai sai. Ndan jinghpa zawn rai na kang ding yang re shana gaw matsat ya rai sai. Matsat ya shana hpe gaw mi shata hti hkawng ya masum ya hti shut yang mung "E daina gaw matsat ya rai sai shata ndan jinghpa kang sa" ngu na hti shajaw la ai hku rai nga. Rai yang e jahku ya rai sa, jahku ya ngu ai shana gaw dai ndang jinghpa kang ai gaw ndum shami kachyi mi un rai sai. Shi langai ya shana gaw tsawmra un kaba sai i shata chyen ka-ang hkup re kaw na tsawm ra rawt sai. Dai hpe gaw tsap gum ngu na shamying sai shi langai ya hpe gaw. Jahku ya hpe gaw tsap baw un ngu shamying ai. Jahku ya hpe gaw tsa baw un, shi ya lai rai yang gaw shi langai ya ni gaw tsap gum wo ra shata hpe yu yang wa tsap gum dung ai zawn zawn asawn ai da i. Anhte ma yu yu ga le anhte gaw tsap nmu ai nga yang gaw nchye na na re tsap mu ai ni gaw tsap gum dung nga ai zawn zawn dai hku mu ai da shata hpe. Dai majaw tsap gum ngu na shamying ai. Rai sa shi langai. Shi lahkawng shi masum shi mali ya ngu hpe ma grai matsing ma ai. Shi mali ya ngu kaw gaw lai mali ya nga hku tsun ma ai, lai mali ya ngu gaw shi mali ya hpe lai mali ya ngu ai. Shi mali ya gaw hpa majaw lai mali ya ngu tsun a ta nga jang jang shang ai hte shata zawt i bum kaw na shata le re ai shata a shingkang shingwang mu lu ai majaw i shata ze rai pru wa ai hte jan lup rai mat wa ai lai re gaw shi mali ya shani ang ai. Dai majaw shi mali ya nngu sa lai mali ya nga di shamying ai da dai gaw moi na ni tsun ai. Ya mung dai hku sha lang ai i shata hti ai kaw. Rai yang she shi manga ya Myen ni gaw la-pyi ndai shi manga ya hpe gaw shata hpung ang nga ai. Shata hpung ang ngu ai gaw hpa majaw shata hpung ang ngu a ta nga jang shi a htoi hkung ai lam wa grai ang sai. Grai htoi hkung sai htoi hkung dik ai shana rai sai dai shi manga ya gaw. Shi kru mung gau ngwi ngwi yawm wa sana. E dai majaw hpung ang ngu shamying ai da. Ya dai hpung ang hpe kaning bai tsun ma ta nga jang shagawng shana mung nga ai. Shagawng shana ngu ai hpa majaw shagawng shana ngu ai nga yang htaw shagawng bum kaw she bum ntsa kaw she e shata wa ahkyeng kaba wang rai na bum ntsa kaw ra htit dai zawn zawn san ai majaw shagawng shana ngu ai. Bum shagawng kaw dung nga ai zawn san ai majaw e shagawng shana ngu shamying ai nga dai gaw shi manga ya hpe dai hku shamying ai lam hpe chye lu ai dai hku tsun lai wa masai. Shi kru ya hpe gaw kaning ngu bai shamying ai i nga jang Nje gan ngu shamying ai. Nje gan e hpa majaw nje gan ngu ai i nga jang she jan shang mat wa ai hpang shata garai npru kachyi mi sin ai jahkring mi manit mali ram manit manga ram nsin chyip nga sin ai. Dai ten hpe nje gan ngu, hpa majaw nje gan ngu i nga jang shata wa she kadai mung nlu je ai shara kaw makoi lagan nga ai, lagyim nga ai zawn zawn nawn ai shinggyim masha ni shata rai npru ai hpe. "Mana pyi pru ai i shi manga ya pyi pru sai htoi hkung sai wa ya dai na pru kau ngu yang me nmu mat jang she makoi mat ai i lagyim mat lagan mat ai" ngu na nje gan ngu ai. Ndai ga malai kaw "Nje gan shana chyahkyi sau sau ai nga" tsun ma ai. Kaja wa dai shata shi kru ya shana dai ningsin sin ai nje gan aten manit mali manga daram hta chyahkyi lu gap ai dai chyahkyi gaw sau rawng ai. Kaga ten hta chyahkyi gaw kade kaba kaba sau nrawng ai nga tsun ma ai. E dai gaw ngai ma mu yu ai i anhte ga kaw Sara Kumji Naw ngu ai lana mi dai chyahkyi sau, sau rawng ai mi gap wa nna shata yu yang gaw kaja wa nje gan shana ang ai hku rai nga. Shi sanit, rum hpang sanit nga sai dai hpe gaw. Shi sanit ya hpe gaw rum hpang sanit ngu ai. Hpa majaw rum hpang sanit nga ta nga jang ndai shata wa shi manga ya kawn gau ngwi ga ngwi gau ngwi ye rum wa ai lam nga ai majaw rum ngu shamying ai. Dai rum hpang sanit ya ngu ai shi sanit hpe shi sanit nnga sai. Nkau gaw rum hpang sanit ya nkau gaw rum sanit ya nga tsun ma ai. E ndai gaw shata gau ngwi ngwi ngwi ye rum wa ai re majaw dai hku tsun ai. Rum hpang sanit, rai yang gaw ndai rum hpang sanit hpe gaw moi na ni gaw nat jaw prat e gara hku bai tsun ma ta nga yang dai rum hpang sanit ya shana shata sin ai shana gaw nam na matse labye ni hkrit ra ai baw chyahkyawn sharaw ni grai hkawm grai wam ai i mare de mung shang ai moi gaw. E dai re shana grau na gaw ndai tsa dan nat ni ma e shinggyim masha ni hpang de sa du gawan hkawm ai aten ahkying nhtoi shana re ai nga tsun ma ai. Dai majaw moi na ni gaw rum hpang sanit ya shani gaw bu nhkawm ai shani ma nhkawm ai shana ma nhkawm ai. Raitim dai jaugawng ni rai jang gaw rum hpang sanit hta nje gan shana hta shan gyam sha ma ai. Dai gaw moi na ni a lai ladat i. Rai yang gaw ya gaw shi sanit rum hpang sanit. Shi matsat hpe gaw e dai hku tsun sai. Shi jahku gaw rum shingbut nga ma ai. Rum shingbut ngu ai gaw e rum wa na i hpang jahtum rai sai i. Nsin sin ai hpe rum rum rum ngu tsun ai gaw rum jahku e ngut sai. Hkun rai jang gaw hkun lawm rai sai rum nnga mat sai hkun lawm nga sai. Hkun lawm ngu gaw hpabaw hkun lawm ai i nga jang ngai lahkawng masum ya hti ai wa hkun ya shani du wa ai majaw hkun lawm ngu ai. Dai shana gaw e moi na ni gaw dai shana shangai ai ma hpe gaw chyoi chyang hpring ai shinggyim ring ai i myit machyung ding ai nga di tsun ma ai. Dai majaw hkun ya shana shangai ai ma hpe grai shagreng ma ai shanhte. Grai shakung ma ai grai jahpat ma ai nga tsun ai lam na lu ai. Rai yang she hkun langai kawn gaw ya gaw mi na zawn rum nrai sai si langai ngu bai hti sai. E moi na ni gaw hti ai gaw si langai ngu hti sai. Hpa majaw si langai ngu na hti ai i nga jang gaw shayawm la ai, si langai si lahkawng si masum le hkun jahku kaw si jahku ngu da sai. Si jahku kaw gaw si jahku ngut ai hte gaw shata htum sai i hpang e gaw shata htum sai i. E ndai hku Jinghpaw shata hti ai mying gaw ndai hku re. Rai yang e ya hpaji chye ai ni e maram yu ai hku nga yang gaw ndai anhte Jinghpaw ni gaw jan dung ai ngu nga ai re. Jan dung ai ngu ai gaw ndai equator a dingda maga na yin-tsun-dan i dai kaw December shata hkun langai hkun lahkawng hkun masum kaw mungkan a equator a dingda maga jahtum na jan sa lam jahtum na mahkret kaba kaw du ai re patha-wi (lamu ga hkrang pan masa) hku yu ai shaloi i hpaji chye ai ni e dai shaloi gaw jan dung ai ngu Jinghpaw ni gaw jan du ai ngu. Jan dung ai hpe grai shareng ai yaw kade daram shareng a ta, hpa majaw shareng a ta ngu nga ai. Hpa majaw shareng a ta ngu ai hpe bai tsun ga nga jang ndai December shata hkun ya kaw na hkun langai hkun lahkawng hkun masum ndai hte gaw htaw mahtum mahta ga jan rung de ndai nat hkaw hkam ning zuphpawng hpawng ai da. Zuphpawng sa hpawng ai da. Ndai nat hkaw hkawm ni e anhte a e lamu madai hkaw hkam ni nat ni zuphpawng hpawng ai ten wa she namlaw namlap nshamu ai, bungli bungyau nbung ai i samwi wanhkat wanhkut dung ai i. Marang nhtu ai u numji numjoi nngoi ai shagu dumsu nga u wa ni wushat nwam sha ai ntam sha ai dai kaw dumsu nga ni gaw shat lai lai nna dai tinang a wudat shara kaw dung na hpum na nga ma ai. Hpa majaw ndai nbung nbung a ta u numji numjoi ni nshaga a ta dumsu nga ni hpa majaw wushat nsa sha ma ta htaw jan rung de jan hkaw hkam ni zahpawng dung ai mungga madat ai da i mungga madat ai. Shanhte na ai nna ai gaw nchye ai. Ya dai aten gaw e anhte a hkaw hkam ni hkaw seng ni jan mung de mahtum mahta ga de zuphpawng hpawng nga ai ngu ai hpe shanhte myit dum na matu dai hpe hkungga la ra ai hku nna dai hpe madat mara ai hkungga la ra ai hku nna nbung nbung ai. Bungshi nbung ma nbung ai bungyau nbung ma nbung ai i namlaw namlap nshamawt sai nshamu sai. U numji numjoi nngoi sai i ngawn hkawng sharat nngoi sai kahkrit kadawn nshaga sai zim mungkan ting gaw zim re. Dik shale gaw lani mi lana mi gaw dai hku zim re. Dai hpe jan dung ai nga ma ai. Rai yang e ndai jan dung ai hpe gaw anhte Jinghpaw ni gaw hpabaw rai shareng a ta nga jang dai jan dung ai aten hta anhte Jinghpaw gaw hpunru hpunraw namlap namlaw tsi hkrung tsi nan lang ai le i rai yang she ndai hpunru hpunraw namlap namlaw tsi pawt num lang hpe e jan dung ai ten gawt da ma ai. Jan dung ai December shata hkun langai hkun lahkawng hkun masum ndai masum ya hta lup hkawn lahkawn ai. Lup hkawn ngu gaw ndai tsa kaw matsi galaw ai tsi lap lap sumhpa di ai tsi lap sumhpa di ai. Ndai lup hkawn di ai mung majoi di ai nre. Htaw lup hkawn di ai sara langai nga ai num hpawmi salang langai woi ai, moi kaw na i chye ai jan hpe woi shangun ai. E yawng shingnoi gun marai kade mi hkan yang hkan dai shawng na sara ngu ai jan e di ai namlap sha di bang ai yawng e di. Gai gai rai mayut bang ai nre lahkawng masum lahkawng masum hta bang lahkawng masum lahkawng masum di bang lai mat wa, htaw kaw mung dai shawng na jan wa di ai kaw di bang di bang e ya hkying hkum mi daram dai hku di bang ngut ai hpang chyawm gaw tinang tinang mu sai hpe i mu ai hpe chyoi ai hpe namlaw namlap hpunru hpunraw ni hpe di bang ai da. Dai gaw lup hkawn tsi hta ai nga dai gaw jan dung ai hpe mana maka shareng ai ngu hpe tsun mayu ai. Rai yang she le hka kata rawng ai nga du hkra jan dung ai hpe hkungga ai. Nga ni ma dai ten e nga hpu dung ai ngu ma nga ai dai shara kaw sha majaw di nga ma ai shanhte ni nga ma ai. Dai gaw du hkra ladaw a lam hpe tsun ai rai sa nhtoi hte seng ai rai sa. Rai yang gaw shata mying e ya nkau mi gaw hkru ta na hpang ai ni nga ai lo nu wa ni e ramma ni e hkru ta na hpang ai hpe shawng ngai sang lang dan mayu ai. Hkru ta na hpang yang she anhte English shata January hpe hkru ta ngu hti jang Hkru ta January Ra ta February Wut ta March Shala ta htaw jahtum ta kaw nhkru mat ai. Anhte Jinghpaw ni gaw jahtum hkumpa malum nga Jahtum ta gaw July shata kaw wa ang ra ai. Rai yang dai e Hkru ta hpe January kawn hpang sa nga jang July shata kaw marang nhtu ai. Hkru ta hpe January lang jang gaw May shata hta she shanhte a jahtum ta ang mat ai. E ndai hku byin ai dai majaw du hkra ladaw rau nhkru ai ngu. Nhkru ai ngu gaw nkaik ai ngu gaw le i nkaik ai. Dai majaw njaw ai gaw nngu ai Hkru ta na hpang ai ni hpe raitim mung du hkra ladaw rau nhkru ai nhkrak ai ngu hpe tsun mayu ai. Rai sa Maji ta, Maji ta ngu gaw hpa rai Maji ta ngu ta nga jang e htaw mi sha tsun ai e jan nat ga de jan mung ga de hkaw hkam ni, hkaw hkam ni zuphpawng hpawng ai shaloi e shanhte gaw e di wa yang e aw yu wa yang e shawng gaw ndai salang kaji ni shawng yu wa ai. Salang kaji ni yu wa yang she shinggyim masha ni gaw hpabaw tam da ya ai i nga yang maji pu tam da maji palap tam da ya ai da. Tam da ya na dai salang kaji ni yu wa ai hpe dai tam da ya na dai salang kaji ni salang kaba ni du ni yu wa ai shaloi she dai maji pu hte hkap tau la ai da. Dai majaw dai hpe Maji ta ngu na tsun ma ai shamying ma ai nga rai sa. Maga ta nambat lahkawng gaw Maga ta re. Dai Maga ta gaw hpa majaw Maga ta ngu ai i nga jang ndai htaw mahtum mahta ga na ni zuphpawng yu wa ai ni wa maga hpun na yu ni lawm na hku rai nga dai ma salang kaji ni yu ai shaloi maga hpun na yu yang ju mahkret di ahkang hkang ai ni nga re majaw "E ndai gaw Maga ta ngu gaw" ngu raitim nkau mi tsun ai gaw Maga ta maga pu pu ai majaw Maga ta ngu re mung nga, maji ta pu ai majaw Maji ta ngu ai re nga ma ai. Dai gaw jaw yang jaw na raitim mung e Maji ta hta maji pu npu ai ma-um um ai she re majawn jawn ai she re. Maga ta hta maga pu npu ai ya lahtek yu yang moi prat gaw pu ai kun nchye ai e ya lahtek yu yang npu ai. Nai shahkum hkum ai aten she re ndai ma-um um ai ten she re. Moi na salang ni hpe san yang mung Maga ta maga pu npu ai she nga ma ai nga na tsun ma ai. Rai sa masum shata man masum gaw Hkru ta ngu ai nkau mi gaw Hkruq ta ngu tsun tsun re ai Hkru ta. Hkru ta ngu ai gaw hpa rai hkru ta ngu ai i nga yang shinggyim masha ni e myit sim myit sa myit ngwi myit pyaw lamu marang hpawng mat ai majaw myit sim myit sa myit ngwi myit pyaw ai majaw myit kata e hkru taw ai kan hkru ai hpe tsun ai nre myit kata e hkru taw ai kabu awng a taw ai awng a nga ai hpe ngu ai re da. Dai majaw nkau mi gaw Hkru ta nga jang she nai mam lu sha ngai ra nna Hkru ai nga tsun ma ai. E bai nkau mi gaw namlaw namlap ni run hkrat nna hkaraw ninghkrawk ni yawng hpring taw ai hkru taw ai nga tsun ma ai. E kaja wa gara wa teng ai kun gaw nchye ai rai sa Hkru ta. Hkru ta ngut na gaw Ra ta, Ra ta ngu gaw hpa majaw Ra ta ngu ai i nga jang gaw ndai namsi nam ban makrung ni matsun ni ra ta. Tsit tsut prut ra wa ai dai majaw Ra ta ngu ai. Dai ten hta moi na ni gaw hkungran poi grai galaw ai. Mayat maya lam i prut wa ai re majaw e Ra ta kaw hkungran poi grai galaw ai. Rai yang she ya dai Ra ta kaw gaw hkungran poi galaw ai gaw hpa majaw nga yang namlap namlaw matsun prut pru ra sai, dai majaw mayat maya lam hkrak ai ngu ai lachyum la ai hte dai hku galaw ai lam re nga tsun ai. Wut ta wa rai sa Ra ta ngut na gaw mali gaw Wut ta. Wut ta gaw hpa majaw Wut ta ngu a ta nga jang ndai Myen ni gaw lay-u-nauk ai ngu ai. Nbung bung ai sinpraw dingda nbung shawng bung dat yu, dingdung nbung bung dat yu sinpraw nbung ahpawt dat yu, sinna nbung ahpawt dat yu rai nna nbung bung yau yau ai aten hpe e Wut ta ngu ai. Wut ngu ai gaw nbung e awut ai nbung bung awut ai i. Nbung wa awut ai hkahku nbung wa awut wa ai hka nam nbung wa awut wa ai sinpraw nbung awut wa ai sinna nbung awut wa ai dai hpe Wut ta ngu ai. Dai Wut ta ndai hpe gaw hpabaw lachyum la ai i nga jang mi ndai Hkru ta e i shata man masum kaw namlaw namlap ni wa run hkrat sai le. Run hkrat rai yang she ndai Ra ta rai jang gaw bai matsun ni prut wa ra wa ra. Dai matsun prut na matu prut nga ding yang re kaw she dai mi namlap namlaw ni hkrat ai ten hkrat nga ai ni wa she hpun lakying hkan matep mara nga jang prut mayu ai hpun matsun ni shi kam ai daram nlu prut, magyi magaw rai na prut wa ra re majaw ndai hpun labrang hkan matep ai hpun lap jahkraw ni hpe awut jahkrat ra ai ngu na e nbung kanu e gawut dat ai re nga ma tsun ma ai i. Dai majaw sinpra sinna ding dung ding da nbung bung ai gaw maga mi kaw na njahkrat yang maga mi kaw na jahkrat sinpraw nbung e njahkrat ai gaw sinna nbung e jahkrat, sinna nbung e njahkrat ai sinpraw sinna nbung e njahkrat ai lo nga jang dingdung bung e jahkrat e ndai hku na dingdung dingda nbung bung ai re nga dai majaw Wut ta ngu ai rai sa. Rai yang gaw manga Shala ta ngu ai. Shala ta ngu ai gaw shala ning hkra nga ai tsun sai. Shala ning hkra ngu ai gaw marang loi loi hkrat sai hpe shala ning hkra marang loi ran rau hkrat hpang sai i Shala ning hkra. Bai langai gaw hpa majaw Shala ta ngu ai ta nga jang htaw yi shari kaba ni hkan e ndai shala ta si ngu ai ni myin ai aten re. Mana maka hkyeng tsawm ai re gaw ndai ram kaba kaba i e tsawm tsawm tsawm din din re. Grai hkyeng tsawm ai htaw tsan tsan kaw na lahpaw htat ai ni hpun hta ai num ni mu lu ai hku rai nga grai hkyeng htoi ai re majaw mu lu ai. Sa di sha ai shanhte "Oh dai ram ram hkyeng tsawm ai gaw grai mu na re" ngu na di sha yu yang gaw ga mana maka hkri shala ta si ngu gaw hkri dik ai re dai sanyi si hta pyi grau hkri ai. Dan na she manang jan "E shade de hkri ai gaw ngai gaw nsha ai lo" nga manang jan langai gaw ga yu. Ga yu na manang jan langai gaw tum shaw sha yang grai dwi. "Yi ning kata na grai dwi ai she re gaw" nga e dai hpe. E dai majaw dai ten hpe Shala ta ngu shamying ai re. Rai yang she ga shadawn masha ni ning nga ma ai da i ga malai "Yi dai ning jan me gaw shala ta si hpa she re lo" nga ai hku rai nga. Hkum ma ntsawm tim tsawm ai ma i kade ma tsawm na ma nra tim kata myit masin gaw grai kaja ai re lo akyu rawng ai re lo" ngu ai hpa le i. E la hpe mung dai zawn nga ma ai raitim la hpe gaw dai ram ntsun ai num hpe sha malawng tsun ai le, nga ai da. Shala ta, Shala ta ngu ai gaw dai shata man kru gaw e Shala ta ngu gaw jahtum Shala ta Shala ta ngu gaw kum pa mung nga sai da lo marang htu ai majaw le i marang kumpa shala ai majaw mung Shala ta ngu ai re da. Shala ta ngut na gaw Jahtum ta. Jahtum kumpa malum Jahtum ta ngu ai gaw ma ni na ndai July shata kaw rai nga marang htu dik ai aten i. Pru prang nmai laban bat ting ting marang htu shi ya ting marang htu re dai hpe Shala ta ngu ai. Shala kumpa shala, shala ta kumpa shala jahtum kumpa malum kumpa gaw nkam tim moi gaw lam hkawm yang i bum ga gaw hkumpup hkumpa kaw malum ai ngu gaw hkumpup kaw lagaw wa hkru, hkrup hkrup rai di lim lim rai di hkawm ra ai majaw dai hpe hkumpa malum ai ngu tsun ai i. Gai Jahtum ta ngut na gaw Shangan ta. Marang htu dik ai gaw Jahtum ta rai sa "Sangan kumpa kan" da. Sangan ta hta gaw shata man matsat rai sai mani ma ni na aten rai sai shata man matsat. Rai yang gaw Shangan kumpa kan ngu gaw jan mai dat marang htu dat mi nawn na nawn ai kumpa ni gaw loi kan wa sai i loi kan wa sai dai majaw Shangan kumpa kan ngu sai. Dai gaw shata man matsat gai shata man jahku. Shata man jahku gaw ndai September shata rai nga ai Shi Mari ta ngu sai. "Shi Mari ning shung kri" da i. Ya ndai daini gaw shi masum i ndai shata shi mali shi manga shi hkru nga jang gaw jahpawt manap u goi mahka de katsi sai. Bung tsin katsi sai numri hkrat sai e dai hpe Shi Mari ta ngu ai. Shata man jahku hpe gaw Shi Mari ta "Shi Mari ningshung kri" nga tsun ai. Shi Mari ta hta gaw hpa majaw Shi Mari ta ngu ai i nga yang ndai padin palang de na shiga ni loi loi kachyi chyi na lu sai i raitim teng ai nteng ai hpa nchye i shiga loi loi na lu ai. Rai yang gaw Shi Mari ta ngut jang gaw gup shi ta i. Mi shiga teng nteng teng nteng na ai ni gaw masha wa pru prang sai le i lamu ga lahkun hkraw jang she e shata man shi hta nga jang gaw e mam mu na mam ni dan sai le. Lam ni pru sai lamu mung marang mung hpawng sai re majaw wa wa sa sa manam masha law sai majaw mi shiga teng nteng nga shiga ni wa shiga shagup di na lu ai majaw Gupshi ta shiga shagup di na lu ai majaw Gupshi ta ngu da i. Gupshi ta ngu sa re shata man shi, Matung ta mung ngu ai Guptung ta mung ngu ai i raitim ya ngai gaw hpu ga e nga ai majaw nga kaba ai re majaw Matung ta ngu ai hpe malawng grau na chye na nngai. Matung ta ngu ai gaw hpa majaw Matung ta ngu ai i nga yang she ndai shana maga hkying masum hkying mali kaw na gaw ndai chyama ngu ai hkrung kanu langai mi hkanam de na hkahku de pyen lung wa ai. Hkahku na yu ai nre lu hka nam kaw na dingda de na dingdung de pyen lung wa ai. Gara kaw pa ma ta nga jang e nlung de pa ma ai lung ga kaw pa ai. Lung ga de pa na nlung loimi wap wap re kata de kanaw shang mat wa ai dai kaw shingbyi ma ai. Matung ta chyama pyen ai grai pyen u sai mana maka pyen u sai dai hpe Matung ta ngu shamying ai. Nkau mi gaw Guptung ta ngu ai. Guptung ta ngu ai lachyum gaw mi sha ngu ai i shiga ni wa atsawm sha shagup sai. Atsawm sha a dumgre lu sai shiga ni gup ngut sai e yawng zeng rai sai. Tung ai ngu gaw grai an ai hpe ngu ai rai nga um Guptung ta. Dai na shata man shi lahkawng gaw hpabaw re i nga yang nkau mi gaw Kala ta nga ai. Kala ta ngu ai gaw ndai mi sha tsun ai jan rung de sa na shaloi Kala lakung i Kala lakung daw nna ndai Kala lakung hpe she jan lam tawn da nna e jan rung sa na matu zuphpawng hpawng na hku rai nga. Dai majaw Kala ta ngu na shamying ai. Bai ya anhte nkau mi rai jang gaw Ladi ta ngu shamying ai. Ladi ta dai shata shi lahkawng hpe le i hpa majaw Ladi ta ngu shamying a ta nga jang nshung shake rai sai nshung shake ngu gaw grai kashung ai aten rai sai. Rai yang gaw Ladi ta ningshung tau wak ai law kawa hpun ju di dum pak ai law" wan mang de ju ai hpe tsun ai le i E Ladi ta ngu hpe gaw kashung di nyep san kapya yang she e hpa mi kap kap nyep san kapya jang gaw ladi magra mayu wa, ladi katsut mayu wa rai yang she majap magra ai lata mung ladi magra nyep hkyi, nyep san katsut wa ladi hkrai masawp ladi kahtet kahtet re majaw i Ladi ta ngu shamying ai nga tsun ma ai. Rai yang gaw ya ndai Ladi ta kawn gaw Ladi hta htum ai hte gaw mi na Maji ta de bai nhtang sai. Rai yang e daini anhte atsuya shata hte loimi jahkru yu gaw nga jang gaw ndai hku re. Ya ndai Ladi ta December gaw ga shadawn i December shata mi sha tsun ai jan dung ai hkun masum hkun langai hkun lahkawng hkun masum jan dung ai. Jan dung ngut ai hte jan rawt ai ngu sai anhte Jinghpaw gaw. Shaning nnan rai sai jan rawt ai kaw na shaning nnan ngut sai dai kaw na she Maji ta ngu shamying ai. Rai yang gaw December shata hkun jan ya kaw na gaw Maji ta rai sai i malawng gaw dai hku byin ai. Ya chyawm gaw ndai mungkan loi sit sit rai yang gaw nhtoi sit ai lam gaw nga chye ai le i. Raitim mi moi na madung lang ai gaw jan rawt jan dung ngut ai kaw na gaw jan rawt sai. Dai hkun masum jan dung ai hkun langai hkun lahkawng hkun masum jan dung ai, hkun mali hkun manga jan rawt sai. Dai kaw na gaw Maji ta jan rawt ai ngu ai. Dai gaw shaning nnan rai sai moi anhte Jinghpaw. E ya Jinghpaw shata hti ai gaw dai hte hte tsun yang gaw tsawmra gaw rai sai. E naw tsun na chyawm gaw Maji ta ngu ai gaw hpabaw Maji ta ngu tsun ai hte maren Maji ta hta hpabaw u shaga ai hpabaw hkai lu hkai sha mai ai hpabaw namsi namsaw ngai ai i ndai ni naw nga ai. Ndai ni chyawm gaw hpang de anhte bai jahkrup la ga ngu. Ndai ma grai ahkyak ai ya ngai gaw grai mahkawng da ai i. E rai yang gaw dai hte tsun lu ai majaw grai kabu ai law.

Extended Data

ID: KK2-0223
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f7

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0223

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0223

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mam bum bum ai lam (Tall stack of sheaves of rice)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Um rai sa chyeju kaba sai. Ya ngai gaw ningma yang chyau hkun, nnawng yang tau tsun ngu ai kaw kaba wa nga ai re majaw ya nai mam kaja ai lamu ga ginra hpe shakawn ai hku na mung rai. Anhte gaw bum masha raitim mung anhte kaw gaw hkauna galaw sha na nga kaba wa ai wa rai nga ai. Gu ni moi ni ngai kaji nga ai ten hta hkauna woi galaw ma ai ngai kaba wa ai ten du hkra. Rai yang gaw anhte hkauna kaw gaw mam grai kaja ai majaw e kalang ta mu ai hte mam dum de nlu shadu ai. Ndang shadu ai shawng e gaw mam bum bum da ga ai ya ndai ga e gaw hkau bum bum ai nga ai. Hkau bum nga ai gaw Jinghpaw ga gaw mi she nrai kun tim anhte gaw mam bum bum ai ngu ai. Mam mu ai shaloi mam dan ai nga mam mu ai nre anhte gaw mam dan ai mam rep ai nga. Mam dan rai nhkyau hte dan na dai hkauna pa kaw garai tawn ai i. Garai tawn na she e yawng dan jin sai i nga jang e nji tim mung dan ngut sai hkraw sai ni hpe gaw anhte hkau ling ling ai ngu ai shabawn mam shabawn tawn da ai. Mam shabawn tawn ai hpe dai gaw shingjwi hte hkrawn hkrawn rai na lang gan kaw e hpai la htaw mam chyarang ngu galaw da ai shara kaw dai kaw mam bum bum ga ai. Mam bum bum ai shaloi gaw grai pa hkra nnan e gaw grai pa hkra na bum ai. E kata maga de mam nsi hpe bang nna shinggan maga de gaw mam yi hku pawt tawn na e mam bum hpang ai. E na wa magang tsaw magang tsaw magang tsaw magang rai hpang e gaw lakang e jan lakang ngu ai lakang galu chya nna bai mara i. Mara sa mara htaw mara htaw masha lahkawng tup masum tup tsaw hkra mam bum bum da ga ai. Dai hpe gaw e mam bum dai gaw hpang e gau ngwi she i mam bum dai hpe bai run na dup ai. Anhte gaw nga hte kabye ai nchye ai ya gau ngwi hpang e she mam e nga ni hpe woi kabye lu ai. Shawng de anhte gaw lahpri ngu ai kawa hte galaw la ai lata tsa zawn zawn re mali galaw na galu galu re hpe dai hpe dup la ai. Dup la nna she katsap la jahkrat la re rai nga. E ndai mam bum hpe gaw shata mi ram kanoi noi bum ai kalang lang bungli grai kyin ai ten gaw i. Laning ning chyawm gaw bat hkawng sum sha bum na dup shangut la ai. Dai mam dup ai ten rai nga yup na dup ai, ga saw wa sat u sat ga saw na mam dup ai grai pyaw ai poi langai rai nga dai mam dup ai ten ma. E dan na mam bum gaw masha hkawng tup jan masum tup tsaw ai. Kalang lang gaw mam bum lahkawng masum galaw ai ma nga ai. E dai nau tsaw nkam jang gaw ndai mam bum lahkawng masum galaw ai. E dai rai jang gaw ndai mam bum shara mahtang lahkawng masum galaw ra ai. Dai majaw mam bum bum ai hpe gaw anhte grai n-gun dat ai. Grai pyaw hpa mung re i. Anhte ma ni ntsa de lung e dinggai ni mung e a let shala let mam bum lung rai nna mam bum bum ai aten grai pyaw ai mam mu ten grai pyaw ai i. Anhte ningma sara htawng mare kaw gaw hkauna htu sha na kaba wa ai shara re majaw gaw ya ning nga tsun jang moi anhte hkauna htu ai lam ni hpe grai marit maroi she rai sai law. Mam bum ngu ai gaw kaja wa sut bum langai re. Laning mi ting na matu laning mi a mahkau mam hpe shagreng la ai. Mam hpe jahtuk la shatsawm la shagreng la ai lam bungli kaba langai re ngu hpe shachyen ya lu ai majaw kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0224
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f8

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0224

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0224

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mayu ni hpe ja hpaga jaw ai lam (Wife-giver's clan)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Gai ya gaw ndai mayu dung sumnu ni hpe anhte dami dama ni hpu bang ai hpu jaw ai lam hte seng nna tsun ga nga jang gaw ya moi prat na hpe ntsun ga i, moi prat na hpe ntsun ga nga tim loi loi gaw tsun ra ai. Moi prat na hpe loi loi tsun ra ai nga gaw hpa majaw nga jang moi na ni hpang da ai majaw she anhte ning rai chye ai majaw moi na hpe loi gaw tsun ra ai. Ndai anhte Jinghpaw gaw anhte bum ga de gaw gumchying gumsa du ni ngu ai hte anhte e gumrawng gumtsa ngu ai ni nga ai. Gumrawng gumtsa kaw she mung shawa ninggawn shawa nga ai. Rai yang ya gumchying gumsa du ni lang ai amyu mi anhte gumrawng gumtsa ni lang ai amyu mi nga ai. Rai yang ndai lahkawng hpe ya chyawm gaw gumchying gumsa du ni mung "Du re law gumchying wa re law" nga di nmai shaga, anhte gumrawng gumtsa ni mung ya gaw "Anhte gumrawng gumtsa du re law" nga na nmai shaga. Du ngu ai nnga ai prat yawng gaw du hkrai hkrai re prat re ai rai rai yang she ya daini law malawng hku na lang ai hpe tsun ga nga jang gaw mayu du sumnu ni gaw anhte gaw shayi hpyi sa na nga jang gaw hpu bang ai lam hpe shawng tsun ga nga jang e hpu gaw hpaga shi lang ai nga ai zawn nkau mi hpaga matsat lang ai nga ai. Ya gaw yawng shawa yawng lang ai gaw hpaga matsat lang ai law ai hpe mu ai. Hpa shi shadu ai gaw loimi n-gun rawng ai ni ja hpaga sut hpaga kaw lata lum ai ni e dai ni chyawm gaw hpaga shi ni jan tim lang ma ai le i. Raitim ya ndai hpaga shi hpe tsun ga nga jang gaw "Num sa hpyi na" nga jang sa hpyi ai kaw na tsun ra ai jahta ra sa. Rai yang gaw sa hpyi ai shana gaw anhte gaw ya gaw e ningsin ja ngu ai shawng shawn ai. Ningsin ja ngu ai kaw gaw hpabaw baw lawm ai i nga yang she langai gaw yu nga mayawn ngu ai lawm ai. Lahkawng gaw sagu panyep ngu ai lawm ai. Masum gaw lutdi kinya ngu ai lawm ai, rai na mali gaw lagan ganlawng ngu ai lawm ai manga gaw e ndai ruchyoi ngu ai lawm ai e. Kru gaw shagup ai kawn gaw gumhtung kau shalawm ai ni nga ai. E ya ndai hte gaw ningsin ja ngu ai rai nga. Ningsin ja ngu ai kaw dai shawn na rai yang e mi shawng shawng de anhte rai nhku yu ai mayu ni kaw hku sa nga jang gaw bwimung bwitsang gayen ai ngu ai hpaga langai shalawm ra ai. Dai bwimung bwitsang gayen ai shaw ai ngu ai shaw na rai yang e yu sa ja mung bai gun ra ai i. Ya mayu dung sumnu ni kaw anhte du yang gaw i shawng nnan gaw hpabaw shawng shaw i nga jang dai ningsin ja shawng shaw ai. Ningsin ja gaw yu nga mayawn, yu nga mayawn kaw gaw hpabaw lawm ai i nga yang she kata kaw sanam kaitau lawm ai. Sanam kaitau lahkawng nga jahkraw grit htum mali tsawm tsawm re i nga jahkraw mali jum matep lahkawng lawm ra ai. Dai na dai hpe atsawm lahpaw hte makai na she gayawm la makai la dai kaw. Moi gaw byi lawng bai hkayawp ai dai hpe byi lawng bai hkayawp atsawm sha tsawm tsawm htap htap ngang ngang kang kang di nna makai na dai hpe yu nga mayawn ngu jaw ra ai. Yu nga mayawn gaw mi sha tsun ai hte maren e ndai lutdi kunyang ngu ai e dai gaw kawa ja re da i lutdi kunyang ngu ai lawm ra ai. Ya gaw lutdi kunyang wa nnga ai re majaw mun mali grit htum mun lahkawng dai bang ma ai. Rai yang she lakan kan lawng ngu ai nga ai, kan lawng ngu ai gaw pat lakan rai nga. Pat lakan gaw ya pat lakan nlu sai re majaw gaw dai pat lakan a malai gaw mi sha tsun ai gumhpraw mun lahkawng rai rai e mun mali rai rai dai hte bang ma ai. Sagu panyep, sagu panyep ngu ai mung ya sagu panyep gaw mu pyi nmu sai le. Sagu panyep malai ma dai hte maren e hkying matsat shing nrai mun mi dai hku bang ma ai. Rai na e ru chyoi ngu ai a malai ma gumhpraw mun mi i lang ma ai. E dai hte rai jang gaw ndai gaw ningsin ja rai sa. Ningsin ja hpe mayu ni e hkap la sa nga jang gaw hpu ja lam sha tsun ga le i e mayu ni hkap la sa nga jang gaw ya gaw mayu ni gaw hpabaw nga ai i nga yang "Deng gaw dama du ni e ya nanhte a mayu dingsa ni gaw gara hku nga ma ta, yu sa ja gaw lawm myit ni" nga "E she lawm law" nga yu sa ja shaw ra ai. Yu sa ja ngu ai gaw mi anhte a mayu dingsa ni i mayu dingsa ni a "E num la ahkaw ahkang jaw sai law hkri ni e" ngu na anhte hpe mayu dingsa ni jaw dat ai arung arai lama ma i nba mi rai rai gumhpraw mi rai rai ja tawng ja mi rai rai e jaw ra ai mayu nnan ni hpe yu dung sumnu ni hpe. Rai yang she "Ndai gaw yu sa ni a yu sa ja re law" ngu e dai yu sa ja la sa bai hpabaw bai tsun ai i nga yang mayu ni gaw "E dama du ni e anhte rau nanhte mung moi gaw rai nhkau yu rai yang gaw e bwimung bwitsa gayen mung ra a dawng e" nga ya gaw dai gaw nnan mayu nnan ni gaw dai hku shaga ai. Rai yang gaw mayu ni hpyi jang anhte ma bwimung bwitsang gayen ngu ai jaw ra ai. Dai gaw kade mi nra ai i mun mi raitim nra ai mun lahkawng nga tim nra ai majoi masat masa shamying shamang ai lam sha re. Rai yang gaw ya dai gaw dai hte ngut ai hpang gaw ya gaw ri nhtu la hpaga ngu ai bai nga ai. Ri nhtu la hpaga gaw kade de la na hpaga kru e la na i hpaga matsat e la na i ngu nga ai. Hpaga kru e la ga nga jang gaw hpaga hpan kru i 1) hpu bau 2) hpu nga hpu sinat i hpu nba e dan na gaw yam hpaulawng laphkyi ndai ni shi jahta ra sa. Dai kata kaw she num san bau langai bai ra sa i. Num san bau i dai gaw mayu ni nta ndu ai dai num san bau gaw e kasa wa a ja re ya prat gaw moi gaw nre. Ya gaw kasa wa kamang wa lata de bai wa ai dai. Dai majaw mayu ni a matu nlawm ai. Rai yang gaw ya dai hpu ja kru hte ri nhtu la sai "E rai sai lo dama ni e kabu sai lo gara sai lo jaw sai lo ya sai lo" nga jang gaw mayu ni gaw hpa di ra ai i nga yang she num jaw num ya shayi ap shayi ya ai shayi dan ri nhtu shayi dan ri nhtu ngu ai jaw ra ai. Dai shayi dan ri nhtu gaw kaning re rai na i nga yang nhtu mung nhku lawm ai rai ra na, ri machyaw ningri i ri nawng lawm ra na. Dai kaw she mai byin yang gaw shagyi i ya gyi matep shalawm na shingkung ru kahtan ru matep shalawm na. E dai gaw mayu ni e shayi sumri dan ri nhtu ngu shamying di jaw ai. Ya dai shayi sumri dan ri nhtu jaw ai shaloi mi sha tsun ai dai mayu maga de na ning ngi ning nga nga ai e kung kyang sai Myen hku gaw wa-yint ai kung kyang sai salang langai ngai ri nhtu jaw ra ai. Rai na ndai dama maga na ni ma dama maga na salang mi na kasa wa mi tau yang tau dai ni ma kanu kawa i loimi langi langa nga ai salang langai mi tau la ai. Shanhte shakawn ai ga matan ai ga shaman ai ga yawng hkra hpe "Ara lo kabu sai law gara sai law awng sai lo a saga ai lo dik wa u ga lo tup wa u ga lo byin wa u ga lo tai wa u ga lo" ngu di yau la ra ai. Dai yang chyawm gaw e num lu sai ngu na kabu gara rai ngut sa. Rai yang she hkungran poi dai yang e she mung langai shakre ra ai. "Gai hkungran poi galoi galaw na" nga nhtoi daw dan ra ai. Nhtoi daw dan ra ai, nhtoi daw dan yang gaw "Ndai shata dai shaloi e galaw ga" nga. Gai rai sa rai yang gaw e dai ya shayi sharawt ai gaw hpabaw hte sharawt na hpaga lahkawng hte sharawt ra ai. Sharawt la na re shaloi dai kumbang nhpang ngu ai hkungran poi kaw hpaga lahkawng mayu ni hpe jaw ra ai. Ngu yang dai hpaga mali i hpaga mali e dai gaw dai hpu hpe gaw e mi na e ri nhtu la hpaga kaw nlawm sa. Dai gaw kinrung ja ngu di hpu dai hpe hpu ngu ai dai hpe she hpu ngu ai. Hpu ja ngu gaw dai rai sai dai kaw na hpu ja rai sai. Rai yang e ya ndai hkungran poi galaw na rai yang gaw dama ni gaw shalap nga ngu ai moi gaw ya gaw kumhpa nga ngu tsun nga ma ai dama ni gaw mayu ni nta de jau jau shalap nga shadu ra ai poi rai ndu yang. Lahkawng masum ya lani hkawng ya din yang gaw shadu ra ai dai gaw shalap nga. "Sharawt sha poi kaw lang mu ga" ngu di sa jaw da ra ai. Moi gaw sharawt sha poi nnga ai ya she re sharawt sha poi nga ai. Moi gaw mayu ni hkungran poi rai ndu yang e shalap nga ngu di jaw ai. E dai gaw dama ni jaw ai ya gaw ndai sharawt sha poi kaw sat sha sha re nga ai moi gaw sharawt sha poi nnga ai moi prat gaw ya she re sharawt sha poi nga ai. Rai yang gaw ja hpaga lam gaw dai hku re. Shayi sharawt yang e hpaga lahkawng gun sa ra ai shayi shayu la jahkrat la ngu ai nga ai. Shayi shayu jahkrat la hpaga ngu ai kumbang nhpang e gaw e hpaga lahkawng tawn ra ai. Rai yang gaw njaw nmai re ai gaw kaji mun ngu ai ma njaw nmai re. Dai gaw mayu ni nta ndu ai htaw kajum kaji wa a shanhte katsa wa a lata de du ra ai. Hpu hta ai shani hkungran shani hkauya taw shani dai kajum kaji wa ntau la ding sa gaw yawng kadai ma ntau la ai. Nmai tau la ai rai malu ai kajum kaji wa e kaji mun hta la ai shaloi she dai hpang she kaga ni hkau jaw hkau ya ai jaw hta la ai lam nga ai ngu. Ndai gaw ya aten na hpu jaw hpu ya lam hpe kadun dawk i dai hku tsun lu majaw ma grai kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0225
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5f9

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0225

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0225

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shada matut mahkai ai lam (Greeting style)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) E anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw lai wa sai latsa ning a wo ra maga de nga jang hkristan hpung rai nrai ai ten ji jaw nat jaw nga ai aprat ladaw hta e myi di hpung nahpang tung rai na nga lai wa ai ngu ai hpe chye lu ai. E shing re ai aten hta gaw shada matut mahkai ai lam shada hku hkau ai lam ni hta mung e ya na zawn kachyi mung nnga ai hpe na chye lu ai. Matut mahkai lam gaw ndai wun ginhtawng ngu ai aten hta hkawm wa hkawm sa ai e hkrun lam manam hte hte kumhpaw kumhpa jaw dat shagun dat rai nna e shiga ni hpe sa dat shagun dat re lam hte matut mahkai nga ai ga rai nga. Moi gaw laika ngu nnga ai i ya na zawn matut mahkai ai lam hta hkrun lam yak ai bai na gaw ndai e shiga la ai lam hta yak ai lam ni nga ai majaw matut mahkai ai lam grai ningra ai prat hta shamyeng gawng rawng rai nga ai rai nga. Kahtawng langai mi mung dai kaw shanhte na shanhte na nga, wo ra kahtawng mung dai hte maren e dai hku nga re aten hta e anhte Jinghpaw ni matut mahkai gaw gara kaw bai hpang wa a ta nga jang ndai kumhpaw kumhpa ngu ai masat masa kumhpa shagun ai lam hte hpang ai lam hpe chye lu ai i. Rai yang gaw dai kumhpa ni gaw hpa rai ta nga jang ga shadawn e ndai mare na salang wa langai gaw htaw ra mare kaw nga ai tinang a jinghku e jingyu ni hpe shiga jaw mayu jang laiwa laisa manam ni hpe "E hkau e nang kanang sa na nta" "Dai kahtawng de sa na lo" nga jang "E rai sa dai kaw nye jinghku ni nga ma ai anhte ni kaja nga ai ntsa ni kaja nga ai ngu tsun ya mi yaw" ngu htet dat rai na jum kumhpa mi makai na shagun dat. E dai jum kumhpa shagun dat ai gaw htaw tinang jaw mayu ai ni shagun mayu ai ni kaw du du jaw ya ma ai moi na ni grai sadi dung ai. E rai na she dai jum kumhpa makai ai gaw hpabaw lachyum ta nga yang jum gaw hpraw tsawm ai, lahkawng gaw shi gaw sama nnga ai raitim mung shi gaw namchyim rawng ai. Ndai namchyim gaw shum ai ndai namchyim rawng ai rai nna ndai tsi kaba re. Moi gaw tsi hku lang ai i jum hpe tsi hku lang ai. Bai na shi gaw hten kawn lu ai ma hkra hpe shazim ya lu ai shamat lu ai i. E dai majaw jum hpe madung lang nna kumhpa makai jaw dat ai lam hpe galaw lai wa ai nga jahta ma ai. Dai lam hpe matsing lu ai mu lu ai. Bai lahkawng gaw e shan jahkraw kumhpaw kumhpa shagun ai lam nga ai. Ndai gaw e tinang a kaji kawa ni kanyi katsa ni hpe tinang a num wawn numla poi kaw nshaga lu ai nsaw lu ai shanhte ma saw tim mung ndu lu ai sumtsaw sumtsan re majaw ndu lu mat jang shanhte gaw hpabaw galaw ma ta nga jang dai hkungran poi kaw nga wuhku wula sat ai shan hpe atsawm sha jahkraw tawn da ai. Atsawm sha jahkraw tawn da nna dai poi kaw ndu ai shanhte a kaji kajum ni hpe shan jahkraw dai shangun dat ai. Atsawm sha lahpaw hte makai nna i tsawm hkra htap hkra pali hte gyit ngang ngang di na shagun jaw ma ai. Dai hpe htaw kajum kaji ni lu la jang mung grai kabu ai. "Aw nye hkri nye shu ni e hkungran poi galaw ngut ma sahka, yahte anhte hpe saw ai re wa, shaga ai re wa anhte nlu sa kau dat ai, dai majaw kabu ya sai lo ara lo e sut su mu ga lo mayat maya mu ga lo kungrawng kungra mu ga lo" ngu na shaman ga tsun let dai kumhpa hpe e e. (pat da nu pat da nu). Dai shan jahkraw lu la jang mung majoi e nsha nga ai. Shaman ga i asak kaba dai nta na kajum kaji wa e shaman ga tsun nna "E nye shu nye sha nye hkri ni hkungran poi galaw ai shiga na lu sai lo kabu ai lo gara ai lo. E shu ni hkri ni e hkungran poi galaw sai majaw e mayat mu ga lo maya mu ga lo kung lu kung ra mung ga lo sut ring gan chying mu ga lo, e bum shagu wan tu mu ga lo" ngu shaman ga i tinang chyoi ai daram tsun nna she dai shan jahkraw hpe sha ma ai. Sha ai kaw tsa mai yang mai na jap htu htu na sha yang sha na le i e dai hku galaw ma ai. Rai yang gaw masum gaw hpabaw lang a ta nga jang e ndai shada da myit npyaw hkat ai lam lama byin sa nga jang gaw majap shagun chye ai da myit npyaw ai lam nga yang i myit npyaw ai lam nga yang. "E nanhte anhte hpe shing ngu tsun ai shiga na ai majaw anhte myit npyaw ga ai, dai majaw myit masin kahtet nga ga ai ngu" majap shagun ai da i. Majap hku ngwi hpe atsawm sha makai na kumhpa shagun. Rai yang gaw wo ra lu la ai ni mung e hkap la ai ni mung "Aw ndai ni myit npyaw nga sai dai majaw anhte shanhte hpe tawngban tawngsi di galaw ra sai" ngu na she kaja wa nan shanhte gaw jum kumhpa bai shagun dat i. Jum kumhpa shagun yang e ndai myit npyaw ai masha ni wa "E ya gaw myit pyaw saga ai" ngu di tsun ai hpe gaw jum kumhpa shagun ai. Jum kumhpa du yang e shanhte jum kumhpa bai nhtan ai sha majap kumhpa bai htan jang gaw wo ra ni gaw e majap kumhpa lu la ai ni gaw tawngsi tawngban ai ngu galaw ra sai. Moi gaw tawngsi tawngban ai ngu gaw majoi ngalaw ma ai i dik shale nna tsa dinghkru gaw jaw ra ma ai shadun ra ma ai. Tsa dinghkru lang jang u sat di i nga hkwi di nga (fish) shan ni hpe tsa mai mai nna dai hpe atsawm sha e mara tawngban ai lam galaw ma ai. De a lahta loimi nambat lahkawng ngu na madang gaw e shat lit gun di sa tawng ban ai i. Shat lit gun nna "E ihteng nkung kyang ai majaw naw kaji kadun ai majaw nchyoi nchye ai majaw tsun shaga shut ai rai sai lo, ma ni myit nsu di rai sai lo mara dat ya mi lo" ngu na shat lit hte sa tawngban ra ai. Shat lit ngu ai gaw ya she majoi gun ai i moi gaw hpaga lahkawng gun ra ai. Hpa mi rai rai hpaga lahkawng shagup di gun ra ai, langai sha mi n-gun ma ai. Dai hte tawngban ma ai. Nambat masum gaw hpabaw bai madang tsaw mat ai ta nga jang e dai shat shingnoi gun nna bau shi hkam bau lawm ra ai. Shi hkam bau gaw shiga magap ai i ngu na "Mara magap ya mi" ngu na shi hkam bau la e jaw shangun ai lam nga ai. Dai gaw moi na htung hkying a matut mahkai ai lam e shada hku sat ai lam re. Dai kawn gaw e mi na hta grau nna tsawra hku hkau hkat sai makying jinghku ni mung grai jinghku mat sai i. Mi pru pru shang shang nre ai ni mung dai kaw na pru pru shang shang rai wa sai ngu. Dai lam gaw e Jinghpaw htung lailen shada matut mahkai lam re. Bai na she shada matut mahkai lam hta gaw hpabaw bai nga a ta nga jang ndai hpu nau matut mahkai lam hpe tsun ga nga jang gaw kahpu kanau ni nta kaw tinang sa na nga jang shat lit yu na i matut mahkai la ai. Bai hpu nau nre ai sha jasam ni hpe hpu nau daw la na nga jang gaw e hpu nau kumbang jun ai ngu ai nga ai. Dai gaw hpaga mali shing nrai hpaga lahkawng shat lit rau i rai na hpu nau kumbang jun la ai. Dai ni gaw hpu nau majing hpa rai sai e kumbang jun la ai hpu nau ni gaw ndai hku nga ai. Dai gaw anhte a mahku mara jasat jasa ai lam. Rai yang e dai hpang gaw anhte hpabaw naw re i nga jang gaw e de prat hpang yang e gaw anhte hpabaw i nga yang ndai jahpan lang sai i. Jahpan ngu ai ga gaw ya na hku nga yang saw shaga laika rai nga, saw shaga laika lasu su laika rai nga. Ga shadawn e Maran Zau Yaw a nta kaw poi kaba galaw na manau poi kaba galaw na nga jang gaw e shi ya nga ai shani manau poi kaba galaw na nga jang dai shaman ngu ai hpe makyit shi di makyit ma ai. Dai shaman gaw hpabaw hte galaw a ta nga jang grau nna gaw shaba lap lang ai. Shaba lap gaw hpa rai na lang a ta nga jang mi ndai e gumgun gunhpai nat ni lamu madai kaw na ma shaba lap hpe matsun madun ai lam nga ai. Rai yang she ndai e ningwawt dumsa ni mung shaba lap hpe lang ai lam nga ai. Rai yang gaw amyu myu chyawm gaw e di loi ai le i, kadoi loi ai di kau loi ai majaw mung rai na. Raitim mung madung gaw ya sha tsun ai mi na e majun nga ai ga matsun nga ai majaw lang ai. E dai shaba lap hpe rit la nna she kaji ji di rit la nna she dai hpe shi di makyit nna yawng hpe shadu ai. Daini lani mi lai jang lani mi na di kau, hkawng ya lai jang hkawng ya makyit lahkawng hpe di kau. Masum ya lai jang makyit masum hpe di kau. Rai yang gaw sanit sha nga sai gaw ya nhtoi sanit ya nga, e sanit ya bai lai jang e mali hpe bai di kau. E dai hku dai hku htaw dai makyit langai hpe lang nna sa ai. Makyit langai hpe lang nna sa ai gaw "E nanhte shu ni hkri ni e Maran du ni jaw ai shaman jahpan lu la na sa ai rai ga ai lo du ai rai ga ai lo" ngu nna sakse jaw na matu jahpan langai makyit lawm sa ai. Dai gaw du ai hpang shani i di na matu dai gaw wo poi shani rai na. Dai hku re dai gaw jahpan ngu ai ga nga ai. Si hkrung si htan mung dai jahpan lang ai i jahpan lang ai. Dai gaw ya anhte pyi dep sai law moi galoi prat kaw mi lang mi re nchye ai i ya anhte dep ai gaw ndai hkying mi jahku tsa kru shi manga ning kru shi e sanit shi ning hkan du hkra lang ai hpe matsing ai i. Anhte hpang de gaw lasu su laika ngu ai mung nnga ai, ka na matu yawng hpe gu gu ra ra ka na nloi ai le i. Dai majaw jahpan ngu ai hpe lang ai ngu hpe e moi na matut mahkai lam hpe tsun mayu ai. Rai yang e ya matut mahkai lam hta gaw hpabaw bai matut mahkai a ta na jang ndai num jaw num ya nna matut mahkai ai lam mung nga ai i. Ga shadawn du magam shada htaw Maran du ni gaw Lahpai du ni hpe matut mahkai mayu jang shanhte kashu kahkri langai hpe htaw Maran du ni hpe wa jaw ai. "E Maran du ni e anhte Lahpai du ni nanhte hpe hku hkau mayu ga ai lo, dai majaw anhte kashu kahkri langai mi nanhte hpe jaw sha na rai ga ai" ngu jang wo ra ni mung la ya ai Maran du ni ma. Rai jang gaw Maran du ni num lu jang e Lahpai du ni hte jinghku hku sai dai hku matut mahkai ai. E dai gaw kashu kahkri jaw sha ai matut mahkai lam re ndai gaw grai kaba sai dai gaw. E ndai gaw matut mahkai lam hpe ndai hte e lu tsun ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0226
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5fa

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0226

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0226

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagyi yagyi a lam (Millet cultivation)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Gai shagyi yagyi hkauya ngu ai anhte bum yi bum ga de yi kaw hkai sha ai dai mam a shingnan rai nga mam a manang. E dai majaw ya shagyi hpe tsun ga nga jang e shagyi gaw shi gaw e ginlang hpun langai kaw langai sha pru ai. Hpun langai kaw langai sha pru ai hkainu gaw hpun langai kaw lahkawng masum ba ai i. Rai ndai yagyi gaw langai sha pru nna langai sha si si ai. Galu rai ng gwi gaw gwi rai na si si ai. Dai asi langai ginlang langai kaw atum gaw mun sen hku rawng ai. Bai na dai shagyi gaw tu lawan ai kaba lawan ai. Hpun tu lawan ai gara kaw mi hkai hkai tu ai nam hpun nlata ai. Kaba lawan ai bai yu u ni mung nau nsha ai shi hpe gaw i yu u nau nsha ai. Rai yang e shagyi gaw e yu u nau nsha ngu gaw mun tu ai i shi gaw mun tu ai re majaw u ni nau nsha ai shi hpe. Nau nra sha ai nlu sha ai shi hpyen nau nlaw ai ngu ga le shagyi ndai gaw. Rai yang gaw anhte hkungran poi kaw lang ai madung gaw hkungran poi kaw gaw hpabaw na lang a ta nga jang 1) ndai mi shi sumri dan ai shaloi shi sumri dan ri nhtu kaw shalawm ai rai yang she ndai shakawng ri kaw shalawm ai grau na gaw shakawng ri kaw law malawng lang ai. Shakawng ri kaw gaw nlang nmai ngu na daram rai nga, nlu tim pyi naw gaw htaw lu ai shara de na tam la htet la di na lang ai. Rai yang gaw dai shagyi hpe gaw e dai lang ai lachyum gaw shi gaw lamu ga nlata ai ga sau nlata ai tu kaba wa ai. E bai na kung kaba wa loi ai i rai na hpun langai kaw langai sha rai di si timung atum grai law ai shi gaw mun sen hku tum rawng ai dai kaw. Dai majaw mayat u ga maya u ga "E ndai num gaw num ma gaw e anhte kasha gaw anhte kashu gaw mayat maya u ga" ngu ai lachyum. "Makying jinghku ru sai e jup u ga shi kaw yawng manoi u ga" ngu di ngu ai lachyum rai sa. Rai yang gaw ndai shagyi lang ai hpe e ya e tsun ga nga yang gaw shagyi ngu ai lachyum gaw gyi wa ai baw nre i. Shagyi ngu ai lachyum gaw ndai shayi sha ni dami dama ni yawng rau ningdi di nga ai hpe tsun ai. E dai hpe shagyi ngu di lachyum shaleng ai lam re ngu ai hpe chye lu ai. Rai yang gaw ya shagyi lang ai gaw ya sha tsun ai num nnan hpe shakawng ri jaw ai shaloi e nlawm nmai arung arai htung hkying arung arai langai mi re ngu. Ya nkau mi gaw hkai nan hkai tawn da ai ni nga ai i. Ya du magam masha ni gaw tinang a sun wang kaw ya mung hkai ma ai rem ma ai. Ndai ni gaw kaja wa nan manu dan ai anhte htung hkying hta grai ahkyak ai arung arai langai mi re ngu na tsun dan lu ai majaw kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0228
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5fb

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0228

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0228

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shat lit ai bawn ai lam (Shat lit)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Hka ya ndai anhte Jinghpaw Wunpawng myu sha ni hpe ji woi ji wa prat kaw na kanen hkrat wa nna jai lang nga na anhte hpe sharawt ai bungli maka htung hkying masa langai mi grai tsawm htap ai hte grai manu dan nna nde a marang anhte galu kaba ai maka kumla kaba langai gaw "Ntsin n-nyeng magun lit" ngu ai nga ai. Ya prat gaw shat lit shat lit nga shat lit nre, ntsin n-nyeng magun lit nga shamying ma ai. Ntsin n-nyeng magun lit ngu gaw hpa majaw ntsin n-nyeng magun lit nga ta nga jang moi mahtum mahta ga de anhte Shinggyim masha ni Jinghpaw ni e mayu ga sa ai shaloi e mahtum mahta du ni wa "E shu ni sha ni e nanhte anhte mayu du chyanu ni hpang de du na nga myit yang gaw ntsin n-nyeng lit gun nna pru marit, du marit shaloi anhte hkap tau na ga ai hkap yau na ga ai" ngu ai da. "Rai yang gaw ji ni wa ni e kaning di me gun ai baw ta, kaning ning re baw ta tsun dan mi. Ntsun yang gaw anhte nchyoi nchye ai gaw" ngu yang "She rai law madat mu yaw mara mu yang na shing na wang jasan mu oi" ngu tsun yang gaw madat ai da i. Ning rai madat kaning di tsun ai i nga yang e "Awk narawng shingnoi kaw asan aseng re narawng shingnoi hpe lahkawng run di mu yaw, yaw hpaw san lahpaw htat mu oi e hpaw goi lahpaw htat mu oi e hpaw mut hpaw hkan hkum lang" ngu da yaw. Hpawmut hpaw hkan ngu ai nga ai dai nlang shangun ai. Rai yang she ya dai ngut jang gaw "Udi shing hkrung mung e mayawn mu, i kai tsu shanam mung shabawn mu" ngu da. Rai yang she "E tsa ding hkrung mung shalawm mu i bai na shanam gai dau mung shagawm mu" ngu di tsun ai da i. Rai yang gaw dai hku hkan di she ya daini du hkra gaw e hpabaw hpe lang ai i nga jang gaw shingnoi lahkawng bawn ai re. Ya nkau mi gaw shingnoi langai lang ai ya prat ndai nre shingnoi lahkawng bawn ra ai. Rai yang gaw ya anhte bawn ai gaw hpabaw bawn ai i nga jang gaw shat nbaw lit shawng myit ga i. Shat nbaw ngu ai mung e hkyeng ai chyang ai nsam rawng ai hpe nmai bang nmai lang i. Nkau mi gaw nlu nlawm ai majaw tam yak ai majaw nga hkau hau i dai nhkyeng gun ai ni nga ai. Dai gaw wunli nla ai akyu nnga ai tsun ma ai e. Re yang she nbaw ahpraw i e kaja greng greng reng reng re kaga ngayau ai kaja seng, san san seng seng re dai hpa lata nna e jai lang ai. Nbaw kabaw ai kaw she ya u hkrawng lahkawng lawm ai. U mung e grai dinggai ai grai dingla ai u kung ai nrai. U lawn i u pra u lawm u laju grai nkra ai i magoi goi nsen rai nwa ai hpe malawng lang ai moi na ni gaw. Rai yang she dai u hkrawng hpe gaw kaning di sat i i nga jang e moi na ni gaw matan di shaman di sat ai. "E urang tang e ya nang hpe sat ai gaw ngai sat ai nre oi htaw mahtum mahta du ni nang hpe ra ma ai da, dai majaw ya nang hpe e mahtum mahta ni kaw shadu na matu makru na matu nang hpe ning di ai re, sat ai nre oi. Ya hpawt hpang ni nang bai chyoi n-ga bai ngoi n-ga oi" ngu di sat ma ai da i moi gaw. Rai yang she kaja wa sat nna atsawm sha u mun pun nna dai kadoi ai kaw ma hkang kaba nhkang ai sha kachyi sha hkang ai hku kadoi ma ai da u sat ai shaloi. Sat yang mung lagaw e kabye ai nnga ai lagaw e shingkawt shingkra ai lam nnga ai atsawm sat ai. U mun hpe mung e shingkawt shingkra re shara de nkabai ai. E rai sa e rai yang gaw dai u hpe atsawm shaprut kabaw rai na gaw hpa u pu sha shaw kau ai i. U pu u hkyi ni sha shaw kau di na u hkrawng ngu dai rai nga lagaw lata baw singkaw ni yawng zeng, nnaw myi na ni yawng zeng e dai hku rai na asan apan dan na makai ra ai. U gaw lahkawng grit htum lahkawng rai ra ai i mai byin yang gaw mali lang ma ai. Rai yang gaw dai gaw u hkrawng rai sa. Rai yang she ya hpabaw bai lawm ra a ta nga jang ninghkrun shapre ngu ai lawm ra ai. Ndai nhkrun shapre ngu ai ma kaja wa nan mi dai mahtum mahta ni anhte hpe wunli jaw ai shaloi kungdawn kungra jaw ai shaloi "E ndai gaw hkai mu shalat mu shaprat mu. Ndai lang nna nga ndai sha nna pra" ngu di shaman ga i dai gaw hting hkying ningli kaw shalawm ai. E mayat lam hta shagawm ai re oi" ngu na shalawm dat ai re da. Dai rai na dai nhkrun shapre gaw nlawm yang nmai ai. Rai sa rai yang gaw ya udi, udi gaw ndai du magam ni sha ai baw arai re da moi gaw i du magam ni sha ai baw arai re da. Atsawm sha kashin kau nna shadu ra ai. Grai nan jahkut hkra she kapaw hkra ma nmai di ai da i nau jahkut shalai ma nmai ai da. Dai hpe mung e atsawm sha makai. Makai lahkawng di ra ai dai ma rai yang gaw moi gaw tsa jinghkum lahkawng bang ra ai i tsa dinghkru. ndum wa ra ndum rai rai ndum kaba ya na hku nga jang tsa soi masum mali shang ai tsa dinghkru dai lawm ra ai. Shingnoi kaw lahkawng i bang ra ai. Dai hpe atsawm sha makai nna hkayawm nna tsawm hkra htuk hkra di ra ai. Rai yang gaw shanam nbang nmai e shat lit kaw i shanam nbang nmai. Rai yang she shan jahkraw bang ra ai. Rai yang gaw ndai shan jahkraw dai hte shanam gaw hpa rai lang nga yang she shanam gaw tsi re, shan jahkraw gaw hpa rai nga yang n-gun ja tsi re da shi mung e. Moi gaw shan jahkraw nga wa shan jahkraw nbang ai lu i nga jahkraw hte wuloi shan jahkraw sha bang ai. Nam shan jahkraw nbang ai da i. Rai yang gaw ya ndai lit magun kaw gaw e ya dai hte rai sa. E ya gaw hpabaw bai jat jat re ta nga jang e ndai tsa a malai gaw coffee nga chyu bai bang sai i. Ya gaw coffee htuk makai lahkawng, nga chyu makai lahkawng di makai ra ai i. Rai yang she jum matep lahkawng nlawm yang nmai ai rai nga. Rai yang she dai ni hpe gaw kaning di bai bawn a ta nga jang majoi majoi nmai bawn ai. Bawn na nga jang lit bawn chyoi ai hpawmi hpaw mang salang langai hpe shaga di bawn ra ai. "E ngai chyoi ai law hkai dai mi gaw masha ni bang ai hku sha bang ai" nga na majoi majoi nmai bang ai. Matan di hkri awn di shaman di shakawn di bang ra ai. E n-gu shadu ngut ai hpang nbaw byin yang mung nang kaw ya n-gu nrai e nbaw tai sai e shinggyim a lu sha tai sai, aswi ashan lai n-gun lagaw tai rit" ngu di shaman ga hte she dai di kaw na shaw nna e shingnoi hte lahpaw htun nna bang ai dai hku matan di bang ra ai. Rai she u hpe mung u hkrawng hpe mung makai yang mung "E dai ni gaw ya gaw u hkrung kanu nrai sai, u hkrawng she tai nit dai. Ya shinggyim masha maga shinggyim e la myit ga mayu ni kaw sa na rai yang mayu ni la myit ga, mayu ni sha mu ga mayu du sum nu ni hkru mu ga mayu du sum nu ni kabu mu ga" ngu di shaman na makai ra ai da oi. E tsa mung dai hku tsa mung dai hku shangun ai e jahkru kaw bang bawn ai shaloi le i bawn ai shaloi atsawm sha dai ya shat bawn ai shaloi dai hku shaman matan di bawn. U bang yang mung u hkrawng bang dai hku bang rai yang shingnoi lahkawng ngu ai gaw nbaw gu nbaw mam nbaw shat hkrai gyin re shingnoi langai mi wo ra ndai shingnoi langai mi hta gaw tsa dinghkru lahkawng, u hkrawng lahkawng dan na she dai shapre makai e shapre mung kabaw atsawm sha shadu i atsawm sha jahkut ai makai dabyen lahkawng, dai na udi dabyen lahkawng dai na shanam makai lahkawng jum makai lahkawng ya gaw coffee rai sai gaw i coffee makai lahkawng e dai lang ma ai. Ya chyawm gaw tsa gaw nlang ai prat le rai yang gaw tsa a malai gaw dai nga chyu jum dwi rai nga, lahkawng hkawng hkawng hkawng di makai. Ya gaw makai ngut i ngut sa bang ngut sai i ngut sa nga jang e ga shadawn i mayu du sum nu ni kaw anhte dama ni sa na lit rai sa nga jang gaw rai nbawn shi yang e dat kasa wa e yu ra ai. E mung lang kasa wa e hkamang wa e lang ra ai yu ra ai jaw ai njaw ai shi mu ra ai makai ai shaloi mu ra ai. Hpabaw nlawm ai hpabaw lawm ai yawng mu ra ai e dai gaw shat lit rai sa. Shat lit hpe gun sa na gaw mayu nta sa na rai yang amyu mi dama nta sa na rai yang amyu mi. Moi gaw dama nta sa yang udi nlawm ai u hkrawng sha re. Mayu nta sa yang she udi uhkrawng yawng lawm ai. Rai yang gaw ya gun na masha shingnoi lahkawng re majaw masha lahkawng rai ra sa. Dai shingnoi kaw gaw hpaga lahkawng bang ra ai. E grit htum hpaga lahkawng nbang lu tim mung ya gaw anhte shat lit di ngu ai sumbu kaw gumhpraw hkying mi kun hkying lahkawng kun hkying manga kun bang di dai lit gun ai wa hpe di ya ya jaw jaw re ai. Dai gaw shat lit di. Dai shat lit magap lit magun magap ngu ai nga ra ai. Dai gaw mun manga i mun mali mun kru dai bang ra ai. Dai gaw shat lit magap i. Dai gumhpraw na rai yang nba hpu nba moi na i nba e dai magap ra ai. E dai gaw shat lit kaw bang ai lam rai sa. Re dai lit gun ai ni hpe gaw e dai lit magap lit di ngu ai sumbu langai rawng ai. Dai kaw gumhpraw hkying mi kun hkying manga kun bang dai hpe gaw mi shat lit gun ai ni hpe jaw ra ai. E rai na mayu nta du yang gaw mayu du sum nu ni hpe gaw e "Anhte dama ni du rit ga ai lo" ngu na salang wa langai ngai ga shaga ra ai i. Majoi htit di nmai ai "Daini gaw ndai ni rai ga ai anhte shing re ni nanhte a kashu kahkri ni rai ga ai. Mayat saga ai maya saga ai kung rawng saga ai kungra saga ai, galu saga ai lo kaba saga ai lo chyeju dum nna nanhte hpe ndai shat lit rau i magun lit rau e ntsin n-nyeng lit rau e hkungga lara lam re lo" ngu di tsun ra ai. Shaga ra ai e shayi hpyi ai rai yang mung shayi hpyi ai lam tsun ra ai. E ma madun ai rai yang mung "Ma madun sa ai rai ga ai lo" ngu i tsun ra ai e ga hpaw hpaw let lit jaw ra ai, majoi tsun di htit ntsun di dit di shadun da ai baw nre. Dai kaw gaw ga chyoi ai i mung salang shaga yang grau hkrak ai i. Ya nkau mi gaw num ma ni shaga ai nga ai. Num ma ni hpe nnawn ai gaw nre ndai gaw num ma ni mung she shaga mai a dawng raitim mung ya prat rai na shaga mai ai she re. Moi gaw salang nga tim mung kaja wa nan mung lang salang ni she ndai ntsin n-nyeng lit magun lit hpe num ni ai gaw dai ni she num ni ai. Htaw mayu ni mung hkap la ai ni mung nta madu ni nhkap la ai htaw shanhte kaw grau ai shanhte mi san da ai salang i kung kyang ai salang langai ngai she num ni la ai hkap la ai. Ap ai ni mung e hkrup mara ap ai nre i atsawm hkrak e kung kyang ai ni ap ra ai. Dai gaw moi na shada matut mahkai ai lam shada hkungga la ra ai lam ndai ntsin n-nyeng lit ntsin n-nyeng magun lit nga shat lit nre i ntsin n-nyeng magun lit ngu ai lam hpe bawn ai lam hpe ndai hte tsun lu ai majaw kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0229
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5fc

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0229

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0229

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ningma sara kahtawng a lam (Ningma sara village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Translation (La Ring) Hka ya nye shing teng mying gaw Ndawng Awng nga re. Anhte gaw Ndawng htinggaw mying gaw Ndawng ni nga ga ai anhte mali hkrang walawng kaw e nga ai. Mi ji ni wa ni a prat e gaw Mading Hawng Bawng Wa Ga kaw nga nna ndai hkristan shang wa ai ten hta nat jaw du salang ni anhte hkristan shang ai ni hpe nju n-yet ai majaw anhte gaw bumga ginra bram nna tam nna nang mali hka makau Sumprabum kaw na mile shi kru tsan ai moi na Ningma Hka Daru ngu ai English ni a map kaw rawng ai ndai shara kaw Ningma Sara Htawng ngu hpung kahtawng re ai dai gaw gu ni wa ni de ai anhte hpung masha hkrai san rai di nga ai hpung kahtawng re majaw Sara Kahtawng ngu ai. Dai hpe shi shing teng amying gaw Ningma Sara Kahtawng ngu shamying da ai. Dai kaw nga kaba shangai chyinghkai na nga kaba wa ai re. Rai yang e ya nye daidaw buga hpe shachyen ya na nga jang gaw shingteng amying gaw "Ningma yang ja hkun nawn yang tau kyun, walawng hkawng num lum" ngu ai shara re. Nye shingteng amying hpe gaw e Shadang ma Ndawng Awng mali hkrang wa lawng ningma sara kahtawng ngu ai rai li ai. Rai yang she anhte ningma layang gaw hpa majaw jara, jara yang ningma ngu ai ta nga yang anhte Sumprabum ginwang kaw yu yu ai shaloi anhte ningma layang na daram dam pa ai shara kaga de nnga ai nga ma ai. Ngai asak aprat ram ai shaloi du hkawm pru yu ai shaloi mung nmu lu ai hku re. Dai majaw jara yang ningma yang jara yang dan ningma ngu shamying da ai lam re. Rai yang anhte a lamu ga gaw mali hka kaw na sumpraw maga de mile masum jan mile mali pa dam nna dingdung dingda, dingdung gaw e hkanam maga na hkahku gaw mile jahku jan galu ai shara re yawng pa layang re. Nam hpun nam sau mung grai kaja ai lamu ga re hku ga re. Rai na ya masha ni mahkawn hkawn ai ni gaw ning nga mahkawn ma ai i "Wadang kawng kawn gun law walawng hkawng num lun law" ngu di mahkawn shagawp ma ai. Nchyin chyin ai ni mung dai nga di nchyin ma ai. Dai gaw walawng hkawng num lun ngu ai gaw dai kaw na English prat e map kaw yu yang dai kaw na ningma daru kaw nlai ai moi na atsuya kadai nnga ai. Daru mahkan kaba re majaw shagyit shara kaba re majaw mying kaba shara mung langai re ngu e shachyen ya mayu ai. Rai yang she dai ningma ga, ningma layang e kaw gaw hka shi hka wam grai law ai i. Rai na hkai nmai hkai sha hkauhting hkauna hpaw sha ai shara re. Moi anhte kaji yang hkauna galaw sha nna nga kaba ai ni re, sun galaw sha nna nga kaba ai ni re. Ya dai ningma layang ningma layang nga na jahta ai gaw ya sha nre. Ya hpang prat htawm prat mung anhte dai gaw nmai malap ai shingteng amying mung nmai shamat ai e lamu ga langai ginra langai re ngu shachyen ya mayu ai. Rai yang she ya dai ningma kaw gaw hpabaw laklai a ta nga jang shanglawt atsuya prat du yang mung shanglawt atsuya mung grai myi mahta ai shara re. Bai moi English prat e mung nbungli dabang ni yawng yu da chyalu re shara ni re ai i. Bai ya Myen atsuya mung e dai kaw e hkai sun dabang kaba hpaw nna e atsuya ni hkai sun dabang kaba ni hpaw nna sha nga ten hta hpaw nga ai aten hta e shanglawt atsuya ni bai pru wa ai lam she re ngu. Lamu ga sau kade ram rawng a ta nga jang e yangyi si ni gaw e kalang hkai ai shaloi e atawng langai gaw aseik-thar (0.25 of viss) nga-say-thar (0.50 of viss) rawng ai daram kaba ai hpe mu lu ai i. Nai mam grai kaja ai lamu ga re ngu shachyen ya mayu ai. Lamu ga map hku nga jang gaw Sumprabum kaw na Hting Nan lapran Htingnai Nan de lung wa ai mali hka daru kaba langai re, Sumprabum kaw na mile shi kru tsan ai mali hka hkingau kaw de da ai ningma laya shara re ngu na shachyen ya lu ai majaw kabu ai.

Extended Data

ID: KK2-0230
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5fd

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0230

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0230

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Laga ni a dai lun nlung (Dai lun stone of the Laga people) with transcript

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-14

End Date

2017-04-14

Description

Transcription (Htu Bu) Ya ngai hkai dan na maumwi kadun gaw, "Laga Ni A Dailun Lung" ngu ai re. Lai wa sai aten hta, shaning 10 ning, 20 ning laman hta e, Shi Den mare, mare baw, Shi Den hka kaw e, Laga ni shadai lun ai, madai lup ai shara, ga lup ai shara, nlung kaba langai nga ai. Magwi daram kaba ai dai nlung dai hpe e, dumsu gawt ai la langai mi nlung hta kabai dat ai shaloi, wa hkra jang, "Deng...!" nga na ngoi pru wa. Dai mying a majaw, hpu nau n re sha, chyasam amyu Myen, Sam ni wa naw ai, dawnghkawn jun na wa naw hkrai wa naw, wa naw hkrai wa naw, shaloi she dai hpe e, htawt la na matu, mawdaw hte htawt la na matu, wa hpai ai, wa ga-aw ai, (crane) hte wa ga-aw ai. Tsep kawp n lu shamu ai, n lu hpai bang ai mawdaw kaw e. Dai shaloi, "n dai gaw anhte Jinghpaw hte seng ai she re, Jinghpaw ni a madai lup ai shara, Dailun nlung she re." ngu na tsun jang, "Gai, ndai madu kadai rai?" sagawn ai shaloi, "Laga Du ni, Nhkum Du ni a nlung re." ngu jang, dai Laga Du ni hpe hkan tam ai shaloi, Laga Du ni nkau hpung shang mat, dai nat jaw gaw Laga La ngu wa, Ka-ni ya, htaw... Namsheng ga she wa nga taw ai, dai hpe wa woi la nna, "Gai, nang nlung madu wa, ndai nlung hpe e nang, htawt la na anhte, htawt la na (khan la) ga de (Ngwe Maung) ngu na shamying na. Nang mang gala hkaw ya rit. Nang shaman ya rit." ngu na tsun jang, Laga La gaw dai hpe e, na la kabu na kumhpa jaw jang, Laga La gaw dai hpe e tsa hku jaw bun rai na, matan shaman ai shaloi, a mai.... sha (crane) hte mawdaw kaw hpai bang la na, ya (khan la) kaw e (Ngwe Maung) nga na e htaw tawn da ma ai. Dai gaw anhte Jinghpaw ni a labau shang ai, Laga Du ni a nlung, Dailun lung re nga na yawng dai hku na, Jinghpaw ni gaw maroi n ni masin n si na myit grai.... myit n pyaw na jawm yu tawn da ai rai manu ai.

Extended Data

ID: KK2-0231
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5fe

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0231

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0231

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Grinru ginsa a lachyum (Migration)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-03-28

End Date

2017-03-28

Description

Transcription (Htu Bu) Anhte chyurum wunpawng sha ni moi jiwoi jiwa prat kaw na lang hkrat hkai hkrat wa ai lam nambat 4 du hkra nga ai, dai gaw hpa baw re ta nga yang nambat 1 ginru ginsa, 2 maumwi mausa, 3 labau, 4 htunghkying ndai ni gaw ga kanu re. Ginru ginsa ngu gaw chyurum wunpawng ni nga sa pra hkrat wa ai hkrun lam hpe tsun ai re. Maumwi mausa ngu gaw shaning hkying2000 ning a lahta de na wa la ni magrau grang ai ni, samnang ai n gun ja marai rawng ai ni, tsun lai galaw lai wa ai hpe ban hte ban, prat hte prat hkai hti da hkrat wa ai hpe maumwi ngu ai re. Labau ngu ai gaw amyu myu ngai ai, mung labau, hka labau, mare labau, masha labau, nang mung na labau, ngai mung nye labau re. Htunghkying ngu ai mung ga kanu re, mawn sumli ai ka manawt ai, jaw lu jaw sha ai shachyen shaga aim numjaw num ya ai numwa numsa ai ni yawng gaw htunghkying hta lawm ai hkrai re. Ndai htunghkying a lachyum gaw nambat 1 lang ai gaw numjaw numya ai kaw lang ai re. Anhte wunpawng sha ni moi prat num la ai ngu ai amyu 4 nga ai ngu hpe chye lu ai. 1, num hprawn la ai ngu nga ai. Loi mi zai ai hku tsun a ga nga yang num lagu ai ngu re. 1 gaw shayi sha dai yup ai yup ra kaw dama la wa n ba yan rai rai gumhpraw 100 rai rai tawn da na hprawn mat wa ai dai gaw yup ra mahtan nga na shamying ai. Dai yupra mahtan tawn da ai lachyum gaw hpang jahpawt kanu kawa ni rawt yang n mau na matu ndai dama la langai ngai a hpang hkan mat ai re ngu asan sha chye na matu tawn da ai hpe yup ra mahtan ngu ai re. Nambat 2 salang n hprek ngu nga ai. Salang n hprek ngu ai a lachyum gaw dai shayi sha nga ai nta htingbu nau ntsan ai kaw na salang 2 hpe dum dum hte hte nga na hpaga 2 ram tawn da jaw na woi mat wa ai dai gaw salang n hprek ngu ai re. Dai salang ni kaw na dai shayi sha kanu kawa ni hpe tsun dan, yat shanhte dama ni jin ai ten nga yang hkan hpyi sha mu, ngu na tsun dan ai salang n hprek re. Bai nambat 3 gaw num woi la ai ngu nga ai. Num woi la ai ngu gaw dai shayi sha jan, shi dama la wa hte kanawn mazum ai hta lai, pyaw lai ai majaw shinggyin hkum rai wa ai majaw, shinggyin hkum ngu ai gaw na-um nasin re wa ai hpe ngu ai re. Dai mayu dama 2 maga, makin jinghku dingbu dingpyen galai n chye ndan ai yang lawan woi la mu, ngu na n ri n htu shaman ya ai lam, hpu ja lu lawt ai hte hte bang da na sa la shangun ai dai hpe num woi la ai ngu re. Num sharawt la ai ngu gaw kaba htum ai re sai, wunpawng sha ni a ri n htu hte shaman ya nna hpakap n ba jahpye nna shakawng aw hte sharawt dat ya ai ngu re, dai ni sharawt lam hpan a dama nta ni kawn hpang shani hkrungran la ai dai gaw num sharawt la ai ngu re. Kaba htum re ndai gaw wunpawng sha ni a numwawn numla ai hta na hkyik dik kaba dik htum re sai.

Extended Data

ID: KK2-0232
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd5ff

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0232

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0232

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mwihaw ni a lam (History of the Mwihaw people) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-12

End Date

2017-04-12

Description

Transcription (Htu Bu) Ya ngai tsun dan mayu ai gaw, anhte Mwihaw ngu ai mying hkawt hpe lu ai lam hpe tsun dan mayu ai ka re. Moi gaw, anhte gaw ndai Miwa ga hkran de nga wa sai ni rai nga. La langai mi gaw, shi gaw num lahkawng lu ai. Dai la wa gaw num lahkawng lu yang, num kaba gaw Miwa num re ai. Num kaji gaw Zi num re ai. Dai la wa gaw dai lahkawng yan hpe grai tsawra na la ai. Grai tsawra na la ai. Miwa num hpe mung grai tsawra na la ai. Dai, Zi num hpe mung grai tsawra na la ai. Lani mi hta shan gaw, shanhte galoi ma pawt hkat ai lam n nga ai. La wa mahtang grai rap ra hkra woi ganawn ai re majaw gaw, pawt hkat ai lam ni gaw n nga ai. Raitim mung shanhte hkawm sa wa ai ten hta, gara hku na hkawm sa wa a ta, nga yang, daini num kaba jan hte la wa, bungli magam sa sai nga jang, hpang shani gaw num kaji hte magam bungli dai hku, hpa bungli mi galaw galaw, lani mi marai langai mi hpe woi dun na bungli woi galaw law re hku nga. Lani mi hta dai la wa gaw, bum yi hkyen ai. Dai shaning hta bum yi hkyen re shaloi she, num kaba wa gaw hpa baw sa hkai a ta, nga yang, Miwa num hpe woi sa ai da. Miwa num wa gaw byin ai hku nga, grai byin ai. La hpe tsawra re nga yang grai byin ai, hpa baw sa hkai a ta, nga yang she, Nai sa hkai ai hku rai nga. Nai sa hkai rai na atsawm sha, shani ting grai sa shakut na, agying sa hkai rai na, nga ma ai da. Dan na wa rai na, dai hku apyaw alaw rai nga ai da. Hpang shani rai jang gaw ndai Zi num, num kaji wa hpe bai shi gaw woi sa ai da. Num kaji wa hpe woi sa re shaloi she, num kaji wa gaw, shanhte gaw num ngu ai gaw, ndai la wa rap ra ai a majaw sha she, shi gaw hpa baw re ta, nga yang, shan madu jan, madu jan madu wa shanhte a lapran kaw ga law hkat ai lam gaw n nga ai da. Raitim, myit hta gara wa hpe grau tsawra, dai hku myit rawng ai kun gaw n chye le i. Raitim mung lani mi dai Miwa num ngu ai, num kaba wa gaw, shawng shani e sa hkai da ai, Nai hpe e, hpang shani Zi num, num kaji wa bai sa ai shaloi gaw, hpa baw bai galaw kau ya a ta, nga yang, kana jan hkai da ai Nai hpe ma hkra bai, sa htu alai kau ya ai da. Ding na, daini anhte Zi ni, Zi num hpe gaw kaning nga mying hkawt lu mat ta, nga jang, Mwihpu ngu ai, dai num kaji a, aru arawn kaw na, yawng gaw hpa baw byin mat wa a ta, nga yang Mwihpu ngu ai mying lu mat wa ai da. Dai, Miwa num, num kaba num kaw na bai yu wa ai ni yawng hpe gaw Mwihaw nga na amying lu mat wa ai. Dai, dai shani kaw na ndai Zi, ndai kaw na, Mwihaw ngu gaw ndai num kaba line byin mat wa na she, Mwihpu ngu gaw num kaji line byin mat wa ai re. Ndai maumwi hpe e, kaw na Mwihpu, Mwihaw ngu dai kaw na paw pru wa ai re, ngu ai hpe tsun dan mayu ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0233
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd600

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0233

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0233

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myitkyina a lam (History of Myitkyina) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2017-04-12

End Date

2017-04-12

Description

Transcription (Htu Bu) Ya ngai hkai dan tsun dan mayu ai gaw, ya ndai Jinghpaw mungdaw kaw nga ai Muklum myo kaba rai nga ai myo ndai Myikyina a lam hpe tsun dan mayu ai. Ndai, Myikyina ngu ai gara hku na byin wa a ta nga yang, moi.. gaw ya ndai Muklum garai n byin, Myen hku nga yang myo garai n byin ai ten hta, Ndai, Hkat Cho ngu gaw myo kaba re da. Ndai Myikyina ngu ai shamying da ai ndai gaw, hkrak nga yang nam kahtawng sha re ai da. Dai kaw mung anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni grai nga ai hku rai nga ai. Dai kaw ndai Kana Wa ngu ai, jauman la langai mi nga ai. Shi gaw grai... sut su ai. Sut su ngu gaw ya na sut su ai hku n re ai sha, shi gaw hkauna kaba ni lu ai. Mam grai lu su ai wa, bungli shaja ai wa, marai rawng ai wa rai ri nga ai, Kana Wa ngu ai dai wa nga ai hku rai nga. Shi lu su ai gaw Nai Mam, Du Sat, Nai Mam ni grai lu na hku rai nga ai. Dai makau grup yin kaw anhte Wunpawng masha ni gaida gaina grup yin kaw nga ai ni yawng gaw shada da hkoi lu hkoi sha rai yang, shada da n lu karum hkat ai ten hta shanhte kadai hpang shayawng dat dat re a ta nga yang she, "E.. ning e, ngai gaw n lu jaw dat ai. E.. hkau e, ngai n lu jaw dat ai. Ohh, anhte a kanu kawa rai nga ai Kana Wa hpang sa yu u. Kana Wa hpang sa yu u." nga shada da dai hku na, (5 pya, 10 pya) sha karum hpyi, n'gu be 1, 2 sha karum hpyi tim n lu karum hkat na hku rai nga dai kaw. N lu karum hkat rai, kadai wa shada da karum hpyi tim n lu tsun, n lu karum hkat rai jang, hpang jahtum e gaw, "Kana Wa hpang sa u. Kana Wa hpang sa u." nga dai hku sha, Kana Wa hpang chyu shayawng shayawng re hku rai nga. Dai shaloi, dai Kana Wa ngu ai dai gaw, dai makau grup yin kaw gaw kanu kawa hku, bai na shi karum n'tum ai lam ni nga yang mung kanu kawa hku, mying grai gumhkawng na hku rai nga, rai jang she, "Kana Wa, Kana Wa, ngu ai dai hka kaba makau kaw nga ai, Kana Wa hpang kaw sa yu u. Dai hka kaba makau kaw nga ai Kana Wa hpang kaw sa yu u." ngu ai kaw na ndai Kana Wa ngu ai dai mying dai kaw na mare dai gaw mying byin mat wa ai hku rai nga. "Kana Wa, Kana Wa" ngu mying grai gumhkawng mat wa dai kaw she, Myo makau kaw nga ai, Hka kaba makau kaw nga ai Kana Wa ngu ai dai mying dai hpe she ya hpang de gaw gara hku bai, ya ndai ban hte ban bai lai mat wa ai ten hta nga yang gara hku bai rai a ta nga yang, masha yawng gaw, hka kaba makau kaw nga ai, myo ngu ai dai hku na, shanhte bai shamying la na, "Myitkyina" ngu ai mying byin pru wa ai re da. Hkrak nga yang gaw "Kana Wa", "Hka kau nga ai Kana Wa" ngu ai lachyum hpe she shanhte gaw, "Myitkyina" nga na, ya gaw dai hku na sha shamying wa ai. Kaja ja nga yang gaw mi shamying ai gaw "Kana Wa, Kana Wa" "Hka makau kaw nga ai Kana Wa, Kana Wa" ngu ai shi na mying madung hpe ya hpang de du wa ai ya na prat na ni gaw, "Myikyina", hka kaba kau, hka kaba makau kaw nga ai myo, nga dai hku na daini Myikyina myo ngu ai dai hku byin pru wa ai re ngu ai hpe e, tsun dan hkai dan mayu ai re.

Extended Data

ID: KK2-0234
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd601

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0234

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0234

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan majan (Japanese war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-27

End Date

2019-01-27

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0236
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd602

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0236

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0236

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan majan hte seng ai lam (Japanese war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-27

End Date

2019-01-27

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0237
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd603

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0237

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0237

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw a lam (History of Machanbaw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-28

End Date

2019-01-28

Description

Transcription (La Ring) Gai Machyangbaw a lam hpe e ma chye mayu ai nga sarama chye mayu ai nga yang gaw e tsa agu chye ai daram i dep hkap ai daram salang ni jahta ai hpe e na ai daram hpe e tsun mayu ai hku re. Machyangbaw ngu ai gaw ya dai ya nga ai mare dai gaw e hkying mi jahku tsa hkun sanit ning hta e sara kaba e Kayin sara e hkalup Sara Sin Yu hte e ya Rev. makam gindawng Rev. N-gawk Yaw ngu ai shi ma ten hta e Sara Sin Yu a lit gun re ai aten hta e dai e Machyangbaw hpe e ya dai hka daru mahkrai lawu kaw e akyu hpyi hpang rai nna de da ai hpung hku na de da ai mare Machyang hka zup hpe e ya anhte nang kaw na ni gaw 'Baw" nga ai. Dai majaw Machyangbaw baw mare ngu ai re. Ya dai kaw ya byin taw nga ai lam hpe e tsun mayu ai hku re Machyangbaw e mare kaba byin wa ai lam hpe e tsun mayu ai re. Raitim Machyangbaw ngu ai dai gaw moi dai Machyang Bawng Malang ngu ai ni ya htaw ra bum ya Myen ni tower taing jun da ai anhte KBC ni mung hpung up N-gawk Yaw a manga shi ning hpring e jubilee hpe e masat dingsat hku nna ya akyu hpyi bum wudang hpe e jun da ga ai. Raitim ya Myen wa gaw tower taing ngu nna ya shanhte la nna dai kaw e jun da ma ai dai Malang bum re. E Tawng Malang mi nga ai da Tawng Malang ni nga ai ahkying aten kaw na Tawng Malang kaw na la nna Tawng Malang a labau hku na Machyangbaw ngu ai Machyang hka hpe dai hku shamying la ai re mung nga ai. Bai na lahkawng hku na nga yang ya wo ra dai nawku jawng KBC nawku jawng a sinpraw maga de e sha-it nga ai. Sha-it ngu gaw jum sha-it e nam kaw nga ai ma myin sumhpa ngu ai hta dusat dumyeng matse labye yawng dai kaw wa lu lu re da. Wa lu lu re aten hta e Tawng Malang mi gaw dai kaw e sa na matu n-gwi ai da. N-gwi ai hpe gaw anhte gaw tsang ai nga ai anhte ga gaw "Grai tsang ma, sa na grai tsang ma" nga gaw sa na matu grai n-gwi ai grai hkrit ai nga ai ga mung re. Dai she ndai wo ra sha-it wo ra hkran kaw gaw wo ra kade ntsan ai dai kaw na hpalon masum jan tsan ai kaw gaw Machyang hka ngu nna dai Malang Tawng Malang kaw na lwi hkrat wa ai Machyang hka nga ai. Dai hpe she dai hka du na matu tsang la ai e sharaw ni lu ai e nam matse labye hkrung ni lu ai magwi ni lu ai. Rai jang gaw "Ndai kaw e du na matu grai tsang ai" nga ai kaw na Machyang hka byin ai mung nga ai. Dai she ndai hka zup ai mare hpe e "Hka zup mare" ngu ai ga re hkrak nga yang gaw "Machyang hka baw Machyangbaw mare" e Machyang hka baw mare ngu ai hku re nga nna mung tsun ai. Dai she ya Myen ni gaw ndai hpe she "Machanbaw" ngu nna bai tsun ai. Anhte Jinghpaw ga shamying ai hte loi bung bung di hkra di nna shanhte gaw dai hku la ai hku rai nga. Dai gaw anhte gaw lachyum nnga ai ngu hku rai nga. Machanbaw nga ya December hkan January hkan du yu yang chye na re. Machan lar chan del i aye-del chan-del nga gaw kashung ai gari ai hpe ngu ai nang gaw kashung ai. Dai majaw Machanbaw ngu ai gaw anhte gasi gangau hpe la nna shanhte dasang shakap nna shamying la ai re ngu nna chye lu ai. Dai majaw anhte mare dai gaw Machyanghka zup mare Machyangbaw mare muklum myu i muklum Machyangbaw muklum ngu na Machyangbaw mare kaba ngu ai e mying hpe e anhte ya du hkra la nna dai hku shamying da ga ai re. Dai majaw akyu hpyi na hpang ai majaw ya hpang jahtum hpang gau ngwi gau ngwi gaw e Nay Sar prat i dai kaw na lai lai rai na dai Nay Sar prat ngu ai Taw-lan-yay wo ra shawng kaw na atsuya kaw e dai mare hpe e myu e myu di ai hku rai nga Machyangbaw myu di ai moi gaw mare ya gaw muklum. Mare kaba tai wa ai lam hpe e chye lu ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0238
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd604

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0238

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0238

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Duleng labau (History of the Duleng people)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-29

End Date

2019-01-29

Description

Transcription (La Ring) Ndai anhte Putao mung gaw moi lai wa sai aten hta English wa e dureng land ngu na shamying da ai mung langai mi re. E shawng de gaw anhte dureng ni san san rai na nga ai e dureng mung rai ga ai. Anhte dureng kaw gaw Magam gaw Hpung Marawt ngu ai Ma Naw gaw Nawng Kasang ngu ai e Mala gaw La N-ga ngu ai Matu gaw Tu Binlam ngu ai Matang gaw Myin Dingsu ngu ai e ndai hte manga kahpu kanau hku marai manga nga ai re. E dai ten hta e English ni du bang wa ai. E English ni du bang wa ai shaloi du bang wa ai ahkying aten hta e Hkanti kaw na Hkanti Sam ngu ai ni mung Danai maga kaw na dai Mung Lang Sidi Mung Lang hka hku kaw na Putao mung de du wa ma ai. Nambat langai gaw e magwi magwi hkan nna magwi rim let magwi hpe hkan let Putao mung de du wa ma ai. Nambat langai du ai mare gaw e "Lang Nue Thit" nga ai mare kaw du wa ai. Dai kaw na she Lang Dau ngu ai de du bang wa ai. Lang Dau kaw na Machyangbaw hkran de rap rai na e Man Hkut ngu ai e Nam Hkam mare Nam Hkut mare Hkang Ju mare dai hkan wa de rai na dai kaw na mali hku de magwi ni mali hku de grai naw nga ai majaw mali hku de lung wa nna Man Nue mare e dai hkan wa nga ma ai. Ndai kaw na she Manje Hkun maga Mali hka hpe bai kalang mi rap rai di na e Manje Hkun ngu ai de bai wa nga ma ai. Manje Hkun kaw na nang Pu Dawng ngu ai ya naw nga ai mare Pu Dawng mare ngu ai dai kaw wa nga ma ai Sam ni. Ndai dai ten hta English wa du wa nna English wa gaw "Ndai lamu ga gaw kadai na lamu ga ta" ngu san ai shaloi e Sam salang ni gaw "Anhte na lamu ga re anhte na mung re" nga na e tsun ma ai da. Dai shaloi e English ni hku na gaw e Jinghpaw salang ni hpe bai san rai yang Jinghpaw salang ni mung "Ndai lamu ga gaw anhte na she re" ngu na English ni hpe mung dai hku tsun ai da. Dai yang gaw English wa san ai shaloi Jinghpaw salang ni mung "Anhte na re nga" Sam salang ni mung "Anhte na re" nga tsun re majaw English hpyen du ni gaw dai Sam salang ni hte Jinghpaw salang ni hpe lani mi na aten hta shaga rai na ndai lamu ga ndai kadai na re ai lam hpe e shanhte atsawm sha san hkat ma ai da. Dai shaloi Sam salang ni hte e anhte Dureng salang ni gaw e dai hku na dara hkat ai ten hta dai dureng anhte dureng salang maga kaw na gaw "Nanhte gaw Hkanti kaw na Danai de du wa ai, Danai kaw na ndai Mung Lang hka hku kaw na yu hkrat rai na magwi hkan let nang kaw dai hku du wa ai. Dai kaw ndai mare ndai mare dai mare" ngu na e tsun dan ma ai da. Rai yang gaw "Nang gaw kaning rai nang na lamu ga mi rai sata anhte Dureng mung she re wa anhte Dureng ni a lamu ga she re wa" ngu na English wa a man kaw e dai hku dara ma ai da. Dai shaloi English wa gaw dai Sam ni hpe gaw "Nang gaw Hkanti Sam she rai ndai nga na Hkanti Shan" ngu na shamying da ma ai da. Dai kaw na Sam ni hpe mung Putao ga kaw nga ai Sam ni hpe gaw Hkanti Shan ngu na mying shamying ma ai. Dai kaw na English wa mung dai anhte Putao mung Putao ga hpe gaw e Dureng Land ngu na shamying da ai. English wa a labau kaw daini du hkra ndai duleng mung ngu ai dureng land ngu ai gaw daini du hkra nga ai re. Rai yang e hpu nau Rawang ni gaw dai ten hta rai ndu ma ai. E Manje Hkun kaw Gumring Hpung ngu ai langai mi sha e htinggaw langai mi sha wa nga ma ai da. E hkying mi jahku tsa e mali shi hkan re ma ai da. Ndai shawng de gaw Rawang ngu mung ndu ai e Sam ni mung ndu ai. E Lisaw hpu nau Lisaw ni mung ya e hkying mi jahku tsa e sanit shi jan e hkan matsat shi hkan she Putao mung de du nna daini manu mana shanhte e nang de du shang wa nna grai law htam wa ma ai. Rai yang gaw ya gaw e ndai mung gaw anhte na shanhte na nga na ya mung shanhte gaw naw tsun nga ma ai. Raitim mung madung hkrak gaw English wa a labau hta gaw anhte dureng land ngu na shamying da ai dureng mung ngu na shamying da ai lamu ga re lam hpe e salang labau salang e moi ndai English wa ni hte jahta ai kaw lawm ai salang Chyamai Myin Naw ngu ai Chyamai Myin Ta Tum ngu ai dai wa tsun dan ai kaw na e ngai gaw na ya dai lam hpe ngai e tsun jahta dat ai lam rai sai. Grai chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0240
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd605

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0240

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0240

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw hte Duleng ni a lam (Duleng and Machanbaw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (La Ring) E anhte duleng mung ngu na gaw gumrawng gumtsa mung anhte mi English wa kahtawng hpe kahtawng hpe jep yu yang e anhte duleng amyu kahtawng kru shi jan nga ai. Dai majaw English ni ya map kaw nga ai i hka hkaraw ni, hka shi hkaraw ni yawng um duleng mung ngu shamying ai. Le ra Sum Pyi Yang Nan Chyi hka hku wo Chyai hka zup na lahta de gaw e duleng mung ngu shamying ai re. E gumrawng gumtsa mung du n-up ai um rai yang she e moi gaw laika hpaji nnga ai hkying mi jahku tsa hkun manga ning May shata kaw na e shadip ga kaw e hpung shang hpang ai. Sara Sin Raw hpung up Sara Sin Raw hpe shaga nna. Aw ndai Machyangbaw kaw kun? E re dai kaw na hpung shang ai dai kaw na Machyangbaw e hkun sanit ning January kaw na nang de htawt sa. Kahtawng htinggaw mali. Hkying mi jahku tsa hkun sanit i? E e dai hta re Machyangbaw mare de hpang sai um. Moi gaw Machyangbaw n-ngu ai Jawng Kahtawng sha ngu ai hpaji sharin ai jawng i, ya ndai majan hpang Japan majan hpang e she e Machyangbaw ngu shamying ai. E majan hpang e she e dai kaw na gaw ning hpung masha bai jat bai jat Lisu hte Rawang hte mung bai jat. Jinghpaw mung jat moi kaw nang Jinghpaw chyu na nga ai jaw jaw rai yang she ya ndai hpung masha tai nna nga ai dai kaw na ya ndai Putao ginwang i ginwang hpung masha wang anhte hkalup hpung nga sa. Dai kaw na mali shi lahkawng ning hta gaw wo Japan aw Miwa mung kaw e e Mosi Done a rawt malan bai hpaw. Shaloi gaw ndai American Sara hkristu ni Assemblyies of God (AG) ni nang Hkawng Lam Hpu de htaw nam lam hku htaw bum hku hprawng sa. Rai she Malam Dam kaw e AG ni nga ai e Nam Jan kaw gaw hkristu ni nga ai. Dai kaw na hpung kaga bai shang ai, ya kaga hpung kaga ni gaw ya hpang e na re ma. Um mali shi lahkawng ni hta wo ra hpung lahkawng e American ni hte English ni Miwa mung e rawt malan ai lam a majaw nang de yu na nga ai. Ya nang kaw dai zawn re di nga ai ya hpung kaga ni gaw hpang e gau ngwi gau ngwi e anhte hkalup hpung gaw nam bat langai nga ai. Hkying mi jahku tsa hkun manga ning May shata kaw na nga ai re. Shaloi she ya ndai ya gaw nat jaw masha hku na gaw rai le ya Sum Pyi Yang kaw nga ai rai sai kaga shara kaw nnga sai. Nat jaw masha nnga sai yawng hpung rai sai e dai zawn re. Dai English ni hka shi hkanu yawng gaw mying nga ai i. Mare agyi ni hpe mung mying jaw da ai tinang tinang shara e lam dan saga jaw da ai. E ndai kaw map map nga ai htaw rung kaw nga ai. Ya wo ra ndai maga e mung nga ai. Dueng mung ngu na mying shamying ai gaw ndai kahtawng kru shi jan nga ai. Kaga ni gaw ya ndai Rawang ni Lisu ni gaw ya hpang e she sa du ai. E moi gaw ya htaw Nogmung de na Daru ni gaw Hkang zawn zawn nang kaw ma tsi htu le i e kara ni magaw wo Hkang zawn zawn, labu nbu rai i kachyi chyi sha re gaw Daru ni gaw. E ya she ya e ndai hpung masha tai ai kaw na moi gaw Nogmung ga gaw Nogmung ngu gaw Sam ga re htaw Tsit Nam mung ngu shamying ai le i Sam "Sao Hpa" (Sam Chief) e up da ai ndai hpe e. E ya anhte Jinghpaw ni e ndai langai mi wa lu lay (grai zen dum ai masa hku) galaw ai majaw gawt kau ai. Ya rai nna ya htaw Daru ni i yawng Rawang ni yawng shang lung wa ai re. Anhte matu chyaw gaw ya Putao pa yawng gaw htaw Nogmung Hkawng Lam Hpu, Hkawng am Hpu htaw pa yawng gaw duleng mung ngu mying shamying ai. E dai hpe nanhte chye ra ai e dai majan gasat dang ai majaw mung nre ai kahtawng kru shi jan nga ai duleng duleng amyu. Myi le Hkindu Yang kaw nna lung na i anhte kaji langai i marip shayi la ai. E dai she wo kaw e Tum Ling ngu ai shara kaw garan yang la kru re. La kru ndai hta la manga nga ai. Langai gaw Yaw mahtang gaw le amyu kaga bai tai nna e nga ai. Dai majaw ndai Tang Gam Naw La Tu Tang dai ni nga bai shada da hkau hkat ai i e shada da hkau hkat nna ndai mayu shayi le i e anhte duleng shada mayu shayi shing rai nna law ai. Kahtawng kru shi jan yawng gaw moi ngai yawng ka matsing da ai rai nga, Marip ni kade e Magawng ni amyu kade Nhkum ni kade hpan hte hpan yawng ka da ai ya myi nmu sai ya. Um ya anhte nang de lung ai gaw shi sanit ning du sai. Le Hkindu Yang kaw nna lung na htawt wa ai gaw. Ndai kaw i? E aw prat masha prat le prat shi sanit ning du sai re anhte duleng mung duleng mung ngu de da ai. Prat shi sanit ngu hpa hpe tsun ai kun? Masha prat le asak le. Anhte a kaji ni le langai hte langai rai yang gaw shi sanit ning du sai. Ndai Machangbaw hpe hpa na Machangbaw ngu tsun ai rai? Machangbaw gaw um hkun sanit ning January kaw na mare de hpang ai. Anhte hkalup hpung htinggaw mali dai kaw na sha ndai Machangbaw kaw moi gaw nam ndai hkan sharaw grai nga ai gaw. E nang mare hkan mung le lanam ta maling hpun kaba ba ni tu ai gaw maling maling kahtan du ai sharaw grai nga ai wo ra kaw sha-it e sha-it e lu sha tam ai gaw. Nang anhte nta kaw na na ai gaw, shan nga sa jang gaw "teng teng" nga rai jang gaw "Ya shan nga sa sa" nga, sharaw sa jang gaw "Kak kak" nga ning kak dan ai ningrim e wo ra wo ra anhte nta kaw na mali shi manga mali shi kru ning hkan gaw sharaw ni shan nga ni grai sa ai wo ra sha-it lu ai le. Um e ya gaw ga shaga n-ngut e hpang hkrat e ndai Putao hte Putao hte Sumprabum lapran gaw ya Lung Shanam ga re. Nchyi hka i ndai nang lahta maga Putao wo ra mali hka wo ra hkran maga gaw Chyai hka ngu rai nga. Ndai nang lahta maga gaw Putao ginwang ngu ai. Ndai kaw amyu kade nga ai rai Machangbaw de? Amyu grai law ai re lo law gaw ya jahtam gaw ya moi gaw Rawang ni mung nnga ai Lisu mung nnga ai. Ya gaw nang kaw shanhte sa nna nga ai majaw shanhte grai law sai. Anhte kaga amyu ni mung Labang amyu Maran amyu Marip amyu Nhkum amyu hpan hte hpan i bai nau gaw nlaw ai shanhte e law ai gaw anhte duleng amyu law ai. E dan rai nga ai re e shaga n-ngut ai lo moi gaw ngut ai mi. Ji dwi gaw ndai Machangbaw kaw galoi du wa ai rai? Ngai gaw ngai atsuya ai magam gun tai let e hkying mi jahku tsa mali shi jahku ning kaw na nang kaw htawt nna nang kaw e nga ai. Ngai Putao ga jahku ning nga sai wo Chyang Yaw maga mung nga sai. Jidwi na buga gaw? Htaw anhte ga gaw nang kaw na lahkawng ya sa ra ai aw masum ya pa sa ra ai. Mying gaw kaning nga rai mare mying? Aw Ding Hkawt ga ngu ai re e Ding Hkawt ga ngu mying shamying ai. Anhte ndai lahta maga gaw bum, masha nnga ai. Ya dai mare naw nga ai kun? Masha nnga sai nam maling rai sai. Moi anhte kaji kawa ni tinggaw ni hpa ni i grai hkai da ai gaw wulai ni. Grai hkai da ai grai nga ai lagat mung nga ai lagat. Ya gaw anhte nang atsuya bungli galaw ai nga she nang myu maga de htawt di na nga ai. Nye a kahpu ni ndai ni mung nnga sai yawng si sai ngai gaw ya latsa e mali ning du sai ya e asak le. Ndai nambat lahkawng majan prat re shaloi gaw ndai kaw Japan ni ndu ai le i, dai shaloi ji dwi hpabaw ni galaw taw kun? Aw e majan ngut ai hpang e nambat lahkawng majan nambat langai majan hta gaw ndai Nam Lim majan hta gaw nang anhte ga na masha ni mung lit gun sa ai gaw majan byin ai shaloi e lit gun nna sa ai. Hpyen la mung moi gaw masum nga ai wo anhte maga na Lak Suk ngu ai wa mung wo Singapore hkan shara shagu du sai, Gala ga hkan e nambat langai majan e rai na she bai wa ai. Mali shi manga ning hta bai wa ai. Nambat lahkawng na majan kaw asak kade rai ji dwi gaw? E manga shi aw mali shi langai ning kaw na gaw e shabrang rai sai ngai gaw. Nang kaw du rai nang kaw mung shata mali ram nga yi hkyen hpun ni lang i. Hpun ndai ram ram kaba ai hpe ningwa hte lang nang Nu Ji hte ndai kaw an lahkawng dai yi hkyen ai kaw lang. Hpun lang ngut ai hpang gaw nga mung hpu ra chyoi ai ngu na nga langai hpra dun nna wa ai. Jum ni hpa ni gaw gum rawk ka hte i gun rai ngai kaba sai dai yang gaw shabrang rai sai mali shi langai ning hta gaw. Mali shi matsat ning hta gaw nambat langai ta-gaung-sa-yin (national census) hta ai ten dai kaw na gaw pyi-thu-yay (police) maga shang ai. Um pyi-thu-yay bungli kaw shang. Dai hpang e gaw ngai loi mi di yu jang e amyu grai ginghka ai KNC hte ram rawt. KNC ni hpe aw dai re wa gaw ya ram rawt ni hpe e ya du ru ru hpe e gasat saga law nga dan re re. Dai majaw ngai tsi rung rawng na bungli kaw na pru na hkring ai. Ngai hpe mung za zen jaw na kyi-nan (telegram) lahkawng lang du ai raitim mung njaw ai. Mi sha tsun ai Shing nai nga kun hpabaw na labau da aw shingnai da aw hpa da aw? Mi sha ji dwi tsun maw ai le hpabaw na labau nga kun tsun na nga le? Um myit n-gu sai shaga mung nchye law um labau ngu htaw nlung labu ni mung mali shi langai ning kaw aw mali ning kaw na mu sai. Aw nre mali shi jahku ning kaw na shawng e gaw nang yi hkyen rai na anhte Nu Ji yan Wa Ji hte. Dai kaw na mu ai. Kadai shawng mu ai dai hpe? E nlung lapu raitim ngai gaw mali shi langai aw mali shi jahku ning kaw na she mu ai. Nlung lapu dai moi gaw nrung kaw ndan re e machyawk marawk ning re. Kade ram nmu gaw ya mung nsa rawng ai lo wo Rawang ni yi hkyen ai da dai kaw. Shaloi gaw htaw ning re dai yi yang htaw yi baw maga kawng kaw hpyen la ni mu ai marai masum kun dai baw ga kun rai kaga ga rai taw ai hpe kahkyin ai rai na wan nat kau ya ai. Um hpyen la lahkawng kun si sai shi na tagu (power) grai nga ai ya mung. Le majun ga e wo ra ga de shang ai kade galu ai kun nchye ai. (Jahkraw shara nsen).

Extended Data

ID: KK2-0241
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd606

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0241

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0241

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shinggai yang a lam (History of Shinggai Yang)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (La Ring) Ya hpang e she mare Shing Gai Yang ngu ai re dai Shinggai hka zup ai majaw Shing Gai Yang ngu chye ai re gaw. Moi gaw Marang ni she re gaw Marang ni amyu ya wo Manmaw de nga ai Myitkyina e mung grai nga ai. Marang amyu ni Magawng dai majaw Marang bum ngu mying shamying ai. Um dai bum ni yawng marang bum ngu Marang amyu ni nga ai majaw e dai kaw na she marang ni le ra kaw e grai galu ai law. Ndai Sam hkindu nat ai le i ndai hte kaw na hpyi baw ang ai ndai nga ai kaw na gaw e Shinggai Yang e Shinggai Yang grai galu ai e Sam Saw Bwar (Shan Chief) amyu langai ma nat htaw dan kaw ju di kahtawng makawng ya dai ni du hkra htaw lup nga ai. Maran amyu ni lup da ai shi hpe nga langai sat nna. Grai galu ai ya ndai atsawm sha tsun jang gaw tsun galu ai. Ya Shinggai yang gai yang nga Shinggai hka zup ai majaw Shinggai Yang ngu ai re. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0242
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd607

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0242

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0242

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Duleng labau (History of Duleng)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (La Ring) E ya ning rai duleng a labau tsun ya mi nga hte maren ngai duleng raitim yawng tang du hkra hkum tsup hkra gaw nlu tsun ai raitim duleng ngu ai gaw dai Jinghpaw amyu hta na "Yaw" Ma Yaw mahtang re ai majaw loimi dai anhte e mashaw garan ai ngu ga le dai kaw na loimi hprwi rai na kareng duleng labau de e yu hkrat wa na re. Moi e anhte a kaji kawa e hta e ning re ginru ginsa prat hta e e mali hku majoi hkranghku majoi chyaihku majoi ngu ai nga ai. Dai hta e majoi dai hta e chyaihku majoi du yang anhte Jinghpaw myu sha ni dai kaw e garan wa ai lam hpe e na lu ai hku re. Shapawng yawng wa hte e jan jan Hpawsang ngu ai shan a matu mara ni law ai lam hpe e na lu ai hku re. Dai hta e Magam hpe gaw Marip Gam Gum Ja, Lahtaw hpe gaw Lahtaw Naw lawn Lahpai Hte Na La Nhkum Du Sha Tang Tangbau maru e Yaw Dare Yaw Kadang Hka Hkashu Hkasha, Kying Maran nga nna la matsat pra ai lam hpe e mu lu ai hku re. Dai kaw na anhte Yaw matu ni gaw Dureng Yung Kadang ngu ai dai gaw e Run jan hte e jan jan hpe la ai da. Dai hta e Dareng Hkap Hpungwa ngu ai hte e Damai Tai ngu ai matu mara lahkawng lu ai nga nna e labau hta e na lu ai hku re. Dai hta e ya e Lat Kareng Naw Kareng nga ni gaw dai Damai Tai lakung kaw na re nga nna salang ni jahta ma ai. Ya dai ni gaw Miwa hkran de e Danai India hkran de e kaga e Miwa Gala law law mung ya daini Dureng nga na e Dureng nnga ai Galeng nga ai. Galeng nga ai hte e Duleng nga ai gaw e kaji rum ai lam hpe e salang ni jahta ai hku re. Dai Naw e Damai Tai a matu mara ni re nga lam hpe e na lu ai hku re. Hpungwa gaw ya anhte a kaji hpungwa gaw ya anang dumling shagawng ngu ai ya e mali hka sinpraw hkran shang hka sinpraw hkran htaw e dai kaw e bum marawn dai kaw e pra nna law htam ai lam hpe e na lu ai hku re. Dai hta e anhte dureng nga ai ni gaw e law she law ai ya nang kaw Putao kaw e law malawng nga ai ni gaw e Hpung marawt naw kashang la n-ga du binlam e ni kaga law law ning re ai la sanit nga ai lam hpe na lu ai hku re. Dai hta na ya anhte dureng mung ngu ai dai gaw ya sinpraw hkran de chyai hka ngu nga ai. Chyai hka nang hkran de e chyai hka shang hka mali hkanu hte e hpuk ing hka ndai shang wang ni hpe e dureng mung ngu nna tsun ai nga ai lam hpe e na lu ai hku re. Dai hta e dureng mung ngu ai dai hta gaw anhte dureng mung hta e du nnga ai. Yawng hkra gaw du magam hkrai gumrawng gumtsa ngu nna ya daini e democracy ngu ga le masha ni na ga hku rai yang anhte na ga hku Jinghpaw ga hku gaw gumrawng gumtsa yawng gaw e magam hkrai du hkrai re. Raitim hpa-awn ngu ai mare mung a salang ngu ai e salang gaw dai zinlawng zinlawng hta e mung hta e san da nu ai. Dai ni gaw ru hka byin yang tubaw hka byin yang mung a lam amyu myu byin yang jahta ai mung salang mung du ngu ai kawn nsha ai dai ni gaw. Dai ra ai lam hpe e hparan ai e dawdan ai dai hku mung salang ngu nna nga ai nga ai lam hpe e na lu ai hku re. Bai na ya anhte nang e dureng mung ngu ai raitim dai hta e Magawng ni nga ai Maran ni nga ai Marip Maran e law law hpu nau anhte anhpu annau ni e ginru ginsa rum ai ni dai hta n-ga e dai sinpra hkran de e Nung ngu ai anhte Jinghpaw Wunpawng myu sha Nung ngu ai ni sinpraw hkran de nga ai. Bai na e sinpraw dingdung daw dingda daw de e Daru ngu ai ni nga ai. Dai hta e Matwang ngu ai ni nga ai ya dingda daw de e. Bai na Putao hkran de rai yang nang hpunau Kumdi Sam ngu ai ni nga ai. E Hkamti e Kumdi ngu ai gaw anhte Jinghpaw amyu masha matu mara nrai tim moi prat kaw na nang Kumdi Sam ngu ai gaw Jinghpaw lai da hte bung ai maumwi bung ai. Dai hku na anhte hpu nau shada dai hku nga ai lam hpe e chye na lu ai hku re. Bai na anhte ya e Ndawng bunghkang nga ai ndai ni mung ya Nung maga bunghkang nga ai anhte Jinghpaw nga ai ni bunghkang nga ai. Marip Maran nga mung dai hku nan gayau di nga ai lam hpe mung chye na lu ai hku re raitim ndai mung hpe e English wa du yang e moi shawng de mung dureng mung nga na nga ai. English wa du yang htawra mare mung dureng htawra kaw du tim dureng le ra mare kaw du tim dureng nga na shachyen ai majaw English atsuya wa gaw e "Nanhte gaw dureng grai law myit dai dai majaw mung hku na dureng land" ngu hku na e masat da ai lam hpe mung daini du hkra e laika hta mung e labau shang hta mung na lu ai hku re. E dai majaw anhte ya baw hpan law law nga ai hta na kaga myu baw e myu baw ngu ga le anhte hpunau shada Marip Maran Nhkum e ni law law nga ai raitim anhte mayam hku nna nga ai nre, yawng gaw madu hku nna dai hku nga ai. Hpa i nga jang dai mung gaw du ngu ai yawng a mung hpe e shamying da ai mung re majaw yawng gaw anhte dureng mung ngu ai dai lapran hta e hkawn nnoi ai hkawn njaw ai. Mung du ngu ai hta e mung salang sha nga ai. Mung hku na anhte gaw hkawn hta sha ai lam nnga ai e hkawn jahkyi noi ai lam nnga ai yawng hkra gaw ning re tinang nan du wa la htingpan nga ai baw ning nga rai e gumrawng gumtsa mung ngu nna anhte dureng mung hpe gaw gumrawng gumtsaw mung ngu na masat da ai hku re. Dai hta e anhte Myen gaw e Myen hpe yu ga nga jang taw-lan-yay council prat kaw na she Myen du ai lam hpe e chye na lu mu lu chye lu ai hku re. Moi gaw nang de e Myen nnga ai e Miwa ngu ai dai ni mung loili nga ai. Dai gaw moi e "Nay Sar" prat kaw e dai hpaga hkinlen ai ahkying aten hta e gumra gau ai lam ni galaw ai lam hpe e na lu ai. Bai na Gala ni loili nga ai lam hpe mung na lu ai raitim mung Gala ni mung yawng ya gaw amyu e Sam tai ai Jinghpaw tai ai kaga hpunau tai nna anhte rau sha ning re ta gindun nga ai lam hpe e mu mada ai hku re. Dai majaw ning re ai anhte dureng mung nga tim yawng hkra gaw madu mung madu du madu up ga ngu nna anhte gumrawng gumtsa mung ngu nna ya daini du hkra grin nga ai lam hpe e mu mada lu nga ai hku re. E ning re ai mung hpe gaw hkawn nnoi ai hkawn njaw ra ai ahkun hkanse nbang ra ai mung re majaw anhte gaw gumrawng gumtsa mung ngu nna shamying da ai lam hpe e mu lu ai hku re. Dai hte hpe e dureng mung dureng land ngu nna masat da ai lam hpe e mu lu ai. Hpami raitim anhte yawng hkra gaw dai e Shapawng yawng wa hte e Jan jan Hpawsang a matu mara kashu kasha yawng hkra gaw anhte Jinghpaw myu Wunpawng sha ni Jinghpaw myu ni sha rai nga ga ai ngu nna i daini anhte dureng mung nga tim yawng nga mai ai yawng sa du mai ai shara re ngu nna e moi salang ni jahta ai lam hpe e dai ram mi chye na ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0243
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd608

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0243

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0243

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw kaw sasana sa ai lam (History of the mission to Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-30

End Date

2019-01-30

Description

Transcription (La Ring) Um Machyangbaw kaw e sasana sa ai labau nga yang law malawng e KBC a labau hpe e mu lu ai hku re. E Machyangbaw ngu ai gaw moi gaw e Nonghkai a hkran Sam ni magwi dat ai shara re nga na mung tsun ma ai. Dai she e hkying mi matsat tsa hkun sanit ning ngu ai shaning nnan du yang moi gaw dai e ya hka daru ya mahkrai a lawu kaw e hka daru gaw moi Machyangbaw rai nde shi ai kaw na nga ai. Dai kaw gaw Hka Kang Kawa ngu ai wo ra hkran de sha nga ai. Rai yang she e ndai Machyangbaw ndai gaw ya anhte Sara Kaba Sin Yu e Kayin sara Sara Sin Yu shi nang Putao de e nang de e sasana sa ai ahkying ateng hta e dai yang gaw hkying mi jahku tsa hkun sanit ning shaning nnan hta e hpung up N-gawk Yaw ni hte e shanhte nang kaw Gumshen Tu, Dare Naw nga ni Gumshen Tu nga ni e shanhte ya na mahkrai hka daru ya na mahkrai lawu kaw e akyu hpyi let e dai mare hpe e dan hpang ai lam hpe e na lu ai hku re. Dai shawng de gaw kaga mare mi nga ai lam nna lu ai hku re. E dai Sara Sin Yu ni shanhte akyu hpyi machyai ai hte e mare ndai lawu kaw e shaning galai rai nna praw langai ya shani e nam dan hpang shanhte dinggu hpun kaba langai mi tu ai da ya chyawm gaw ntu sai ndai kaw e shanhte nam dan hpang rai na mare dai hpe e de ai nga nna na lu ai hku re. Dai kaw na gaw e ya sasana ya chyawm gaw tsawmra nga sai hkying lahkawng e shi jahku ning du hkra rai yang gaw hpung tsawmra law ai. E hpu nau hpung ni grai nga ai raitim nambat langai mare de ai gaw KBC Sara Sin Yu hpa-awn tai let e mi yat tsun lai wa sai e Gumshen Tu ngu ai ni e Htamawng Naw nga ni i salang ni law law hte e i dai kaw e kyu hpyi let e dai kaw mare de ai lam hpe na lu ai hku re. Dai kaw na gaw ya Mali hka sinpraw hkran Nshang hka sinpraw hkran de e mare kachyi chyi grai nga ai hku re. Dai loili de ai kaw na e mung majan Myen wa e su saung yay di ai kaw na dai sinpraw hkran na mare ni yawng mat nna ya gaw Machyangbaw kaw sha law malawng nga ai lam hpe e mu lu ai hku re. E ya du hkra daini du hkra gaw dai Machyangbaw a mare de ai labau nga yang gaw anhte e KBC labau hku na mahta na she de hpang wa ai. Rai she e moi English e sumshi jan ning kaw na bum du ni dung rai na English wa gaw dai Machyangbaw hpe e myu masat ai lam hpe e chye lu ai hku re. Dai kaw na ya taw-lan-yay council prat hta mung lang hte lang myu shatai nna daini ya na ahkying aten hta gaw atsuya rung gaw hkum hkum rai nna nga ai. Kaga hpu nau hkristu AG e hpung kaga ni gaw angwi she e Machyangbaw kaw du shang wa ai lam hpe e mu mada lu ai hku re. E de hpang ya ai gaw Sara Kaba Sin Yu ya daini du hkra anhte KBC ni hku nna gawknu shi a masat hpe e gap da ai lam hpe e mu lu ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0244
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd609

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0244

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0244

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Htingmawng amyu byin wa ai lam (History of the Htingmawng people)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Htingmawng ni byin wa ai lam gaw Htingmawng ni ngu ai htinggaw mying byin ai lam gaw, hkrak gaw anhte ni gaw sumdu ni re. Sumdu ni re sumdu ni hta na anhte ni gaw Sumdu La a matu ni rai ga ai. Moi na ni gaw dai anhte Kaji ni gaw asak grai kaba du kra nga ai ugut gu du hkra nsi nna nga ai. Dai hku sha nta nga ai. Nta nga na shanhte gaw nta htingnu galu lu kaba kaba nta htingnu kaba ba gap nna nga ai. Rai jang she mare hkan rai jang mung dingla dinggai ugut gu ai kaji dwi ni gaw dingla htum dinggai htum re ni gaw anhte nta kaji kadwi ni a prat hta gaw anhte kaw sha nga ai rai jang she mare ting kaji kawa ni ngu na dinggai dingla nga ai nta de gaw galoi mung manam ni mung shang ai. Pru pru shang shang buhkawm manam ni mung galoi mung shang ai mare htingbu htingpyen ni mung sa chyai rai jang she galoi mung wan wut ai. Wan hkut wan hkut hkrai shamawng na nga ai galoi mung nsim nsa wan hkrai wut ai. Dai re majaw buhkawm manam ni mung laiwa laisa manam ni mung anhte kahtawng de du jang "Wo ra wan hkut mawng ai nta kaw she sa shingbyi ga" nga nna nta dai kaw she sa shingbyi hkring sa rai na kabat gara lu sha sha na she laiwa laisa re manam ni mung law ma ai da. Dai re majaw dai zawn re nta htingnu kaba kaba gap ai hte wan hkut galoi mung shamawng ai majaw Htingmawng ni ngu na nga ga ai.

Extended Data

ID: KK2-0245
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0245

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0245

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw gubar manam jarawp a lam (History of the resthouse in Machyang baw)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Machyangbaw kaw nga ai Kubar manam jarawp nta a lam. Kubar ngu ai mying gaw mare mying re. Lai wa sai hkying mi jahku tsa kru shi lahkawng ning a shawng daw hkan e Myen mung e Myen mung hpe e gumlang kongsi up hkang na mahka hpyen du kaba Bogyoke gyi Ne Win gaw shi a npu na hpyen du ni hpe e Japan Yaw Kyay (compensation) hte seng nna Japan mung de dat dat ai da. Dai Japan Yaw Kyay hpyi na matu dat ai hpyen commission hpung hpe woi ningbaw ai wa gaw shi a npu na hpyen du kaba Bomu gyoke Pagatier Aung Gyi ngu ai wa re. Dai wa gaw dai yaw kyay a lam hte seng nna shanhte shada loimi mang hkang nga sam ai. Dai majaw shi hpe e hpyen dap kaw na hkring sa shangun na matu aming jaw ai da. Gara de sa nga shangun na i nga jang Bomu gyoke Aung Gyi dai hpe e ndai Myen mung e ding dung daw de e Myen mung a dingdung htum katsi dik htum ai mare katsi htum ai shara Kubar ngu ai mare, mare dai gaw Tibet mare re. Tibet kahtawng mare re Tibet mare hkrak gaw dam jaw ai ga rai nga shi hpe e hkring sa shangun ai. Dai aten e Machyangbaw kaw ndai mare gaw myu byin sai nay char myu langai mi byin nna nay char myu ndai hpe up hkang na matu gaw nay char wun galaw ai hpyen du Major Hla Maung nga wa nay char wun galaw ai. Dai nay char wun wa gaw nang kaw nay char wun galaw na Machyangbaw kaw rung dung nga ai aten e wa ang ai. Shi Machyangbaw de e Bomu gyoke Aung Gyi wa nang e du ai shaloi shawng de Major Hla Maung dai wa gaw Bomu Gyoke Aung Gyi a npu kaw na hpyen ma langai re hku rai nga. Dai majaw shi du wa jang gaw shi hkring sa na shara ya Kubar manam jarawp gap ai shara kaw e kawa ginsum langai mi gap ai. Dai kaw manam shangun ai da raitim na wa jang gaw kawa ginsum hte tawn da na matu nhtuk dum ai majaw shi hpe grai kaja ai ya na nta manam jarawp nta hpun pyen wut nta shachyaw dat ya ai. Shachyaw ai hpe e dai kaw grai na hkra e Machyangbaw kaw e hkring sa nga sai Bogyoke Aung Gyi gaw. Shaloi e hkrak gaw shi hpe gaw dai katsi htum ai Tibet mare Kubar ngu ai mare de e hkring sa na matu htaw de shi hpe gaw dam jaw ai ga dai de du hkra sa na matu dam jaw ai re raitim dai de ndu ai nang kaw hkrai nga na shalai kau sai shi. Shalai na bai nhtang yu mat wa ai. Dai majaw ndai shi nga ai yeik thar dai hpe mung shi kaja wa sa na Tibet mare htaw ga jarit kaw na Tibet mare Kubar ngu ai Tibet mare hpe mying la nna yeik thar dai manam jarawp ndai a mying hpe mung Kubar ngu na Kubar Yeik Thar Kubar E Yeik Thar ngu na ya du hkra manam jarawp nta dai hpe Kubar Yeik Thar ngu shamying ai wa re da.

Extended Data

ID: KK2-0246
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0246

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0246

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Machyang baw mare de ai lam (Building Machyang baw village)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Machyangbaw mare a lam. Machyangbaw mare ngu gaw mare nnan byin wa ai gaw ndai gaw hpung mare re. Ndai anhte nang ga kaw nga ai ni nat jaw prat hta e nat jaw ai kaw na sasana sara ni nat kabai kau ya nna hpung shang ai Shagrim Ga ngu ai shara kaw miyat tsun ai Galang Gyi bum makau kaw na Shagrim Ga ngu ai shara kaw nga ga ai re anhte mung anhte Htingmawng ni mung Sumdu ni mung. Rai jang e dai kaw e Sara Sin Yu ngu ai Kayin Sara langai mi du lung wa nna sasana Sara langai mi le sasana ginjaw kaw na shangun dat ai majaw dai Sara Sin Yu e nat kabai kau ya ai Shagrim Ga kaw. Hkying mi jahku tsa e hkun manga ning hta nat kabai kau ai. Nat kabai kau ai lahkawng ning daram hta Sara gaw "E nanhte bum ga e nga ai gaw nau tsan ai, atsuya rung hte ma nau tsan ai dai re majaw atsuya rung hte ni ra ai shara ni ai shara kaw nga ra ai, jawng mung galaw ra ai jawng mung gap ra ai jawng mung lung ra ai hpaji mung chye ra ai. Dai majaw atsuya rung hte ni ai Putao hte ni ai shara kaw htawt na matu lajang mu" nga na lam madun ai majaw nye wa ni prat hta e yawng gaw anhte nye wa ni wa di ni yawng myit jahkrum nna Shagrim Ga kaw na "Aanhte hpung shang sai ni gaw htawt ga" nga na ndai Machyangbaw de e mare hkying mi jahku tsa hkun sanit ning hta e ndai mare hpe de na matu nam hkyen hpang ai. Hkyen nnan mare de na matu hkyen hpang ai shara gaw ya nawku jawng lau lawu kaw e machyang hka ngu langai nga ai. Mare jahtum mare htumpa maga de machyang hka ngu ai langai nga ai. Mare a mying hpe nnan shaloi gaw hpung kahtawng re majaw gaw jawng ngu nga ra ai, re majaw gaw jawng ngu shawng nga ai shara re majaw gaw Jawng mare ngu na shamying ai raitim mung hpang daw de machyang hka hte ni ai majaw machyang hka hte e mali hka zup ai shara hte ni ai re majaw gaw anhte duleng ga gaw zup ai hpe e baw ai nga ai. Dai majaw machyang hka gaw mali hka kaw zup ai shara re majaw gaw hka baw machyang hka hte mali hka baw ai shara re majaw gaw Machyangbaw ngu na shamying nna daini du hkra Machyangbaw ngu ai mare byin wa ai gaw dai re. Rai jang she Myen ni gaw Myen ni gaw Machyangbaw ngu ai hpe hkrak gaw machyang hka zup ai mali hka kaw zup ai machyang hka baw ai mare Machyangbaw re raitim mung Myen ni gaw dai hpe Machan Baw Machang Baw nga, Kalaya-weikza-theit-pan nga i kalawng mying Kalaya re raitim shi gaw Kalaya-weikza-theit-pan dai wa "Machan taw Machang Baw" nga ai hkrun lam hkawm laika ngau langai mi ka ai kaw na "Machan taw Machang Baw" ngu na dai ten kaw na dai hpe mu na yawng Machan Baw Machang Baw ngu na Myen ga hku ya du hkra Myen hku gaw Machanbaw nga byin ai, hkrak gaw Machanbaw nre Machyangbaw she re. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0247
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0247

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0247

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ginra up hkang ai lam (Governance of Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Putao ginra gaw Putao ginra hpe up hkang ai lailen gaw moi prat hte prat nbung ai. Moi prat na hte ya na prat nbung ai. Anhte Duleng ni gaw moi ginru ginsa hku na mali hku majoi kaw na yu hkrat wa. Mali hku majoi kaw na yu hkrat wa na chyoihku majoi du. Chyoihku majoi kaw na hkranghku majoi de du, Hkranghku majoi kaw na Hkindu Yang ngu ai shara kaw e gumchying gumsa tara hte e up hkang lai wa ai aten hta gaw gumchying gumsa du galaw nna nga lai wa masai. Raitim mung na wa jang dai gumchying gumsa lai masa gaw ndai mung masha ni hta e grai hkam sha yak ai lam law mat ai majaw hpang daw de gaw dai hpe gumlau wa ai. Dai majaw gumchying gumsa tara hpe e nra ai majaw gumlau ai lam hpe e gumlau kaba byin na matu grai npu de na ni mung masha ni nra mat ai nau wa tara ja mat wa ai up ai ai lailen ni mung ninggawn hpan da ngu ai ndai ahkun hta sha lai grai nan hta sha ai. Nlu hkam na daram kade daram du hkra hta ai i nga jang nga wuloi sat jang nga magyi kawn jaw ra ai gumchying gumsa du wa hpe, u sat jang u magyi jaw ra ai wa sat jang wa magyi hpang jahtum nam na u sha lu tim pyi gaw shingla tang ngu ai ndai kaji htum u a magyi du hkra hta sha ma ai da. Bai na mahkri jahkraw du hkra ahkun hta sha ma ai da moi na ni kade daram reng sai lam. Ning rai nna shawng ningnan gumchying gumsa hpe shalat ai mung Tareng Hkawp Pungwa ngu ai anhte Duleng ni a kaji daju Tareng Hkawp Pungwa ngu ai wa shawng shalat ai re majaw gaw shi hpe gumlau na matu mana maka gyam bang wa ma ai labau hta e. Dan rai gyam bang wa ai majaw she shi a dama wa gaw dai lungpu kaw e mung masha ni shi hpe e sat na matu gyam ai lam bawng ai lam shiga na ai majaw she mayun na dai hku bawng ai na ai majaw she ga dai hpe e shi a dama la wa hpe tsun shana ai nga jang "Ya ndai ni ngai hpe gumlau na hkyen ai lam chye sai dai majaw gaw ndai tara hpe gaw ngai gaw tawn da ra sai" nga shi a shi a myit hte nan shi grai si mani ai hku kaga mi mang hkang nshapraw ai majan ngalaw ai shi. Shi hpe gumlau ai ni hpe mung shi kalang mi bai hpa ngalaw ai sha grai simsa ai hte "Nanhte gumchying gumsa tara hpe nra ai rai jang gaw ngai up hkang ai hpe nra ai rai jang gaw ngai gaw daini kaw na gaw ngai gaw gumchying gumsa du ngalaw sana" ngu na shi gaw shi a ali ama shi a e ru sai baw ba shi a kashu kasha aru arat ni yawng hpe woi nna "Gai ngai gaw gumchying gumsa tara nlang sana daini kaw na gaw ngai gaw htaw moi ginru ginsa yu hkrat ai shaloi mu da ai mali hku maga de na hpyi maw ni nlung maw ni ja maw ni grai nga lai wa sai hpe shi chye ai majaw dai kaw she ngai gaw hpri ahkun hta sha nna htaw ra de nga sana" nga na Hkindu Yang kaw na shi gaw shi a ali ama ni hte kashu kasha aru arat ni hte lung wa nna Hpat hka du jang she "Lamu ga ndai Hpat hka kaw na ndai kaw na gaw lahta de gaw ngai gaw gumchying gumsa tara nlang sana kawn nsha sana, ninggawn hpan da hpan da nhta sana ahkun nhta sana gumrawng gumtsa ngu ai up hkang masa loimi gumrawng gumtsa ngu gaw gumchying gumsa tara nlang ai mung shawa ni kadai mung kadai tinang shakut shaja ai wa gaw manau mung lu dum ai tara, shakut shaja ai wa gaw shakut shaja ai daram ahkaw ahkang mai galaw hpa mung mai galaw ai manau mung mai dum ai, salang mung mai galaw ai du magam nga na yawng mung mai mung masha ra jang gaw du magam ngu ai mung mai galaw ai" Ya na hku rai jang democracy lailen le i dai hpe shi gaw anhte nang de gaw gumrawng gumtsa hku na up hkang lai wa ma ai da. Ndai mung ndai ga de anhte Duleng ni gaw dan rai na nga lai wa ai. English ni du jang gaw English ni gaw bai du wa jang gaw kadai mung kadai tinang tinang mare kaw tinang agyi yawng e myit hkrum ai wa agyi galaw yawng e myit hkrum ai wa salang galaw mung salang galaw, mung salang galaw rai na up hkang nga ai aten hta e English ni du ai aten she ding re ningbaw agyi galaw ai ni hpe agyi aya nan bai English ni matut na bai tang ya ai di nna English a tara hte e up hkang ai. Raitim mung ninggawn hpan da nhta gumchying gumsa lai nlang ai nga tim mung mayam gaw tawn da ai da. Mayam gaw grai tawn da lu ai da Zaw Lahta ngu ai mayam e tinang a shangun nchyang hku nna tawn da na ahkang gaw nga ai da lu su ai wa gaw kadai mung. Dai majaw she English ni du jang e mayam shalawt ai ngu ai ndai mayam langai mi kade ngu ai dai hku nna English ni e na mayam shalawt ai gumhpraw grai lu ai ni nga ai ndai ga ndai mung e. Dan rai na up hkang lai wa sai. Hpang daw de English ni du ai hpang e chyawm me gaw English ni a tara hte Engish ni shanhte dai bum ring bum ga hkan e up hkang na matu ndai bum ga e up hkang ai tara hku na up hkang lai wa ai. Ndai pa e nga ai Kumdi Sam ni chyawm gaw shi shara hte shara shi Sao Pha (Sam chief) hte shi shi ginra hte shi Hkamti Lawng ngu Hkamti Sam Kumdi Sam ndai ni gaw shanhte shanhte tara kaga re. Anhte hte nseng ai shanhte shanhte shanhte mare kaw shanhte a tara Hkamti Lawng a tara hte up hkang ai. Raitim mung shanhte gaw bai ndai shanhte a Hkamti Lawng tara gaw "Yawng hte hkan ra ai" ngu na shanhte gaw dai hku gyam ai. Raitim mung ndai mung ga na salang ni grai dara kau sai. "Dai tara dai gaw nanhte Kumdi sam ni hte sha seng ai anhte kaga masha ni hte nang e nga ai kaga ni hte anhte hte nseng ai. Anhte gaw anhte tinang hte seng ai lamu ga tinang a shara tinang a mare kaw tinang hte tinang a salang tinang a agyi hte tinang tinang up hkang salang ni hte tinang up hkang na nga ai dai majaw dai Hkamti lawng tara gaw nanhte a tara sha san san re" ngu na shanhte gaw ya dai majaw Hkamti Lung upade ngu ai hpe grai shareng ai shanhte gaw. "Yawng dai hte up hkang ra ai" ngu ai hku na shanhte gaw moi na Sao Pha ni gaw grai shakut sai raitim mung nang na mung du salang ni grai dara kau sai dai hpe. Atsuya e le kaw na commission lung nna chya-na (hearing) hkra madat na dara na Kumdi Lung Hkamti Lung dai hpe nlang na hku mung ndai hpe kadai mung atsuya hta lai na up hkang ai kadai mung nnga lu na matu English a tara hte maren up. Shanglawt lu ai hpang mung shanglawt a, parliament prat hta mung mi na English ni lang ai English ni e jaw ai agyi salang ni tinang mung tinang tinang mare tinang up hkang ai lailen hte sha up hkang na ya daini du hkra ndai hpyen atsuya prat de rai jang chyawm me gaw shanhte a prat hpyen masa hte up hkang ai hte daini du hkra ning rai na up hkang sa wa ai lai re ndai mungkan a up hkang ai lai gaw.

Extended Data

ID: KK2-0248
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0248

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0248

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myen hkawhkam hte shingjawng hkat ai lam (Ndawng Nawng and Burmese king)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Um anhte Putao mung de moi shawng de gaw Myen du ai ngu nnga ai. Raitim mung labau daw hta e "Myen bai kadawng" law nga ni nga ai bai nhtawm me wo ra masum zup kaw wo ra sai hka ngu ai Myen ni hte gasat hkat ai Ndawng Naw Prip ngu ai dai ni hte gasat hkat ai majan ni nga ai. Ndai shawng nnan gaw majan hkat hpang ai gaw Ndawng Nawng Prip ni hte ndai majan hkat hpang ai shaloi gaw majan hkat hpang ai gaw ndai mi ndai anhte Ndawng bum Zau Ra wa ngu ai kaw gaw ndai ja u Kai Seng nga ai da law. Ja u Kai Seng nga ai ndai hpe e Myen hkaw hkam ni na ai. E ja u Kai Seng ngu ai ndai ja u goi wa jang hpaga htingga ni grai pru wa ai nga. Rai yang gaw Myen hkaw hkam ni gaw ndai hpe grai la mayu kashun mayu rai na dai hku na majan baw ai nga. Dai majaw shawng nnan dai hpe n-gun maja e kashun la mayu ai hpe ndai Ndawng Nawng Prip ni hte ndai wo ra masum zup kaw e sai hka ngu ai dai kaw shada da kahtam hkat ai gasat hkat ai nga gaw dai ga hpunggaw kaw e. Dai hku na majan ni byin pru ai nga dai kaw na shanhte gaw majan sum nna bai wa ai. Dai majaw hpang e ndai nang Shang Neng ga de mung Myen ni bai du wa ai. Myen ni du wa jang gaw ndai Ndawng bum hpe nang lahta kaw na bai e Shang Neng ga hku nna bai lai rai nhtawm me Ndawng bum ndai Ndawng bum Zau Ra majan mi ja u Kai Seng nga ai shara hpe e sa wang la na ngu. Dai Shang Neng ga kaw du jang gaw ndai Ntu Nban Kep Shang Tang Shang Ntu Nban amyu ni hte bai hkrum ai da ndai Jinghpaw amyu ni rai nga. E shanhte dai ni hte hkrum yang she lani mi na nhtoi hta gaw ndai hka nang de gaw marang shinglet nga ma ai nang de na ni gaw kalang lang marang htu ai zawn zawn rai nbung hte du wa du wa rai na du wa ai. Hkyet hku nna she lai wa lai wa re. Ndai hku na bai lai wa jang she lani mi na nhtoi hta gaw Myen hkaw hkam wa a Myen hkaw hkam wa dat dat ai hpyen ma ni hpe gaw "Ndai shara kaw na nang anhte lai na" nga "E hkum lai" ngu. "E nanhte lai mayu jang gaw e ndai marang dai hpe shabai mu, shabai lu mu ndai hpe nanhte marang ndu hkra ngu na tsun mu" ngu rai yang wo ra Myen hkaw hkam wa e dat dat ai hpyen du hpyen la ni hkinjawng mang ni rai yang gaw "Aw marang hpe gaw gara hku jahkring na anhte nlu jahkraing ai" nga rai yang she ndai Ndawng Nang Prip ni ndai Kep Shang Tang Shang e Ntu Nban nga dai ni rai yang gaw "Rai yang gaw ndai gaw nawng ai ndai Shang Neng ga de marang shinglet ngu ai wora kaw na marang htu nhtawm hka e mali hka tsaw nna lung wa wa re ai hka dai baw marang shinglet ngu nga ma ai. E dai zawn re hpe e ndai kaw kalang ta shi matan nhtawm "Lawan bai, nang de hkum lai e shara e shadaw hkum sit nang lawan bai" ngu na dara hkat ai e ningtan hkat ai daru hkat ai masu ai le. Rai yang she marang gaw shi nawng na shi lai lam e dai hku na htu lai wa ai. Rai yang Myen ni hpe bai rai yang gaw "Nanhte dai hpe pyi nlu shabai yang gaw hkum lai" ngu na dai kaw na bai shabai dat ai nga ma ai gaw. Dai majaw Myen bai kadawng ngu ai Shang Neng ga kaw nga ai. Myen du lam hpa nnga dai Myen e Myen du lam nnga dai anhte Putao ga de gaw. E Myen bai kadawng ngu langai mi Myen sat dumlawng ngu langai nga ai. Dai Myen sat dumlawng ngu gaw Myen ni na yang gaw nkaja kun dai e Ndawng Nawng Prip ni ndai masum zup kaw Myen nang Ndawng bum de nga ai ja u Kai Seng hpe kashun sha na hpe e nsa gasat na matu dai kaw shanhte majan poi kaba byin na majan ni sum mat wa na bai nhtang wa ai nga dai re dai.

Extended Data

ID: KK2-0250
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0250

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0250

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga de Myen du hpang wa ai lam (History of Burmese settlement in Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Anhte Putao ga kaw e Myen du hpang ai Myen htinggaw du hpang wa ai gaw galoi kaw na ta nga jang e hkying mi jahku tsa manga shi mali ning hta gaw ngai Putao ga jawng lung hpang sai ndai Putao ga jawng lung hpang ai. Shaloi gaw Myen htinggaw Myen ning dinghku ngu nnga ai wun-htan (civil servant) dinghku hku na du wa ai gaw nga ma ai. Raitim mung mung masha mare masha tai na dinghku hte rau rai na nga ai gaw nnga ai. Wo ra Hu Hpai kaw e Myen dingla langai hte Myen gumgai jan langai mi ndai wan-hto-hpu dut nna htaw de htawt dut, let de ka tawng hpai nhtawm e dai zawn re wan-hto-hpu dut hpang ai dai lahkawng sha nga hpang ai. Shawng nnan e ndai hkying mi jahku tsa manga shi mali ning hta gaw htaw ra daw de Myen dinghku Myen mare masha ngu ai nnga ai dai ten hta nga hpang ai. Dai kaw na gaw bai Myen hpyen dap kaw na pru wa nna pension pru wa ai ni Rawang num ni la ai Jinghpaw num ni la ai Lisu num la re ni nang kaw bai hkring nga. Dai zawn hkring nga re kaw na gaw ya gaw Myen htinggaw ni nga ya hpaga htingga prat du kaw na ya gaw Myen ni hkrai bai tsawmra mi law wa ai. E dai hku na rai ma ai ngu hpe tsun mayu ai ndai Myen ni du hpang wa ai gaw. Ya gaw grai law sai e lam kaja wa ai hte shanhte Myen ni du wa kahtawng shagu de du wa sai. Ya gaw nang e kahtawng shagu daw de ngu na Myen nnga ai kahtawng nau nnga ai daram rai nga ai. Ya anhte kahtawng hta pyi gaw e ndai Nam Pu mare hta pyi gaw Myen e Jinghpaw num ni la nna ya Myen htinggaw langai lahkawng ram nga ai ga rai nga ai. Dai hku na nga ma ai dai gayau gaya rai na dai hku na e moi shawng de gaw nnga ya gaw Myen ni law wa ai. Hpungki jawng gaw galoi galaw ai kun? Hpungki jawng wo ra Kawng Mulung hpe gaw galoi kaw na de ai ta nga jang moi ndai e Sao Hpa Hkan nga ai ten kaw na de hpang ai re da Kawng Mulung dai hpe gaw. E Sao Hpa Hkan ngu ai nga ai, ndai Sai Hpa Hkan gaw ndai maumwi hpe loi tsun ga nga jang gaw Luk Hkun hte Lung Gyeng majan gasat ai. Shanhte Sam shada ga law hkat ai Luk Hkun amyu Lung Gyeng amyu nga na gasat hkat ai. Shaloi gaw shanhte gaw dai ten hta Lung Gyeng ni grai n-gun ja ai. Lung Gyeng ni grai n-gun ja Lung Gyeng amyu ni n-gun ja rai na she Luk HKun amyu ni hpe bai gasat jang gaw ndai Sao Hpa Hkan ngu ai wa gaw le Jinghpaw mung de Wa Byen ni nta de nga ai dai de hprawng mat wa ai. E dai hku na Wa Byen ni nta de nga rai na dai de kaba wa re hpang she shi gaw e kaba wa hpang gaw shi e shi gaw alawng masha langai mi rai sam ai shi gaw kadi-thitsar mung grai nga ai Sao Hpa Hkan rai sam ai. Jinghpaw amyu ni gaw e Wa Byen ni Wa Byen ni amyu kaw kaba wa nna nga rai nhtawm hpang jahtum e ndai wo ra kaw na n-gun da ting ndai Luk Hkan amyu ni hpe mung loimi n-gun da ting la rai nhtawm me e n-gun bai dat nhtawm me Lung Gyeng hpe bai gasat ai. Lung Gyeng hpe gasat ai shaloi gaw Lung Gyeng ni gaw bai sum mat wa sa. E Lung Gyeng amyu ni gaw ya gaw wo Woi Sali India de hprawng nga Sam ni dai de law mat wa ai nga rai nga. Dai shaloi she e Lung Gyeng hpe e Luk Hkun gasat ai shaloi kaw anhte kaji Nmai Tang ma langai lawm ai da. E ndai Alai Tang ma Samu Tang ma marai Tang masum lawm ai ga rai nga ai anhte duleng amyu hta na. E shanhte gaw nang de mi gaw Luk Hkun ni saw ai Lung Gyeng hpe gasat na matu ngu ai e Luk Hkun ni saw ai. Rai yang she shanhte kahpu e shanhte kahkau masha masum Dawng Rawng Yang ngu ai lam kaw shanhte shara mi kaw yup nna bawng ma ai da. "Aga an nau ni masum anhte jinghku masum an hkau ni ya ndai Sam ni hpe gasat ai gaw Luk Hkun maga e chyu lawm nga jang gaw Lung Gyeng lama dang yang gaw anhte gaw bai yak, Lung Gyeng maga chyu lawm nga yang gaw anhte gaw bai, dai majaw anhte garan nna lawm ga" nga ma ai da shanhte gaw wo ra kaw. Shaloi she ndai "Shada da gaw yu hkat ga yaw, shada da gaw hpyen ntai hkat ga" nga na shanhte gaw ndai hku na loili lagu bawng sam ma ai. Rai yang gaw anhte kaji Tang hpe gaw shanhte bawng nhtawm me e Lung Gyeng maga shalawm dat Lung Gyeng maga shalawm dat ai. Wo ra Alai Tang hte e Samu Tang wa rai yang gaw Luk Hkun maga lawm dat re. Shaloi she shada da lawm na gasat hkat jang she gasat hkat sai moi gaw nri nhtu prat re gaw nri nhtu hte gasat hkat kahtam hkat re baw daw. Nang Je Hkun Sanat ngu la langai nga ai dai ten hta Je Hkun Sanat ngu ai gaw ndai kawa madang hpe jahkraw la nhtawm me yam bang nhtawm me nat ai baw daw. Ndai gaw Luk Hkun ni ndai baw galaw lu sam ai rai yang gaw anhte Ji Tang gaw ndai Luk Hkun wang hpe hpya ai ten hta e ndai Je Hkun sanat hte gap nna sat sai nga ai. Dai kaw e Lung Gyeng ni saw ai shani kaba shi nmai dang sum ai majaw kalang ta dai shaloi gaw Lung Gyeng ni gaw majan sum sa. Rai yang gaw dai shani kaw na gaw Lung Gyeng ni gaw hprawng wa ai ga rai nga shi nmai dang ai gaw dai kaw sum mat sai. E hpang gau ngwi du hkra anhte share ningtawt ngu le ngai ma naw re ten hta pyi gaw nga langai hta sa sa ndai Lung Gyeng amyu hta na. Ndai hku na shawa ai anhte pu hka wa shangun ai ndai dai zawn rai na Lung Gyeng ni. Rai yang she ya ndai Sao Hpa Hkan e de ai rai nga ndai wo ra kawng marung Kawng Mulung ngu ai ndai gaw ndai Sao Hpa Hkan e de ai maumwi pa nga ai mi ndai gaw Sam nga ang hkang si ai shara re ngu ai dai kaw e shanhte hpara de ai. Dai ya Kawng Mulung gaw Sao Hpa Hkan e de ai Kawng Mulung re nga nna tsun ai. Dai majaw Kawng Mulung de hpang ai gaw ndai rai sa. Rai yang gaw hpara dai ten hta e anhte kanoi gaw anhte Jinghpaw ni ma hkra mung um dai ten hta sasana ndu ai gaw Yesu hkristu a mungga ma ndu rai na she anhte Jinghpaw ngai ma naw rai nga ten hta ngai pyi gaw e Kadi Kawng Mu de ai hta lawm sa ma re ten hta hkying mi jahku tsa mali shi jan ning hkan manga shi mali shi ning jan kaw kahtawng shagu gawk ngu grai de ma ai gaw. Hpung masha nau nlaw ai Yesu hkristu a kabu gara ai shiga nau nlaw ai gaw. E dai zawn rai na she ngai pyi gaw gawk ngu de e kadi e moi gaw grai nau nchye ai gaw "buk da an daram ki sa mani" nga dai baw daw langai lahkawng sha chye tsun rai na dai wa hpe hkaw dara shangun rai na e "Shata kru hpabaw sadi na i, hpabaw laning tup hpabaw sadi na i" ngu na ga kadi thit-sar hkan rai nhtawm me dai hku na galaw ai rai nga ma ai. Kahtawng shagu gawk ngu shadun ma ai gaw dai ten hta gaw. Gawk ngu shadun rai na she nawku ai yawng hkra "haw dara" chye ai ngu ai ndai hpe htaw Sam maga de sa nna mung haw dara ga sharin rai na she dai kaw alu gumhpraw "mu mu pye pye" moi gaw mu mu pye pye nga ma ai gaw dai hku na bang ai. Ya mani kru shi e manga shi aw kru shi ning hta kun anhte gawk ngu ndai hpe hpung tai na htu yu jang e moi na gumhpraw dingsa ni anhte ga kaw na gawk ngu le e dai htu yu yang she mu mu hte hte lap ni gumhpraw lap dang ga le moi na dang ga ni yawn ghkra galoi mali shi daram bang ai dai anhte ma ni htu shaw ai ma ni nre le ngai dinghku ma de sai goi. E dai htu shaw ai hpang e dai kaw hpabaw bang kun ngu yang gumhpraw mali shi jan lu ai. Ndai mu mu pye pye dai mu ni gaw dai ten hta gaw nlang sai goi pye nga ni gaw nlang sai goi moi na gumhpraw, mu pye ni nga na dai hku na jai lang ai. Rai na she kahtawng shagu ndai hku na gawk ngu ni grai shadun da na ya mani shang lawt du ai hpang gaw gawk ngu ndai ni hpe htu nna ndai kaw bang ai gumhpaw ni ndai ma ni dai hku na langai hte langai htu shawng htu shaw la rai sam ai da hku na ya gawk ngu ni ma hkra hpyet tawn da nu ai ndai shang lawt e hkying mi jahku tsa e kru shi mali ning hta gaw shanglawt du sai gaw anhte buga hpang de um shanglawt du sai gaw. E dai hku na rai sa rai yang gaw kanoi ngu na gaw kahtawng shagu de anhte Buddha kam sham ai ni tai wa ai. Dai ten hta she jawng ngu ai mung nau nnga ai gaw, hpaji jawng ngu nga ai gaw gara kaw sha nga a ta nga yang Machyangbaw kaw sha nga ai. Rai she jawng hpaw ai maumwi hpe bai tsun ga nga jang e jawng hpaw ai lam hpe e.

Extended Data

ID: KK2-0251
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd60f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0251

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0251

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao ga na sasana lam (History of the mission to Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Sasana a lam gaw Putao ga de mi shawng de hkying mi jahku tsa e shi mali ning English atsuya rai ndu ten nat jaw hkrai re. Nat jaw hkrai re raitim mung hkying mi jahku tsa e shi sanit ning hkan gaw e hkayaing oak (District Administration Officer) Lahpai Yaw ngu ai English kaw na hkayaing oak tai nna e English ni kaw hkan nang ai wa shi gaw hkristan tai sai Lahpai Yaw re da Sin Lum bum kaw na re nga ma ai. Ndai wa tara hkaw ai nang kaw e nat jaw nkaja ai lam nat jaw yang gara hku jam jau jam hkau hkristan Yesu hkristu a lam hpe ndai shi tara hkaw ai da. Shi tara hkaw ga hpe grai na ra ai nkau mi nkau mi gaw na ra nna shalai la. Rai yang she htaw ra um Shagyim Ga kaw e Sumdu La ngu ai Hkin Nang ngu ai Sumdu La langai mi nga ai. Ndai wa shi kasha grai machyi ai. Shi kasha kasha kaw le Sumdu Chyeng ngu ai grai machyi ai da. Machyi yang she ndai shi gaw grai myit htum re ten hta she ndai hkayaing oak Lahpai Yaw wa she Karai Kasang a lam hpe tara hkaw ai nga gaw. Lahpai Yaw tara hkaw ga hpe na jang grai na ra ai rai yang Sumdu Chyeng hpe mung nat kade jaw tim mung e gumgun gumhpai hpe grai manau dum hkra di jaw tim mung ma nmai, re majaw shi dai hku na "Aga rai yang gaw ngai hpung shang mayu ai" nga na e hpung shang mayu Karai Kasang hpe nawku hkam sham mayu raitim mung hkayaing oak Lahpai Yaw gaw shi gaw hpung sara bai nrai. E Karai Kasang a lam gaw hkaw nat kabai kau ya na masha nnga rai yang gaw shi hpung sha mayu ai myit rawng wa ai aten hta shi gaw si mat wa sa. Si mat wa rai jang she shi si wa na ningtawn e ndai shi kasha Sumdu Gam hpe e Sumdu Hpung mung ngu Sumdu Gam mung ngu e ndai wa hpe e num htet ai "Ya nanhte gaw kade nna jang nanhte hpung sara du wa jang e nanhte gaw hkristan tai mu yaw. Yesu ngu ai gaw masha yawng hkra hpe shamai shatsai ai wa re da, masha hpe yubak mara hpe e kaji kawoi shut ai yubak mara ma hkra hpe mung raw hkaw san seng ai wa re da. Anhte gaw moi kaji woi kawa ni a shut hpyit ai yubak mara a majaw anhte jam jau jam hkau ai lam rai na sai, rai yang gaw ya mara raw dat ya lu wa Yesu ngu nga ai da. Dai majaw ndai hpe hkap la mu yaw awa mi shut tim mung moi ji ni mi shut tim mung e nanhte kaw mara ndai raw dat lu na matu gaw ndai Yesu ngu hpe nawku kam sham yang she nanhte gaw raw lu lawt lu na re" ngu Sumdu Gam hpe htet ai da. Dai majaw Sumdu Gam hpe htet ai majaw shi gaw e kaja wa dai ten hta e hpung shang mayu ai gaw grai na sai. Rai yang she hkayaing oak Lahpai Yaw wa gaw Myitkyina hkan e ndai Sara kaba Geis ni hpe mung grai tsun dan, "E Putao ga de ndai hkristan tai mayu ai masha ni nga ma ai" ngu na tsun dan. Raitim nang de sa na aloi ala bai nrai dai majaw gau ngwi she ndai shanhte Myitkyina kaw na ndai American sasana Sara kaba Geis ni dai hku na bawng rai nhtawm Sara Sin Yu hpe dat ai. Sara Sin Yu hpe dat nna she hkying mi jahku tsa hkun manga ning hta hkun mali ning hta Sumdu ni nat kabai kau ai. Htaw Shagyim Ga kaw e ndai kaw e nat kabai kau ai shaloi gaw ndai shanhte kahpu kanau ni dai kaw makau htinggaw e Sumdu ni Htingmawng ni Gumsen ni e Tingyau ni shanhte grai tsawm ra law ai Dule ni e dai ni shanhte shawng nnan Shagyim Ga kaw nat kabai kau hpang ai. Nat kabai kau ngut ai hpang e nat kabai kau ngut ai hte rau ndai Sara Sin Yu maga hku nna hpaji jaw ai gaw "Ya nanhte gaw nat kabai kau sai hkristan masha nga jang gaw lamu ga kaja htingbut htingra kaja lamu ga layang hpe mung nanhte tam ra na manit dai" ngu na tsun dan. E tam ra na manit dai ngu na tsun dan yang she ndai Sara Sin Yu hpaji jaw ai hte maren ndai wo ra Machyangbaw gaw moi gaw Sau Ga ngu ai rai nga. Sau Ga Nhpye ni a mare re. Nhpye ni ndai kaw wo ra ya e Nbu baw wo ra hkran de na ya ndai jawng hpaji jawng nawku jawng nga shara hkan gaw Nhpye ni a yi shari re moi. Wo ra hkran de gaw shanhte a nta nga kawng kawng re hkan e ya lupwa kawng shatai mu ai dai kaw. Dai kaw nga re ten hta she e shanhte mayu rai nga Sumdu ni rai yang gaw shanhte ni mayu ga kaw htingbut htingra tai rai na dai kaw nga wa ai. Htingbut htingra tam nhtawm me dai de bai htawt wa hkying mi jahku tsa hkun sanit ning hta dai de bai htawt wa ai Machyangbaw de ai. Dai kaw na she Machyangbaw ngu na dai kaw na nga sa. Rai yang gaw shawng nnan du ai gaw Sara Sin Yu shawng nna Sara Sin Yu gayin gayin yu re da. E Sin Yu ngai ma mu sa lahkawng masum lang mu sa dingla e ndai Sara Sin Yu de a hpang nang Putao ga de du ai gaw Sara kaba Geis ma du sai Sara kaba Dot Daroll ma du sai Sara kaba Crider ma du sai e shanhte mali e Sarama Ma Ma Bonny gaw htaw Noqmung de ma du sai Sara kaba Dot Daroll ma Noqmung ma du sai. American anhte hkalup hpung ABM ngu ai ndai sasana Sara ni gaw ndai hku na Putao ga de du ai. Ndai ni sara ndai ni rai ma ai.

Extended Data

ID: KK2-0252
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd610

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0252

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0252

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Laklai ai du wa ni a lam (Great chiefs with a miracle power)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-01

End Date

2019-02-01

Description

Transcription (La Ring) Anhte amyu hta na laklai ai masha ni a lam loi mi tsun mayu ai gaw laklai ai masha ni ngu ai hta e moi ndai Wadu Ning Grim ngu ai Wadu Zau Grim mung ngu ai masha langai mi nga ai. Dai gaw mali nmai walawng de na hkrau bum na masha re. Shi gaw lu sha ram ram sadi ai masha re. Hkrup mara nsha ai dai majaw. Kade daram shi atsam nga ai i nga jang e amu lama hkrup mara ngalaw ai majaw shi gaw katsing ja nla ai. Katsing ja ai ngu gaw lat-pay-lat-yu (bribery) dai zawn re ni galoi nsha ai ntara ai hku kumhpaw kumhpa nla sha ai ngu ga re. Tara lang ai tara sadi ai bai na shi gaw shan mung majoi hkrup mara nsha ai. Sadi dung ai shi hta e shan sha na rai jang mung shi hpe jaw ai shan dai gaw hpabaw shan, gara kaw na shan kaning rai na lu ai shan atsawm sha shi myit dik hkra san la nna shi myit dik yang she sha ai shan. Num ni hkwi ai shan galoi mung nsha ai dai majaw shi atsam langai mi lu ai. Hpabaw atsam i nga jang e lamu marang sin maraw ngu ai ndai lamu marang htu jang dai zawn re hpe pyi shi gaw shazim lu ai. Marang grai htu jang mung tinang shara kaw marang grai htu ai hpe marang dai shi myit ai maga hku "Lahta de lai u" ngu jang lahta de lai hkra "Lawu de yu mat u" ngu jang lawu de yu mat hkra rai na shi matan jang e kalang ta byin wa ai. Sin marang sin marawng mu marang hpe pyi jahkring lu ai shazim lu ai sit shangun lu ai atsam shi lu ai wa re nga nna tsun ma ai. Dai gaw Wadu Ning Gyim Wadu Zau Grim mung ngu ai Wadu Ning Grim ngu ai wa a lam re dai. Bai langai mi gaw shi a mying hpe pyi gaw dai majaw grai gum hkawng ai Hkrau Bum Ningret Shazim da. Wadu Ning Grim ngu na shi a mying hpe pyi gaw grai dan hkung hkra shi hpe shamying ai. Shi gaw Maji Bum na le Wadu Ning Grim wa gaw. Shi atsam mung ram ram kaba ai. Shi nat saw nat, nat hta na pyi gaw nhkru nkaja htum matse htum nat jahtung nat, saw nat ni hpe pyi gaw shi gaw shachyut kau lu ai daram shi atsam nga ai. Dai majaw nat ni pyi hkrit ai. Woi Wang ga na re majaw gaw Woi Wang hka kau na masha re majaw gaw shi a mying hpe pyi gaw dai majaw nat ni pyi gaw njin ai. "Woi Wang hka hpe gaw marit ai da, Nbai wa Magam hpe gaw hkrit ai da". Nbai wa Magam ngu ndai wa Nbai wa Magam a lam. Anhte ndai duleng mung ga na gaw Paw Gam Kan Galu ngu ai wa nga ai. Paw Gam Kan Galu gaw shi kan gaw dawng masum daram galu ai. N-gun mung grau rawng ai shi gaw marai sanit lu sha mung shi gaw marai sanit sha ai hpe kalang ta shi langai hkrai sha ma ai. Dai majaw dai ram n-gun rawng ai wa ra yan sanit hpe shabawn nna lu hpai ai da. Dai ram n-gun rawng ai. Shi gaw kade daram shingkang ja kade daram atsam nga ai i nga jang nat hte mung gasat ai da. Nat hte gasat ai nga jang nkau mi gaw nkam ai. Anhte mung ga hta nat hte gasat ai ngu gaw Paw Gam Kan Galu ngu ai wa sha nga ai. Dai wa gaw kalang mi shanhte nta de shanhte mare makau kaw na bum kaw na mana maka ngoi ai sinat zawn nga ngoi ai nsen grai na ai da. Na jang she shanhte nta nhpung de she pala zawn nga hkrat ai mung nga ai da. Dai hpe yu jang gaw nang nhku kata de shang ai da pala dai ni wa udi daram ram law ai pala ni re da dai. Pala tawng ni pyi gaw lu hta la ai da dai wa gaw. Dai majaw shi a jinghku jingyu ni hpe jahpu nna shi a dami dama mayu dama jinghku jingyu ni yawng sa nhtawm she hpun kaba kaba ga nna shanhte nta nhpung grup grup di na jun na e shinggrup jun na makawp maga ai da dai shi hpe gap ai. Gara kadai gap ai re mung nchye da ngoi gaw ngoi ai da masha gaw nmu ai da. Dai majaw shanhte mung nga manga yam htu nhtawm me shanhte lu ai sinat lak nak hte e gap ahprun dat ai da. Shi nan gap ahprun jang she masha shaga ma nna, ngoi ma nna ai shanhte gap ai pala nsen sinat nsen gaw shanhte gap ai shara de hpa zim akatsi sha nga mat jang, hpang jahpawt gaw sa mada yu ai da. Dai shara de sa mada yu jang gaw sai zawn rai kama hkang hkang ai da. Masha gaw nmu da "Dai majaw ndai gaw nat re" ngu "Nat rai sai" ngu na dai anhte hkawng de na ni gaw "Nat hte nan nat hte nan gasat ai rai sai nanhte gaw" ngu na dai nat pala dai hpe dai shanhte kashu kasha prat du hkra pyi naw rem tawn da ma ai ya chyawm kadai rem ai kun nchye ai. Dai gaw anhte mayu ni nan rai nga Paw Gam ni ngu gaw Paw Gam Kan Galu ngu nga ai. Mayu ni a kaji ya ndai dinggai moi dinggai mung Paw Gam kasha rai nga. Paw Gam Hkawn nga ai, shanhte kaji rai nga Kan Galu wa grai mying kaba ai. Dai mung laklai ai masha langai mi hku rai nga. Bai na num langai mi nga ai. Num dai gaw ashe re Hkachyang Raw nga re. Hkachyang Raw dai gaw ndai majan grai mungkan majan sham ai ten hkying mi jahku tsa mali shi masum ning daram mungkan majan sham ai ten American la ni American ni American hpyen grai lahkawn wa ai. Hpyen la grai lahkawn ai shaloi Hkachyang Raw dai gaw la palawng sha hpun kara ni daw kau rai na shi mung hpyen shang ai da. Hpyen dap de shang rai na American hpyen la galaw ai Hkachyang Raw dai. American hpyen la galaw jang she lahkawng ning du hkra gaw shi hpe nchye ai da. Lahkawng ning nga jang gaw shi hpe shi ntsa na ni la nre ai hpe chye ai da. La nre hpe chye ai majaw she "Nang gaw machyi makaw byin yang yak ai nang hpe lakawn na matu num manang nlu ai dai majaw nang gaw wa su" ngu na hpyen dap kaw na wa shangun dat ai lam shi hpe tsun dan ai da. Dai shaloi shi gaw nkabu ai sha akatsi sha nga na wa mat ai da. Dai gaw Hkachyang Raw a lam. Dai mung laklai ai num langai re ai lam moi na salang ni tsun ma ai. Dai gaw laklai ai masha ni a lam. Ya langai mi gaw maumwi kadunn ni.

Extended Data

ID: KK2-0253
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd611

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0253

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0253

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan majan (Japanese war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-02-07

End Date

2019-02-07

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0254
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd612

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0254

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0254

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myu sha labau (History of the Kachin)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-03

End Date

2019-05-03

Description

Transcription (La Ring) English wa kaw na shanglawt ahkang woi la ai dai shani Myen mung gaw hkying mi jahku tsa mali shi matsat i mali shi sanit i "E rai sai dai ni kaw nna rai sai shanglawt lu saga ai Myen mungdan gaw" nga ai raitim mung dai shanglawt lu hkra shakut ai mung Myen mung ting na Kayin Kayah Mon Rakhine da Jinghpaw da Sam da rai ga ai Hkang Naga da rai ga ai le. Rai yang gaw hkying mi jahku tsa mali shi jahku ning hta Kayin ni Kayin du ni hte Jinghpaw du ni ya Jinghpaw ni hta na rai yang gaw Dukaba Naw Seng Lahpai Naw Seng wa shi lawm ai. Dai kaw gaw anhte a ningbaw kaba Zau Seng mung shanhte ntsa tsang du ni rai sai. Hkying mi jahku tsa mali jahku ning hta nam shang mat wa ai. Hpa majaw nga yang rapra ai tara nlu la ai. Mi shanhte hpe e "Nanhte mungdan amyu sha ni gara amyu hpe raitim Jinghpaw ni hpe raitim Jinghpaw ni hpe mung Myitkyina e Aung San wa tsun ai Bamar ta-kyat Kachin ta-kyat" nga ai hka shanhte hpyen dap kaw pyi ahkaw ahkang nlu ai gaw. Dai rai na she "Ndai nre ai she tsun nga ai" ngu hku yu mi na shanhte a myit makam rawng nga ai Aung San wa hpe mung Myen amyu ni hku nna shanhte shada she bai gyam sat kau ai rai. Rai yang gaw "Umm ndai njaw sai" ngu hku hpyen hpung hta hpyen dap de n-gun dat lawm ai ndai ni Jinghpaw dap manga du hkra nga ai. JInghpaw dap langai lahkawng masum mali manga du hkra nga ai. Rai yang she Aung San wa hpe gap sat kau ai hpang gaw Ne Win wa Aung San wa a npu na Ne Win rai nga dai wa lung. Dai hku Myen mung hpe dai hku up sha mat wa ai tara rapra ai lam nnga sai goi. Dai majaw gaw rawt malan shang mat wa ai bungli nam shang mat wa ai. Kayin ni moi na hka Thakhin Ba Thein Thin hpa gaw hpa hpa grai law ai Kayin ni hta e shanhte gaw Thakhin pyi she nga ma ai. Myen kaw na mung rawng ai, Myen kaw na gaw shanhte a masa nra ai majaw Myen mung kaw mung Communist alan ni (dawng hkawng hkyen) ngu nga wa ai. Alan ni ngu nga, Kayin ni mung tabone (rawt malan) rawt mat sai. Moi gaw Kayin tabone grai tsun sai. Kachin tabone ngu gaw ya she re raitim kade gaw nshai ai shaning shi ning daram shai hkat ai. Kayin ni shawng rawt malan rawt ai dai kaw e Jinghpaw ni kaw gaw mi na ndai Ningbaw kaba Zau Seng shanglawt hpung woi hpaw mat wa ai Lashio kaw e. Lashio kaw hpyen hpung wa woi hpaw dat ai. Dai shaloi e lawm ai hpyen la nambat manga re Du Hkam ngu ai wa moi ning htaw ngai nga ai kaw masum ning dang nga ai. Hpyen la nambat manga re da shawng na nambat manga. Dai shaloi Ningbaw kaba Brang Seng Zau Seng ni le Brang Seng nre Zau Seng e dai G.O.C Zau Seng wa le e dai hpang G.O.C Zau Seng nnga mat ai hpang htaw Myitkyina KBS jawngup Sara Brang Seng Maran Brang Seng dai wa hpe e mung masha ni ningbaw bai sa la e dan re rai mat wa ai rai nga ai gaw e. Ningbaw bai san la mat wa re hpang e gaw wo Ningbaw kaba Brang Seng bai hkamja lam bai nnga mat wa shaloi bai nnga mat re jang langai hte langai langai hte langai wo Zau Mai wa e bai Zau Mai wa gaw mi ndai ga hkan special kalam kaman da re. Malizup Zau Mai i? Um htaw de shi hpe bo hkyuk shi hpe ningbaw hku na bai wa san la ai. Ndai wa aten hta she ya na KIC ningbaw tinyang up wa Nban wa shi gaw hkan hkawm nga. Hkin Nyunt wa hte Zau Mai wa gaw dai hku shanglawt hpe galau kau na hku maw mawm wa ai aten hta Nban wa shi bai hkawm ai kawn du wa ai shaloi kalang ta Zau Mai wa hpe gra di kau ai. Rai na ningbaw kaba mi na bo hkyuk sha re gaw e ashe wa hpe Tu Jai wa e bai nkam tim asak kaba tim kaning nchye di "Nang naw dung ya rit" ngu hku na mung masha ni dai hku ningbaw kaba Tu Jai ngu bai dung wa ai. Dai wa hpang gaw ya gaw htaw ya na kadai rai sata ningbaw kaba le, ya na gaw Nban wa i? Um Nban wa ma re. Mi shawng na kadai rai ta? Zaw Hkra wa Lanyaw Zawng Hkra wa. Asak kaba dik sai mi shanglawt nnan hpaw hpang wa ai kaw na ninggawn amu madu re. Shi nan ninggawn amu madu tai mat wa ai dai hku rai nga e dai hku re. Shingrai ya ya ya gaw Nban wa e bai e ndai kaw du wa ai le. Rai yang gaw ndai hpyen du ni hpe ngai nmu ga ai gaw si mat sai ningbaw kaba Brang Seng aw Zau Seng ngai nmu ga ai. Ngam ai hte gaw yawng ngai mu ga ai hkrai re wo ra ngai nga ai wora Banghtan hpung wo ra de ngai shaning sumshi ning dang nga kau sai gaw. Myen hta shanglawt da dai hku nga ai. Shanglawt du ni mung wo ra hku grai lai ai Sam mung hte ndai pran wa wa sa sa gahkrang nga. Ngai shanhte hte rau lu rau sha rau nga rau hkawm rau sa rai na mu ai hte mu mat wa ai e Major Tu Jai ningbaw kaba Tu Jai dai wa hte mung grai shaga pyaw ai grai kanawn pya ai. Shi a sat lawat hpe grai ngai ngai grai yu ra ai. Ndai e Sammung de na hpyen du ni ndai de ningbaw e bungli kaba wa jum ai ni hpyen du ni Zau Ing Zau Ung Zau Hpang ndai ni wo Zau Dan wa nga ai Zau Dan wa gaw nang de e kahpu Zau Tu yan Zau Seng shanglawt hpyen hpung hpaw mat sai hpang Zau Dan wa gaw Yangon ga e dakkasu jawng naw lung nga ai. Dai kaw na pru na she shang lawt dap de lup wo hka sanit shi lam mayan de Sammung ga de ndai Community hte majan byin ai "Ngau Chyang Majan" ngu ai ten hta Zau Dan wa shanang hkrat mat sai. Dai hku wo ndai ga na ningbaw ningla ni ngai nchye ai ran rau she re malawng maga ngai mu ga chye ga ai hkrai hkrai re. Dai ningbaw kaba Brang Seng nga ni ndai ga na re htaw Je In na re. Maran e Maran Zau Seng, Maran Brang Seng Zau Seng gaw lahtaw she re e dai hku. Dan re amyu sha ni e daini na magam hku nga yang gaw dai hku rai nga. Ya dai kaw myu sha ningbaw ningla ni daw rai sai le. Rai yang gaw anhte mi na ningbaw ningla ni Jinghpaw mungdaw mungdaw a matu hkringmang Wungyi ndai ni gaw Duwa Zau Lawn, Duwa Zan Htazin ndai ni rai nga ai. Kade ning nre ai masa galai mat wa ai manga shi kru sanit hkan nna masa galai mat wa sai. Mali shi matsat mali shi jahku manga shi ning hkan gaw Zau Lawn wa Panghkuk Zau Lawn wa nga ni Wungyi rai sai law nga anhte buga hkan e htaw lam ni htu shakya mawdaw ni lai mai sai. Shanhte du hkawm ai anhte mung masha ni grai kabu gara hkap tau pang la hkap bawp la rai yang gaw kade ning nna ai shi ning pyi nhkam ai ndai hpyen bai kasu wa ai. Dai hku byin mat wa ai. Dai majaw wo ra Wungyi ngu ai ni mung kade wa ten na na galaw ai kadai nnga ai. Ndai ya na hpyen ndai Myen mung hpyen ndai Ne Win wa a mi na taw-lan-ye atsuya ngu ai hkying mi jahku tsa e kru shi lahkawng ning March shata lahkawng ya kaw nna hpyen atsuya jum mat sai ndai mungdan ndai hpe. Rai na kru shi mali ning kaw na gaw Miwa mung pru Gala mung pru English American ni mung pru ndai ga e bungli galaw sha ai ni sasana sara ni mung ma hkra pru. Kadai nnga lu ai dai daram byin mat ai. Moi gaw laika sharin jawng shagu hta Jinghpaw sara ni Jinghpaw ma ni hpe chyum laika sharin ya ai mahkawn sharin ya ai nawku woi dung ai kyu woi hpyi ai. Jinghpaw laika sharin ya ai tan mali du hkra atsawm rai sharin ya ai Jinghpaw laika gum hkra dang hkra sharin ya ai. Kru shi mali ning kaw na tsep kawp pat kau sai dai majaw Jinghpaw ma ni Jinghpaw laika nchye ai. "Maw le na laika re lo" nga yang "Ngai nchye hti ai gaw" hka.

Extended Data

ID: KK2-0255
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd613

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0255

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0255

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myu sha ni kaw nnan makam hpang ai lam (How the Kachin became Christians)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-03

End Date

2019-05-03

Description

Transcription (La Ring) Mundan mung majan hta makam masham lam hta amyu sha lam yan hta gumhpawn nna chye ra re ni. Jinghpaw mung de e hkristan du shang wa ai lam gaw A.D hkying mi lahkawng tsa manga shi dai ram hta Munggu Jinghpaw ni Myen mung Bagan hkaw hkam wa sha naw nga nga ai ten hta hkying mi sanit tsa manga shi lahkawng ni kaw nna "Alawng Hpaya" dai ten Munggu Jinghpaw sha ni gaw Myen mung ting hpe kam ai hku up sha lai wa sai. Dai kaw na tsun wa ga nga jang gaw A.D hkying mi sanit tsa manga shi lahkawng hkying mi sanit tsa sanit shi kru ning hta Alaung Hpaya kasha Naungdaw Gyi matsat shi langai hkying mi jahku tsa e shi jahku Naungdaw Gyi a kasha Maung Maung hte Alaung Hpaya a kasha Bodaw Hpaya ngu ai ndai ni tsun ga nga jang grai galu ai le Myen hkaw hkam ni shaning latsa ning lapran hta hkaw hkam shi galai up sha mat wa ai. Ndai hpe yu yang shanhte gaw myit ndung ai ni sadi ndung ai ni rai nga ma ai ngu hpe mu mada ai. English wa gaw ndai hpe e gawngkya nga ma ai ngu hpe e mu mada ai. Dai ten hta e Mandalay Yangon ga ngu gaw masha hkying lam mun lam dai daram sha mum manga hte mum manga hte mun matsat daram e dai daram sha nga nga ai hpe e English wa gaw mu chye ai. Dai majaw shanhte English ni shang nna Myen mung hpe shang up sha mat wa ai. Dai daw rai sai. Myen mung dan gaw matsat sabat ntsawm nhtap re ai dai hta ana ahkya machyi makaw mung grai law ai da. Shinggyim masha nga pra lam kaja nhkrak malu masha mung nhkrak ana ahkya ali awaw zinli mung grai law grai law ai. Ndai hpe e English wa gaw sa magra up sha kau dat ai. Dai ten hta e English wa a up nga ai ten hta e gara hku galaw ai ta nga yang e maigan mungdan sinna mungdan kaw na English ni gaw English American ni gaw makam masham mung shawng lu sai ni re majaw gaw shanhte a makam masham sara ni hpe hpung woi sara ni le sasana sara ni hpe hpyen hpung hta shakap dat ai lawm sa wa ai. Moi na hpyen hpung hta e sasana sara ni hkan nang wa ai. Ndai kaw e anhte Myen mung de shang wa ai sasana sara ni mung hpyen hpung hta e hkan nang hkrat wa ai majaw gaw Myen mung kata na amyu sha ni yawng kaw e sasana sa wa ai aten du wa ai hku rai nga ai. Anhte Jinghpaw amyu sha ni kaw nga jang gaw e hkying mi matsat tsa e sumshi kru ning hta wo India mung hku nna English hpyen ni gaw India hku sa ai rai nga Myen mung hpe sa up tim mung India kaw na ndai Myen mung de shang wa ai shaloi Sara Kaba Kein Kate ngu ai wa hkying mi matsat tsa e sumshi, sumshi kru ning hta e Myen mung du shang sai. Gala mung kaw na lagaw lam hku shang wa ai dai lam hkai ma ai Sara Kein Kate gaw. Dai shaloi le Inwa ga e du sai Inwa ga kaw na htawra Mogaung ga de e ndai Mali hka hku lung wa ai. Hkying mi matsat tsa sumshi sanit ning hta sumshi sanit ning hta e Sara Kein Kate Mogaung de du ai. Ya sasana sara ni ya daini anhte grau hkai tsun ai rai ndu ai. Sara Kein Kate gaw hkying mi matsat tsa e sumshi sanit ning hta Mogaung de du ai. Rai na hkying mi matsat tsa kru shi matsat ning hta Sara Marson ngu ai Manmaw de du sai. Bai hkying mi matsat tsa e sanit shi matsat shi ning hta gaw Sara Lion du sai dai gaw daini anhte le ra Manmaw ga na Lion masat htingnu e le ra wo ra gaw shi a e Sara Lion gaw shata mi daram sha naw du yang Manmaw ga e dai ram sha naw nga yang hkali chyang hte gan si mat. Rai jang gaw shi si mat ai shaloi gaw "Jinghpaw ni ngai kaw kabye nna galu kaba wa mu ga" nga nna dai kaw nna hpaji jawng lakang pawt kaw e shi hpe lup da shangun ai. Dai majaw Lion masat htingnu ngu ai dai rai mat sai. Hkying mi matsat tsa e sanit shi matsat ning hta Sara Lion du ai Manmaw du sai. Sanit shi matsat ning hta Sara Lion du ai Manmaw du sai. Hkying mi matsat tsa sanit shi jahku ning hta Sara Robert bai du ai. Hkying mi matsat tsa jahku shi ning hta Sara Hanson bai du ai. Hkying mi matsat tsa e jahku shi lahkawng ning hta gaw Sara Geis bai du ai. Hkying mi matsat tsa e jahku shi kru hta gaw Sara Ingrams Nam Hkam de du sai. Hkying mi jahku tsa e shi jahku ning hta Sara Smith Manmaw e bai du sai. Hkying mi jahku tsa e hkun langai ning hta Sara Swords du sai. Sara Swords gaw wo hpang jahtum chyum jawng sara Kutkai na Kutkai na chyum jawng nawku jawng gaw Sara Swords a masat htingnu rai nga ai. Hkying mi jahku tsa e hkun mali ning hta gaw Sara England Manmaw de bai du sai. Hkying mi jahku tsa e hkun jahku ning hta gaw Sara Dat Daru Myitkyina de bai du sai. Hkying mi jahku tsa e mali shi lahkawng ning hta gaw Sara Kaba Darken Fell du sai. Sara Kaba Darken Fell gaw e Manmaw ga mung nga ai Myitkyina ga mung nga ai Kutkai chyum jawng up mung e chyum jawng sara mung sa galaw ai. Rai na shi America de hpaji bai wa sharin nga ai ten hta Sara Kaba Craida dai shan nu wa ni Kutkai chyum jawng sara bai sa galaw ai. E Sara Kaba Craida gaw chyum jawng sara sa galaw tim hkying mi jahku tsa e kru shi mali ning hta ndai Myen mung dan e maigan masha ni ma hkra pru mat wa ai. Sasana sara ni yawng pru mat wa ai Sara Kaba Derken Fell gaw America hkalup hpung hte sasana ginjaw Yangon kaw nga ai. Dai wa gaw hpang jahtum anhte KBC hte mung Myen mung hkalup hpung ginjaw a ginjaw hte wo ra American a American mung hkalup hpung a ginjaw, ginjaw rung amu madu tai ai dai gaw hpang jahtum. Hpang jahtum shi rai sai hpang jahtum e shi shi a buga de wa sai. American ga de wa sai. Rai yang gaw ndai sasana sara ni a jawngma ni a lam bai tsun na yaw. Shawng nnan na English American sasana sara ni a jawngma ni gaw (1) Sara Damau Naw (2) Labya Hkang Htan (3) Labang Ning Grawng (4) Ji Wa (5) Lazum Ning Grawng (6) Maran Tang (7) Maran Ja Yung (8) Nangzing Roi (9) Htang Kai (10) hta gaw Labya Lu. Sarama Labya Lu. E hkying mi jahku tsa e aw matsat tsa e jahku shi hta gaw Sara Hanson Manmaw ginwang kaw e du na Manmaw kaw du nna Roma laika hte Jinghpaw laika Jinghpaw ni kaw e Jinghpaw ga sharin la rai na chyum laika hpe e Jinghpaw hku ka ai. Roma laika hku ka yu ai mi gaw le Sam, Sam sasana sara wa Myen laika hku Jinghpaw laika hpe ka yu yang gara hku mung njaw ai. "Kai" ngu ai hpe Myen hku nga jang "Kai" nre mat ai "Kaing" i Kaing. Anhte gaw "Seng" nga yang Myen ga hku gaw hpabaw kaning ngu na "Seng" nga hpe "Saing" gara hku mung njaw ai. Dai majaw Sara Hanson gaw Jinghpaw ga she madung ai ngu hku hpang jahtum Sinli ga na Mungmyit Sinli ga na ga hte Manmaw ga na ga Myitkyina Hkahku ga na ga mahkra dingdaw yu ai. Gauri ga ni hpe dingdaw Hkahku ga ni hpe dingdaw yu ai. Rai na law malawng law malawng lang ai gaw Manmaw ga na ga rai sai. Sara Kaba Hanson tsun ai ga "Gauri ni gaw "Hkyet" hpe "Shet" nga ai nanhte Gauri nre ni gaw Hkyet hpe Hkyet nga ai i Shet ngu a ni Hkyet ngu a ni" ngu yang "Shet nre ai Gauri ga she Shet nga ai". "Hkyet gaw Hkyet sha re ningre shara hpe Hkyet nga ma ai" e dai hku ga sharai ya ai le Sara Kaba Hanson hpe ga sharai ya ai. Ya ndai chyum laika bai gale bang wa ai shaloi gaw Sara Damau Naw ni Sara Seng Li re ni Sara Laya De re ni e Sara Lashi Naw re ni ndai ni rai sai. Chyum laika gale karum ai ni gaw Sara Damau Naw Sara Lashi Naw Sara Myitung Naw Tawng. Sara Damau Naw nnga sai, Sara Lashi Naw nnga sai, Sara Myitung Naw Tawng mung nnga sai. Ndai Sara Damau Naw gaw Nbapa e nga nna si wa sai. Sara Lashi Naw gaw wo Nbaw pa de ndai ga na masha re. Htara Wara bum hpa na re Hpara na re. Sara Myitung Naw Tawng Loije hpung up wa re ya na Loije hpung up Sara Tu Ja a kawa. Sara Seng Li Sara Labya de e Sara Hanson e Jinghpaw chyum laika ap ai hkying mi jahku tsa e hkun sanit ning March shata hkun sanit ya hta Manmaw ndai Jinghpaw Wunpawng Hkalup Hpung Ginjaw hkalup hpung sasana shang ai manga shi ning Jubilee ten hta le Robert jawng wang kaw e Sara Robert aw Sara Hanson gaw Sara Damau naw a lata hta ap ya ai. Dai shaloi e dai gaw sasana shang ai lam rai sai le. Hkying mi jahku tsa e hkun sanit ning March shata hkun sanit ya hta Jinghpaw Wunpawng Hkalup Hpung de wa ai sasana shang ai manga shi ning Jubilee galaw ai shaloi Sara Damau Naw a lata hta ap ya sai chyum laika ap ya sai. "Ndai chyoipra ai chyum laika gaw nanhte Jinghpaw ni a matu Karai Kasang rai sai, prat tup jaw lup ndai hta rawng ai mungga hpe hkan sa nga manu" nga da sai. Dai gaw dai hte rai sai le sasana shang ai lam dai hte rai sai.

Extended Data

ID: KK2-0256
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd614

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0256

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0256

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manmaw de ai lam (History of Bhamo)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-13

End Date

2019-05-13

Description

Transcription (La Ring) E ya ndai anhte Manmaw mare de e Jinghpaw ni Kachin ni Wunpawng ni du shang wa ai lam hpe e tsun ai shaloi Manmaw mare hpe e kade ning gara shaning hkan e kadai wa shawng gaw de hpang ai lam tawk hprut ngu na adan apra ngu na ka ai lam gaw nmu lu ai. Raitim mung ndai Dukaba Hpaugan Naw Li e ka da ai Zauwi La Ja Wi La ngu rai nga "Wi La Ta" labau laika hta e A.D jahku tsa sumshi ning hkan e ndai Manmaw ga Loilung bum de Jinghpaw ni du bang wa sai ngu na shi ka ai. Rai nna ndai laika ka shara Kyaw Than Myint ka da ai laika hta e "Aik Hkaw Doe Say Thi Taw Thamaing" ngu ai dai kaw e Khawsar thetkarit mali tsa A.D hkying mi e sumshi matsat ram e Manmaw mare hpe Tulin Zaw Bwar ngu ai Sam gumchying gumsa du magam wa up hkang ai ngu na shi ka da ai. Ndai Dip ka sara Bamaw Zaw Aung ngu ai ka da ai "Bamaw myu ta ta oo ei mat dan" ngu ai laika dai kaw gaw A.D hkying mi sanit tsa rai ndu shi yang shawng na Manmaw mare gaw ya na dai Myu Thit mare lahta Si Het, Si Kaw Je Hkak Je Gau ndai lapran e de ai ngu na tsun ai. Shing rai ya Manmaw ga gaw A.D hkying mi sanit tsa a hpang daw jahtum daw hta she ndai Kawng Dung mare ndai Manmaw lawu deng jahku e ndai Mali hka kau kaw e de da ai Kawng Dung mare ndai hte e rau run rai na hpaga hku htawt sit bai de ai lam ka da ai. Dai aten Manmaw mare hpe e Miwa gaw Sin Gai ngu tsun ai gat ning nan ngu ai re da shi na lachyum gaw. Ga lachyum gaw dai hku re da ndai gara hku mi nga nga ndai A.D hkying mi sanit tsa ning a shawng jau jau kaw nna Manmaw mare gaw Miwa hpe e Miwa hte e ndai hpaga yumga ga e lawli lawlai pru pru shang shang e an taw nga ai lam hpe e mu lu ai. E Jinghpaw du magam ni Myen hkaw hkam hte e hpaji chyam ai jinghku hku ai mayu dama num jaw num ya rai na galaw ai e Sam gumchying gumsa du magam ni hpe e mung Sam Manmaw ga kaw e Jinghpaw ni ginru ginsa yu e jinat makam hpe machyu laili laika gaw bai nlu e zai gaw rawng tim byeng ya kata re ai aten hta e ndai Sam masha ni hpe gaw anhte a jinghku hku nna hku la nna Sam Hkai ngu nna e woi de woi pra ai lam hpe e mu lu ai. Dai gaw ndai anhte Manmaw ga Manmaw mare hpe e de wa ai lam re ai.

Extended Data

ID: KK2-0257
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd615

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0257

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0257

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Manmaw kaw Jinghpaw du ai lam (Jinghpaw settlement in Bhamo)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-13

End Date

2019-05-13

Description

Transcription (La Ring) Manmaw maga hku na ndai Wunpawng a labau hpe e tsun ga nga shaloi gaw ya anhte Manmaw gaw Wunpawng mungdan a sinpraw chyen hpe e htumpa kaw wa pat ai shara re. Rai yang gaw anhte gaw ndai e Mandalay mung ngu ga le anhte Jinghpaw ni gaw Mung ngu ai hpe lang ai, Mandalay mung Myen hku gaw taing ngu na rai nga le i e Mandalay taing e ya ndai Sagaing taing bai na ndai Sammung ndai mung masum hte e jarit ai shara re. Rai jang gaw ndai mung masum hte wa jarit dat nna Jinghpaw mung hpe gaw htumpa bai wa pat ai e Manmaw ga rai nga ai. Rai yang gaw ya ndai Manmaw ga de e anhte Jinghpaw ni Wunpawng ni du hpang wa ai labau hpe yu ai shaloi e ndai e law malawng gaw ndai Lana du ni Maran du ni e shawng shang wa ai hpe mu ai. Manmaw ga gaw ndai e ndai daw lahkawng hku na ntsa lam dai hku lu garan ai. E langai gaw ndai Mali hka sinpraw hkran ndai sinpraw hkran hpe gaw anhte Mali hkran ngu na anhte shamying ai. E bai e sorry Mali hkran sinna hkran, sinna hkran hpe e anhte gaw Mali hkran ngu shamying ai sinpraw hkran hpe gaw Wubat hkran ngu na shamying ai. Rai yang gaw ya ndai Mali hka sinna hkran hpe gaw anhte daw lahkawng kalang bai garan ai Gahkyeng ga hte Gamut ga ngu ai rai nga. Gahkyeng ga ngu gaw lahta daw Gamut ga ngu gaw anhte nang lawu daw re rai nga. Rai yang gaw ndai Gahkyeng ga Gamut ga ndai hte e ndai Wubat hkran ga de gaw Lana du ni e majen je na yu wa ai. Anhte gaw htaw Kengtung Kema ga du hkra majan gasat nna yu wa ai ngu ai rai nga. Rai na majan dang nna bai nhtang wa re shaloi nang ndai e ya na Hti Jaik i e Hti Jaik Kahta ndai lapran kaw e manau manau ai nga ai labau ni anhte kaw e nga ai. E dai kaw na she nang e Manmaw hkran de bai rap wa na e Manmaw kaw manau bai wa manau ai ngu ai labau ni nga ai n-gup labau dai gaw laika labau gaw nre n-gup labau gaw dai hku nga ai. Rai yang gaw anhte Manmaw ga gaw e anhte amyu sha ni a matu Wunpawng sha ni a matu nga jang gaw htaw htumpa wa pat ai shara re. Ya daini chyawm me gaw dai htumpa ai kaw lai nna grau htumpa ai de mung gaw grai gaw bra sai grai gaw chyam sai. Raitim lamu ga jarit hku nga jang gaw htumpa wa pat ai shara re. Ya ndai htumpa wa pat ai shara kaw she anhte gaw e Jinghpaw ni gaw e mare kaba myu kata de nau nnga ai sha bum de madaw law malawng nga ai. Rai na ndai mare kaba de gaw hpu nau Sam ni law malawng nga ai. Moi ten le e ya hpang daw chyawm gaw Gala ni mung grai shang wa sai Miwa ni mung grai nga wa sai. Moi daw gaw pa de gaw Sam ni rai nga ndai Sam ndai ni gaw anhte miyet tsun ai hte maren e Sam Hkai ngu nna anhte gaw jinghku hku nna e Sam ni gaw galaw lu galaw sha chye ai grau na kung ai anhte Jinghpaw ni gaw galaw lu galaw sha yi galaw ai hta lai na gaw jaugawng gawng sha re hku na sha asak hkrung ai. Rai jang gaw e ndai pa de nga na e yi sun hkauna maden ai hpu nau Sam ni gaw ndai e jinghku du ngu ga le anhte Jinghpaw du ni hpe e hpa ngu na i ndai kang jaw ai hku rai nga le kang jaw ai rai na kawk jaw ai rai gun jaw gun ya ai hkungga la ra ai shing rai na pra wa ai shara re. Rai yang gaw Manmaw a hku tsun ga nga yang gaw anhte Manmaw gaw htumpa mung pat ai hte maren ya hpang daw de gaw sasana shawng du ai shara ma rai wa ai, e rai na Jinghpaw laika hpe shawng galaw nna ndai shara kaw hkap la ai Jinghpaw laika hpe lu la ai shara ma rai wa ai. Rai na chyum jawng hpe shawng hpaw hpang ai Jinghpaw laika jawng hpe shawng hpaw hpang ai shara ma rai wa ai. Rai yang gaw e anhte Jinghpaw amyu sha ni a matu htaw shadai ngu na kaw nga ai gaw rai nga. Raitim mung daini na mung masa manawt hta hkan nna e Manmaw ga gaw ya Jinghpaw nlaw mat wa ai e Myen Sam Miwa Gala law mat wa ai. Jinghpaw n-gun kya mat wa ai e ning re lam ni gaw nga ai. Ndai gaw e mung masa hku na bai yu ai shaloi anhte gawngkya mat wa ai daw. Raitim shawng daw gaw e ndai Manmaw ngu hpe e anhte gaw Jinghpaw a shadai hku na e nga taw ai re ngu e dai hpe tsun dan mayu ai le.

Extended Data

ID: KK2-0258
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd616

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0258

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0258

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Wunpawng sha ni yu hkrat wa ai lam (Migration)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-05-13

End Date

2019-05-13

Description

Transcription (La Ring) E ya ndai wo ra Duwa Hpaugan Naw Li ka tawn da ai laika hta gaw anhte Jinghpaw ni gaw Mongolia kaw na yu wa ai. Mongolia kaw na yu wa ai gaw ndai e "Shwe Kyi Na Aik Hkaw Taw Hpaya" gawkngu a labau hpe ka da ai "Anaw Yahta" hkaw hkam a prat kaw e A.D hkying mi sumshi matsat aten hta e Manmaw ga de e Tulin Zaw Bwar ngu ai wa up ai nga tsun ai. E hkying mi lahkawng tsa matsat shi masum hta e Mongo Miwa ni shang wa nna majan byin ai lam tsun ai. Rai yang gaw ya anhte Jinghpaw ni gaw A.D matsat tsa ning hta ya na ndai Miwa mung kata de e shang wa sai ngu na tsun ai. Rai na A.D jahku tsa sumshi hkan e Loi Lung bum de e du shang wa sai nga na ndai Dukaba Naw Li ka da ai labau laika kaw dai hku tsun ai. Rai yang gaw ndai A.D jahku tsa sumshi kaw e Loi Lung bum de e shawng du wa ai ni gaw Aura Lahpai ni re ai ngu ai. Ya ndai kaw e Loi Lung bum kaw shawng e du taw ai e ndai Sam ni ngu ga le ndai ni hte e majan byin ai lam hpe e dai laika hta e ka da ai. E ndai shaning aten hku na tsun ga nga jang gaw e moi na kaji kawa ni ka da ai laika hta e dai hku ka da ai ngu le i.

Extended Data

ID: KK2-0259
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd617

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0259

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0259

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan shang ai lam (Japanese war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-06-03

End Date

2019-06-03

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0260
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd618

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0260

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0260

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Htingnai a labau (History of the Htingnai area)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) E anhte Htingnai buga ngu ai ndai Htingnai ginwang ngu ai gaw ndai wanleng lam ndai Mogaung kaw na lawu de Kahta Naba kaw du hkra e sinpraw de nga yang Gaugwi e hka mayan wo ra hku e kaw nna ndai maga de sinna maga de rai jang Darat Taung Sone bum e lagaw kaw du hkra ndai mayan hku nga ai anhte Jinghpaw ni ma hkra hpe gaw Htingnai ginwang ngu nna anhte Jinghpaw ni shamying da ai re. Dai re ai majaw anhte Htingnai ginwang ndai kaw gaw sinpraw sinna hkahku hkanam yawng de na ndai kaw wa zup nga ai shara re. Ndai moi na moi prat hta Jinghpaw du ni mung ndai nambat langai shawng du wa ai ndai Monyin ndai hkawng kaw shawng du wa ai gaw Hpunggaw du ni shawng du wa ai re. Hpunggaw du ni du wa ai hpang e she ndai Manmaw maga de na Lahtaw Hkapra ndai ni Nba pa wo ra maga de na lung wa ai Lahtaw Hkapra du ni bai du lung wa rai nna ndai e ndai Monyin a jan pru Loiyang bum ngu ai ndai maga hku gaw e Lahtaw Hkapra du ni hte ndai Lahtaw Hpunggaw du ni shanhte ni ndai Monyin ndai sinpraw Monyin myo a sinpraw e maga hku gaw ndai Hkapra du ni hte e Hpunggaw du ni e shanhte kahpu kanau nga nna nga taw ai hku re. Dan rai na nga pra wa hkrat wa ai hku re rai na Hpunggaw du ni nambat langai shawng du wa ai. Hpunggaw du ni gaw ndai ga kaw shadip jahpang lu nna ndai ga kaw shanhte Hpunggaw du nga nna nga taw ai. Dai kaw Manmaw de nna du lung wa ai Lahtaw Hkapra du ni lamu ga tam lung wa nna ndai kaw wa mu nna Hpunggaw du ni gaw shanhte Lahtaw shada gaw kahpu kanau e shada shanhte hku hkau nna shanhte Lahtaw Hkapra ni mung "E anhte hpu ni wa ni e anhte Lahtaw Hkapra ni hpe mung lamu ga daw mi chyen mi nga shangun mi" ngu na tsun ai majaw e ndai Hpunggaw du ni kaw nna ndai Hkapra du ni hpe lamu ga daw mi shanhte garan ya ai hku re. Dai majaw ndai jan pru hkran bum kaw e Lahtaw Hkapra yan Hpunggaw "Nra Lung Htawn" nga nna Lung Htawn langai mi nga ai laiwa laisa ni yawng e hkring sa dung ai shara re dai kaw. E dai kaw e anhte la ni na "Dazar" hte rai hte grai bung ai nlung tawng kaba nga ai. E dai kaw shanhte Lahtaw Hkapra hte Hpunggaw du ni a lamu ga jarit re. E dai kaw e Hpunggaw yan Hkapra a "Nra lung htawn lamu ga jarit wa" nga nna yawng mung laiwa laisa masha ni yawng dai lung htawn lung hkrung kaw e wa dung wa hkring wa sa ai hkrai re. Dai re majaw ndai Monyin kaw na jan shang maga de nga jang gaw e ndai de gaw moi nambat langai ngu na gaw ndai Lashawt Hkunglwi du wa e dai ni shawng wa nga ai hku re. E dai kaw she ndai ya hpang e ndai Lahtaw du Lashawt Hkunglwi du mung Lahtaw du sha re. E dai ni gaw ndai wanleng lam kaw nna jan shang maga de lahta de nga yang Hupyin, ndai Hupyin kaw na Indawgyi de sa wa ai mawdaw lam dai kaw na lawu maga de jan shang maga de nga yang le Darat Taung Sone bum lagaw kaw du hkra lawu de nga yang mung le Kahta Naba gat sa hkindang anhte Jinghpaw ni gaw Kahta Naba wo ra hku gaw gat sa gindang ngu nna shamying da ai re. Dai majaw gat sa hkindang hte Darat Taung Sone bum lagaw e re htaw Janglai bum e lagaw hkyet hku re rai nna ndai wan leng lam kawn jan shang maga de gaw ndai Lahtaw Lashawt Hkunglwi du ni e shanhte a lamu ga nga na nga taw ai re. Dai hpang she ndai Lahtaw Lashawt Hkunglwi du wa gaw kashu kasha nlu ai majaw e ndai Lashawt Hkunglwi du wa si mat ai sharaw e hta sha kau nna si mat ai hpang e ndai du jan gaw ndai hku na lamu ga ni nawn ai ni hpe yawng garan jaw kau da ai hku re. Dai majaw ya daini gaw ndai jan shang wa leng lam Monyin kaw na jan shang maga de wan leng lam a jan shang maga de nga yang e Lahtaw du, Ga du du e Gadu Lahtaw du wa hte seng ai e wo Mung Sung de nga yang e ndai Lahtaw Pausa la ni dai kaw na she wo ra Maru Matang wo ra de mung du rai na ndai Pagaw Kawng Ra ndai de gaw Pagaw Kawng Ra de gaw Kawng Ra du ni hpe garan ya kau da ai, ndai Namhkyi bum gaw bai ndai Nam Mawk du ni hpe garan ya da ai. E Bumrawng Bum kaw lahta de gaw Lahtaw Gadu la ni hpe garan ya da ai, e ndai Namhkyi hka kaw nna Namhkyi kaji kaba mazup a e ndai jan pru maga de na MakawkLai bum Gadu bum ndai hku gaw Makawk Lai bum e ndai de gaw Makawk lai la Makawk lai nga tim Myityung Makawk lai ni re. Ndai Myitung la ni hpe garan ya kau da ai. Pang Mati hka kawn lawu de gaw Pang Mati du ni hpe garan ya kau da ai. Rai na e bai ndai lahta Bumrawng Bum kawn lahta maga de gaw Lahtaw Gadu la ni hpe e garan ya kau da ai. Re majaw gaw ndai Bumrawng Bum kawn na lahta maga de gaw e ndai lung seng maw lawm mat wa ai Lahtaw Gadu la ni hpe garan ya ai de. Lung seng maw gaw Hkesi maw, Ura maw, Hkumtsai maw Tinggaw maw e Sam sen maw e maw ndai manga lawm mat wa ai hku re dai majaw ndai hking mi jahku tsa e sumshi matsat ning kaw na gaw ndai e Lahtaw la ni Gadu la ni e shanhte ahkun hkanse hta sha hkrat wa ai. E shanhte e lawu maga de ndai Bumrawng bum kaw na lawu de gaw Lahtaw Nammawk e la ni hpe garan ya ai. E dai de gaw ndai lung seng Namhkyi maw e Danteng gyi Danteng kalay dai kaw na le Taungsein gyi Taungsein kalay Maw Tharyar e dai kaw na Malaga maw e Mawlu maw, Ubona Het, Htone Taung Tayaung e Oak Chet ndai lung seng maw ndai ni yawng gaw e ndai Lahtaw Nammawk la ni kaw lawm mat wa ai hku re. Dai re majaw gaw ndai lawu de gaw Lahtaw Nammawk la ni seng ai hku re. Dai re majaw wo ra Nammyi hka kaw na wo ra e maga de gaw ndai Udi la ni Udi bum Balai la ni Udi bum e ngu na shamying ai re. Dai de gaw Udi la ni seng ai, Gahkyeng la ni Udi la ni seng ai hku re. E dai re majaw gaw e shi ndai ndai mayan ndai Monyin ndai jan pru jan shang ndai hteng mayan hku gaw Htingnai buga ngu nna anhte Jinghpaw ni gaw shamying tawn ai hku re. Dai majaw ndai Htingnai ginwang kaw gaw kaw na ndai moi nat jaw prat hta gaw ndai si hkrung si htan rai yang e ndai kabung dum ai pyi nbung ai hku re. Gahkyeng hkran Gagwi hka a jan pru maga de Gahkyeng hkran de dum ai kabung dum ai gaw kabung "Gara bungja" ngu na shamying ai re. Rai na Hkahku bungja ngu ai hkahku wo ra Myitkyina wo ra lahta de gaw ndai kabung dum ai mung hkahku kabung dum ai hku re. Rai nna wo ra Danai maga de gaw shanhte poi law ni shanhte dum ai pung san kaga nga ai hku re. Dai re majaw gaw anhte ndai Htingnai bu ni dum ai e ka hkrang mung nbung ai hku re. Rai na ndai anhte e hkying mung anhte Jinghpaw htunghkying a e shayi sha ni a e hkying gaw ndai Htingnai palawng ngu ai Htingnai lawng doi ngu ai shayi sha ni num ni hpun ai e palawng gaw Htingnai lawng doi ngu ai re. Rai nna she lata galu gaw Koiyeng lawng ngu ai ahkyeng bat bat re ai e dai Koiyeng lawng ngu ai palawng hpun ma ai. ndai num ni shayi sha ni gaw. E amyu lahkawng re ta galu hte ta kadun dai gaw Htingnai palawng ngu ai Koiyeng lawng hte lawng doi lawng ngu ai e dai lahkawng hpun ai hku re. Anhte la ni chyawm me gaw e ndai yawng mahkra gaw hkahku hkanam anhte Jinghpaw rai marai gaw yawng bung ai hku re. La ni a hkying gaw hkahku bunghkaw hte palawng jahpraw hte labu gaw hkahku labu e ndai gaw anhte yawng e Jinghpaw shadang sha ni gaw yawng maren sha hkrai bung ai hku re. Dai re majaw gaw anhte kaga de na htunghkying hte anhte ndai e Monyin Htingnai ginwang kaw na htunghkying gaw kaga de na ni hte mung loili loili gaw shai mat wa ai hku re. Anhte ndai hkawng hku na mu mada ai anhte salang ni mu mada ai hte e shabung yu yang nbung mat wa ai loili loili shai mat wa ai hku re. Dai majaw ya ndai anhte Jinghpaw htunghkying ndai numwawn numla kaw mung loi loi loi shai mat wa ai hku re. Ndai ja hpaga bang ai shayi sharawt ai shayi e hkungran ai hkan e mung loili shai mat wa ai hku re. Anhte ndai Htingnai buga na e htunghkying hte loili shai mat wa ai hku re.

Extended Data

ID: KK2-0261
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd619

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0261

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0261

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Mohnyin labau (History of Mohnyin)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Grai shai ai ndai Monyin ndai ga e moi ngai naw kaji ai ten hta e hkying mi jahku tsa e kru shi masum ning kru shi mali kru shi manga dai aten hkan e masha nlaw ai, masha nlaw ai. E dai ten hta anhte Jinghpaw ni gaw ndai kaw hkun sumshi dang sha nga ai. Ndai Shanglawt KIA ngu ai du wa ai kaw na atsuya ni su-si-si kau dat ai. Tawlanyay atsuya wa su-si-si na wo ndai Janpru hkran bum de na mare ni yawng ma hkra gau ndai kaw gau tawn ai. Janshang hkran de na mung yawng ndai kaw gau tawn ai. Dai zawn rai na ndai kaw masha grai law wa ai. Ya dai Amat (2) jawng dai makau hkan e gaw shawng de ndai kru shi e kru shi ning, kru shi langai kru shi lahkawng dai hkan e ndai hkan e sharaw nga ai. Ndai nye nta makau hkan e sharaw nga ai, shana de jan ndai ram rai jang sharaw shaga sai, "Auh auh auh" nga na sharaw shaga sai. E dai zawn re ndai hkan e nam hkrai re gaw yawng nam maling hkrai re. Sharaw grai nga ai ndai hkan e dai ya shanglawt prat hta Myen atsuya wa ndai bum de na masha ni yawng hpe nang kaw gau tawn ai majaw kru shi mali ning kru shi manga ning ram kaw na nang kaw masha grai law mat wa ai. Hpa majaw gau ai i? Ndai bum de KIA Jinghpaw ni KIA shanglawt hpyen la nga ai majaw ndai su-si-si kau ai majan byin ai. Jinghpaw ni hpe sat ai wo bum hkan e grai sat kau sai gaw Jinghpaw ni hpe. Grai sat kau sai anhte nmu ai shanhte sit-kyaung ni lu rim jang sat kau gap kau dai hku byin ai. E marai hkawng masum marai shi marai mali manga lu rim jang kadai nmu ai kaw gap kau sat kau grai law sai dai majaw anhte Jinghpaw ni ya daini htum mat wa ai daram rai sai e grai nlaw mat wa sai. E dai zawn re ai majaw shanhte nang de myo de Monyin de gau bang tawn ai yawng kade nde na gau tawn ai. Dan rai na ndai kru shi mali manga ning kaw na gaw sanit shi sanit du hkra grai law ai. Sanit shi sanit hta ndai Myen hte Jinghpaw ni hte a-ye-a-hkin byin wa ai. Dai shaloi ndai kaw Monyin kaw Jinghpaw grai sat kau sai. Myen ni sat kau ai e dan rai na anhte Jinghpaw ni yawng bai hprawng mat ai. Bai hprawng mat rai na she matsat shi e matsat shi jan kaw na bai ndai kaw pyan-le-htu-htaung-ye ngu na atsuya ni e ndai kaw Jinghpaw ni mi e ndai kaw na hprawng mat wa ai ni yawng bai "Bai wa marit" nga bai shaga, ndai mare nta ni bai e lajang ya hpaw ya rai nna daini bai law wa ai re. Masha nlaw mat sai yawng hprawng mat sai grai sat kau sai gaw anhte Jinghpaw ni hpe. Myen ni grai sat kau sai yawng Myitkyina de hprawng mat ai e yawng Myitkyina de hprawng mat ai. Htaw bum de hprawng ai wo nam de hprawng ai dan na hprawng mat ai re ya she bai law wa ai. Ya htinggaw kade daram nga ai? E ya gaw htinggaw ndai kaw masum tsa ram nga na re, dai daram nga na re. Le Katdu Balu Nam Ma hkan e nlawm ai ndai Monyin kaw hkrai masum tsa ram nga na re Jinghpaw dai ram nga ai. Ndai kaw shawng nnan gaw hpabaw amyu law ai kun? Shawng nnan e gaw ndai Monyin ga kaw gaw Sam law ai. Ndai layang de wanleng lam ndai layang de gaw Sam law ai bum de gaw anhte Jinghpaw ni hkrai re. Jan pru hkran bum jan shang hkran bum e ndai de yawng anhte Jinghpaw hkrai re Sam nnga ai. Gala nnga ai Miwa nnga ai. Dai nambat lahkawng second world war aten hta gaw dai ten hkan e gaw yawng Jinghpaw hkrai re. Jinghpaw hkrai re. Gala amyu ni galoi shang wa ai rai? Gala ni gaw ndai nambat lahkawng majan e aten hta e ndai English ni India kaw na woi sa wa ai rai nga le. Nanhte Japan ni hpe gasat na matu American ni ma-ha-mik hku nna wo ra ashe le e Gurkha mungdan hpa da aw Nepal e Nepal kaw na Gurkha dap ni Gurkha dingla ni hpe nanhte Japan gasat na matu shanhte American ni ma-ha-mik hku nna woi sa wa ai. Rai na she dai kaw na ndai kaw dai majan ngut ai hpang kaw na gaw nkau mi wa ai nkau mi wa na bai sa na nang kaw nga ai. Rai na she ndai ya ndai wanleng lam galaw ai shaloi English ni shaga sa wa ai India kaw na Gala ni le lam galaw ai dai wanleng gawt ai jak gawt ai dai ni yawng Gala India kaw na Gala hkrai re. E English ni shaga sa wa ai dai ni nwa mat sai le. Dai ni nga taw wa dai kawn law wa ai re. E dai dai kaw nna she wo ra Bangladesh de na she Bangali ngu ai ya gaw Rohinja bai ngu ai le e dai ni ndai de mayun shang wa ai. Law wa ai dai majaw law wa ai re Gala mi gaw nlaw ai re. E ndai India kaw na gala ni hpe e ndai English wa Myen mung ndai lu up la ai shaloi shaga sa wa ai wanleng lam waw ai shaloi wanleng gawt ai jak gawt ai dai ni yawng India kaw na Gala hkrai rai nga. E dai ni hkrai rai nga. Miwa ni galoi law wa ai kun? Miwa ni gaw Miwa ni gaw ndai Mawsidone prat hta Gungshan Tang tang ai majaw Mawsidone hpe hkrit nna hprawng ai. Ndai Myen mung de hprawng sa wa ai. E lam kaw shat hpa nlu sha na shanhte din ai hkyepdin le shanhpyi hkyepdin dai sha ju sha shadu sha rai na hprawng sa wa ai. E dai ni law wa ai ndai e Gungshan Gungshan Tang nga le i Mawsidone a prat dai ten hta hprawng shang wa ai law wa ai dan re. Myen ni gaw galoi law wa ai? E Myen ni gaw ya ndai hpang e kaja la nambat hkawng majan ngut ai hpang ya ndai hka sanit shi jan sanit shi hkan e kaw na law wa ai. Le lawu ga na Myen ni law lung wa ai. Le de galaw lu galaw sha na hpa nnga jang she ndai de hkrai hkrai, nang de gaw ja nga ai lungseng nga ai amyu myu nga ai. Dai majaw yawng ndai de hkrai hprawng lung wa ai lawu de gaw grai kahtet ai dai majaw lawu de na Myen ni ndai de hkrai hprawng lung wa ai. Dan re re dai rai na ndai e sanit shi mayan kaw na Myen ni law wa ai ndai de. Lawu ga na Myen ni ndai de hkrai hprawng lung wa ai. Sara naw kaji ai shaloi nnga ai i? Oi um nnga ai nnga ai anhte ni kaji ai ten hta nnga ai. Le de na lawu de na Myen ni nang de nlung wa ai nang kaw mi kaw na nga ai masha dai ni sha nga ai ya gaw le de na lung wa ai masha law mat ai. E Miwa law ai gaw Gungshan Tang hkrit nna hprawng ai e Gala law wa ai gaw ndai nambat lahkawng majan hta ndai Nepal kaw na Gala Gurkha dap ni woi sa wa ai rai yang she English wa India kaw na jak gawt lam galaw rai na masha woi sa wa ai dai wanleng lam galaw ai ni yawng Gala hkrai re gaw. Shanhte Gala amyu lahkawng amyu masum madang garan tawn ai. Nyem dik tsang ni gaw lam galaw ai hte hkyi hta ai "Ja Ru" dai gaw madang nyem dik Gala. Nambat lahkawng Gala gaw jak gawt ai wanleng gawk ai mawdaw gawt ai i dai gaw nambat lahkawng. Nambat langai gaw Punjabi e gumhpraw lu ai ni i dai gaw nambat langai Gala rai sai. E dai zawn re dai Gala gaw dai hku nna American hte English wa woi sa wa nna law wa ai re Gala gaw. Shawng de gaw nlaw ai dai kaw na gaw Gurkha shing nrai wo ra Bangladesh de na shang ai Bangladesh de na Gala shang ai India de na Gala e English ni woi sa wa ai, e Nepal de na Gala Gurkha ni hpe American ni ma-ha-mik hku nna Japan gasat na matu woi sa wa ai dai ni law mat wa ai dai kawn law ai Gala gaw. Japan ni mung du ai i? Ndai hkan e Japan du ai gaw. Ndai kaw Japan dai shaloi htawra Lungja Kawng kaw Sara Saga Tang anhte a jawng sara re e sara Saga Tang e dai wa gaw Japan du. E nanhte Japan ga hku na dawnghkawn salam ai e "Abi dama Banzai" ngu ale-pyu (hkungga jaw) ai ngu hku rai re nga. E wo ra Nippon master nga kun "Banzai" nga da. Rai jang gaw dai shanhte Japan ni a dawnghkawn hpe ale-pyu ai. E dai hku "Banzai" ngu ai ale-pyu ai nga re i? Re re. E dai kaw Nippon master Banzai nga jang ale-pyu. Dai kaw na bai "Abi dama hpa nga kun Banzai" nga jang bai ale-pyu. Abi dama ngu gaw Myen i? Um. Dai gaw nye wa tsun dan ai dai kaw sara Saga Tang gaw shi gaw Japan du re nna Japan wundawk re da dai majaw shi hpe sin ai Japan ni htawra Lungja Kawng kaw dai kaw ndai sara Saga Tang hpe sin ai. E jahpawt rai jang ndai Japan hpyen la ni le i dai dawnghkawng hpe ale-pyu ai le, ale-pyu na dawnghkawn shalun ai, shayu ai. E dai shaloi ndai Japan ga hku nna she shanhte shaga ai le i e dai ngai hpe tsun dan ai le. Dai Banzai ngu ai wa Japan ga hku na rai yang ale-pyu nga mi arai da. (Mani let). Japan du ngu ai hpa hpe tsun ai kun hpabaw bungli rai? Japan, nanhte Japan ni gaw ndai Myen mung hpe gasat la nna sa up sha ai le. E sa up sha ai Aung San wa Bogyoke Aung San nanhte Japan ni hpe sa shaga la ai le. Nanhte ndai Bogyoke Aung San gaw ndai dai ten hta gaw ndai English ni up taw nga ai. English ni gaw ndai moi shawng de gaw Myen hkaw hkam Thibaw Min up taw ai le. Thibaw Min up taw ai hpe she English wa gaw sa gasat nna she Thibaw Min hpe mung rim mat wa di nna she English wa up sha taw nga. Up taw nga ai she ndai Bogyoke Aung San gaw ndai English kaw na e "English hpe gasat kau na" nga na she "Yebaw Tone Jik" hpaw ai da. Shanhte masha sumshi wo nanhte Japan de hpyen hpaji sa sharin la ai. Sa sharin ngut jang she nanhte Japan ni hpe ma shaga wa ai. Rai na she ndai Myen mung English ni hpe gasat kau nna up sha wa ai le. Masum ning sha naw up ai, masum ning sha naw up yang she English ni gaw American wa hpe maha mik bai sa shaga la na nanhte hpe bai gasat kau sai gaw. Gasat kau rai yang she American ni masha sumshi sha re law, ale sit kyaung kaw marai shi lawm ai, ashe sit kyaung kaw marai shi ashe sit kyaung ngu gaw wo ra Ayeyarwady hka a jan pru maga de dai gaw ashe sit kyaung. Dai kaw American marai shi lawm ai. Ngam ai yawng Jinghpaw hpyen la hkrai re Jinghpaw hkrai hkrai re ndai ale sit kyaung kaw gaw nye wa ni lawm ai. Mogok Kyatpyin kaw du yang majan ngut mat sai. Nanhte a Hiroshima hte Nagasaki kaw anu-myu langai hpra hpra sa jahkrat ya jang nanhte ni ta sharawt mai ai le nanhte Japan ni lata sharawt mai ai e dan rai jang nanhte Japan ni lata sharawt mat jang she majan ngut mat sai le. Nanhte Japan ni wo ra Pale hkingau sa gasat ai le, Pale hkingau American ni na sanghpaw daru dai hpe ndai nbungli hkying kru hte sa jinghkyen kapaw ya ai majaw American ni grai si mat ai le laban shani le. E dan rai jang she American ni mung pawt rai nga ai kaw she e English wa mung ndai Myen mung bai gasat la na matu American ni kaw karum bai sa hpyi rai jang she American wa gaw bai sa karum ai le. English ni hpe sa karum ai e dai kaw "Ranger 101" Ranger dap ngu ai dai gaw nye wa gaw ale sit-kyaung kaw lawm ai. Shanhte hpyen dap gaw htaw Tinggaw bum kaw re da dai kaw na le Mogok Kyatpyin kaw du hkra sha naw gasat yang majan ngut mat sai. Nanhte Japan mung na Hiroshima hte Nagasaki kaw anu-myu bawm langai hpra jahkrat ya jang nanhte gaw lata sharawt mat sai gaw. E dan rai na majan ngut mat ai rai nga dai hku byin ai. (Mani ai nsen) Ndai Japan hpyendu ni hpyenla ni Monyin kaw na gara de bai sa ai kun? E ndai htaw Myitkyina Sumprabum du hkra nanhte Japan ni grai up kau sai gaw masum ning na laman e dai kaw na htaw de na kaja la bai gau shayu kau dat ai le. Bai gau jahkrat mat wa ai le Mandalay Yangon kaw nna wo shanhte sanghpaw hte hprawng mat wa ai le. Sanghpaw hte bai wa mat wa ai nkau mi nang hkan e grai si mat sai gaw nanhte Japan ni. Dai Gadu Ga kaw grai si mat sai. Kadai nngam ai i? E ya ndai kaw ngam ai langai mi ngam ai Japan langai mi ngam ai le. Nanhte Japan, ya si mat sai gaw ya shi kasha ni nga ai. Le mahkrai pawt kaw Dr. Maung Maung Lay hte man hkrum re dai kaw Japan seng nga le ndai ashe baw dut ai shanhte gaw dat-mye-aw-za (nam hpun) ni dut ai. E ndai Japan wa majan ngam rai sai moi shi ndai hpyenla rai na Myen mung kaw sa gasat ai shi gaw ngam ta ai le. Ngam ai ni yawng hprawng ai, si ai si rai mat sai shi gaw gara kaw sa makoi taw kun nchyoi ai rai na lawt mat ai. Majan ngut tim shi nwa mat sai wo Balu myo na Sam num la na nga mat ai. E shi hkrai sha nga mat ai ya kasha ni grai nga ai. E shi kasha ni grai nga ai naw nga ai dai nanhte Japan ni Myen mung de ndai second world war hta e sum mat wa ai ni na nra sa htu ai shaloi shi hpe shaga la nna wo rung kaw jahkrum ai da. Jahkrum ai shaloi shi hpe shaga ai shaga na atsawm san yang e "Wa na kun anhte Japan de Japan mung de bai wa na kun, nwa mayu sai i" ngu san ai shaloi "E ngai nwa sai ngai ndai kaw nye kashu kasha ni grai law sai ngai nwa sana" nga na tsun ai da. E dan rai na ndai kaw nga shi gaw si sai na sai. Galoi si ai kun? E grai na sai anhte pyi nchye sai shi ning e hkun ning dang she njan wa sadawng si ai. Hkun sumshi ning rai na sai dai nanhte Japan ni nra sa htu yang gaw naw nga ai shi naw nga ai rai nsi ai. Shi na mying chye ai i? Shi na mying nchye ai le sa san la yang chye ai goi Japan wa re sha nga ai lagaw leng jawn rai, shi ndai ram law ai short pant ndai ram law ai sha bu ai lagaw leng hte galoi mung wa shat wa shat hkan lahkawn nna wa yaw ai. Wa yaw nna dai wa dut sha wa dut sha rai na sut hpaga byin wa na nga mat ai rai nga shi hkauna ma nhtu ai sun ma ngalaw ai dai wa sha rem ai. Wa sha rem rem rai na nga nna ya shi kashu kasha ni wo grai nga ai. Sara ni hkrum ga ai i? Dai Japan wa hte gaw anhte gaw nhkrum sai le raitim mu ai le anhte naw kaji ai ten hta Japan wa re nga galoi mung shi lagaw leng hte wam hkawm ai mu ai le. Shi gaw wo Balu myo hte ndai Monyin ndai shi nta gaw le hpri mahkrai pawt kaw rai nga. Dai lapran galoi mung kahkrang ai wa shat htaw ai le. Shi wo Balu myo de wa yaw ai le. Shi kasha ni Japan ga nchye ai i? Eh nchye na sai nchye sai goi sam ga ni she nshaga mat sadawng goi. Yawng Myen ga hkrai she shaga mat sai gaw nchye sai gaw e. Chyeju kaba sai. E nang san mayu ai nga yang san u yaw.

Extended Data

ID: KK2-0262
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0262

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0262

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Moi na nga sat nga sa (Old life)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) E anhte Jinghpaw ni gaw moi nat jaw prat hta gaw moi na jiwoi jiwa ni a prat hta gaw anhte nat naw jaw nga ai aten hta gaw anhte du ni du magam ni si ai ten hta gaw dai shaloi gaw kabung dum ai ndawng hkrang ai. Dai zawn re ai re mang yit ai ndawng hkrang ai kabung dum ai e anhte yu yu masha ni si ai ten hta gaw dai shaloi hta gaw yu yu kabung sha dum ai re. Nbung ai hku re htunghkying nbung ai. Rai na anhte Jinghpaw ni ndai awng padang nga ai ten hta gaw e padang manau awng manau dum ai. Rai na she ndai sut su lu su e hpaga awng ai ten hta gaw e sut manau ngu ai dum ai. Rai na kahpu kanau hka bra wa na ten hta mung manau dum nna hka bra wa ai hku re moi prat hta gaw. Ya prat hta gaw anhte hpung hkrai rai mat ai majaw nat jaw nnga mat ai majaw ya gaw anhte gaw kabung ngu ai mung ndum mat wa sai mat wa sai. Ndai ndawng hkrang ai ngu mung nnga mat wa sai. E dai zawn re rai na ya ndai manau ngu ai State Day ngu ai manau dai sha nga wa ai hku re Mungdaw manau ngu ai dai sha nga wa sai. Ya anhte Jinghpaw ni na htunghkying e law malawng gaw mat ai hku rai sai. E moi na htunghkying ndai e mang yit ai ni kabung dum ai ndawng hkrang ai ndai zawn re ni gaw anhte mat wa ai hku rai sai. Ya daini gaw nnga wa ai hku rai sai hpung prat rai mat ai majaw anhte Jinghpaw htunghkying wa yawng mat ma wa ai hku rai sai. Dai majaw ya anhte ni gaw grai myit ma npyaw ai hku re anhte Jinghpaw htunghkying e mat wa ai majaw anhte ni e Jinghpaw amyu mat wa na tai wa ai majaw anhte ni daini grai myit npyaw nga ga ai. Anhte shawng de loi mi e hkralep ngu na ni gaw myit npyaw ma wa ai hku re anhte Jinghpaw htunghkying ndai ma wa e mat ma wa ai majaw anhte ni daini myit npyaw shajang ai hku law wa ai hku re. Ndai mang yit ai nga gara hku galaw ai kun? Mang yit ai ngu gaw ndai e shi gaw mang ndai hku rai nga yang wo lup de hpai sa wa aten hta e e ndai du ni gaw mali lang yit na kun e matsat lang yit na kun shi lahkawng lang yit na kun ngu ai dai shanhte nga ai. Rai jang she mali lang yit na nga jang gaw e nta nhku kaw na mang hpai pru wa ai ten hta e ga kaw du ai shaloi wang kaw rai yang kalagn mi yit ai ndai masha shagup nna yit ai. Dai rai nna she dai kaw nna bai wo lam de mung shi shara masat tawn ai. Mali lang yit na nga jang mali shara shanhte shara masat tawn ai. E dai kaw yit mat wa ai re rai na wo lup kaw du jang mung kalang mi yit re dai hku na shangut kau ai re. Ndai ndawng hkrang ai ngu gaw? E ndai ndawng hkrang ai ngu gaw ndai sihkrung sihtan re ai aten hta ndawng hkrang ai ngu ai ndai gaw ndai lamang shagu ra ai. Shi gaw e ya manam du wa yang mung manam ni du wa na maga de ndawng ri lahkawng ndai hku chyik chyai tawn ai. E dai kaw ndawng nri lahkawng gaw langai mi kaw dingsi lawm ai. "Ting ling tingling tingling" nga baw dingsi lawm ai. E langai mi kaw gaw lawm gaw lawm ai raitim mung nngoi ai dingsi re. Dai gaw nngoi ai dingsi gaw katsan ga na dingsi ngu ai re. Ngoi ai gaw anhte dinghta shinggyim ni na shinggyim masha ni a dingsi ngu ai re. E dai majaw e dai hpe e lamang shagu na yit mat wa ai re. E lamang shagu na anhte gaw ndawng hkrang ai re. Dai hpe e anhte ndai kabung dum wa na rai yang mung anhte ndawng nhkrang ai rai na e ya lup de sa wa na rai yang mung ndawng nhkrang ai. E nga sat na rai yang mung ndawng nhkrang ai ndai lamang shagu ra ai shi gaw hpa galaw na raitim ndawng nhkrang ra ai. Ndawng ri lang sai nga ai kaw na gaw hpabaw galaw na raitim mung e rai ngalaw yang dai galaw hpang wa na rai yang dai ndawng shawng naw kahkrang ai hku re. Ndawng kahkrang ngut nna she galaw ai ya daina ya kabung dum hpang wa na rai sai nga jang mung dai ndawng naw kahkrang ai. Ndawng hkrang ngut jang she kabung dum ai ya nga sat na rai sai nga jang mung ndawng nhkrang ai. Ndawng hkrang ngut jang she nga sat ai. E lup de sa wa na rai jang mung ndawng nhkrang nna she lup de sa wa ai hku re. Dai re majaw gaw shi gaw lamang n shagu ai lamang n-gu ai sha nmai galaw ai. Dai re majaw gaw lamang shagu nna she anhte gaw galaw mai ai hku re. Dai majaw ndawng nri lang ai ngu kaw na gaw grai bungli law ai lamang shagu nna she bungli galaw ra ai hku re. Anhte Jinghpaw ni gaw dai majaw ndawng nri lang ai ngu gaw e ram ram e amang sha re masha gaw nlu lang ai dai majaw gaw du magam ni law lang ai. E ndai ndawng nri ngu ai lang jang gaw masha hkying grai hkum ra ai hku re. Dai re majaw gaw ndawng nri lang ai ngu hte nlang ai ngu ai anhte yu yu masha ni gaw du magam nre ni gaw ndawng ri nlang ai. E kabung sha dum nna e dai hku mang shabawn ai dai hku mang tsim ai mang makoi ai dai hku galaw ai re. Ndai kabung dum ai lam gara hku galaw ai kadun ai hku mai tsun dan ya na i? Kabung dum ai gaw ndai lahtang hta nna dum ai hte ndai lahtang nhta ai e kabung shawn sai nga ai kaw na gaw lahtang hta nna dum ra ai. Lahtang hta ai ngu ai gaw e shi gaw ndai machyi kawan ai kaw na hpang ai hku re. Machyi kawan ai kaw na she shaba wawt ai, shaba wawt ai kaw na she e nmai wa sai law si wa sai law nga jang she dai kaw na gaw mang shatsawm ai. E mang shatsawm ngut jang she wo du-u la e moi gaw bum ga de gaw hpun hkan yu ai. Hpun hkan yu nna she dai hpun yu nna hpun latsai hpun du-u kran nna e dai hte dai hte bang ai e dai kaw du-u daw ai. Dai rai na ndai kabung dum ai shaloi mung ndai hpun yaw ai ni lawm ai yawng mahkra ndai lup htu ai ni lawm ai lup tsan ai lawm ai rai na she ndai hkinjang gap ai mi mada i yawng ndai machyi kawan ai kaw na hpang mat wa ai gaw yawng ma hkra e ndai kabung dum ai kaw shi gaw ka hkrang shala mat wa ai hku re. Dai ni yawng ma hkra ma sai nga jang she dai kaw nna gaw tsap gap ai ni yi hkyen ai ni nai hkai ai ni du hkra yawng dai hku kabung dai hku dum mat wa ai re lahtang hta nna dum ai re. Chyeju kaba sai.

Extended Data

ID: KK2-0263
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0263

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0263

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnglut ginwang (History of the Indaw area)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-27

End Date

2019-12-27

Description

Transcription (La Ring) Ya anhte Htingnai ginwang hte seng nna matut nna bai tsun mayu ai hku re. Dai rai nna Lahtaw ni hte gaw anhte Lahpai, Lahpai hkran Lahtaw ni hte gaw Lahpai hkran ngu ai gaw Nam Yang Hkan hka din ai. Nam Yang Hkan hka kaw na ndai maga de gaw Lahtaw ni, Nam Yang Hkan hka kaw na wo ra de gaw Lahpai hkran Lahpai buga re. (Ga nshaga ai) Dai kaw na Nam Sang hka, Nam Sang Hka wo ra hkran kaw na gaw Nhkum Lamai ga. Nhkum La Mai ga gaw le ndai Su Buk ga Nam Mada Seng Hpa du hkra anhte Nhkum ni a ga rai nga. Dai Nhkum La Mai ni a ga. Htaw ra Indawgyi kaw na ndai Mung Nawk ngu ai nga ai. Mung Nawk mung Lahpai hkran gaw re raitim shanhte hte anhte gaw le Se Zin de e sa wa ai lam kaw na ding yang wo ra maga de gaw Lahpai hkran hkrai tim shanhte ni gaw Mung Nawk ni ngu re. Ga mung shaga ai shanhte na gaw loi nsen kawoi kawoi nga ai anhte Htingnai hte nbung ai. Rai na dai Se Zin ya lam lai nga ai lam ding yang nang de gaw anhte Htingnai rai nga, le Darawt Taung Sone du hkra. Dai hte sha re ngai na gaw na manang wa na malawng maga rai nga sai shi tsun ai. Ngai na gaw dai Lahpai hkran hte Lahtaw hkran ginghka ai i dai kaw na Lamai anhte Lamai buga le Su Buk le ra maga de Nam Sang hka kaw na wo ra hkran ndai hkran de gaw Lahpai hkran.

Extended Data

ID: KK2-0264
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0264

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0264

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Htingnai labau (History of the Htingani area)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-12-29

End Date

2019-12-29

Description

Transcription (La Ring) Ndai Myen mung hpe e Taung Dan ngu hte Myo Nay ngu upade lahkawng garan nna up ai. Re shaloi anhte ndai bum de anhte Jinghpaw ni hpe gaw law malawng Taung Dan i e bum upade rai nga le i e dai hte up ai. Ndai Myo de na gaw ndai shanhte hpe ahkun hkanse ni ga shadawn gaw upade aseik-apaing law law le i hte nga ai. Anhte Taung Dan ngu de gaw hpa upade nnga ai, ahkun ngu mung nnga ai. Laning mi rai yang she htinggaw langai mi lap manga sha hta ai. Hkauna kade pa ai htu tim ahkun nnga ai eain hkun ywar hkun ngu hpa nnga ai anhte Taung Dan ni ngu de gaw. E re shaloi gaw ndai Hopin kaw naw htaw ra lahtaw de gaw Mogaung myo nay i rai nang de gaw Monyin rai re hku rai nga e dai hku na shanhte ginghka da ai rai ma ai. Rai yang gaw ndai Htingnai ga ngu kaw gaw anhte moi shawng du hkrat wa ai aten hta ndai kaw gaw ndai Hkang amyu ni shawng lai hkrat wa ai hku re. Anhte chye ai nsang nga jang mu ma nmu dat sai le i anhte gaw. Hkang amyu ni shawng lai mat wa rai na de a hpang e anhte gaw ndai anhte Jinghpaw ni yu hkrat wa ai. Anhte Jinghpaw ni yu hkrat wa ai shaloi gaw ndai wanleng lam mung nnga ai le i ndai pa layang ndai sha re. Rai yang gaw ndai pa layang kaw gaw anhte Jinghpaw ni gaw hkali hkrit nna ndai pa layang de nau nnga ai da. E bum de hkrai hkrai yi hkyen sha na nga rai na hpang e ndai English wa du nna she ndai walang lam bai hpaw jang she i ndai hkan Myo nga na nga mat wa ai rai nga yang gaw ndai Monyin ginwang ndai Mogaung ginwang ngu na shamying ai gaw ya English prat English du ai hpang shamying ai re. Moi gaw ndai Jinghpaw bum du ni i ndai shara kaw gaw ndai kaw gaw hkrak tsun yang ndai kaw gaw Lagyen bum du ni up ai. Ndai wo ra ya wo ra Sinbu de sa wa ai lam i e ndai ya na wo ra Gugut de sa wa ai mawdaw lam nga ai e dai kaw na wo ra lahta de gaw Maran Laika du ni up ai ndai shara hte kaw gaw. E shing rai na nang ndai pa layang hpe ka-ang hkup nang maga de kaga du ni le i e dai hku na garan nna up da ai rai nga. Pa layang ni hpa ni nya ni ma hkra mung yawng anhte Jinghpaw du ni up da ai shara hkrai hkrai rai nga. E dai kaw she hpang e gaw ndai Myen Sam ni i Sam ni ndai Sam hkyeng ngu ndai ni bai du lung wa re shaloi gaw ndai Sam hkyeng ndai ni a labau mung tsun yang gaw loi mi gaw yak ai Sara e. Shanhte gaw ya ndai nang kaw nga ai Sam hkyeng nga shanhte Sam hkyeng nga gaw ya ya she re maning moi ning gaw "Shan Kalay" nga rai ma ai. E dai rai moi shawng de gaw "Shan Bamar" nga na sha nga ai rai nga. Ndai gaw moi ndai arai Yudaya (Thai) hpe e ndai Myen ni sa gasat ai shaloi e dai shaloi e ndai Ayudaya ngu ai myo hpe ndai Myen ni sa gasat nna dai kaw nga ai masha ni yawng nang magawn wa na Myen ni shanhte mayam yam tawn ai le. E dai ni she ndai English ni du wa re shaloi gaw "Masha hpe mayam nmai yam ai i rai jang yawng lut lat ra ai" nga. Dai shaloi gaw shanhte hte shanhte dai hku na tinang chye marai na nga na dai shaloi gaw ndai ja hpe madung dat nna jai lang ai ten re da. Rai nga yang ndai Mali hka ndai hku na ja tam sha lung wa wo ra maga rai yang wo ra Uru sengmaw de lwi ai uru hka ngu ai i e dai hku dan rai na lung wa na anhte Jinghpaw mung kaw du mat wa ai ndai Sam hkyeng ndai ni gaw. Anhte Jinghpaw mung kaw du rai jang gaw shanhte gaw lut lut lat lat nang kaw gaw Jinghpaw du ni mung "Hkum galaw nang kaw hkum nga" nnga ai. Shanhte mung e shanhte hte rau sha woi nga rai na atsawm akawm rai na nga ai. Dai she ndai ni wa loi mi ndai Jinghpaw hpe roi sha wa ai le i. Shanhte gaw le kaw na ndai sun wang kum ai mare kum ai lai kyang wa nang kaw shanhte wa lang ai. Nang kaw na Jinghpaw du ni gaw dumsu nga hpe ndun ai nrem ai dat tawn ai. Rai jang she e ndai dumsu nga ni gaw ndai ni gaw shanhte sun ni hkauna ni sha wa jang gaw i rim la kau ya. E sat sha kau ya rai amyu myu rai jang gaw Jinghpaw du ni hte bai gasat wa rai she yawng le Kahta Naba ngu ai kaw du hkra yawng atsai awai gasat kau ai rai nga. E dai kaw na anhte ndai Myen mung e le Kahta Naba wo ra kaw na nang de Jinghpaw mung ngu na shamying da ai re. Raitim ya hpang e shang lawt bai lu jang gaw le ra Namsi Awng kaw nna dai kaw na she Jinghpaw mung ngu na bai masat da ma ai. Dai gaw anhte Du Sama wa e masat da ai re da dai wa tsun da ai re da. Rai na she ndai Sam hkyeng ni gaw anhte Jinghpaw du ni kaw i "E du e na shara kaw anhte hkauna htu na i, anhte mare de na nang kaw ahkun sawng na" nga nna shing nga na ahkang hpyi nna Jinghpaw du ni mung "Mai ai lo" ngu nna hte shanhte e Sam hkai ngu i shing ngu shamying na mare de da shangun ai re kaw na yawng nang yawng hkren dai hku re da. Anhte ma ni na ai le i e dai hku rai na nga mat wa ai ya gaw ndai shanglawt lu ai hpang rai jang gaw kaning bai rai wa ni nga yang yawng mahkra gaw ahkaw ahkang maren sha i rai na nga wa ai hku rai yang gaw hpaji madang mung maren sha rai yang gaw shanhte ni gaw grau nang lawu ga de grau shawng chye chyang ai ni re majaw gaw hpaji mung shanhte shawng chye wa le i. Rai jang anhte Jinghpaw mung kaw gaw yawng atsuya du nga na galaw ai kaw gaw Jinghpaw ni hte gayau gaya dan du rai na wa nga mat ai. Rai jang she ya hpang e gaw shanhte wa ndai pa layang hte ma hkra gaw anhte Sam hkyeng ni de ai re. Dai majaw ndai pa layang ma hkra gaw anhte Sam hkyeng ni a "Shan Kalay Pyi Nay" i htu htaung ya nga na kalang mi tsun lai wa. Dai wa atsuya kaw nna "Anhte Myen mung kaw Sam mung lahkawng nmai nga ai i nanhte Sam mung nga ai nang kaw Jinghpaw mung kaw Sam mung ngu na nmai de ya ai hpang de galoi hkum tsun" ngu na pat kau ai. De hpang e ya maning ma ning hkan kaw na e bai rai wa jang gaw Sam hkyeng "Shan Ni" ngu na bai shamying i. Rai yang gaw ya gaw tsun ga nga jang gaw ndai shanglawt hpe nang atsuya hpyen la ni hte rau jawm gasat ndai ni gaw ndai hpe shanhte anhte Jinghpaw hku nga yang gaw shawng si gwi ran shatai ai le i dai shanhte ndai shanglawt hpe gasat ai kaw shawng de nna gasat ai bungli "Nanhte ya shanglawt gasat kau lu jang gaw ndai pa layang de ma hkra nanhte Sam hkyeng ni hpe masat ya na" ngu jang shanhte mung grai n-gun lu ai hku rai nga. Dan na rai taw ma ai rai yang gaw hkrak tsun ga nga yang gaw shanhte Sam hkyeng ni gaw ndai nang anhte Jinghpaw mung kaw i dan rai na Sam hkyeng mungdan ngu ai galaw na matu gaw mai ma nmai ai e bai nna anhte Jinghpaw ni mung mi kaw na nman hkra kawng hkaraw shara magup du ni i garan nna up tawn ai shara re. Rai yang ndai Htingnai ngu ai daw de gaw ndai anhte Jinghpaw ni a ya ya she Htingnai nga na shamying wa ai rai nga. Moi shawng nnan du ai Hkang ni lai mat wa ai hpang e Maru ni Maru amyu ni mung nang de wa du ai. Nang wa du na nang gara hku rai kun anhte Jinghpaw ni hte rau nga nna mat mat masai dai ni. Ya anhte ndai kaw Htingnai hkying ngu ai ndai Maru hkying re. Maru hkying re i? Um Maru hkying re. Ya Maru ni hpye mawn hpye ai nre i nhpye galu hpye ai le e ndai kaw koi yeng palawng hpun ai i dan re yawng nang kaw na ni mung shawng de gaw dai zawn rai na nga ya gaw hpye mawn mung nhpye wa masai lo nang hkan na ni hpye mawn hpye ai ni nau nnga wa ai le. Raitim dai htung hkying wa ndai bung hkaw hkaw ai mung nang sen sen rai di yawng ma hkra maru htung re. Maru ni wa nga nna Maru ni a lai la mat ai. Rai yang gaw anhte Jinghpaw ni ndai kaw ndai Htingnai ngu ai kaw e wa nga ai kaw gaw anhte ngai chye ai daram nga yang gaw ndai Mogaung kaw na Loi Yang bum ngu rai nga ndai wo ra bum kaw i Loi Yang bum ngu ai re ndai bum ndai. E ndai gaw htaw ra de rai jang htaw Sar Maw kaw htum ai re bum ndai. Sar Maw kaw na htum nna le de rai jang gaw le Kahta lahta kaw hpabaw she le dai Kahta lahta kaw htum mat ai rai sa ndai Loi Yang bum ngu ndai. Rai yang gaw ndai Loi Yang ngu ndai a bum nde mying gaw anhte ni ya na masa hku na sawn yu yang gaw jaw gaw ai njaw ai shamying da ai wa le i. Kaning nga na Loi Yang ngu na shamying ai nga yang gaw moi majoi sha-u ing ai shaloi htaw ndai loi ashe le "Yang" ngu gaw sagu le, sagu dinghkung ram loi mi yang re ngu loi mi yang re ngu ai lachyum Loi Yang. Loi mi yang re ai dai kra ai da e dai ngu na shamying da ai rai malu ai anhte ni. Raitim ndai majoi sha-u ing ai shaloi gaw dai ni hkan yu ai gaw nga gaw nnga ai le i raitim moi na ni tsun da ai maumwi ni wa le i e dai hku na tsun da re majaw nga na tsun ai rai sam ai. E re na ndai bum ndai gaw yawng nang bum baw bum mai ma hkra Jinghpaw du ni i nman hkra nang ndai pa layang ndai hpe mung ka-ang hkup rai wanleng lam kaw na wo ra maga de kadai du kadai du nga i yawng dai hku na nga hkrat wa ai rai nga. Rai yang ya ndai Htingnai ginwang ndai Monyin ginwang i ndai Mogaung ndai hte kaw na ndai bum kaw na du ni a mying htaw ra kaw Sar Maw kaw htum ai rai nga. Wo ra Sar Maw wo ra daw de gaw ndai Zi du ni up ai re ai e Zi ni nga ai Zi amyu ni nga ma ai i. Dai kaw na lawu kaw gaw Nhkum ni Nhkum du nga ai rai sa Nhkum ni nga ai. Dai kaw na she nang wo ra Pinpaw kaw na ndai maga de rai jang gaw Maran Laika ga ngu ai re. Moi shawng de gaw Maran Laika ni du up ai i ya hpang de she Nhkat Zau Gam ngu ai wa Taung Chauk wa galaw jang Nhkat Tract ngu nna bai galaw da rai nga ndai shara hpe. Rai na ndai le ya mawdaw lam waw kau masai ndai Sinbo de sa wa ai lam i ndai kaw na ndai lawu maga de gaw ndai Lagyen bum du ni nga ai. Lagyen bum du ni kaw na wo ra kaw Chin Hkau hka ngu ai langai mi ning rai lwi ai nga ai. E dai kaw na wo ra maga de gaw Kumba du ni Kumba du ni nga ai. E dai Kumba du ni a hte yep rai na lawu kaw gaw bai ndai arai Sai Ling du ni Sai Ling ni nga ai. Sai Ling ni kaw na lawu de gaw Nsen ni Nsen du ni nga ai. De lawu de gaw le de gaw Udi Kareng ga nga mat wa sai Udi ni le jahtum de gaw i. Udi ni hte Kareng ni nga mat wa le lawu daw de e dai dai de nang maga de nang maga de. Bum ndai wo ra maga de gaw wo ra maga de na ni hpe mung chye ai le i ngai raitim wo ra maga de gaw wo ra maga de gaw myu mi htaw ra daw de sha rai nga. Wo ra maga de na tsun ga nga jang gaw wo ndai bum ndai wo ra bum kawng wo ra maga de le i e dai maga de gaw Galang Lai ngu ai Nhkum ni nga ai. De lawu kaw gaw Woi Sau ni Woi Sau du ni de lawu kaw gaw Chyang Hkawng ni i de lawu kaw gaw bai Bum Tsit ni, de lawu kaw gaw bai ndai Dinggram ni, e dai kaw na gaw nang anhte Maran Laika ga bai rai mat sai. Wo ra maga de mung lawm ai hku nga ndai Maran Laika ga ndai gaw wo de le de grai galu hkra lawm ai. E shing rai na ndai Htingnai ngu ai daw ndai kaw gaw kadai wa shawng wa nga ai ngu ai hpe gaw ngai chyawm gaw ndum kau sai le i. Raitim anhte Jinghpaw ni nga mat wa ai gaw ndai kaw shawng nnan gaw anhte mi sha tsun ai Hkang ni nga lai mat wa ai. Hkang ni gara de du mat wa ai mung nchye mat nang kaw nnga anhte ni matsing shayang nnga sai. Rai yang gaw Maru mung loi mi nga lai mat wa Maru gaw ya ya anhte ni hte rau nga na htum mat masai. Dan re dai kaw anhte Jinghpaw ni gaw anhte Jinghpaw ni ndai Mali hkrang walawng ngu ai kaw masum tsa ning wo ra kaw htaw Mongolia de na yu wa na wo ra kaw wa nga mat ai da masum tsa ning ram. Anhte Jinghpaw ni tsun ai gaw Majoi Shingra ngu ai. Majoi shingra ngu gaw majoi mi nga taw mat ai shara hpe tsun ai majoi shingra ngu ai. E dai kaw na yu wa na ndai Mali hkrang walawng kaw masum tsa ning ram wa nga mat ai da. E dai kawn she ndai wo ra Sammung maga i wo ra maga de gaw Miwa ga wo ra hku rai yu mat wa law malawng re wo ra hku yu mat wa ai. Ndai wanleng lam mayan ndai gaw ndai pa layang hku nau nnga ai shanhte ndai bum hku yu wa ai wo ra maga jan shang maga de bum wo ra hku na yu mat wa ai. E rai na Kadu ni hte rau yu hkrat wa ai re da Kadu ni ya Kadu Kanan nga nga ai i e ndai ni. Ndai ni gaw ndai ni gaw Naw a matu anhte gaw Gam dai hku na yu wa ai rai sa. Dai she le ra ndai le ra ya nang kaw na tsun yang gaw jan shang hkran wo ra de i ya le ra shanhte a Kadu ni nga ai shara le ra de du mat wa sam nga gaw dai kaw she ndai shanhte wa ndai anhte hkoi ngu ai hka-yu le i hka-yu shadu sha ai. Dai gaw ndai hka-yu kawp gaw pyaw (kya) ngu nnga gaw i kya wa ai re gaw galoi mung ja taw nga dai wa kya wa ai baw rai na shadu nna she dai wa shadu taw nga yang gaw jan law mat. Anhte Jinghpaw ni gaw bai jau jau sha nna bai nga shara tam mat wa ai le dai bai rawt mat wa. Re she shanhte sha la rai na bai hkan nang yang gaw e langa hpun gaw grat grat rai na lam waw mat wa ai anhte Jinghpaw ni i e dai lam waw mat wa ai she langa hpun gaw ya grat di jang tsaw wa ai re gaw tsut tsut rai "E ndai ndep sai langa hpun pyi ndai ram prut sai mi gaw" nga na dai kaw du ai gaw du nan ai gaw nan rai Kadu Kanan ngu shamying da ai ndai Kadu ni hpe. E ya gaw Myen Sam zawn zawn hpa zawn zawn raitim maning gaw shanhte Kadu ni poi galaw ma ai. Poi galaw ai kaw anhte Jinghpaw ni hpe shaga ai. Rai na moi ning ya kade ning shaning wa rai wa sai i dai arai Kasung kaw na manau kaba kaw e dai le Kasung kaw manau nau ai shaloi Kadu ni shanhte shat lit hte rai na "Anhte Kadu ni mung anhte Wunpawng Jinghpaw hta lawm ai ni rai ga ai majaw anhte hpe mung i Wunpawng hta shalawm la mi" nga na wa shang na dai shani kaw na e Jinghpaw Kadu Jinghpaw Kanan ngu na shamying da ai kalang mi bai shamying hkrum ai ni re Kadu ni. E dan re re law ndai Htingnai ga ngu ai daw de gaw. Htingnai ngu na shamying ai mung kadai shamying ai re mung bai nchyoi kau sa rai yang gaw ya ndai hkalup hpung ni gaw bai ndai daw hpe Htingnai daw ngu na hkalup hpung ni gaw dai daw garan nna i Htingnai daw nga na tsun nga ma ai. Htingnai ngu gaw mi kaw na nga ai shanhte moi na ni i tsun da ai. E dan re re law ya ndai ga gaw. Rai yang gaw maumwi ngu ai daw hte seng nna gaw anhte kaga ni ngai mung chye mi gaw chye ai le i chye tim tsun mat wa ai gaw gabaw hte gamai ngu ai bung ra ai re. Dai nbung yang gaw lachyum nnga ai. Rai yang gaw anhte moi na salang ni tsun mat wa ai hte maren nga jang gaw ndai anhte Jinghpaw ngu ai ndai gaw chying kaw na hpaw pru wa ai. Ya anhte chyum laika kaw na jahkrak wa yu ai shaloi gaw dai Noa sang hpaw i e dai kaw dai kaw na hpaw pru wa ai hpe anhte Jinghpaw ni a maumwi gaw dai majoi sha-u ing ai shaloi Marau Chyingtawt ngu kaw rawng ga ai nga re gaw. Jinghpaw ni a maumwi Marau Chyingtawt ngu ai kaw rawng nna dai kaw na ndai shanhte ga hkyet rai lamu ga kang sai kun hkraw sai kun nga na uhkru e dat ai. Shawng nnan u hka e dat yang u hka gaw i si taw ai mang ni hpa ni sha nna nan rai bai nwa rai na uhkru hpe dat rai yang gaw tsan lun lap ni di hpai nna wa wa ai nga. Ndai gaw Noa a sanghpaw li kaw na maumwi hte bung ai anhte Jinghpaw ni hkai ai le. E dai re ai majaw anhte Jinghpaw ngu ai mying gaw dai chying kaw na hpaw pru wa ai Jinghpaw. E dai Wunpawng law hpa law nga ai tim de a hpang shamying mat wa ai dai hku re. Dai kaw she ndai Noa a kasha ni gaw la kasha ni masum re gaw i la kasha ni masum re gaw. Anhte ya maumwi kaw hkai ai kaw lawm ai gaw shan chyang Gam ngu ai wa gaw Gala a matu Gala na kaji i nga, shan hkyen Naw ngu ai gaw Miwa na kaji, shan htoi la ngu gaw ai anhte ni i yawng a kaji nga na bai hkai ma ai gaw. Shaloi rai jang she dai Noa a kasha ni masum i dai hhte nga ai dai hte hpe nga ai rai jaw ai ngu hku na chyum laika kaw na hte jahkrak yu shaloi dai hku sa wa ai. Rai yang gaw anhte Jinghpaw ni a kaji gaw shan htoi la nga dai ang wa ai le i. Rai yang gaw dai kaw na hpaw pru wa ai hpe anhte gaw Jinghpaw ngu na tsun ai re da. Rai na she ya anhte ndai Jinghpaw ni hpe e anhte mi kaw na anhte Jinghpaw ni ndai Wunpawng myu ni nga na anhte mying nga chyalu lu chyalu re. Nga chyalu re she Kachin ngu ndai Myen ni shamying kau ai rai sa. Ndai gaw kaning re kaw na Kachin nga pru wa ai i nga yang she moi gaw nang ndai Jinghpaw mung de gaw ndai Myen ni nlung ai le i grai tsan hkat ai hku rai nga. Rai yang gaw ndai Jinghpaw mung e shanhte Mali hka hku de "Myit nyar de nga ai hpabaw amyu kaning re amyu re kun" nga ndai Myen hkaw hkam ni i masha dat ai. Wa yu ai shaloi gaw hpabaw poi mi galaw taw ma nchye ai gaw Jinghpaw ni mung e moi kaw na ka manawt taw ai sha mu ai da. E rai yang gaw wa tsun yang gaw "Bar lu myu le mati bu" nga ai hku rai nga i. "Ka nay dar bae myin del" nga jang "Aw Ka-chin amyu" ngu nna shamying ai da. Rai yang hpang e bai langai bai dat ai shaloi gaw shanhte lung yang gaw jawm htim wa ai hku nga anhte Jinghpaw ni gaw. Jawm htim kamu wa le i sat na zawn rai wa ai dai re le ra wa gaw "E Ka-chin nay tuu del Ka-chin lu lu pa wine pyi ma yan mu del" nga i. Dan na ndai chyahkrau ni ma jawm htim wa re gaw i e dai chyahkrau hte bung ai Ka-chin nga dai mung Kachin sha rai sa. E re jang gaw hpang e gaw ndai Gahkyeng du wa i e dai Gahkyeng ngu gaw htinggaw mying she re gaw, e dai wa hte bai Myen du ni hkrum ai shaloi shachyen jang "Anhte Gahkyeng amyu re lo" bai ngu ai da. "Gahkyeng amyu re lo" ngu ai nga e dai kaw mung Kachin de e bai pauk mat rai na dai Kachin lu myo ngu ai dai Myen ni shamying da ai rai nga. Rai yang gaw ya nkau mi gaw ndai sasana sara kaba ni e shamying ai nga na me nga ai nre. Sasana sara ni gaw Myen mung kaw du jang Myen ni hte sha shawng hkrum ai. Rai yang gaw "Ndai de nga ai kaning re hpabaw amyu" ngu rai jang Kachin lu myo nga jang shanhte mung dai Kachin sha re e dai hku re. Re majaw ya anhte ni ngai hku nna gaw ndai hku anhte a Kachin ngu ndai gaw hpyuk nan hpyuk kau ra ai hku re (mani let). E manang wa shamying tawn ai mying re mying pa nlu ai amyu ngu ai zawn tai wa ai. Dai kaw mi kawn anhte Wunpawng Jinghpaw nga na i mying lu chyalu sha re htaw kaw na mying nga chyalu i dan re re. Ra na she Wunpawng wa ngu ai a kasha Pawng Yaw ngu ai gaw anhte Jinghpaw ni ya Jinghpaw law Maru Lashi Azi Hkanung Rawang nga na nga ai gaw i rai yang gaw ndai anhte Jinghpaw nga na san san nga na bai nga hkrat wa ai nye a kaji gaw Pawng Yaw ngu ai wa re da. Pawng Yaw ngu ai wa dai gaw Wunpawng a kasha Pawng Yaw ngu ai wa re da. E dai Pawng Yaw ngu ai kasha ndai gaw Wahkyet Sunghkung Magam ngu ai nga ai e dai Wahkyet Sunghkung Magam ngu ai kaw na she anhte Lahtaw law Lahpai law hpa law nya law nga ai mying bai mying wa ai rai sa. Dai kaw gaw ndai Wahkyet Sunggawng a Magam a kasha ni gaw La Ngam gaw Marip wa Kumja nga re. La Nnaw gaw Lahtaw wa Naw Lawn nga ai re. Dai kaw na La nla gaw Lahpai wa Daina La anhte Lahpai a kaji, rai yang gaw Tu gaw Senwa Tu Jawng dai gaw Labang a matu re ai. Labang a matu rai jang gaw Tang gaw Jaw Nsang Tang gaw ndai Maru Tangbau nga ni a matu rai sa. Jaw Nsang Tang nga ai a matu dai gaw dai gaw Tang a hpang gaw Yaw re gaw i. Yawng hkum yawng deng nga rai nga e ndai gaw Nhkum a matu. Yaw hpang gaw Hka, Hkashu hkasha nga na na yu nga le i Hkashu hkasha nga dai gaw dai Hka a matu rai na Hka hpang e gaw Yun nga ai re gaw. La Yun gaw hprup sumpra nga i. Dai kaw na gaw Yun a hpang gaw Makying nga nga ai anhte Jinghpaw ni shamying hkrat wa ai le i. Makying ngu gaw Maran a kaji rai sa "Maran wa Kying nang" nga. E dan nga na shamying hkrat wa ai re anhte dai Wahkyet Sunggawng a kasha ni kaw na she Maran law Lahpai law Lahtaw law Nhkum law Marip law dai kaw law law dai wa kasha kaw na lu ai mying re e dai hku re. Dai kaw nna gaw anhte Lahpai Lahpai mung Lahpai ni hpan ma grai law ai dai kaw tinang manang htinggaw mying lu mat wa ai le. Dai kaw na Nhkum mung grai law ai tinang manang nga shara hta hkan nna ndai tinang dai mying lu mat htinggaw mying lu mat wa ai dan re. Dan re re raitim madung gaw dai Daina La she ashe wa a Singgawng magam a kasha ni hkrai rai nga ga ai e dan re re. De a lawu daw de gaw dai ya na zawn kadai mung kadai i "E ngai Nhkum wa rai nngai nga jang hpabaw hkum rai" nga yang gaw "E tsit hkum law" nga ai i nga ai i "Share hkum law" nga ai ni "Gam maja hkum law" nga hkum ni hkum ni grai law ai. Anhte Lahpai mung dai hte maren rai sa anhte Lahpai mung. Anhte gaw Praw Laja nga Lahpai rai nga ga ai anhte ni gaw Praw Laja nga ai Lahpai. Dai kaw nna gaw kaga ni grai law hkra nga ai Lahpai Lahpai baw. Dai kaw nna gaw ndai Lahtaw ni mung dai hte maren law ai i. Ya amyu law law nga na ginghka na htinggaw mying sha she ginghka na nga ai. Dai amyu wo ra amyu nga ntsun ai gaw Labang, Nbun Pisa nga ndai ni gaw shachyen ai shaloi "Anhte gaw Nbawn Pisa rai ga ai" nga jang Labang i rai sa rai yang gaw. Ya nang hkan e gaw Lashi e law nga Lashi Labya nga re ni ya ndai ngai shu wa ni gaw ndai ni gaw Miwa Labya nrai i? Rai nga, e ndai ni Miwa labya (mani let) ni rai nga ma ai. E dai Labya hkrai raitim dai Labya kaw na she Lashi gaida sa hta ai nga yang she "Ngai gaw Lashi Labya law Lashi Labya law" nga na Lashi Labya ngu gaw ndai ni Lashi ni kaw sa shang mat na re da. Rai yang gaw Lashi mi nga tim Labang re hku nga. Rai yang gaw ndai Miwa Labya nga ndai ni she moi ning ngai Myitkyina e nga nga ai shaloi Waimaw kaw moi na salang maumwi chye ai salang ni "Anhte ndai gara kaw na lakying ai kun anhte ni Miwa Labya ngu ai" nga na gawn ai shaloi Labang Tu ngu kaw na prat ai re da nanhte Miwa Labya ni le. Labang Tu a matu ni re da shing nga na hkai ma ai. Dai gaw maumwi gaw wo prup htaw prak zawn nga gaw nga na re le i raitim ngai na ai maumwi ni gaw dai ni rai rai rai nga. Rai na gaw anhte nang ya anhte ni nga mat wa ai ndai e nang sara ni rai nga le i Japan ni du rai na English ni bai up rai yang gaw Japan up ai mung masum ning English up ai mung masum ning dai kaw na shang lawt lu na Myen ni up mat wa ai lata ya daini nga yang gaw sanit shi hkawt rai wa sai. Rai yang gaw ngai gaw Japan du ai shaning shi lahkawng ning rai sai rai yang gaw Japan ga pyi tsawm ra chye ai gaw ngai anhte hkan e gaw layang kaw rai mat sai rai na Japan ni hte mung kanawn ai le i. Japan ga chyoi grai nyak ai re ngai matsing ai hte maren nga jang anhte hte nsen bung ai. Manai makai nnga ai e dai majaw anhte ni grai matsing mat ai she rai yang. Ya chyawm yawng malap kau sai e dan rai na Japan prat hte kaw gaw dai hku anhte ni mung hpa nchye ai e dai hku na sha nga rai nga yang she English bai du pru wa yang gaw e nbungli chyu chyu garu mat sa dai kaw na gaw. Japan ni mung kaduk chyu rawng mat English wa gap nna si ai gaw kade pa nnga na re kaduk rawng jang she "Htung" byin ai i. Rai yang gaw shanhte mung tsun ai madat yu yang gaw loi mi ndai aset-pyet mat wa ai zawn zawn hpa zawn zawn tsi mawan kaw na hkawt tsawmra mi yak mat wa ai hpang jahtum e gaw rai jang gaw ndai Htung byin i hpa rai rai na gaw ndai hkan na ni ndai hkan na Sam ni dai shaloi gaw wo ra Maing Hkun ngu ai kaw wo ra Ledo lam ngu ai i wo ra ndai Japan ni du ai hte English gaw hpa lamang nnga jang she hprawng wa na dai India Ledo ngu kaw atsuya Myen mung atsuya nga na wo ra kaw rung hpaw na wa nga mat ai gaw. English ni e dai hpe Japan ni gaw chye ai raitim Myen ni gaw nchye le English hkoi sai nga. E rai na dan rai na nga rai yang gaw ndai Ledo lam ngu ai ya nga ai i wo ra India de du ai lam wo ra wo ra wo Ledo kaw nna lam waw sai gaw English ni. Lam waw sa wa ai dai Japan ni chye ai dai e lam nwaw lu hkra lam ndai hkrang jang gaw anhte nloi na re ngu hku she nrai i e dai lam nwaw lu hkra nga na shanhte ndai peik su ai le (pat ai le) e Danai wo ra hkran mare Maing Hkun ngu mare kaw byu ha kaba wa dung nna dai kaw wo ra ni lam waw nlu hkra i. Raitim dai kaw gaw kaning bai rai a ni nga yang gaw anhte Jinghpaw la ni Jinghpaw la ni rai nga dai Ledo kaw she wo ra Nji bum nga hkan na Jinghpaw la ni dai kaw training sa la nna she "Muk Suu sanit" (jaugawng ladat) hte gasat ai da. Japan ni gaw wunawng wu wa le i wuhpung hte shanhte gaw hkawm wa sit kyaung hkawm wa ai nga jang gaw latsa lam i dai hku hkawm ai rai. Htaw ra ni gaw marai lahkawng masum rai dai shanhte e ndai ration jahkraw ngu ai galoi tim makret sha mai ai baw dan re gun nna she jaugaung ladat ngu ai rai nga jaugawng ni zawn zawn rai na nga hkawm. Wo ra ni lung wa ai nga jang gaw shanhte mung shanhte e htaung lan yay (kai chyan) gaw yawng nga ai hkrai re gaw i Japan lung wa ai nga mung she nna na i lam de gap. Wo ra ni gaw shanhte marai lahkawng masum sha re nga na gap rai yang Japan ni gaw lahkawng masum lau rap. Bai grai nga di gap nna hkan tam yu yang gaw hpa nmu mat shanhte gaw gap kau da nna hprawng mat hprawng mat rai. Rai she nang de gaw hkala ai law wa rai jang gaw dai de bai sit na nmai le i shawng de sa wa na lam mung yak sa wa jang mung loimi sit rai jang gap loi mi sit rai jang gap jang gaw e dan rai na Jinghpaw ni dai hku jaugaung ladat hte hkap gap jang she ndai lam waw ai kaw shanhte nmai sa jahkring kau ai le. Dai re nga yang wo lam waw ai ni mung ding yang waw kade nna yang gaw nang anhte Myen mung de waw bang wa sai gaw. Dai shaloi gaw Japan ni mung gara hku rai na e loi mi yak mat wa ai kun shanhte n-gun nrawng mat wa ai. N-gun nrawng mat wa rai jang gaw tsut tsut e gaw majoi mi sha hprawng hkrat mat wa ai e Myitkyina grupyin hkan majan mung nnga ai da. Majoi mi sha hprawng hkrat wa dai shaloi gaw anhte Jinghpaw ni Ranger hpyen la ngu ai English ni kaw training la nna i English hpyen la hku rai nga le. E pyi thu sit masa hku rai nga e dan rai na Japan gasat hkrat wa ndai Jinghpaw mung hte kaw gaw e anhte Jinghpaw ni gasat hkrat wa hku rai nga English ni gaw hpang de she hkan nang shanhte gaw i. E dan rai dai shaloi mung ndai Sam ndai Sam hkyeng ndai ni gaw Japan kaw lawm ai re gaw. Anhte e gaw ning nga ai gaw "Nanhte Jinghpaw ni a kanu kawa English gaw wo England de yawng wa mat sai anhte a kanu kawa Japan ni she ya du ai" nga dai hku nga ai re gaw. Dai hku nga nna anhte Jinghpaw ni hpe dang sha ai le ndai Sam hkyeng ni le. Dang sha ai amyu myu rai na mare hkan nat u wa ni gap sha hpa rai rai dan rai na dang sha taw nga ai English bai hprawt rai jang gaw e Japan ni hprawng mat wa jang gaw shanhte gaw nmai sai gaw. E dan re dan re re rai yang gaw dai kaw na gaw bai ndai gasat hkrat wa ai ndai wo ra Namsi Awng ngu ai lai rai na Jinghpaw hpyen la ni i Japan ni hpe gasat hkrat wa ai. Lai re kaw gaw dai Sama wa hpe wo ra Namsi Awng mare lawu na Sam mare langai mi kaw Japan ni hte rau hprawng hkrat wa Sama wa Japan Wundawk nga na nga ai rai nga. Dai Japan hte rau yu wa ai dai Namsi Awng lawu na Sam mare langai kaw wa hkring ai. Ndai Ranger hpyen la ni gaw nang hkran nang hku na yu wa ai dai ni grai ni taw ai hpe Japan ni gaw chye ai. Chye jang she shana akatsi sha nga she rawt hprawng mat wa sa. Sama wa gaw Jinghpaw re nga yang shanhte gaw Jinghpaw hpe loi hkrit sai mu i shaloi gaw re nga yang she Sama wa e gaw yup taw nga ai njasu la ai sha shanhte sha hprawng mat wa ai. Shi gaw rawt yu yang she Japan ni nnga mat sa gara de hprawng wa re mung nchyoi rai na mau nga nhtoi htoi wa yang gaw dai Ranger hpyen la ni hprawt. Rai jang she shi hpe rim la e rim la jang she "E ngai mung nanhte hpe la taw ai she re gaw Jinghpaw she re me gaw" ngu bai rai sa shi gaw mung masa loi sai sai nga yang "Nanhte hpe la taw ai she rai yang" nga jang she ndai ni mung shi hpe gaw paw-sa-sa re le i. E shing di na majoi mi she i woi nga nna dai hku ginrawt hkrat wa yang she, dai kaw na she Sama wa hprawng swi le Awng San wa kaw e wa nga mat rap. E dai kade nna yang Aung San wa English kaw kap rap re rai nga. Sama wa hpa sa tsun kau rai kun gaw nchye sa e rai yang gaw kade nna rai yang gaw e Aung San wa English kaw kap rai yang gaw Japan bai nhtang gasat na hku rai mat wa rai yang she hpa nna sa dai lapran mung kade gasat ai lam nnga ai le i. Nnga na gaw dai yu wa yu wa rai nga yang gaw dai le Kahta ga Naba wo ra kaw du mat wa jang she English du ni gaw "Gai Jinghpaw ni nanhte nanhte tar-won-chye sai (lit ngut sai) nanhte Jinghpaw mung gaw nanhte yawng gasat nna dang la sai re majaw gaw nang kaw na gaw le lawu de gaw Myen ni a lit sha rai sai, nanhte Jinghpaw ni wa mayu ai ni yawng wa lu ai" ngu jang she dai Kahta Naba kaw na dai Ranger hpyen la ni yawng wa mat ai. Le de gaw Myen ni a lit rai sai e dai kaw na kade nna yang she dai Japan mung kaw anumyu bawm hkrat mat sai mu i. Shaloi jang gaw dai kaw gaw Myen ni gaw Japan hpe ngasat sai yawng i lata sharawt mat wa sai. E dan rai na dai kaw na gaw majan gaw dai kaw ngut mat ai hku rai malu ai. E dan rai na nga lai wa sai anhte a maga i dai kaw mi gaw English ni bai wa up nna masum ning nga ai shaloi she bai Aung San wa bai shanthe ni Myen ni hkrai hkrai England de shanglawt sa hpyi. "E nanhte Myen mung kaw gaw taung-paw-dar i ndai lu myo nge amyu kaji ni bum masha ni grai nga ai, dai ni yawng a myit hkrum daw dan ai laika pa nlawm yang gaw anhte njaw lu ai" ngu dat jang she Aung San wa gaw gara hku nga i nga yang htaw anhte bum ga hkan she bum ga nga yang gaw Myitkyina hkan rai nga le i e dai hkan e "Taung paw dakyat, byant dakyat" yawng shang lawt akyu hpe maren sha hkam sha na re shang lawt la saga" nga na hkan tsi yung hkawm mat wa ai. Tsi yung hkawm at wa rai yang gaw dai kaw gaw Myen ni mung chye English ni mung "Myen mung hpe shang lawt jaw kau na anhte mung daw dan kau sai rai i" rai jang she anhte Jinghpaw ni hpe gaw dai Manhkring kaw htaw Myitkyina Manhkring kaw dai kaw Jinghpaw salang ni yawng shanhte kam mai ai salang ni hpe i shaga la nna "Gai nanhte Jinghpaw ni gaw Myen ni hte rau shanglawt hkum la anhte English ni shi ning naw up na" nga na tsun ai. Shaloi Sama wa gaw "Shi ning ting?" nga shaloi she nang Kamai kaw dung ai Wundawk Nawt ngu ai e ndai wa gaw rawt ngoi "E nanhte shi ning nau na dum yang manga ning sha la mu, manga ning a laman e nanhte Jinghpaw ni hpe e mung up sha ai hpaji yawng mahkra sharin ya na shing di na yawng lamu ga jarit i yawng rai nna mungkan e matut da ya na, nanhte Jinghpaw ni hpe anhte English ni grai kumhpa kaba jaw ra ai hpa nchye jaw ai Jinghpaw mung ngu ai masat da ya na" nga na tsun ai. Sama wa Myen num la re majaw myen kaw kap nna nhkraw ai nhkraw ai. Rai nna she dai kaw gaw English ni gaw dai shani dai kaw salang ni hte dan nga jahkrum rai yang gaw dai Wundawt Nawt wa bai shing nga na tsun rai jang gaw Wabaw Zau Rip shanhte English prat na janmau lu ai ni wa rai nga ma ai le dai wa hpa nchye myit ai hku rai nga Sama wa jawng pa nlung yu ai wa a ga madat mat ai. E Wabaw Zau Rip she rawt ngoi rai na saboi ni lahtum lagaw bung pang di na she "Nanhte English ni anhte Jinghpaw mung up ai shaning kru shi ning jan sai, dai shaloi pyi nsharin ya ai hpaji mi ya manga ni hte sha sharin ya na nga lachyum nnga ai" ngu na she galaw wa sai gaw. Galaw rai wa jang she wo dai kaw na shi manang ni yawng mung "Re re" bai nga da. E dai rai rai yang gaw ndai Wilson ngu ai wa gaw le Yangon kaw na lung ai ndai Myen mung ting e Taung Dan hku na up taw ai du rai nga dai wa. Dai wa gaw "Nre ai nanhte Myen ni hte rau la jang ya hpang de nanhte Jinghpaw mung nga bai garan la na matu grai yak na re" nga na tsun ai. Sama wa "Gasat kau na moi mung gasat kau ai re" nga "Moi na Myen hte ya na Myen nbung sai" ngu na tsun ai raitim nlu tsun ai. E dai shaloi e atsawm sha tsun ai dai English ni shanhte myit galu galang anhte hpe "Myen ni hte rau nla ai Jinghpaw mung ngu ai mungkan de matut da ya na" nga na grai tsun ai. Dai kaw na gaw dai kaw na galaw kau re kawn gaw wo ra yan wa nna she htaw Myitkyina kaw bai shanhte English ni i dai hpyen du ni dai ni hte mung jahkrum she nrai i dai kaw gaw hpyen du Shan Lum ngu ai Jinghpaw dai gaw English ga grai chye ai da e dai wa hpe ga hti ai. "Gai ya ma ni na zuphpawng kaw i ai nbyin sai gaw ya nanhte ndai Jinghpaw mung munghpawm ginjaw ngu ai hpaw da na re" nga na GNG ngu ai wuhpung hpaw da ya ai. Dai le Danai de na salang langai Manmaw kaw na langai wo Chihpwi Lawhkawng de na langai Sumprabum htaw Putao de na e dai de na she nrai amat salang hkant ai hku na i mung up ai hkrang galaw nna ndai gaw Jinghpaw mung munghpawm ginjaw ngu hku na dai galaw nna she dai hpyen du Shan Lum wa hpe i "Nang gaw English ga grai chye re majaw anhte tsun ai hpe nang atsawm sha chye na ai" nga na she dai Shan Lum wa hpe tsun ai hku rai nga. "Myen ni hte rau hkum la nanhte Jinghpaw ni san san la na hku bawng tsun bawng mu" ngu nna galaw. E dai kaw Oak ka hta galaw ai gaw htaw Mayan kaw nga ai Kareng La Sahti wa ngu da mu ai gumhpraw lu ai. E dai Kareng La gaw ginjaw oak ka hta di na English ni gaw myit galu galang hte dai hku na shanhte hpe galaw ai. E dai she dai oak ka hta wa gaw wo ra ni matsun ai hte maren i "Gai zuphpawng bai galaw ga" nga na hpawng wa ai shaloi gaw program kaw dai nambat langai she nrai na i. Rai jang she "Ya nang English ni du ni gaw dai hku dai hku anhte Jinghpaw ni san san la na re Myen ni hte rau nla na hku tsun bawng ga tsun bawng mu nga na tsun ai" ngu na tsun ai shaloi she Sama wa rawt ngoi di na she "Nanhte Sammung ni a ga naw madat na i ya mung, le ra Gang Dau Yang kaw na Taung Oak mung Sammung masha, htaw Tang Hpre kaw na Taung Oak mung Sammung masha, mali re law shara nkau mi ngai malap kau nga nngai ndai ni yawng Taung Oak ni Sammung masha hkrai re, dai ni roi sha ai nchye i nanhte, ya mung dai Sammung ni a ga naw madat na i" nga na zuphpawng dai dai kaw hpyet kau ai. Rai mat sa rai jang she hpang e gaw gai Sama aw che Aung San wa Pinlong Sar Chyuk (Panglong Agreement) nga na shi gaw yawng mung ting hkan tsun la kau nna she dai shanglawt sa la na matu i yawng myit hkrum daw dan ai myit hkrum ai dai laika pa dai lu na matu Pinlon Sar Chyuk ngu ai dai galaw ai. E dai de shaga sai gaw dai shaga jang she dai kaw na salang ni bai "E anhte mung ga hkum sha gaw ga sadi la ga lo ya hpang de anhte gabaw gara kaw nchyoi tsun la mat na, ga sadi hkum sha gaw la ga" nga "Kaning ngu na la na rai gabaw gaw gara hku tsun na rai" nga shaloi "Shang lawt lu ai shi ning nga hte anhte kaga garan nna i anhte a mung anhte up na, dai hpe e nanhte Myen du ni myit hkrum yang gaw daini ta masat galaw ya mi, dai ngalaw ya jang anhte gaw Myen mung shanglawt la na nga kaw ta masat nhtu na" nga ga ngu nna tsun bawng la ai. Rai yang gaw le kaw gaw dai hku na sa tsun na hku di tawn rai yang gaw Sam ni gaw grai, Sam ni gaw nhkraw "Anhte gaw Myen mung e shanglawt jaw kau na English ni shanglawt jaw na nga jang gaw anhte Sam ni gaw Yudaya hte pawng mat na" grang taw nga. Rai she Jinghpaw la ni she "E nre lo ya anhte dai ngu na tsun na hku rai sai nanhte mung dan ngu tsun ga" ngu "Jinghpaw hte Sam gaw shang lawt lu ai hpang shi ning nga hte pru na" ngu ai anhte matsing galaw ai. Shanhte Myen du ni ta masat htu kau ai ta masat htu rai na dai hku na shanglawt sa la ai. Rai yang gaw dai hpang gaw shi ning du wa ai shaloi gaw ngai mung ndai mung masa kaw i lawm ai me ko-sa-lay galaw hpa galaw rai na apa lawm nga ai ngai laik anchye tim. Dan rai na lawm re shaloi matsat ning jahku ning du wa jang gaw anhte grai tsun sai gaw. "Dai mi na ga sadi hte maren anhte gaw ya kaga garan nna anhte Jinghpaw mung nga na nga sana ngu" yang "E ya may ya may" nga ai. Shing nga na wo de zawn zawn le de zawn zawn i shanhte gaw dai hku volley ball sha puk ai hku rai nga. E dai hku galaw galaw galaw rai nga yang gaw hpang e gaw U Nu wa dai shaloi gaw wungyi chyuk rai nga U Nu wa "E ndai gaw mi anhte e ningbaw ningla tai ai du tai ai ni ndai hpe anhte ta masat htu nna jaw na mai ai ngu kau ai ga re anhte ga teng ra ai anhte ni masu ai ni ntai na matu gaw jaw ga mi raitim ndai awm dawm ahkang hku nre sha federal hku na jaw ga" nga hku jahkrum ma ai da. E dai ni jahkrum rai na she federal jaw na hku dai hku jahkrum taw nga yang shanhte hkrai shanhte jahkrum taw le i Myen du ni e dai rai taw nga yang she ndai Ne Win wa she "E ndai Myen mung yawng hpya galau kau maw manu ai lo"ngu na she arr nar zing (coup) kau sai gaw. Hkying mi jahku tsa kru shi lahkawng ning March shata praw lahkawng ya shani arr nar zing kau sai. E dai kaw na gaw dai bungli dai ni yawng mat mat sa. Hpang e shanhte Socialist mungdan gaw de saga nga na gaw de sa. E dai aten hta shanglawt ni bai tsun wa ai shaloi dai shaloi hpabaw tsun wa ai i nga yang gaw nambat langai kaw gaw "E anhte socialist masa hte n htap htuk ai lo nhkrak ai hpa nmai jahkrup ai dai anhte njahkrup lu ai" nga na bai jahkring kau. Hpang kalang mi bai jahkrum ai shaloi gaw "Nbyin ai i dai gaw majoi shang lawt lu na matu maw ai she re anhte kaja wa myit lawm nna di ai nre" nga ai kaw htum mat nna hpang e rai jang gaw "Galoi mung njahkrum sai" nga mat ai rai ma ai Myen ni le. E dan nga nna ndai kaw na gaw amyu myu le i dan rai hpyen upade hte rai nga ai ndai socialist hte up hkang taw nga kanoi hkun ning hkawt rai wa jang gaw socialist nga tim mung shanhte Myen ni a socialist gaw grai ndai mung shawa masha ni grai jam jau wa ai. Grai jam jau wa ai hkauna htu ai ni mung hkauna htu tim shat nhkru ai i shanhte atsuya hpe law law bang ra ai le. Mam ni shanhte bang rai nna gaw manu gaw kachyi sha jaw ai lu. Shanhte gaw grai hpang jahtum du hkra rai yang dang mi hta jahku shi manga dai gaw tsaw htum rai sai shanhte jaw ai. Dai ram shanhte jaw ai raitim shinggan de gaw masum tsa rai mat sai mam dang mi. Rai jang gaw shanhte hpe gam bum jahkrat da ai eka mi kaw kade kade bang ra ai ngu tawn ai re. Dai gam bum dai dai nhpring jang gaw kaga kaw na mari bang ra ai re. Kaga kaw na masum tsa ya na shanhte kaw jahku shi manga hte wa dut e dai zawn re ai ni pru wa re shaloi gaw kaning rai wa ni nga yang she Mandalay kaw byin ai da Mandalay kaw asak sanit shi jan re dingla langai mi gaw grai sa tawng ban ai hku rai nga. "E ngai gaw nye hkauna gaw ngai mung nlu htu manang ni hpe she htu shangun ai re wa ya mam nnga mat sai re gaw nlu bang ai ya ngai gaw ndai hte she lu bang ai nga" ka-ang hkup ram i "Ndai hte hkap la ya mi" nga na grai tawng ban tim nlu, rai jang gawa dingla mung loi pawt pawt she nnga i. E dingla dai hpe adup dat ai da. Adup gyit di nna hkyuk ni bang rai. Hpang e gaw Yangon kaw bai dai nhtoi nau ndin ai kaw Yangon kaw mung dai dingla langai mi da dai mung dai hte maren. Dai wa hpe gaw mana maka nga di adup e rai jang she dai dingla lahkawng dai baw rai wa ai hpang shaning gaw atsuya ni mam nmari sai. E dan rai mat ai ya du hkra i atsuya ni mam nmari mat.

Extended Data

ID: KK2-0265
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0265

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0265

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Moi na Myitkyina (Old Myitkyina)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-01

End Date

2020-01-01

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Moi na Myitchyina gaw kaga myu ni nau n law ai le. Ya gaw kaga amyu ni grai kayau mat wa. E, hkyingmi jahku tsa e ndai, masat shi jan ning ram du hkra gaw nau masha kaga amyu nau n law ai. Ya gaw kaga amyu grai law mat wa. Upama nga yang gaw, dai ten hta nga yang gaw hkang ni, yahkai ni kaya ni, pa-aw ni nga gaw ngai mung n nga ai le i. Aw, asuya magam gun let, kayin ni du ai nga. Myen ni du ai nga. Mi kaw na gaw Sam ni loi loi nga. E, rai na she, e, nambat lahkawng majan ten hta, dai kaw hpyen la la ai. Lam galaw ai. Mawdaw gawt dai ren. Ndai gawrahka ni. I, gala ni, e dan re. Hkring mat wa le. Bai n wa le i. E, dan re ni nga. Reng gaw, ndai shatapru maga de nga yang gaw sun chyu sha re gaw. Ya mangai ngai i na wang, ya nta hkun ram rai mat dai gaw mi gaw wang ngai sha re. Langai hte langai nta ngai mi hte ngai marawn na pi naw n na hkat dai ram, e dai hku re gaw. Reng gaw dai ten hta gaw nta ma chinghkaw hpaw da tim gadai lagau na n nga. Ya gaw lawu ga na masha grai bai lung wa majaw zaw hkat da tim pa naw adawt na bai lagau ya le i. Ya dai majaw ya gaw masha gayau ai majaw grai sa dai ra mat ai. Moi na hku na n mai. Moi gaw lagu ai masha nau n nga. Bai mawdaw ni grai shuk wa sai ya. Moi gaw mawdaw n shuk ai. Lagaw leng hkum ai. Lagaw hku mai hkawm mai. Ya gaw lagaw leng hku hkawm mai pa n nga sai. Dai gaw. Rawt jat wa hku rai nga le i. Gatdaya lam law law n nga. Ya law law nga wa. E, dai ni ma rawt jat wa. Re, shatapru re. Ndai Shatapru hpe gaw moi gaw "ShaTa Pru" ngau shamying ai. Raitim, mungkan majan aten hta she Jinghpaw ni gaw law law n nga na she. Nang kaw gaw Inglik asuya magam gun ai gawrahka ni gaw nang kaw sun ni, hkauna ni, gawlaw na hkring nga mat wa. Reng gaw shanhte gaw shanhte na n-gup hku na Shatapru ngu n mai tsun ai. Reng gaw, Sitapu, Sitapu nga tsun ai. Re majaw e, ya gaw asuya kaw tara shang gaw Sitapu rai taw nga ai. Hkrak gaw Shatapru she re. Shatapru ngu ai Shata pru ai shara le i. Shata jan mai ai shara, ngu hku rai nga. Raitim, ya gaw Sitapu nga pungsan kaw. Gawra hka ni ga n pri ai majaw. Sitapru nga na tsun ai. Sitapru nga tsun ai le i. Shatapru ngu n mai tsun ai majaw shi n-gup hte Sitapu nga. Reng gaw, reng gaw, gawrahka mying zawn hpa zawn zawn nga mat wa na Myen hku ka shaloi, Inglik ni mung ya Sitapu she rai taw nga dai majaw. Hkrak gaw sharapru re. Ya nga, awra kaw ya tida lawk, tida lawk ngu ai gaw Njang Kawng she re mi. Mying ni yawng Myen ming galai kau ai. E, dai ni shai wa. Myitchyina gaw mi ningnan na mare gaw ya asuya wunji ni nga shara hteng gaw "Sana Kawng mare" nga. Sana Duwa. Lahtaw Sana Duwa na mare, Sana Kawng nga. Inglik ni bai ashe re jang she, shanhte hpe bai gumlang, gumlang ai Inglik ni hpe gumlang. N dang, n dang jang she nam de pru mat. Reng Inglik ni gaw bai, dai kaw num ni chyu sha ngam sai. Num ni hpe, nga ai shanhte na madu jan ni hpe Inglik ni hpyen la ni bai roi rip ya re majaw she, manu mana mahkawng na bai manu mana wa htim yang, Myitchyina, ndai myu kaw nga ai ya na myu ka-ang hteng kaw nga ai dum nta ni, nam dum kaw na hkawt yawng nat kau ai. E, dai gaw hkyingmi jahku tsa e, jahku shi ngai hkawn hkan le i. Hkyingmi masat tsa e jahku shi ngai hkawng hkan. Rai jang she, Myitchyina myu kaw hpa n nga mat wa. Reng gaw Inglik ni ma mawga, mawga ginsum rau nga ra mat wa. Reng she, dai shaloi she Inglik ni gaw yawng hpe balawk cha na atsawm di. Dai majaw dai ni, Myitchyi na Myu kaw magi magaw rai nau n law ai. Balawk re. Hkak rai na rai mat wa le i. Reng gaw, dai shaloi she mare, Myitchyina gaw dai majaw, Myitchyina ngu ma shamying ai gaw dai kaw na she shamying wa hku. Mi gaw "Sana Kawng" she re. "Sana Kawng" mare she re. Sana Kang, n-ga Njang kawng i, e dai hku na she re. Reng gaw, hkyingmi jahku tsa e, aw hkyingmi masat ta e jahku shi manga ning hta she shanhte Inglik ni a shahte rung ni hpa ni gap wa, rai na. Deng gaw, dai kaw na she bai hpang wa jang gaw Jinghpaw ni gaw yawng hpyen hprawng hprawng mat sai le, Inglik ni hpe hkrit na. Deng, Inglik ni hte rau nga ai gala ni bai wa nga ai. Reng gaw grau ngwi bai Jinghpaw du ni hpe bai tawng chuk ni, tawng a-uk ni bai jaw. Rai wa na bai pri nem wa shaloi gaw Jinghpaw ni bai wa nga. Ya nga shara gaw aw ya gaw hka ni yawng la sai le i. Ndai myu ma, minyat, minyat, shansu tawng myawk, Kachin Su nga dai hka mayan gaw Jinghpaw ni chu nga ai rai nga yawng. Dai ya gat galaw ai shara kaw na Jinghpaw nta ni hpe "anhte asuya shara galaw na. Htawt ya rit" nga nang de shatapru de mahtang bai sit shangun. Re majaw, dai kaw na sit wa ni re Shatapru. Shatapru manau wang moi gaw ndai gaw hkauna pa she re. Hkyingmi jahku tsa mali shi kru ning hta Dai shaloi nambat lahkawng majan, e, Kachin levis ni, Kachin ringja ni hkuna, Japan ni, Japan hpe dang ai padang manau le i, ndai kaw galaw ai majaw dai kaw na hpang na dai hpe gaw manau wang ngu masat wa ga. Reng gaw mali shi masat ning hta Inglik kaw na bai shanglawt bai lu kaw na gaw wang kum na nan manau wang ngu na atsawm re bai galaw mat wa. Mi hpang ai gaw mali shi kru ning, hkyingmi jahku tsa e mali shi kru. De shang hkan gaw dai gaw hkauna pa sha re. Hpa n nga. Manau shadung nga. Manau shadung gaw dai shaloi gaw hpun hte galaw ai. Hpun hte galaw ai. Ndai kun-garit hte galaw gaw n nga shi ai. Jahku shi jan ning hta she galaw. Aw, jahku shi n jan ai, hkinghkawng ni hta. Hkinghkawng ni hta, ninggawng hkumra manau poi nga na galaw ai. Dai ten hta she Sut Du yup zaw hkawng shi galaw ai. N re, shi alu le i. Dai ten hta gaw manau shadung galaw da le i. Shadaw na, laning mi bai galaw na nga shaloi, dai shaloi bai shakap, maka ni bai galaw rai na jun na dai hku bai galaw. Ngut jang bai, bai raw da le. Baw da le. Baw da na dai kata kaw bai, ndai manau nta, moi na manau nta kaw nang maga re. Galu re. Dai npu kaw dai hku bang tawn da. Bai nau na nga shaloi bai shaw, tsi bai chya. Dai, bai galaw re. Dai shaloi shaning shagu ram gaw n lu nau. Hkawng ning ram reng she kalang lang manau ai. Hpa majaw, tsi bai chya ra. Kalang bai shaw. Shajin na ten grai ra. Hkawng ning hta kalang galaw dai shaloi. N re ndai, arai, malai shi kru ning hta gaw March shata hta manau ai. Japan hpe padang manau ai gaw March shata hta. Awng San wa gaw Japan hte naw pawng taw nga shaloi nang kaw gaw Japan hpe kasat kau hku rai nga ai i. Jinghpaw ni gaw, Jinghpaw mung kaw gaw Japan n nga sai le i. Reng she, Japan ni gaw ya mung, Mandale makau de du hkra ashe re mat jang she, Awng San wa mung "a dai hku rai jang gaw n mai sai." nga shi ma shi shara wa hpe shi bai gasat wa re pung san. Nang kaw gaw padang manau ni ngut sai. Zin Lum kaw galaw sai. Sam mung kaw galaw sai. E, nang Myitchyina kaw galaw ai. Mali shi kru ning hta galaw ai. Nkau mi gaw mali shi manga ning hta galaw ai shara ma nga ai. Dai gaw Awkgat shata hta galaw ai le i. Reng gaw dai kaw na gaw mali shi masat ning hta e, Inglik kaw na shang lawt lu ai. January shata praw mali ya shani shang lawt lu ai. Jinghpaw mung daw masat ai gaw January shata shi ya shani masat ai majaw dai shani Jinghpaw mung daw asuya hpe nang kaw e, dagam na nang kaw asuya hpwet hpang ai le i. Asuya ning nan hpaw hpang ai shara. Rai nga. Dai kaw na gaw hkawng ning rai kalang lang ayan na galaw lai mat wa. Dai gaw madung gaw ndai Jinghpaw mung daw nhtoi hpe dai masat hku na manau galaw ai. Dai lapran e Sut manau ni kaga manau ni ma galaw gaw galaw ai. Galaw lam gaw nga. Raitim, law malaw gaw Jinghpaw mung daw n htoi shaloi galaw ai law ai. Wan leng daru Inglik ni sha galaw ai re. Inglik ni galaw ai lam sha re. Puta-u de du hkra ma Inglik ni galaw sha re. Dai lam hpe sha bai gram ai she re. Inglik ni n galaw ai lam gaw n nga ram re. Nbung li pa ma Inglik ni galaw ai. E, mali shi, mali shi mali manga hkan rai na ma. Mali shi manga ning hkan. Ndai ndai daksu makau kaw na Myitchyina daksu makau kaw na ma nbungli pa rai nga. Dai gaw awra ya na nbungli pa hta grau kaja ai. Raitim, shi na gaw myu ka-ang kaw rai taw. Rai na, awra maga ma bum ni, reng gaw nbungli grai kaba ai ni pa na ma loi yak. Bai na she Amerikan gaw ndai daksu makau na nbungli pa hpe shi naw pai ai. Shaning shagu lamu ga shap shabrai jaw ai. Nbungli pa amerikan pai rai taw nga. Amerikan ni pai ai gaw hkyingmi jahku tsa e e, gade ning hta kun, jahku shi jan ning hta kun, jahku shi ning kun, masat shi jan ning hta kun re. Shanhte amerikan ni bai sa yang she "a n mai lang sai. Re majaw ya anhte gaw ya dai ni kaw na nanhte hpe jaw kau sai" nga. E, dai kaw na she shanhte hte n seng mat ai. Mi gaw amerikan ni na. Nbung li pa re. Dai kaw atsawm grai hkrak hkra galaw da shanhte. N nga sai. Ya masha nta ni rai mat sai. Lam ni she rai mat sai. Daksu wang rai mat sai. Daksu wang kata kaw nang nang maga mung dak su wang nang maga mung, mi gaw daksu wang kaw n lawm ai. Raitim ya amerikan ni bai ap kau jang gaw yawng lawm mat wa hku rai nga. Daksu wang kata. Dakuda ni hpa ni. Dai hpyen nbungli ni le i. N re n re. Dai, myen mung shanglawt lu hpang gaw n lang sai gaw ndai. Aw de sha lang mat sai. Ya na nbungli kwi ni sha lang mat sai. Dai mung shanhte galaw sha re. Amerikan ni galaw sha re. Shanhte galaw da re. Shanhte galaw da ai. Rai na hpyen dap nbungli kwin gaw Myen asuya ni shanhte bai galaw. Dai moi Amerikan ni galaw sha re. Amerikan. Mali shi jang ning hta. Atsawm gaw n chye sai dai gaw. Hkrak nga gaw n chye sai. Labai hpe atsawm n chye sai. Wan leng i. Moi gaw grai law ai. Ya gaw mawdaw ni nbungli ni jawn nai ma law wa majaw nau n law wa ya gaw. Moi kaw na nga. Raitim, bai gaw gap bai le i. Bai gaw gap ai re majaw mi na gaw dai hku n re ai le. Bai gap ai gaw jahku shi jan ning hta she bai gap ai. Mi na gaw dai hku n re le. Hpun pyen, hpun pyen hte hpri tsut rau sha re. Wut hte n re. Shara gaw mi kaw na nga le. Um, moi Inglik prat kaw na nga. Inglik prat kaw na nga. Japan, Japan prat hta ma dai gat sha re. Wunji ni na nta maga gaw. Dai mung moi kaw na le. Moi shaloi gaw pitu ni na le. Dai hpang de reng she wunji aingya ni shatai kau le. E le, dai gaw moi ning nan gaw Sana Kawng mare le. Dai Jinghpaw hpyen la ni nat kau kaw na, Inglik ni gaw yawng hpe akwet cha na masha hpe, masha ni hpe gaw, dai kaw nga masha ni hpe gaw sit kaw na shanhte asuya rung shara shatai kau le. Wa dai kaw awra hpan byin na n re i. Shwe ni ja ni pru na n re i? N re law. Masha ni tsun ai gaw ja ni pru na. Htaw masha ni hte n nga ai sha. Re yaw. N re, n re. Wa Myitchyina na research galaw yu chalu she re. Ma hote bu, wunji nga nta ni hpe tsun ai yaw. Dai kaw na hka le. Ja gaw she pru le. Dai hkan ni. Ja gaw dai hkan ni grai law pru. Mali hka ding yang pru. Dai kaw asuya nta re mat ai majaw, dai hteng kaw ja nau n htu na, dai hteng chyu hka gyip mat wa re n mu i. Nang de gaw grai re gaw. Ja nau htu na. Hkin-gau ye na mali hka grai dam mat wa. Awra mung naw nga shi le. A, hpa du rai sata. Myu kaw shi na lup nga ai le. Sama Duwa Sin Wa Naw. Ndai Sama Duwa Sin Wa Naw na shara gaw aw mawgawng kaw nga. Shi gaw mawgawng myu ne de she re mat sai. Lup gaw nang kaw nga. Gara rai sa ta. Ayeya lawk kaw. Ndai ginsup pa lai re kaw le. Lam makau kaw sha re. Sara hpe naw tsun shi le. Anhte na seng dai kaw re ngu. Dai balawk n re sha, dai n du shi yang na balawk kaw re. Dai kaw maka ni hte mung galaw da. Ndai bawlung pa lai re jang. E, dai kaw e, yu yang jut langai mi kaw aw kata de lup kaba ngai mi re nga ai. Dai gaw moi na Sama Duwa Sin Wa Naw, Kachin Pyine Wunju Chuk Hawng, nambat langai lang na. Nga ai. Um, masha kaba gaw n lawm ai. America kaw ma nga. Shara wun galaw ai ni gaw marai hkawng masum nga ai. Asuya mung masa hte shara bai lu ai gaw n nga. Inglik prat na nta ni gaw ya gaw grai taw sai law. Nga gaw nga. Asuya wunji nta ni gaw hkawng nga ai. Dai gaw Inglik prat na nta ni hkawng nga. Bai na, Hta tung gaw dai n re. Dai shaloi na raitim, dai hpang she gap ai. Lut lat ye lu ai hpang gap ai she re. Lut lat ye lu ai hpang gap ai. Dai ang bai na Inglik prat na dum nta ni, grai taw sai. Hpyen asuya prat e tsawm ra mi lai kau ai. Nau n nga sai. Nang kaw Inglik ni ma grai law hkra n gap da. Bai na Inglik ni gap ai ma wut dep hte n gap ai le. Hpun hte, maisak hte gap ai. Re majaw na na n hkam ai le. Hten mat wa. Rai na nkau mi gaw shakum di na masala bai shakap ai baw le i. E, dan re nta ni nga ai. Dai gaw zinlum ni, sumpra bum ni. Nang kaw Inglik prat na gaw nau n nga sai law. Nau n nga. Ya na tsi rung gaw, Ya na tsi rung gaw hkying mi jahku tsa kru shi ning jan hta gap ai. Ya matut na mung bai jat bai jat re majaw dai ram kaba. Mi na gaw dai ram n kaba. Nang kaw shang ka-ang kaw na dai sha re. De shawng kaw gaw ya tsi rung ashawng daw kaw e, Ning re, hpri tsut hte ning nga ndai hku ning ning re lum lum di galaw da baw le. E, dai baw tsi rung she re. Bai na dai shakum, shakum kaw e masala bilat bai pau ai htap lahkawng re tsi rung ma hpyet kau sai le. Hpyet kau sai moi Inglik prat na. Ngai kajai shaloi dai kaw tsi rung rawng yu. Ya na tsi rung kaba gaw kru shi jang ning hta she galaw. Kru shi jang ning hta re, Myitchyina daksu. Ndai ming bilding wa le i. Ngam mai makau hkan na gaw hpang e bai jat bai jat re. Mi gaw ming bilding dai ngai sha re. Nta kaba ngai mi sha re. Myitchyina daksu. N nga. Nbungli kwin sha re. Myitchyina daksu glaw na hkrat ai gaw ya aw mapahka lai, le tat ma kau kaw re. Ya baho saik pyo ye chan nga dai shara kaw re. Raitim, Sama Duwa Sin Wa Naw she, dai shaloi Jinghpaw mung daw asuya ni "a ndai shara kaw gaw, ndai shatapru kaw Jinghpaw ni malawng nga ai. Hpang mung Jinghpaw ni chyu sha rai mat wa. Gala ni wa jang gaw Jinghpaw ni chyu sha rai na sha ra re. Myu ka-ang kaw ma rai taw re majaw gaw Ndai Inglik, American ni gaw ndai, Nbungli kwin hpe gaw dai ni du hkra n jaw yang, ndai ashe re. Shi shap da ai mung dai kattaya hkin nyep da hteng sha re gaw i. Ndai makau hkan na n lawm ai majaw. Ndai hten wa ga. Nbungli kwin ndai hten u ga. Ndai kaw anhte daksu wang shatai na ngu na. Awra maga na lapran kaw din ai. Lapran kaw nbungli kwin, nang maga daksu wang, ndai maga daksu wang di na, dai hku galaw na. Hpang jahtum gaw hten mat wa rai nga. Um. Mi gaw dai kaw n re. Reng gaw, mi Myitchyina Daksu n rai jang gaw Myitchyina degari kawlik, de hpang gaw Myitchyina deta kawlik. Dai hpang gaw Myitkyina kawlik. De shang gaw Myitkyina U-pasa kawlik. U-pasa kawlik gaw ya ahtaka tit makau kaw na ya ahtaka ku hte lung seng rung, dai hteng yang kaw Dai dai, ayeyar yatkwet le i. Eya yatkwet. E dai kaw gaw mina U-pasa kawlik. Awra Myitchyina daksu shara gawgap ngut ai hpang she awra de bai htawt. Kru shi jang ning hta re dai. Mula tan jawng ni gaw kaga nga le i. Mula tan, ale tan, ahtet tan, ni gaw kaga nga le i. Awra gaw tsang shi awng kaw na htawra de lung. Daksu, kawli san san le i. Hkawng ning. Hkawng ning dai ngut jang she, Yangon daksu, Mandalay daksu e, dai de bai sa. Dai de bai matut lung ai. Mi anhte ma nang law hkawng ning lung. Dai ngut jang Mandalay daksu bai lung. Dai hku re. Ya gaw nang kaw daksu re mat ai majaw. Yang htum hkra Masata htum hkra mai lung mat wa. Masata, PHD du hkra mai lung ai. E, Myitchyina na, um, rai na moi kaw na shawng nga ai gaw nawku jang ang gaw ndai Geis i. Bai na St.Columbun. St.Columbun, e. Bai na ndai ya ahtettan jawng kaw na ahtaka tung, Dai gaw mi mission jawng rai nga. Dai wang yawng re. Awra maga wut hte re ma, hpunpyen hte re ni ma yang. Mission, St.Columbun mission na jawng re. Jawng re ma lawm ai. Jawng n re hpe mung U Ne Win ting la kau ya ai le i. Jawng n re ai du hkra. E, ndai ma ma ni, yup ai shara du hkra ting la ya ai. Rai na, ma ma ni a arung arai gumhpraw du hkra kashun la ya. U Ne Win prat e. Reng gaw hkum tsing, tinang hpun da bu palang rau sha shinggan de n shang wa shngun ai. Yang chikpit kau na she shinggan kaw. Mawga nta rau she bai nga taw nga ra baw le i. Dan re ni nga ai. Reng gaw Inglik prat kaw na Inglik ni hpaw ai jawng ngu ai ya gaw ahtakatit, dai gaw Inglik prat kaw na. Inglik ni hpaw ai jawng nan rai sai. E, Inglik asuya prat na jawng gaw dai ngai sha nga. Ngam ai gaw Mission jawng rai. Ahtaka nga mung Inglikgan ni na. Moi ya gaw set mu set mu let mu ahtettan jawng gaw, moi gaw ashe, bapbtis ni na, e, dai hku. Dai hku she re. Ngam ai ni jawng ni chaw ya nnan bai jat ai ni re le i. Shatapru nawku jawng gaw moi kaw na n nga. Moi gaw shatapru kaw nat jaw chyu sha nga gaw. Kru shi ning grup pyin du hkra gaw hpung masha n nga gaw. Nang kaw. Nat jaw sha nga. Kru shi jang ning sanit shi ning du hkyen nai shaloi she hpung masha ni loi loi nga wa n na. Kru shi jan ning hta dai kaw ya hkaplup hpung ni nawku jawng kaji share, ji sha re ngai mi gap. Bai na she sanit shi, e hkying mi kahku tsa e sanit shi hkawng, hkawng ning kaw na gaw hkatawlik nawku jawng e, dai nga wa. Mi gaw nat jaw ni sha nga. Nat jaw ni rai yang dumsu ni sat sha, sat sha dumsa rai jang she, gala ni gawrahka ni gaw shanhte gaw, shanhte hpe naw ai re le i. Hkrit na yawng hpe shakram kau le i. N na ai. N na ai. Dai gaw hkun, hkun jan ning rai sai. Dai ram sha re. Jak li hte. E jak li hte aw lawu de she re. Aw gat makau kaw na dai kau na hkin rawn ai. Nang kaw na maw jak li kachi ni hte hkin rawn ai. Moi na mali hka gaw, aw hka ka-ang de she re. Re grau ngwi grau ngwi ndai ja htu ni hpa ni a majaw she yawng awun sha na nang de grai dam mat wa le. Ya gaw ndai balaminhtin gap ai. Moi gaw hka kau de nga gaw matsan ai ni nga. Ya gaw hka kau kaw gaw pyaw dum jang she balaminhtin galaw ai hpang gaw lusu ni hka kau de bai nga. Reng gaw hka dem ni bai ndai, yekata ni galaw wa yang she mali hka gaw bai bai kaji wa ya gaw. Bai kaji wa. Hkahkin gau gaw bai, bai jat wa. E, dai hku wa byin ai. Nga ai. Shi ning ram rai jang gaw kalang lang kaba ai. Kalang lang gaw shaning shagu kaba ten ma lawm ai. Kaba ai re. Anhte gaw grai kaba ai ten hta nga gaw ndai ram ram du gaw. Um, shatapru kaw. Ndai kaw, ndai nta kata kaw nga yang nang kaw du ai. Ndai ram du ai. Nta kata de anhte hkali hte ntsa de lung ai. Geis hte St. Columbun, dai hkawng sha re. St. Columbun. St. Columbun, hkatawlik. Ndai hkawng sha re. Ngam ai ni gaw hpang na she re. Bai na aw Tang Hpre kaw na gaw mi kaw na Inglik prat kaw na nga ai nawku jawng re. Tang Hpre kaw na. Tang Hpre. Myit Sung le. Myit Sung kaw na nawku jang. Moi Inglik prat kaw na nga.

Extended Data

ID: KK2-0266
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0266

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0266

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myitkyina a labau (History of Myitkyina)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-05

End Date

2020-01-05

Description

Transcription (Ja Seng Roi) Ndai ya du Htingbai Naw Awn ni shanhte ni ka da gaw ndai Machyina mare hpe gaw moi shawng de gaw Sana kawng ngu ai. Ndai ya na chyenan rung makau hteng dai hpe e sam ni gaw, miwa ni sam ni gaw, "Saya" sam ni gaw "Saya Kung" ngau ai da, Sanan kawng hpe. Dai kaw na hpang de myen ni bai du wa re shaloi gaw "Saya kung" ngu ai hpe "Taya Kung" ngu na awra kawng awra hte hpe gaw, ya na wun jyi leng i, dai ni nta nga dai maga de, dai hku mayan hpe gaw dai hku na "Sana Kawng" ngu hpe "Sara Kung", "Sara Kawng" dai kaw na "Taya Kung" ngu na shamying ai da. Ya na awra buda yung de ahtaka tit ndai mayan de gaw, dai de gaw ndai "Akye" wa Akye la hkau na htu sha ai da. Dai majaw dai de gaw pa layang re i, dam ai. Dai nga ya na awra sawk luk ye shara hteng kaw gaw dai kaw gaw Akye ni na shanhte a kau na yi wa nta mung, hte nawng le i dai hku na dai kaw shanhte nga dai kaw nga ai da. Rai na awra lawu daw de gaw ndai "Sharaw"ni mung nga ma ai da. Dan re na nga re ten hta she, ndai Inglik ni du shang wa. Inglik ni du shang wa re yang gaw ndi ya na yin chyemu maw kun taik nga kun nga dai makau ndai ya na SP htu ni nga ai ndai ndai mayan de gaw dai kaw e, shanhte gawriya hpyen la ni shara wa la. Rai na, dai hku rai ai da. Re shaloi e "Sana Chyem Raw" ngu ai madu jan hpe e, ndai gawriya hpyen la, hpyen du ni roi rip ya ai da. Roi rip ya re jang she, e, dai shaloi she Sana ni shahte lahtaw la ni gaw htaw lahta de na awra lahtaw lawhkum ni hpe mada shanhte shaga la na she dai dai share hpe e shanhte ndai gawriya hpyen la ni, Inglik hpyen la ni le i, dai ni hpe she mali hka hku na hka wawn kawa wawn hte yu wa na dai kaw e shana, sa na yawng sa nat kau. Gawriya hpyen la ni hpe mung nkau mi sat kau lu ai da. Rai na dai kaw na she shanhte gaw aw, ndai kaw mung n mai nga sa, ndai Sana ni nang kaw n mai nga na she yawng Inglik ni bai ashe re jang shanthe gaw htaw ndai dinghku kawng ngu ai awra bum de bai hprawng nga mat dai da. dan rai na hprawng nga mat. Rai na ndai lamu ga madu ngu na ni dai de hprawng nga mat dai hku rai nga hku nga. Re hpang she Inglik ni mung bai hpyen la hte hpa hte reng du shang wa na she bai sha ning kaw na ka da ai gaw nga malu ai. E, dai shaloi she, ndai Machyina mare hpe she shanhte gaw, Reng gaw mi gaw akyena, akyena ngu mare re nga gaw i, yawng akyena ngu re nga. Dai hpang e gaw ndai hka kaba makau kaw re majaw dai kaw mare de ngu myen ni gaw ndai sam rau, Inglik ni shanhte mare wa de, rung wa jahkrat wa ai le i, re shaloi kaw na gaw shanhte gaw dai kaw. Dai na she, Machyina ndai hka, mali hka "mali hka" hpe gaw "ayewadi myit" ngu gaw i, rai nga le i. Dai ndai, ndai hka kaba makau ngu ndai kaw de ai mare ngu hkun shanhte gaw "Myitchyina, Myitchyina" paw naw, myit chyi ye ana ma, dai makau kaw de ai mare re ngu hku Myitchyina ngu nga shamying ai re nga Duwa Dawang Li ni gaw dai hku nga na bai ka da ai shanhte ni. Dan nga. Dai hku na, dai hpang kaw na gaw ndai mare jahkrat mat wa le i. Dai ya du hkra ndai hpe gaw Myitchyina ngu na bai shamying mat wa ai nga. Dai hte re hku re, Myitchyina labau ya anhte kadun nai hku tsun ga nga yang gaw. Ngai shangai share gaw, Myitchyina disatrit rai nna, Myitchina disatrit, Shang Hkawng Bum mare re. Ndai Myitchyina kawn na dingda de meng mali shi jan daram nga na re. E, dai ram nga na re. Anhte nang de gaw hkying mi jahkutsa kru shi sanit dai ram kaw na she du ai. Dai shaloi na Myitchyina hte ya na Myitchyina gara hku shai hkat ai kun. Grai shai ai. Dai shaloi gaw ndai hkan ni nam naw re. Masha pa ndai hkan ni, ndai kaw gaw moi na Japan ni a nbungli kwin, aw rai nga, ashe ni na rai nga nbungli kwin, Japan prat na le i. Japan hte amerikan majan prat. setken wawwar paw, dai kaw na nbungli pa re. Ndai nbungli pa gaw dam ai. Raitim mung, masha ni shana hkan nga gadai n lai ai. Shani hkan gaw ndai hkan ni hpun hta i. Awra de gaw maisak shalawng re, maisak shalawng. E, ndai shatapru. Shatapru mare gaw anhte nnan du yang gaw dai manau pa grup pyin sha Jinghpaw ni nga ai. Htawra de gaw gawrahka ni nga ai. Ndai, e ndai hte ma ndai mare ka-ang ngu na i ndai hkan ni ma gawrahka ni sha nga ai. Reng gaw ya awra hkan ni, e ndai ya Duwa Lajawn Tu Hkawng ngu i dai ni nga ai. Shanht nga ai shara ni gaw gawrahka ni hkauna pa re. Anhte du shaloi. Shanhte gaw hkauna htu sha le. Hkauna htu sha. Nakau ni gaw rung hkan, rung hkan galaw ai. Nkau hkauna htu sha ai ndai. Mi na ashe rai na le. E, Inglik hpyen la dai kaw na pru nna nang hkan ni dai hku nga ai. Naku gaw rung, Inglik rung kaw galaw na nang kaw nga na dai hku galaw rai nga shanhte. Nang kaw galaw sha mat wa ai shanhte. Dai hku rai ma ai. Nkau gaw naw nga ai. Nkau nga ai. Nkau gaw kale de wa ai. Nipaw de wa ai gaw nau n law sam ai. Nkau mi gaw Jinghpaw pa tai mat dai. E, e, Jinghpaw tai mat. Shanhte na ndai hindu hpa nyar n nawku mat sai le i. Hkriyan naw ku mat. Rai na Jinghpaw ga ga mat, re ni nga ai. Dai she anhte nna du shaloi gaw Myitchyina kawli hpe nnan gap hpang wa sai. Rai na Myitchyina hpe gaw nang kaw n galaw shi ai. Le ya na, moi na la chawk hpe ya hta gade nga wa sa ta. Hta kaw Ahtaka kaw dai kaw, ahtaka ti shawng kaw na, ahtaka ti hte man hkrum re. Awra maga de gaw sawk luk ye. E dai kaw na, dai kaw e, dai kaw e, Upasa kawlik ngu ai shawng hpaw ai. Upasa kawlik shawng hpaw na dai kaw shawng sharin ma ai. Dai kaw sharin na she, de hpang gaw ndai de bai htawt la, bai htawt na. Baw da sawng ni gaw le myo kaw sha nga ai. Num sawng ni mung dai kaw sha. La sawng ni mung dai kaw sha nga ai. Dan rai na hpang e she ndai de bai htawt re re. Manau wang nga sai. E, nga sai. Ya na hte gaw dai shaloi gaw gara hku shai i nga yang she, ndai wang hpe manau wang hpe gaw kawgari shadaw hte hpri sumri hte kum mai. Asu ya kum da da. Kum da na. Manau nta gaw ndai ya na kaw n re ai. Nang maga de. Rai na she, naura pa gaw ya na makau kaw re. Reng gaw dai kaw hka htung ni dai hku na, moi na ndai paliman asu ya ni i, Jinghpaw mung daw asuya ni galaw da ya ai. Dai rai manu ai. Reng gaw dai shaloi gaw anhte gaw aw, ndai ashe, Ne Win, bawchuk Ne Win ar na zing la na ndai gumlang kawngsi rawt sai le i. Re hpang re nga yang gaw. Mi gaw moi shawng de gaw kru shi lahkawng ning mi kalang mi manau ngai kalang wa lawm yu ai anhte ga kaw na ndai kaw. Dai gaw asuya kawn woi awn galaw ai ganoi jahtum re daram re hku nga. Reng gaw dai dai bawchuk Ne Win hte gumlang kawngsi lung ai kaw na gaw manau n nau mat sai. Anhte du ai shaloi hkan ni dai kaw. Awra asuya gap da ai nta mali hka kau hku gaw nga. Wun htan ni nga. Dai nga rai na, nang de mung nam nam ni hkrai rai mat wa le i. Nam ni hkrai rai mat wa rai. Ashe kaw na i, nnan ni gaw ashe pyi ne pyen chyar ye ni hkau na wa hkai sha ai dai kaw. Wa hkai sha, awra maga de mung pyen chyar ye wunhtan ni na shanhte asuya ni gap da ai nta ni nga ai. Dai kaw e, kru shi masat ning hta kun, aw shanit shi ning hta kun kalang ma ndai masha langai dai nta kaw nga na bawm kalang kapaw mat wa i. Rai jang gaw dai kaw na nta dai ni mung run shakre kau. Dai de ma masha n nga sai. Manau pa ting masha n nga sai. Hpang gaw nam hkrai hkrai rai mat dai. Dai shara hpe she, ndai meja Jap Tu ni shanhte, meja Jap Tu ni, Ubyit Tu ni gaw Awra, ashe kaw na, trekta ni hpa ni hte i, dai ni hte yawng nam ni bai ashe hkyen kau masha saw kalang ta dan di na nam hkyen kau na hpang gaw karan na hkau na htu sha shangun nai. Shakrin shangun ai le i. Shakrin shangun rai na, dan di shakrin shangun ai hpang e gaw manau bai galaw mat wa. Reng gaw ya ndai nahtawng Tahtawng kawya kawse kaw Nahtawng ja dai kaw na gaw ndai manau pa hpe bai awra ya na manau shadung ni bai galaw wa sai le i. Lauban Yup Zaw Hkawng kaw na dai galaw. Shi kaw na lu dan ai le i. Shi kaw na kumhpa galaw ya ai. Dai bai galaw na she hkying hkawng, hkying hkawng ning hta ngut sai. Ngut na naura pa bai galaw. Reng gaw dai shaning e yawng ngut. Dai ngut ai hpang kaw na manau ni hpe bai shaning shagu ngu na ram bai galaw mat wa hku re. Moi shawng de gaw ndai shanhte pyen jya ye dap le i, shiga shabra dap, dai ni npu kaw e, htung hkring dap ngu ni nga ai. Dai ni woi awn. Dai ni hte ndai mare na Salang ni moi gaw nat ni jaw ra. Nat jaw na manau ai. Moi shawng de gaw. Dai nat, nat shawng jaw. Rai na dai nat jaw ngut rai jang, dai nat jaw salang ni hte mare salang ni hte dai pyen chyaye hte htunghkring kaw na i dai salang ni woi awn na shanhte galaw mat wa. Dan na galaw mat wa rai da. Masum ning masum ning nga yang kalang kalang ndai kaw manau ai. Ngam ai ten hta gaw htaw shi a gin wang daw ni de i, dai de galaw ai da. Dai de msum ning nga jang ndai kaw galaw law re re da, dai na. Ngai gaw dai kru shi hkawng ning, dai shaloi wa lawm yu ai dai sha re. Reng gaw, dai shaloi hkan ni re. Dai kaw na ya gumlang kawngsi lung ai hpang kaw na gaw shanhte sanit shi mali ning kun hte e ndai gawda tara, kawnsati chyushin i, myen mung a kawnsati chyushin dai hpe ati amat pyu ai nga kun nga na dai masat nga na kalang nau ai. Dai kaw na n nau ai grai na mat ai. grai na mat rai yang gaw Duwa hpau yu hka Jinghpaw mung daw kawngsi auk kahta re shaloi kalang bai manau ai. Dai manau, dai ngut re kaw na gaw ya hpang de gaw ndai lauban ni bai, ashe re na dai ni u sawng na ndai ashe hte shang lawt ni hte simsa lam matut mahkai i, ashe galaw re shaloi i kalang mi galaw ai. Rai de hpang de gaw ndai lauban ni, gumhpraw lahkawn na htung hkring myit lawm ai ni dai lahkawn na dai galaw ai da. De hpang e gaw ndai dai manau pa hpe e, yu lajang na, shawng e gaw manau pa yu lajang kawmmati ngu ai hpaw da ai. Reng de hpang e she ndai hkying hkawng, aw hkying mi jahku shi jahku ning me shahte hta nga kun, dai kaw na she shanhte gaw ndai ninggawn hkrumra manau poi kaba ngu galaw ga nga na dai kawmmati hpaw dai kawmmati hpaw na matu she e, kawmmati kaba shawng hpaw ai hku rai nga. Dai hpe she, mi gaw Jinghpaw wunpawng htung hkring hpung ginjaw ngu ga nga na, nnan e gaw dai hku ngu ai da. Hpang e gaw e dai hku n re. Kadun ai hku i, wunpawng htunghkring hpung ginjaw ngu na di ga nga na, dai wunpawng htunghkring ginjaw ngu ai dai hpaw she, de n pu kaw she, e, wunpawng ninggawn hkrumra manau poi kaba, Myitchyina majoi ngu ai, dai manau poi kaba hpe bai e, hkying hkawng e, aw hkying hkawng, hkying hkawng ning dizinba kru, hkun kru ya kaw na hkying hkawng ngai ning Janwari shata, hkawng ya shani du hkra kun dai hku shanhte galaw ai le i. Galaw re. Dai galaw ai kaw na gaw ndai kaw ndai kawmmati wunpawng htunhkring hpung ginjaw ngu ai ndai kawmmati nga mat sia. Rai na dai baw sang htunghkring kawmmati ngu bai nga she dai dai wunpawng htunghkring hpung ginjaw ngu hpe gaw baw sang ngu de na ndai, tareb i, hkalen i, dai de na ni hpe e, ning bawng marai kru kru, e, baw sang kru kaw na ni hpe lata na dai kaw htunghkring hpung ginjaw kawmmati bai hpaw na dai kaw na, ya duhkra dai hpaw, rai yang she, danna hpaw mat wa rai yang she ya ndai e, jahku shi mali ning kaw na gaw ndai gap hkat jahkring i, dai re, dai re ten hta gaw dai lauban ni shanhte gumhpraw lahkawn na shanhte e, sut manau law hpa manau law nga na mying amyu myu manau na nau mat wa ai. Mi ya sha tsun ai hpa. hkying hkawng hkawng ning ram kaw na gaw dai, ninggawn hkrumra manau i, dai ni bai manau mat wa rai na she, de hpang de gaw shaning shagu ngu na ndai,e janwari shi ya hpe e, Jinghpaw mung daw masat manau poi ning htoi ngu na dai hku masat na dai hku shaning shagu dai htunghkring hpung ginjaw a npu kaw shabyin shatai hpung ngu bai hpaw na, dai shabyin shatai kawmmati ngu bai hpaw na dai hku na galaw mat wa. Galaw mat wa yang she ya ndai ashe hkying hkawng shi langai, shi lahkawng, shi langai ning kaw na majan bai byin wa sai le i, majan byin ting, ring naw galaw ai. Ya hpang daw de gaw mung masha mung yawng hpyen hprawng hprawng, hpyen yen yen, hpyen yen dabang de grai matsan rai mat sai le i. Rai jang gaw nang de mung dan re pyaw payaw rai na manau nau na ni gaw nhtuk ai nga na bai n nau wa. Reng gaw ndai demawkaresi asuya, Jinghpaw mungdaw demawkaresi asuya lung ai hpang gaw aw, wunjyichuk mungdaw hkinwang daju Lajawn Ngan Seng prat hta gaw hkawng lang kun galaw sam ai nhten, atsawm n matsing kau sai ngai ma nau n lawm mat wa na. Reng gaw ya ndai Dai Jinghpaw Mungdaw Hkingwang Daju Dawkta Hkyet Awng a lakhtak hta gaw moi ning kalang galaw ai. Galaw yang she nnan e gaw Kachin satet de ngu di ngang she awra ashe n jang hka mahkrai makau kaw na mawk-u, dai hpe wan sa nat ya kun rai jang she hpang gaw Jinghpaw Mungdaw nhtoi ngu na bai dai hku bai galaw. Bai shakap na, dai hku na mying la na bai galaw. Reng gaw ya dai ning bai lu na hku re nga na galaw bang wa ai wa ya dai ning gaw dai Jinghpaw mung daw nhtoi ngu ai mying n rai na, e, mi gaw mung daw nhtoi sha ngu na re nga hpang e gaw Kachin pyi ne ne ahting a mat ngu mu, ngu na i dai hku rai nga. Rai na dai n hkrum ti ya dai n byin na zawn zawn nga ai. Dan nga na ai. Moi gaw nat jaw ni woi manau ai. Ngai ai. Yawng yawn gaw nat jaw, ndai ashe shanglawt lu ai hpang hkan ni gaw nat jaw hkrai naw rai nga gaw. Hkriyan nau n law shi. Shatapru kaw mung nat jaw grai naw nga. Dai majaw ndai maga manau pa, ndai maga na gaw nat jaw hting nu rai nga. Nat jaw ni na shanhte. Moi kaw na nga ai. Ya dai moi na ndai e, shanglawt lu ai hpang na Kachin pyi ne asuya ni le i, Jinghpaw mung daw asuya ni shanhte gap ya. Asuya kawn gap ya. Shara dai, dai hku na. Dai rai manu ai. Ya mung dai hku nga nga. Ya ndai hkying hkawng, ndai maga de nau n nga mat ai. Ya gaw dai Shatpru hpe pi nat jaw gaw htinggaw shi daram she nga na masa nga. Reng gaw ya dai lai wa sai Jinghpaw Mungdaw Hkying Wang Daju i, Lajawn Ngan Seng gaw ya dai nat jaw ukkahta rai nga. Shi ukkahta re. Nang kaw i? Moi gaw nat jaw, nat jaw hte gawrahka grau law ai nang kaw gaw. Galai shai ai ngu gaw ndai, ndai de hpung masha law wa gaw hkying mi jahku tsa e kru shi jan ndai Shatapru kaw e, hkalup hpung ni gaw kru shi masat kru shi jahku, dai hkan kaw na, dai koi hkalup hpung ni shanhte nawku jawng i, ashe di na gap hpang wa sai. Galaw, nawku jawng ni gap rai na. Mi mung ndai kaw e, ndai Shatapru kaw dai nat jaw ni shawng mare shawng de ai le i. De hpang hpung masha ni loi loi nga wa. Nga wa na asuya hte hpung ni pawng na jawng hpaw le i. Jawng hpaw ya. Dai shara hpe ya gaw Shatapru ahtaka ngu na, nang maga de gaw hpung ni nawku jawng garan la mung shawa matu gaw awra maga de jawng garan la, bawlung pa maga de gaw jawng bai gap la re. Reng gaw, law malawng gaw ndai sanit shi jan ning de gaw shara magup na le i, aw nam prawng hkawm ai ni mung dai hkan na hpung masha ni mung yawng wa. Hpang de gaw dumsa jaiwa tam yak mat wa ngang she mung shawa mung mi na nat jaw ni mung yawng hpung shang mat wa le. Dai hku. E, ndai kaw gaw KBC de na shawng hpung shawng nga gaw. KBC hte hkahtawlik. Kahtawlik paw naw. Kahtawlik. Ndai yen shawng nga. De hpang kaw na she, Yehowa nga bai nga wa. Yehowa, de hpang gaw hkritsatu, nga ni bai nga. Ndai Shatapru kaw gaw hpung, hkriyan gaw. Matsing lu ram nga yang gaw dai hku re ga rai nga. Maigan masha gaw miwa gala i, banchabi, sik paw naw, Sik, ning nga ai. Shanhte gaw yawng, ndai gawrahka ni mada, Inglik asuya hte rau shang lawm mai ni rai sai gaw yawng nang kaw dai hku na nga mat wa le i, nkau gaw. Miwa ma, Myitchina dai, ndai ashe Sana ashe re ten hkan ni kaw na gaw Miwa htinggaw masum nga da. Um. Shi mying pa ka da ai nga nu. Dai miwa dai ni na. Ya dai ni kasha ni naw nga ai. Ya gaw shanhte gaw Jinghpaw pa tai wa sai miwa dai ni. Htinggawng masum, shanhte dingla dai ni raichwi sha na nga da. Miwa dai ni. Myen gaw ya tsun ai ndai Inglik du ai hpang daw kaw na she myen nga wa da. Shawng de gaw sam ni gaw nga. Sam ni gaw, le ra daw de gaw Sam ni nga ai hku rai nga. Um, Jinghpaw hte Sam nga. Jinghpaw ni mung Sam num la. Dan rai. Sam hte Jinghpaw gaw gara kaw mung rau sha nga ai. Shaga yang gaw law malawng Jinghpaw ga shaga hkat dai gaw. Ndai hkan nga Sam ni, ndai mali lam, wan leng lam hkan nga sam ni gaw moi de gaw sam ni, nhpaw ga n joi ai sam nnga gaw. Jinghpaw ni nkau gaw sam ga choi ai. Nkau gaw n choi ai. Nhpaw ga sha choi ai. Reng gaw nhpaw ga, nhpaw ga sha shaga hkat ai, Sam hte Jinghpaw. Re, Jinghpaw hku shaga hkat ai. Ya ndai shang lawt rawt malan ai hpang i, nde hpang daw de she Sam ni Myen ga shaga mat wa ai. Jinghpaw hte shaga yang mung Jinghpaw ga n shaga sai le i, myen ga shaga. Dai hku rai wa. Ya gaw myen hku sha shaga mat sai. Dingla nkau gaw, ya ndai Maina hkran na dingla nkau mi gaw ya mung Jinghpaw hku naw shaga ai shanhte. Moi gaw Tsitapu, um. Tsitapu nga na shaga ai. Shaga yang gaw anhte shawng na ndai Duwa Gum Ja Naw ngu ai Meja re shi. Shi hpyen dap na pru na ya yayaka ukkahta galaw shloi, aw ya kayaka chyeywa lung chung ye nit ukchuk mu kawmmati ukkahta dai galaw shaloi gaw Shatapru ngu na shi shamying hpang, bai mying hpe dai hku ngu na shamying ga nga na shi kalang woi awn nai. Raitim mung e bai ndai, hpang daw de gaw, shi galai ai hpang daw de gaw bai Tsitapu sha bai ngu mat wa. awra ni n galai ya ai le i. Asuya ni n galai ya. Mi na hku rai ra nga na dai hku bai nga. Ndai masala prat e, hking mi jahku tsa e masat shi masat shi ning, masat shi, masat shi ngai dai hkan ne anhte kawng si prat bai rai sai. Dai shaloi ngai gaw dai shaloi gaw kawng si atwinye mu re. U Rubin gaw kawng si ukkahta, Sana Zau ra gaw EC amuk sawng re. Dai shaloi e pati win ni hte kawng si win ni yawng dai parti kawng si ni shawng jahkrum, jahkrum na pati sik ni hpe bai shana. Shana na she, e, ndai Tsitapu ngu hpe ya gaw gawrahka ni mung mung nau nnga mat wa sai. Anhte nhpaw ni hkrai she nga sai re gaw Jinghpaw mying shamying shagrin ni ga. Mi Duwa Gum Ja Naw Shatapru ngun di sai. Kalang mi shamying yu sai re majaw dai wa htap htuk na kun, n htap htuk na kun ngu na shanhte hte, dai hku na shanhte ra hpyi shaloi gaw yawng myit hkrum ai. Shatapru ngu ga. Dai hku tang madun ga nga na yawng daw dan na she anhte gaw parti tsik de tang. Pati tsik de tang yang gaw "dai nga jang gaw nanhte myo ne kawng si hte e, myo ne parti ni win nit de e, dai de laika bang mu" nga na she, dai nga na tsun na anhte gaw myo ne kawng si hpe e likmu na parti nit hpe miktu jaw. Di shaloi, dai shaloi gaw parti nit na ni shaga na anhte hpe, anhte EC masum hpe shaga na ya laika mung shapraw ya na. Laika gaw ya myo ne kawng si ni shapraw ya na re. Nanhte laika hpe anhte de ta parti de ma tang sai. Tang na jahkrum ai shaloi gaw hpami nga nga ndai mi gaw na mying mat wa mying re majaw lai na ndai grai yak ai majaw gaw le pyihte ye de shana na re. Shana na le kaw na hkrat wa jang mung hkrat wa lam tsun na re. Raitim, ya law law se gaw nanhte mung ashe ti daw dan da sai re majaw gaw myen hku gaw Tsitapu ngu ka, nanhte Jinghpaw hku lang ai hkan gaw Shatapru ngu nna dai hku ka. Mare mying hpe nanhte mung mare mying ka ai kaw gaw Shatapru ngu ka mu. Rai na rung de lang hpa rai hkan gaw Tsitapu ngu na lang mu. Jinghpaw hku gaw Shatapru, myen hku gaw Tsitapu ngun naw lang mu nga na dai hku na anhte hpe tsun ai. Hpang e mung laika bai dai hku na, dai hku lang mu nga na bai tsun ai. E, dai kaw na anhte ya yawng gaw Shatapru, Shatapru nga mat wa hku rai nga. Ngai shatapru, kaji ngai gaw shawng de gaw Mayan hkan ni nga ai. Aw anthe ga kaw na jawng sa lung ai gaw Mayan ga. Jawng sa lung ai. Mayan ga kaw na she e Talawji ngu de bai sa nga. Dai kaw na ndai de gaw kru shi sanit ning, kru shi sanit kru shi masat kaw na Myitchyina Myo Ma kaw shawng sa nga. Myo Ma kaw. Raiyana sarchyi tek hte yep re kaw i, dai kaw nga ai. E, dai Myo kaw i. Myo Ma ngu ai dai kaw. Dai Myitchyina anhte nga kaw i. Myitchyina Myo Ma. Dai kaw Myo Ma kaw na she ngai gaw Kachin Su de bai nga ai. Reng gaw Kachin Su kaw na she ndai Shatapru de bai htawt wa. Shatapru moi daw kaw na ndai htawra daw hteng de gaw Sam ni, Yahkai ni le i, um, dai ni nga ai. Ya du hkra dai tidaae ngu ai de gaw Sam, Sam hpan hkum hkra ram nga ai, awra kaw. Rai na she, myen nga ai. Yahkai mung de na nkau mi nga ai. Awra de ya tidaae ngu na, awra de gaw, mi gaw Shan ywa Shan ywa ngi di ai rai nga ma nu. Aw ra de. Ya mung bukda ni gaw dai de nga ai. Yahkai ni gaw gara hku na du re kun gaw n chye ai. Grai gaw n law ai. Htinggaw masum ram sha nga ma ai. E, reng gaw Myen ni nga ai. Sam ni nga ai. Sam gaw law ai. Ya hpang de hkan grau law ai. Dai hku rai ma. Chunpinta gaw anhte du ai shawng ndai shang lawt Kachin Aindependence awganizashin paw naw. Ndai, ndai pru wa hpang e she, ngai ai kru shi jan kaw na she. Myi gaw dai chyunpinta dai ni yawng maisak shalawng hkrai re. Maisak shalawng hkrai. maisak hpun grai nga ai. Dai maisak hpun nga ai, dai maisak hpun nga dai hpe, dai maisak hpun ni hpe, kran, ashe kran kau na she dai kaw mare de hpang wa rai nga ma nu. Kru shi jan de she nga wa re. Du mare gaw, du mare wa shaning hkrak gaw n matsing sai. Dai shaloi gaw ndai Sama wa Jinghpaw mung ningbaw rai na masa nga. Ndai shene Nang Zing La ni shanhte Hpauyu La Nu ni ndai Lakoi Tu ni le i, shanhte ni Shene Nang Zing La, Lakoi Tu, Lakoi Tu, Labang La Wam, ndai shanhte ni Sama wa kaw sahpyi na. Nnan e gaw n hpyi ai. Sa hkyen ai da. Sa hkyen na awra de gaw dai shaloi gaw moi na majan prat na sanat gap shara re hku nga. Awra de n-ga de gaw. Gap shaman ai shara. Awra dai ndai hteng kaw. Shanhte gaw dai Du Kahtawng ngu na mare de na ngu na she Shanrawng Naw ngu wa hpe shaga she hkyen hpang ai da. Hkyen hpang ai shaloi pyadar ni sa rim wa da. Sa rim rai jang she yawng mung masha mung grai kasu wa sa. Rai jang she, Sama wa kaw bai sa na, dai Salang ni sa na she Sama wa kaw bai sa hpyi. Sa tsun yang she " grai anhte ndai ndai hku ndai di mayu ai" nga jang she Sama wa "e, dai nga yang ya ngai nye hkring mang ni hpe kahkrup na. Dai ti na awra ndai len rakawt ni hpe mung tsun ti, dai ti na atsawm ti shadaun na ashe di ga" ngu na dai ti na she ndai paliman prat e galaw, dai kaw na hpang wa ai hku rai nga. Woi nang hpang hkra ai. Wan kra u. Ngai aw de sa ra na. Moi masha law ai gaw Shan Su, Myin yat, Myo Ma Myitchyina myu ka ta gaw. Dai hte masum re hku rai nga. Jinghpaw gaw mi gaw ndai, dai mali hka kau mayan hku gaw mi Jinghpaw ni hkrai nga ai hku rai nga. Dai hpang de ndai Duwa Zau Jung, ayepai i, shi re kaw na gaw dai kaw na ndai sanit tachya galaw wa na re nga jang she hkrak hkrak galaw na re nga jang dai ni hpe gai nanhte gaw gara de gara de ngu na ashe di ai da. Reng gaw ndai salang Kawn Naw ngu ai ni hpe gaw mi gaw tatkung de nga na hku dai de nga shangun na hku ngun dai hku ngu ai she shi gaw ndang chyu ndang she, shanhte Lakawn naw shi kahkau gaw hpyen du re da. Da-gu tang nga kung nga dai ni gaw hpyen du rai. Reng gaw dai hpyen du mung dama lu da rai ngang shi mung loi myit ja na hku rai nga. Mi kawn myit ja she n re i. "A anhte gaw dai de gaw n nga. Ndai shatapru de she nga na" ngu na shanhte manaw manang jahkrum la she ndai Shatapru de wa nga da. Dan na. Hpang de nkau hpe gaw le ya Kachin Su ngu ai ya gaw tayuk su rai sai le i. Kachin su ngu dai de nhpaw law malawng hpe gaw dai de nga shangun ai. Npaw ni dai law ai. Mi gaw dai Kachin Su rai, dai Chyunpinta nga Maisak wang i dai rai dai lahkawng de n paw loi law hku rai nga. Ya mung ya gaw Kachin su gaw nhpaw nau n law sa. Maisak wang hkan gaw loi naw law. Waimaw gaw moi shawng de kawn na nga ai gaw re da. Tim, ya na mare nan n re nga. Awra maga de loi sit dai kaw re nga tsun ma ai. E dai ya na se myawng nga ai le i, dai se myawng, se myawng e ashe lahta maga hteng kaw re nga. Dan nga tsun ma ai. Shadan du ni uphkang ai mare re nga tsun ma ai. Nbungli i. Ndai wa ya lam re ndai wa nbungli pa re. E. Tameng chyaw chyaw shi de. Ndai nbungli. Meng mi jan nai. Le ra ya shatapru gat i, shatapru gat kaw na htaw de htaw daksu jawng lahta de du hkra re. Htaw ya balaminhtin dai ram du hkra, grai kaba ai. Reng gaw ya awra hku ning re na she nbungli ashe re, awra mung nbungli re lam sha re. Le ra hku na dai hku. Htaw ra de mung dai hku i. Dan rai na. Dai hku. Galaw da. Nbungli pa ndai hpe gaw tsun ga nga yang gaw masala prat nnan hpang wa ten hkan gaw ndai shara hpe gadai hpe pa n hkra shangun ai. Reng gaw hpang daw de she ndai share hpe e ndai daksu ni mung dai nbungli pa hpe n hkra. Shi na awra myawng nga ai i, ndai hkran, awra hkran de sha shanhte la. Ndai shara hpe n la. Ndai masala prat hpang daw kaw she, ndai shara hpe yawng bai, pabalik shara hku na lam bai galaw mat wa le. Um. Dai hku re. Moi gaw wanleng hte le i. Wanleng hte. Hpang daw de gaw nbungli. Nbungli gaw shanglawt lu ai hte, Jinghpaw mungdaw masat ai ten hkan nbungli daru nga sai gaw i. N nga i? Mi mali shi, manga, manga shi jan kaw na nga sai. Mali shi lahkawng mali shi masum kaw na nga. Um, dai shara hpe she hpyen ashe bai galai. Hpang e gaw dai shara ni hpe e ya du hkra mi na dai shara ni hpe nbungli daru ba shatai. Awra ngai hpe gaw hpyen dap nbungli shatai kau sai le i ya gaw. Pang mati hpe gaw. Nambat lahkawng mungkan majan hta, Inglik amerigan i, Inglik i? Inglik ni galaw ai. Inglik ni galaw ai. Inglik ni galaw ai hpe she amerigan ni bai sha tsawm ai. Rai shai mat wa ai. Moi na Myichyina hte ya na Myitchyina gaw i grai shai. Moi gaw gattaya lam n nga le i. Ya gaw gattaya lam hkrai rai sai. Moi gaw gattayalam ngu na gaw ndai Shatapru de nga yang htam n nga ai. Myu kata hkan, myu kata hteng sha i, dai kaw sha nga ai. Gattaya lam. Ndai nkau mi gaw ya ndai hpyen asuya prat hta nkau mi galaw ai. Awra, gashadawn tanghpre lam zawn re gattaya lam hpe gaw Duwa Zau Rip Jinghpaw mung ningbaw re ten e shanhte galaw ai. Ndai sumpra bum lung ai lam le i. Tanghpre du hkra gaw. Rai na, tsun ga nga myu kata ashe mung shi lakhta hta she e sha, lam ni shagoi galaw ai. Re na jawng ni ma grai gap da ai shi. E, Duwa Zau Rip, shi a lakhtak hta. Jinghpaw mung daw ningbaw. E, Wunji ngu na rai nga. Wunju. Wunju chuk paw. Um, dai ten e gaw shanhte ukkahta nga gaw i. Ukkahta lang ai le. Kaga galai shai ai gaw ya shawng de gaw, ndai Shatapru de lung wa ai njang hka mahkrai i, ndai ya na hku n re. Le lawu hku, le ra sutawngpi hpara ngu i, dai hku na ndai hku na nang ndai manau pa ndai hku le, Ndai gaw kru shi masum, aw kru shi, kru shi langai, kru shi lahkawng hkan she ndai, ya na njang hka mahkrai ndai maga na hpe galaw ai re da. Reng gaw kaga ni gaw jawng ni ma yawng shai mat sai le. Moi gaw Mmyitchyina kaw gaw jawng gaw, ndai lahta tsang jawng gaw manga sha nga. Ya gaw jahku, shi ngu kaw rai sai le i. Shi jan sai law. Shi lahkawng. Mi gaw sasana jawng ni na lam ma tsun da u le. Tsun sai le. Sasana, ndai lahta tsang jawng le i, KBS, St. Columbun. Shawng de gaw ndai lahta tsang jawng gaw ndai Kachin Baptist ni a high school nga ai. Rai na, hkahtawlik ni a, hkahtawlik ni na hpa baw nga sa ta? Hkahtawlik ahtet tan chawng amyuta amyutami dai nga ai. Rai na she, amyuta chawng ngu ai amyuta chawng ngai nga. Reng gaw asuya jawng gaw satik wan ngu ai langai nga ai. E, langai sha. Kawli jawng rai n du yang lukta kawlik ngu ai ni lam mung tsun dan u. Tsun sa dai amyuta kawli, lukta kawli ni. Dai kaw ngut jang, Mandale, Yan-gung, dai de sha nga ai gaw. Dai shaloi gaw, shawng de gaw i. Ya dai de hpang kaw na she, ya shi tsun nai hpa, dai Upasa kawlik lukta kawlik nga gaw shana de sharin ai le i. Dai Upasa kawlik kaw sha dai shana de sharin nai le. De hpang gaw nkau mi gaw amat n law ai ni gaw nang kaw lung mat sai le i. Nang kaw na hpang de bai Mandale, Yan-gung de bai matut lung. Amat kaja ai ni gaw kalang ta Mandale, Yan-gung de lung. N nga ai moi gaw. Moi de gaw shatapru gat n nga ai. Hpang e, ja la la sha, le manau pa makau kaw kalang wa galaw. De hpang e she, nang lahta mi kaw kalang mi bai galaw. Re na ndai gaw ya masat shi ni jang de ndai ya na shara kaw galaw ai re. Gat mari i? Moi gaw myu de she sa mari le i. Myu de na dai myunisape gat. E, gat kaba dai kaw sha. E, moi kaw na nga ai. Anhte du yang nga sai. Sengke n nga ai. Lagaw, lagaw leng hte. E, lagaw leng nga ai, Jipka pasinja mawdaw ni nga ai. Jipka, Jipka. Basaka ma nga ai le i. Basaka. Jipka gaw, ya jipka gaw n nga mat sai le i ya gaw. Jipka, jipka hte pasinja mawdaw myu kata, ndai manhkring kaw na myu de sa mai ai i. Le hkat chu kadu nga de mai sa ai. Rai na ginhtawng ta nga jang gaw, sumpr bum, puta-u mai sa ai. Dai jipka hte. Rai na, busaka ngu na rai nga le i, dan re ni mung kajai kajaw gaw nga ai. N nga sai ya gaw. De hpang gaw ndai asuya kaw na RTC, RTB, dai hte bai mung shawa hpe jawn shangun le i. Rai na hpang gaw dai n nga. Ya gaw pukkalika sha nga ai ga rai nga. Nang de gaw. Basaka mung pukkalika sha re. Jipka pasinja mung pukkalika ni sha. Dai hpang e RTB dai sha asuya galaw ai. RTC, RTB sha. Japan ni sit yaw chye jaw ai RTC, road transporation corporation ngu ai gawng tu le. Japan yawa chye jaw ai. Dai hte mung shawa hpe hkawmsa hkawmwa galaw ya le i. Shanhte kung, gat rai htaw. Hkingmi jahku tsa hpang ai gaw ashe hkan kawn hpang sai ga. Manga shi masat hkan kawn hpang na hku rai nga. Raitim, anhte nang de jinghpaw mung de du gaw hkyingmi jahku tsa e kru shi, kru shi manga kru de she du i. Manga kru de she du ai. Manga kru de du. Puta-u de gaw hkingmi jahku tsa sanit shi mali manga de she du ai. Dai mawdaw le. Dai mawdaw. Um, moi na nga sat nga sa gaw mung shawa law malawng gaw hkauna htu sha ai. Sun galaw sha ai. Yi hkyen sha ai i, dai baw rai nga. Reng gaw, ya nang kaw mi nga tim htaw hkran de yi hkyen sha ai. Sun galaw ai. Aw de sun galaw, yi hkyen sha. Moi hkan gaw kumshu ma hkai sha. Ya masala prat e kumshu grai hkrai ai. "Grai hkai mu, grai hkai mu" nga na kumshu grai hkai ai. Grai hkai na mung shawa kumshu grai hkrai tawn sa. Reng shanhte gaw n lu mari mat ai. Asuya n lu mari na hkumshu yawng jan mat ai. Dan tawn ai ni yawng hkraw mat ai. Dan re kaw na mung masha ni, yi sun hkau na masha ni gaw kumshu n hkai mat ai. Ndai yi hkyen hkauna galaw, sun galaw dai sha galaw mat wa. De hpang e gaw, mung loi pyaw wa ten gaw hpakan ga de lung seng ni bai htu sha i, nang de ja ni bai htu sha, dan bai ra. Uru seng maw de gaw lung seng. Moi shawng de ma htu gaw htu ai da. Moi gaw htu tim ndai, tsun ga nga yang aw htunghkring hku sha htu sha ai le i. Dai Du ni gara hku gara hku ngu dai hku htu na, du ni ga madat ai le. Gadai mung grai madat ai gaw. Reng gaw shanhte du ni galaw mung hkrak ai. Galoi mung n htum mat na hku, dai hku htu sha shangun ai. Dai de hpang she "asuya bai ting ai law" nga ndai Ne Win lung wa kaw na asuya ting ai nga na she asuya ni gadai n mai htu ai nga na she, htu ai ni hpe gaw bai rim hpa nya bai rai. Reng gaw hpang gaw bai Shanglawt ni bai, e, n-gun nga wa jang she Dai asuya ni, yawng hpe n lu ka-up sai le. Rai jang gaw, dai shaloi gaw mung masha gaw lagu bai, bai lagu htu sha, lagu htu sha, lagu htu sha rai. Rai na, dai hku na ta hte sha htu sha le i. Ta hte sha htu sha ai she, dai hkyingmi jahku tsa e masat shi masat ning a hpang jahku shing jan de gaw hpakan de Ndai buduza, luda, rai na baek hpaw ni lang wa le i. Lang wa ai. Lang wa na gaw gara ten du hkra. Dai hpe, nau law law n lang shangun ai. Dai daw de. Ya hpang de, ndai hkyinghkawng ndai hpang daw de rai jang gaw n sharam n shara, kam ai hku shanhte hpyen du hte yawng jahkrum la na shahte i, dai hku shanhte hpe gumhpraw ju lu ai hpe gaw i, galaw ti lang shangun ai. Dai majaw ya gaw hpakan ga ma na hku rai sai ya gaw. Ya gaw hpakan de gaw baek hpaw ngu gaw law dik. Dai hku re da. Moi gaw sharin ai. Jawng kaw sharin ai. Anhte lung ai ten gaw tan mali du hkra Jinghpaw laika sharin ai. E, jawng kaw sharin ai. Jinghpaw laika n awng yang san poi n awng ai. Reng gaw ngai gaw tan mali kaw asuya sit. Asuya sti dai hpe e anhte kahtawng kaw na Mawgawng myu kaw sa hpye ai dai tan mali. Dai kaw mung jinghpaw laika, asuya sit kaw ma Jinghpaw laika hpye ra. Dai hku re. Dai shaloi gaw anhte lang ai gaw Kachin reader 1, reader 2, reader 3, tari du hkra re. Reng gaw tari hpe sha nahte gaw tan mali kaw ma lang ai. Tan masum kaw ma lang ai. Tan mali kaw ma lang ai. Dai sha re. E, myen laika mung sharin ai. Myen laika gaw anhte tan mali du hkra gaw dawng dazik myen ma tsa, myen ma hpat tsa. E, shina hkawng yen hpe shi gaw aten hte aten garan na le i, shani shagu sharin ai. Myen ma, Jinghpaw laika hpe ma. Jawng kaw shani shagu sharin ai. Myen laika sharin ai. Jinghpaw laika sharin ai. Sawn hpan ganan le i, e, ndai hteng masum gaw shani shagu shanrin ai. Rai na awra, ndai tan langai, tan hkawng, tan masum, tan masum rai wa de gaw, ndai pahtawi, gikrawhpi ni ma sharin ai. Rai na she, hisatri ni ma sharin ai. Jinghpaw laika n sharin mat ai. E, ndai tawlan ye kawngsi kaw na, masala prat tup n sharin ai. E, hkyingmi jahku tsa dai kaw na gaw hkyingmi jahku tsa kru shi mali ning hpang kaw na n sharin mat wa. Dai na she, dai hku n sharin shi ngu na, hkinngmi jahku tsa kru shi masat ning re, hpang daw de rai jang gaw bai hpa baw bai galaw i nga yang gaw Ndai trep, ashe le baw sang ni i, baw sang ni, ga shadawn, maru laika, Zaiwa laika, hpa laika dai ni, dai ni hpe gaw shanhte, dai galaw ra ngu na shanhte hpe gaw jaw na, dai mi na Jinghpaw laika hpe gaw n mai sharin ai. Sande saku kaw pi gaw n lu sharin mat wa. Ndai Myitchyina kaw. Hpang e she, yawng yawng bai tsun na, sande saku kaw lu sharin ai. Bai na ginhtawng jawng dat ten e, atunglung chye. ngu le i. Dai pungsan hku. Myen asuya kaw na mung atunglung chye ngu sharin ai majaw, nang kaw mung Jinghpaw laika kawmmati ni mung dai atunglung chye ngu dai pung san hku na, ndai jawng dat laman shata hkawng hta. sharin na parti le de ahkawng ahkang hte dai hku na bai lu. Dai hku re. Raitim, jawng de gaw n sharin ai. e, e.

Extended Data

ID: KK2-0267
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd61f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0267

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0267

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan majan (Japanese war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-06

End Date

2020-01-06

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0268
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd620

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0268

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0268

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nat n jaw mat ai lam (How we stopped animism)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Anhte chyawm gaw nat jaw prat hta nshangai tim mung nkau mi gaw nat jaw ai hpe anhte mu ai le. Nkau mi gaw hpung anhte ni gaw hpung gaw manga shi manga manga shi kru kaw hpung de shang sai. Raitim mung nkau mi gaw nshang ai anhte ngai loi loi kaba ai hpang mung nkau mi gaw nat jaw ai. Dai hku na nat jaw na ya chyawm gaw yawng kabai sai. Makam masham gaw yawng ya gaw hpung masha hkrai re. Nat jaw ai gaw ya gaw nang ndai Machangbaw nang maga de gaw nat jaw ai gaw nga pyi nnga sai. Ndai ya Sumpyi Yang lam de i Sumpyi Yang Sumprabum dai maga de gaw naw nga ai grai gaw nnga ai htinggaw masum mali daram sha nga ai ya gaw nat jaw gaw nnga sai. Ndai hkying mi jahku tsa matsat shi matsat shi ning hkran re kun ya Sara zawn i American kaw na sa na she ndai anhte Jinghpaw htunghkying hpe e nat jaw ai hpe kalang mi sa na research galaw ai le. Dai hku na kalang sa ai, sa raitim mung e ndai Sumpyi Yang kaw sa ai. Sumpyi Yang kaw nat jaw ai dai shaloi gaw htinggaw manga daram nga ai. Ndai dumsa ai ni joiwa ai ni i ndai nat ni hkungri ni galaw ai ni hpe atsawm yu dat pone ndai video ni gayet la rai na dumsa ai ni hpe ma dai hku di na shanhte gaw dai hku galaw na e wa mat wa ai. Raitim mung shanhte tsun ai gaw anhte gaw English ga chyawm gaw nchye ai raitim mung le kaw na nkau mi tsun yang gaw moi na hte nbung mat ai da. Moi gaw shanhte moi ma dai hku galaw da ai da shanhte rai yang ya bai sa na galaw ai shaloi gaw moi na hte nau nbung ai da. Ndai galaw ai ni gaw bung tim mung ndai e aw ndai ga dumsa ai ni gaw bung tim mung i htaw kaw galaw ai ni hpa ni wa ndai hkungri galaw ai zawn re ni wa shi gaw moi na hte nau nbung mat wa ai da. English ni dai hku tsun nna No No nga na she wa mat ai gaw (mani let) moi na hte nau nbung ai nga na. Dai kaw gaw anhte Jinghpaw salang ni gaw law law re gaw. Um dai kaw nang Putao kaw na ni ma grai sa na dai hku sa lawm ai le i. Ndai nat jaw poi nraitim mung. Anhte Jinghpaw ni gaw moi kaw na ndai kani hte tsa grai lang ai. Tsa ma dai poi galaw ai shaloi gaw tsa nan nan lang ai shi gaw. Kani ma dai hku lang ai kani gaw e ndai nta galaw ai hkan galoi mung ndai kani hte sha e bai tsa ma jahpawt e ma lu shana de ma lu shani ka-ang ma lu anhte Jinghpaw ni gaw moi htaw de nat jaw ai shaloi le i. Ttsa yam ni gaw ndai daram ram kaba ai ndai hpun pyen hpe ndai hku hka na ndai baw di na ndai hku alone alone di na le i yam le hpun pyen hte galaw ai. Dai kaw wa ndai kaw manga kru dai hku tawn da na she dai kaw tsa galaw na poi galaw shaloi mung dai kaw kam ai hku lu nta ni galaw shaloi mung kam ai hku dai hku lu ai. Tsa moi kaw na lang ai raitim mung ya ndai hpung prat hta gaw bai nlang mat ai. Ya gaw i ramma ni kalang lang pyaw ai shaloi sha lu ai nlang sai ya gaw. Anhte ndai anhte Jinghpaw ni gaw ya nang daw de na ni gaw Myitkyina nang lahta daw de na ni gaw hpaji ma nau nchye ai hpa majaw i nga yang nat kabai ai wa hpang hkrat mat ai. Hpang hkrat ai majaw ndai lu sha kaw hkrai i tsa ni kani ni nkaja baw hkrai grai lu ai grai na mat ai. Dai majaw hpaji nchye ai, tsa nga tim mung ndai tsi gaw tinang nan tam ai. Htaw nam de tam na i dai hpe htu na shamun di na dai shat shadu ai kaw dai hku bang na e dai yat yang she dai lu ai gaw. Shaloi gaw moi gaw ndai tsa raitim mung kaja gaw kaja ai tsi lawm ai shi gaw. Dai majaw moi na ni gaw grai asak kaba ai, asak grai kaba ai latsa e hkun ning dai hku na e nga ai tsa kani lu tim mung. Tsi re majaw nat jaw prat hta gaw. N-gu hte galaw ai i? E n-gu hte galaw ai n-gu.

Extended Data

ID: KK2-0269
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd621

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0269

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0269

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Putao labau (History of Putao)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-08

End Date

2020-01-08

Description

Transcription (La Ring) Ndai Putao pa byin wa ai lam gaw moi shawng de gaw ndai e anhte Jinghpaw ni ya ndai Putao ya ndai manap gat makau kaw manap gat makau kaw e anhte Jinghpaw ni Ndau ni hte e Nbu ni dai hku na mare de na nga ai Ndau ni hte Nbu ni dai e htinggaw lahkawng shawng dai hku na nga nga na e nga ai re. E dai kaw na dai htinggaw lahkawng dai ni gaw yi ni hkyen sha rai na dai hku na maling mala kaba kaw shanhte dai hku mare de na nga ai mare hpaw na nga na dai hku na nga ai re. Dai kaw na she e dai gaw hkying mi jahku tsa e mali shi masum mali shi lahkawng ni hkan aw mali shi mali shi ning hte sumshi jahku hkan e dai hku na mare de na nga ai. Dai kaw na she hkying mi mali shi e jan kaw gaw ndai Gawng kahtawng ngu ai mare hpe bai e hpaw wa ai re. Gawng kahtawng ngu ai mare gaw e dai kaw gaw N-gang ni hte e N-gang ni nga ai bai na htaw ra e N-gang ni ma bai na shanhte a kahpu kanau rai nga ai htaw ra e hpabaw i N-gang ni hte e wo ra (jahkring naw)... E Nhka ni Mahka ni hte e dai hku na nga na hpang de gaw anhte Jinghpaw ni Nru ni hte e dai hku na Dare ni Hkyeng ni i dai hku na law na Kawng kahtawng ga mung dai hku na law na e mare de na nga nga sai. Dai kaw na mali shi jan kaw sha anhte e Lung Sut mare ngu ai dai hpe bai anhte Jinghpaw ni mali shi manga hkan e anhte Jinghpaw ni htinggaw langai lahkawng dai hku nga nna e mare de wa sai. Ndai e Nam Htawng hka lawu daw de anhte Jinghpaw ni mare de na nga htinggaw matsat daram dai hku na nga nga ai. Hpang she ndai hka lahkawng shanu ai zup ai shara re majaw loi nga yak ai majaw hpang de gaw nang ya na Lung Sut ngu ai mare dai de e ndai Sam ni nga ai Sam ni htinggaw mali manga nga ai kaw e anhte mung "Nang de htawt nga na" ngu na she dai Sam ni hte rau Sam ni a lahta de ya na ndai nmaw lam makau hkan e Jinghpaw ni dai hku na e Lung Sut hpe de nna daini du hkra re. Bai na ndai kaw e anhte kaga ngam nga ai dai ya Lung Sut de ai hpang ndai Chying Rang Hkang nau ai dai hpe ma ndai de sai i. Chying Rang Hkang ngu ai dai gaw hkying mi jahku tsa manga shi lahkawng ning hkan e Chying Rang Hkang hpe e mare de sai. Dai kaw gaw e N-ngai ni Sari ni i htinggaw law law shanhte mung dai kaw mare de na Jinghpaw ni nga sai re. Dai kaw na she ndai hkying mi jahku tsa mali shi langai lahkawng ning hkan ndai e Japan ni hte e English ni gasat wa ai shaloi gaw ndai Putao kaw e le lawu ga de na dai hku lung nna shanhte nang kaw e gasat poi ma Sumprabum du hkra dai hku na gasat poi byin ai. Nang kaw gaw shanhte e ya ndai English atsuya ni e jahkring mi ndai e dum nta ni gap nna shanhte jahkring mi nga ai. Dai kaw gaw dai kaw na she shanhte ndai Putao myo hpe up hkang na matu shanhte ndai Taung Oak ni hpe san da na shanhte dai hku e yu mat wa ai. Ndai Japan ni hte rai aw gasat ngut ai hpang Miwa ni hte kalang mi bai gasat ai shanhte. Raitim mung e shanhte Miwa ni mung nang ndai anhte a nang Putao Hkaw Bu De lam hku na she shanhte mung wa mat ai. Dai kaw na anhte e mare de ai lam hpe mung dai hku na matut manoi dai hku na de mat wa ai. Putao kaw de ai Sumprabum kaw bai de ai ndai English ni de ai re ndai ni gaw. Mi jau jau English ni de da ai dai kaw she anhte e Jinghpaw ni gaw dai kaw bai wa nga ai re. Nang Putao kaw chyawm gaw anhte Jinghpaw ni gaw e Nbu ni hte Ndau ni dai hku mare de na e hpang ai re. Bai na ya hpang daw de gaw e dai aten hta rai tim mung e Sam ni mung law law nga ai. Shanhte gaw e mali shi rai ndu ai sumshi jan ning hkan kaw na lawu ga kaw na e lung nna nang kaw Zaw Bwar lahkawng nga ai. Zaw Bwar lahkawng dai yan gaw Lung Gyen hte e Lung Gyen hte Lung Hkun re ai nga na na ai. Lung Gyen mahtang gaw ndai Luk Hkun gasat ai majaw shi gaw ndang hkam nna e Miwa mung de Miwa mung lam de shi gaw aw Gala mung lam de shi gaw dai de yu mat wa sai Lung Gyen gaw. E ya nang kaw nga ai gaw Lung Hkun shi na e shi na ru sai amyu ni law law rai nga ai Sam ni mung. Dai na anhte Jinghpaw ni hte e rau nga nga ai shanhte gaw anhte kahpu kanau kumbang jun ai Sam ni law law re. Ndai Hkamung nga ai ni e law law ndai Hkamung mying na nga ai ni mung Mung Nue hkan e Dureng nga na nga ai ni mung ndai Langdau hkan e ndai hku law law e nga lai mat wa sai. Anhte Jinghpaw ni hte rau rau nga ai re. Bai na anhte Jinghpaw ni gaw e hkying mi e dai manga shi rai ndu ai shaloi i ndai Machangbaw hpe ma dai shaloi de ai re. Dai kaw mung e Sumdu ga ni e Nwaibaw ni dai hku na matut manoi mare de mat wa ai anhte Putao kaw. E dai hku na de mat wa ai re ngu i. E Nhka ni Mahka ni hte e dai hku na nga na hpang de gaw anhte Jinghpaw ni Nru ni hte e dai hku na Dare ni Hkyeng ni i dai hku na law na Kawng kahtawng ga mung dai hku na law na e mare de na nga nga sai. Dai kaw na mali shi jan kaw sha anhte e Lung Sut mare ngu ai dai hpe bai anhte Jinghpaw ni mali shi manga hkan e anhte Jinghpaw ni htinggaw langai lahkawng dai hku nga nna e mare de wa sai. Ndai e Nam Htawng hka lawu daw de anhte Jinghpaw ni mare de na nga htinggaw matsat daram dai hku na nga nga ai. Hpang she ndai hka lahkawng shanu ai zup ai shara re majaw loi nga yak ai majaw hpang de gaw nang ya na Lung Sut ngu ai mare dai de e ndai Sam ni nga ai Sam ni htinggaw mali manga nga ai kaw e anhte mung "Nang de htawt nga na" ngu na she dai Sam ni hte rau Sam ni a lahta de ya na ndai nmaw lam makau hkan e Jinghpaw ni dai hku na e Lung Sut hpe de nna daini du hkra re. Bai na ndai kaw e anhte kaga ngam nga ai dai ya Lung Sut de ai hpang ndai Chying Rang Hkang nau ai dai hpe ma ndai de sai i. Chying Rang Hkang ngu ai dai gaw hkying mi jahku tsa manga shi lahkawng ning hkan e Chying Rang Hkang hpe e mare de sai. Dai kaw gaw e N-ngai ni Sari ni i htinggaw law law shanhte mung dai kaw mare de na Jinghpaw ni nga sai re. Dai kaw na she ndai hkying mi jahku tsa mali shi langai lahkawng ning hkan ndai e Japan ni hte e English ni gasat wa ai shaloi gaw ndai Putao kaw e le lawu ga de na dai hku lung nna shanhte nang kaw e gasat poi ma Sumprabum du hkra dai hku na gasat poi byin ai. Nang kaw gaw shanhte e ya ndai English atsuya ni e jahkring mi ndai e dum nta ni gap nna shanhte jahkring mi nga ai. Dai kaw gaw dai kaw na she shanhte ndai Putao myo hpe up hkang na matu shanhte ndai Taung Oak ni hpe san da na shanhte dai hku e yu mat wa ai. Ndai Japan ni hte rai aw gasat ngut ai hpang Miwa ni hte kalang mi bai gasat ai shanhte. Raitim mung e shanhte Miwa ni mung nang ndai anhte a nang Putao Hkaw Bu De lam hku na she shanhte mung wa mat ai. Dai kaw na anhte e mare de ai lam hpe mung dai hku na matut manoi dai hku na de mat wa ai. Putao kaw de ai Sumprabum kaw bai de ai ndai English ni de ai re ndai ni gaw. Mi jau jau English ni de da ai dai kaw she anhte e Jinghpaw ni gaw dai kaw bai wa nga ai re. Nang Putao kaw chyawm gaw anhte Jinghpaw ni gaw e Nbu ni hte Ndau ni dai hku mare de na e hpang ai re. Bai na ya hpang daw de gaw e dai aten hta rai tim mung e Sam ni mung law law nga ai. Shanhte gaw e mali shi rai ndu ai sumshi jan ning hkan kaw na lawu ga kaw na e lung nna nang kaw Zaw Bwar lahkawng nga ai. Zaw Bwar lahkawng dai yan gaw Lung Gyen hte e Lung Gyen hte Lung Hkun re ai nga na na ai. Lung Gyen mahtang gaw ndai Luk Hkun gasat ai majaw shi gaw ndang hkam nna e Miwa mung de Miwa mung lam de shi gaw aw Gala mung lam de shi gaw dai de yu mat wa sai Lung Gyen gaw. E ya nang kaw nga ai gaw Lung Hkun shi na e shi na ru sai amyu ni law law rai nga ai Sam ni mung. Dai na anhte Jinghpaw ni hte e rau nga nga ai shanhte gaw anhte kahpu kanau kumbang jun ai Sam ni law law re. Ndai Hkamung nga ai ni e law law ndai Hkamung mying na nga ai ni mung Mung Nue hkan e Dureng nga na nga ai ni mung ndai Langdau hkan e ndai hku law law e nga lai mat wa sai. Anhte Jinghpaw ni hte rau rau nga ai re. Bai na anhte Jinghpaw ni gaw e hkying mi e dai manga shi rai ndu ai shaloi i ndai Machangbaw hpe ma dai shaloi de ai re. Dai kaw mung e Sumdu ga ni e Nwaibaw ni dai hku na matut manoi mare de mat wa ai anhte Putao kaw. E dai hku na de mat wa ai re ngu i.

Extended Data

ID: KK2-0270
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd622

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0270

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0270

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Japan hpyen la 2 sat hkrum ai lam (Japanese who were killed in the Nawnghkying village during the war)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Interview on World War II

Extended Data

ID: KK2-0271
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Closed (subject to the access condition details)
Rights: Closed (subject to the access condition details)

Sources

TLCMap ID

tcd623

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0271

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0271

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying a hpaji lam (History of education in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Moi Nawng Hkying mare kaw mare shawng nnan de ai hte mare masha ko-htu-ko-hta hku na sarama langai hpe e tsang langai du hkra hpaw hpang ai. Dai kaw mare masha ni i dai hku na hpang ai. Hpang daw de gaw ndai hpung anhte hkalup hpung hku na Hpung Jawng ngu na hpaw ai. Hpung Jawng nau na hpaw ai hta e anhte tsang lahkawng du hkra hpaw ai. Rai na hkying mi jahku tsa kru shi manga ning kaw na gaw atsuya jawng hpaw hpang wa sai. Atsuya jawng lawu tsang jawng mu-la-dan ndai hpe e hpaw hpang wa ai. Dai mu-la-dan (primary school) gaw shi ning daram hpaw ai hpang e mu-lon (post primary school) ngu ai i ndai bai lu ai. Dai mu-lon ngu ai lu ai hpang lapran tsang jawng i Pat Ka lapran tsang jawng bai lu. Dai kaw nna ya gaw daing chyaung-hkoi ahtet dan jawng i (high school) ahtet-dan-chyung-hkoi (high school branch) bai lu sai. Rai jang gaw ndai mare kaw gaw hpaji hte seng na gaw lahta tsang jawng rai sai hku re. Rai na anhte ndai hpaji sharin hkam la ai mare masha ni a lam hpe tsun ga nga yang gaw moi lawu tsang jawng sha naw nga ai ten gaw lawu tsang tsang mali du hkra i chye ai ni gaw grai law ai. Dai kaw na hpa majaw dai kaw na nlai ai i nkau mi nlai ai i nga yang gaw myu de sa lung ra ai i e ndai lawu tsang jawng ngut ai hte myu de sa lung ra ai. Myu de sa nga na shara nnga ai jinghku nnga ai. Dai majaw gaw ndai myu de jinghku nga ai ni chyu sha ndai kaw lawu tsang tsang mali awng na myu de sa lung matut ai hku rai nga. Rai jang gaw hpang daw de chyawm gaw lapran tsang jawng lu madang du wa jang gaw myu de lung ai ni mung law wa tsang shi awng ai ni mung law wa sai. Ya lahta tsang jawng bai lu wa jang gaw tsang shi awng ai ni gaw grau law wa sai. Dai hte maren gaw anhte ndai janmau lu ai ni mung grai law wa sai hku re. Raitim mung anhte kaw ndai Engineer ni mung rai nlu ai i hpaji chye ai kaw doctor mung rai nlawm ai. E janmau lu ai ni law tim mung grai wa ningtawn ai hpaji janmau gup ai ni gaw nau nlawm shi ai hku rai nga.

Extended Data

ID: KK2-0272
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd624

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0272

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0272

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying de Myen shang wa ai lam (History of Burmese settlement in Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare kaw hkying mi jahku tsa kru shi manga ning hta Myen atsuya hku na dap wa jung nna ndai makau grupyin mare ni hpe yawng hpe yawng Nawng Hkying mare de gahkyin la ai. Gahkyin la na shanhte Myen dap wa dung rai na wa nga ai kaw na ndai hpyen dap wa jahkring hkring galai ai. Ndai Myen hpyen la ni Nawng Hkying kaw wa nga ai shaloi Nawng Hkying na num la nna ndai Nawng Hkying kaw nga nan mat ai ni lawm ai. E shawng na daw hta gaw ndai lawu ga na masha shawng nnan shang wa ai gaw dai hpyen la ni rai sai nang kaw dinghku wa de na. Dai kaw na hpang daw de gaw anhte mare masha ni makau grupyin hpun grai nga ai re majaw gaw hpun ret ai i. Hpun ret ai shaloi anhte Wunpawng amyu gaw nchye ret ai dai majaw wo lawu ga de na Myen ni hpe shaga ai. Myen ni hte ret ai Myen ni dai hpun ret ai kaw na nang kaw num la na wa nga nan taw ai ni lawm ai. Dai kaw na hpang daw de gaw ndai makau grupyin gaw arang madu ni, Gung mani ni shang wa ai lam nga sai. Dai shaloi gaw anhte ndai langu sun ni mahta na tsun ga nga jang langu sun i ndai langu sun kaw bungli galaw ai ni gaw anhte ndai jauman masha ni gaw kadai nsa chyang sha ai i. Anhte jauman masha ni nsa galaw jang she shanhte gaw lawu ga na Myen ni hpe shaga ai. Dai kaw lung wa ai gaw Rakhine grau law mat ai. Ndai langu sun kaw Rakhine grai law ya gaw anhte mare masha hte kanoi maren ngu na daram law wa ai. Lawu ga na Myen ni Rakhine ni i dai hku na lawu ga na jasam Myen ni Rakhine ni law jat wa ai lam hpe mu ai.

Extended Data

ID: KK2-0273
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd625

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0273

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0273

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying de nanghpan shang wa ai lam (History of the introduction of opium to Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Ndai kani nanghpan gara kaw na shang wa ai ngu na maram yu yang gaw anhte ndai wuhpung wuhpawng ni le i shanhte a shang gumhpraw lu na matu hpe sha myit nna galaw shapraw ai lam ni hpe mu ai. Ndai gaw anhte Nawng Hkying kaw gaw sinpraw maga hku na grau shang ai hpe mu mada lu ai. "Ndai lak nak lang wuhpung wuhpawng ni hku na shang ai kun" ngu ndai sinpraw maga de na i dai hku na mu mada ai. Rai na gaw anhte myu sha ni nan ndai Miwa ga jarit de kade pat jasan ningmu jahpaw tsun tim mung nhkring ai. Hkai ai lam dai hku na matut manoi dai hku na hkai ai. Rai na gaw kade pat jasan lam tsun tim mung i anhte kaw ndai nang hpan gaw nhkoi hkraw ai hku rai nga. Anhte ndai masing amyu myu ndai pat jasan lam galaw timung ndai kani gaw nhkoi hkraw ai re majaw gaw anhte mare masha ni i mung gaw grai mau nga ai hku rai nga. Rai jang gaw anhte maram masam yu ai hku ndai makau grupyin de yu yang ndai nang hpan kani dut ai ni hpe rim ai lam hta yu yang le i mu timung nrim ai ni hpe ma mu mada ai. Dai zawn re makau grupyin pat jasan lam hta i yawng atsuya mung anhte mung masha mung yawng tsep kawp lit nla ai majaw nkau mi sha la ai majaw nmat ai re ngu hpe mu mada ai law.

Extended Data

ID: KK2-0274
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd626

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0274

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0274

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying labau (History of Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying mare byin wa ai lam gaw Chihpwi maga de na Maru ni law malawng nang layang ga de yu nna ndai ginra kaw gaw ri grai nga ai. Ri sa gawng ai kaw na ri gawng dut ai Pan Cha ni kaw ri gawng dut ai e ndai kaw ri gawng dabang galaw ai. Dai kaw na bum ga na ni nang kaw sa mahkawng nga rai jang she "Ndai lamu ga gaw mare de yang htuk na tai ai" ngu na ri gawng ai dabang kaw na she yi hkyen nna dai kaw e nta ni bai gap nna mare de hpang wa ai re da.

Extended Data

ID: KK2-0275
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd627

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0275

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0275

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Nawnghkying labau (History of Nawnghkying)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-11

End Date

2020-01-11

Description

Transcription (La Ring) Nawng Hkying gaw moi gaw nam maling re i. Rai na moi moi gaw hpun maling re. Dai kaw shawng e gaw Kyang Luk wa dai English prat Japan majan hpyen la galaw nna dai English prat na masha ni e mawdaw dingsa dai hta dai kaw na shi gaw ja gumhpraw lu wa nna nang kaw ri gawng hpun shaw dai hku galaw nga kaw she bum ga na masha ni ri sa gawng gumhpraw chyang sha i dai sa nga dai kaw na mare hpang wa ai re da hkying mi e jahku shi e laika buk nga ai le dai shaning hkrak hkrak chye na matu le. Dai kaw na sa nga dai hku shanhte dai hku nga re she Japan majan byin ai shaloi ndai kaw shanhte atsuya ni dai hku tsun da ai tsun ai da. Japan hpe e "E nmai tsun ai baw re kun nga na tsang ai" (Maru hku tsun ai). E dai hku ri gawng e dai kaw yi bai hkyen sha nna dai kaw masha nga. Yi hkyen sha e dai kaw masha nga jang she Japan majan ngut ai hpang htawra hpyen la galaw ai ni wa nna myu de gaw gumhpraw nlu hpaji laika nchye i dai majaw nang kaw nam kaw hkarang yi hkyen sha na wa nga. Wa nga ai kaw na masha law wa rai na ngai chye ngai sa dep yang hpyen la rifleman yu yu hpyen la i grai law ai sumshi jan nga ai. Rai na dai hku nga jang she dai hpang Sumprabum de na Chihpwi de na yu wa ai bum ga masha nang kaw sa nga. Yi hkyen sha mai ai majaw nang kaw sa nga lawm ai dai hku nga rai lani hte lani masha law wa ai. Dai majaw jawng nlung yu nna nga ai ni re ngai nnan du yang nang kaw tsang mali jawng mali shi ning hpaw ai. Dai majaw nang kaw na ma ni "lay-dan college" nga dai hku tsun ai. Dai hta chye ai nnga ai majaw tsang mali du jang e lay-dan college du ai ni nga dai hku shada shala ai le. Dai hpang anhte ndai jawng hpe alay-dan (middle school) byin hkra bai galaw myu na laika chye ai masha shaga nna . Jawngma ni kaw na gumhpraw lahkawn ya nna dai hku galaw. Dai hpang alay-dan byin wa ya gaw tsang shi i. Rai na ngai nnan du ai shaloi nang kaw na masha grai zai ai mu nat jaw jan hpe naw ai. Jan ngu htawra hpe naw ai dai naw rai na jahkring hkring gali galaw byin ai. Rai na anhte hpung shang ai kaw na she mai wa ai. Ya gaw nang kaw na masha tsawm ra wam sai kaga de i.

Extended Data

ID: KK2-0276
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd628

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0276

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0276

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Shagrim ga a lam (History of Shagrim) with transcription

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-01-12

End Date

2020-01-12

Description

Shagrim ga a lam, Shagrim ga mare gaw Putao ginwang Machyang Baw ninghtawn kata na mare langai mi re ai. Machyang Baw (Myo) kaw na miles deng (38)-(40) daram tsan ai, Machyang Baw (Myo) kaw na sa wa yang N-wawn ga dai kaw na lai Hti hka mahkrai rap, Alang Ga mare kaw du, Alang Ga mare kaw na lai, N-moi bum kadawng lung, dai kaw na Htang Ga mare du, Htang Ga mare lai, Hta hka rap nna sa wa yang Kawn Latsa Ga mare kaw du, dai kaw na lai Shan hka hpri sumri mahkrai rap nna sa wa yang Shan Gum ga mare kahtawng lam braw kaw du sai. Dai kaw na mile, deng mi jan daram hkawm yang Gyet hka ngu ai hka loi kaba moi (English) shan hpraw ni htan ai hpri sumri mahkrai hkrai ai kaw du sai. Dai Gyet hka hkahku hka deng kaw bum kaba langai mi nga ai, Dai bum hpe Lalang gyi bum ngu shamying ai, Gyet hka hpri sumri mahkrai rap sa wa yang (hpa-lung) mali daram hkawm ai shaloi, Shagrim ga mare moi (English) shan hpraw du ni a yup hkring sa shara Baw-de kaw du sai. Baw-de hte maren lapran hka langai nga ai, Hka a mying Gadak hka, Gadak hka hpun lakang mahkrai htan ai hta laiwa laisa galaw ai, mare masha ni ja lu ai hka re, Shagrim ga mare kaw Pa layang nre, kawng marawn mung nre, grai htuk manu ai mare, mare baw de loi mi tsaw, mare htumpa de loi mi nem mare htum pa de lam langai nga ai, mare shing nawm ngu na lam makau kaw lup wa galaw ai, dai kaw na yu ai shaloi, hka langai nga ai. Hka a mying N-shang hka ngu ai re, Nga grai nga ai, ndai lam gaw Nga hkwi, Yi hkyen sa lam sha n rai, Shanoi ga, Shinggai ga, Nawng Mun de sa ai lam mung re ai. Machyang Baw kaw na Shagrim ga de sa ai lam n-maw gaw Shagrim.. Shagrim Baw ..Baw de kaw na lai Hkawng Lang Hpu (Myo-nay) miwa ga jarit ram re, Moi (1960) ning oh ra maga laiwa laisa lam Hkan Dawk lam, Hkan Dawk lam re, (1950-1952) ning hta Miwa (Kum-myu-nit) tara hpe hkrit nna, Miwa mung kaw nga ai myu ni Lisu.. Lisu ni jinghpaw mung de hprawng shang wa ai, lam mung re, Ningsin Ninghtoi Kagyin kayan zawn yan shang wa ai hpe matsing ai, lam hkan Langa lap hte magap yup nhtoi grai nhtoi yang rawt sai, Ginru Ginsa, N-rin ginsa sa n jing ai baw ngu na kun.. Shagrim ga makau kaw lwi ai hka langai Gyet hka, lahkawng Gadak hka.. Gadak hka, masum N-shan hka ndai hka kaw nga ai Nga shan gaw jum majap shakau shaban bang n ra ai, grai mu ai namchyim shum ai, laga hkarang shan ni mung dai hte maren hpa majaw nga yang jum sha-it nga ai, dai hta nam Nga hkum sum hpa chyu ai majaw grai shum ai, Lagat hpun, Gyit gu hpun si sha ai U hkum sum hpa hkwi lu hkwi sha gap la lagat, Gat-dung, Gat-hkyen, Gat-chyang shan sha she n ma, Gat-dung bye wa noi shaya noi abya gadoi di la hkru hkra lu la sha la n ma ai hpe nta de gun wa nta masha yawng gam sha, pyaw la ai shara Shagrim ga nye a dai daw shara ngut sai.

Extended Data

ID: KK2-0277
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd629

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0277

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0277

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Hpung shang wa ai lam (History of Christian Mission)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-12

End Date

2020-09-12

Description

Transcription (La Ring) Hpung shang wa ai gaw mi sha shawng nnan e nang hpe tsun dan ai hpa rai sai law. Rai yang manga shi matsat ning kaw nat jaw nna ndai mare de ai nang kaw poi kaba ya mi ya sha tsun ai hpa nye nu a poi kaba galaw rai yang she manga shi jahku ning hta poi galaw, kru shi ning hta gaw hpung shang Karing ni mung Karing ni gaw shawng shaning e shang sai. Majawng hkyuk galaw ai wa kaw anhte gaw e dai kru shi ning hta e nang kaw e hpung shang wa ai. Ndai kru shi ning hta e hpung up gaw hpung up Wunaw La Manhkring kaw na hpung up Wunaw La a lata dai wa lung ai. Dai rai na nang kaw anhte ndai yang e nta grai galu nta wo ra kaw moi na nta grai galu ai. E dai kaw e shanhte hpung mi dai hpawt nnan e nang hpe loi ntsa lam tsun dan ai hpa Myeng Shi bu ni wo ra Myeng Shi kaw nga ai ni htaw Sumprabum de nga ai Myeng Shi bu Lang Naw nga ai Sha Tung nga ai Lasha nga ai htinggaw masum mali manga re Myeng Shi ga kaw anhte mi dai zawn re dai Taung Chuk prat e anhte Taung Chuk kaw e up ai prat hta anhte Karing ni anhte kaw e "Anhte mung nga na law" nga nna sa hpyi nna Myeng Shi kaw e jaw. Jaw nna me Myeng Shi bu ni nga hpang wa re rai nga. Dai rai nga hpang wa nna hpung masha shanhte kaw hpung masha htaw Sumprabum kaw na hpung tai chyalu ni re majaw gaw dan rai na e hpungtau langai lahkawng mi nang hpe tsun sai hte maren ntai nmai rai nna nga ai. Nawku jawng mung wo ya na nawku jawng nang maga lam makau kaw e kachyi sha re ai nawku jawng rai nga ai jaw masat nawku jawng dai yang. Dai yang dai anhte nlaw la ai hpung masha ni rai na shanhte Myeng Shi bu ni e dai Hkun Seng Du ngu ai hpyen dap de na pru wa ai dai wa ma hpungtau galaw sa. Myinaw Ze Dau ngu ai wa ma hpungtau galaw rai na nga ai ten Myeng Shi bu ni rau e anhte gaw shanhte mung nang anhte ni ndai mare hkyen yang Myeng Shi bu shanhte ni yawng sa nna galaw hkyen karum rai na nga ai. ten e shanhte rau gayau dan rai shada gayau gaya rai na nga ai. Rai yang she anhte kru shi ning e hpung shang nna shanhte rau dan re na kanawn nna nga rai yang she kru shi manga ning hta e ngai hpungtau tang mara tang ai le Geis masat nawku jawng kaw e dai kaw e dai Hkun Seng Du hte Myinaw Ze Dau anhte masum dai yang e Sara Isak ni Sara Lahtaw Gam, Sara Latau nga ai ni Ah Di Htaw Ma Lisu Sara Htaw Ma nga ai ni Geis masat htingnu kaw e Myinaw Ze Dau Hkun Seng wa shi gaw shawng e hpungtau tang ai. Myinaw Ze Dau rau an yan lahkawng gaw hpungtau tang kru shi manga ning re kawn gaw Myeng Shi kaw e anhte mi gaw Nawng Nang de den she lung wa na nga ai wo ra Nawng Nang lawu Lamyang mare de na ni gaw ngai hpe mung shanhte hpang de lawm na grai ra ai rai nga ma ai raitim mung e Myeng Shi bu anhte ni rau rau sha shanhte ni mung ngai hpe grai yu kam ra ai nga yang she shanhte rau ding rai na e Myeng Shi kaw e lam makau kaw e nawku jawng kaw e anhte ni nga galaw hpang mai byin ai hte galaw hpang. Dai yang gaw alu atan ngu laning na budget gaw htinggaw mi gaw lap manga manga lahkawn ai rai nga. Dai lap manga pa nlu bang ai mung nga nga ai ten rai nga ai i. Dai ten e gaw i hpung budget ni wa gaw ya na zawn rai na htam shi ngu ni ma rai nnga prat re rai dai ten e gaw. Raitim gumhpraw mung nga pya se pya nga ai ni sha jai ai prat re gaw aten re gaw. Dan rai na nga nga rai na Myeng Shi kaw e hpung bungli galaw rai na anhte mare kaw nga ai ten na up hkang ai gaw nang kaw anhte up hkang ai gaw agyi salang anhte buga san anhte kahtawng hku na. Hpung gaw jaw masat ai hte rau rai taw hku re. Ya gaw dan rai na jaw masat buga ngu grai moi na hta gaw grai kaba mat rai masu ai she shadu nan rai sai gaw ya gaw (mani let). Aw Mama Bonny, Sara Tawng Si nga ai Sumprabum e nga nang Myitkyina e gaw e dai Sara Deken Fell wa e dai hpung bungli de grai galaw ai gaw sarama Gawlu Lu i rai sai rai nga. Dan rai na she nga ai aten rai sai lo anhte ni hpung nnan shang re ten e ya sha mi sha tsun ai hpung sara mung nang hkan nnga ai. Dai Manhkring kaw e dai Sara Wunaw a shawng yan gaw Kayin Sara Thar Htoo ngu ai Kayin Sara wa re hpung up. Dai wa Jinghpaw ga chyoi gaw grai chyoi ai raitim pri wa npri ai. Re rai dai wa hpe hkrai shaga ai gaw nang hkan e kyu hyi re hkungran re lamang ni nga tim le Manhkring na Kayin Thar Htoo wa dai wa hpe shaga ai. Akyu hpyi poi kaba rai yang dai Kayin Sara wa hpe shaga de hpang she Sara Wunaw ya dai mi sha tsun ai anhte hpung jashawn yang woi ai wa Wunaw ni bai nga wa sai gaw htawm de gaw. Kayin Thar Htoo dai wa Jinghpaw ga grai chyoi ai. Shi tara hkaw ai hkan raitim Jinghpaw ga npri ai nga yang she ndai "Kasa Paw Lu Roma mare e bawng dung yang e nnang nawn nawn wa ai" ngu ai shi dai hkaw ai rai nga dai she e "Kasa Paw Lu Roma mare e bau dum yang mare manam nawng kanawn wa ai lu" nga nna ga npri ai nga yang she (mani let) "bawng dung ai" ngu hpe she "bau dum ai" nga "Nnang nawn" ai ngu hpe mung "Manam nawng" ai nga ai le (Mani let).

Extended Data

ID: KK2-0278
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62a

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0278

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0278

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Sumpra bum de ai lam (History of Sumpra Bum)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2020-09-13

End Date

2020-09-13

Description

Transcription (La Ring) Sumprabum ngu ai gaw moi gaw mare nnga ai da law raitim mung e ndai Japan majan e Japan ni English ni gahti galai rai shang di i de la ai re. Sumpra nam sumpra le sumpra ung sumpra hkrai tu ai bum kaw hpun kaba ntu ai majaw hkyen loi ai i bai mada dawng ai shara re majaw bum tsaw shara re majaw ndai American ni English ni dai kaw shara jahkrat ai nga Dai majaw Sumprabum ngu shamying ai mi na shi e madung gaw Manan Hkang Sumpra ngu ngu ai. Dai gaw moi na jiwoi jiwa ni nat hkindat mying ma lawm ai i Manan Hkang Sumpra ngu ai. E ndai gaw Manan Hkang Sumpra gaw htaw Hpuk Ing hka ndai maga i dingdung maga gaw dai de maga nang maga gaw Zenan hka du hkra gaw Manan Hkang Sumpra area re hku rai nga gaiwang re hku rai nga. Rai sa rai yang gaw ya e ya ngai gaw Mali hkrang walawng e shangai ai kasha rai nga yang gaw Mali hkrang walawng gaw hpa majaw Mali hkrang walawng ngu tsun a ta nga jang gaw dingdung maga de na gaw Mali hka lwi hkrat wa ai. Mali hka kaw she sinpraw maga na hkrang hka ngu ai hka tsawm ra kaba ai Mali hka hta e chyi mi nun re hkrang hka ngu ai lwi shang wa ai. Dai zinlawng hpe Mali hkrang walawng ngu ai. Gai Mali hkrang walawng a lahta yang gaw hpabaw walawng bai nga ta nga jang Jahti e Mali hkrang walawng a lahta kaw gaw Hpatchyai walawng ngu ai nga ai. Hpat hka hte Chyai hka zinlawng dai hpe Hpathka walawng ngu ai. Ndai Mali hkrang kaw na lawu yang gaw hpabaw zinlawng hpabaw walawng nga a ta nga yang Shadi hkrang walawng ngu ai nga ai. Mi na Mali hkrang walawng jarit i Hkrang hka hte Jahti hka zinlawng dai hpe Jahti hkrang walawng ngu shamying ai. Bai Jahti hkrang walawng hte e lawu yang gaw dingda maga hkanam maga grit gaw Mali Nmai walawng bai ngu sa. Mali hka hte Nmai hka zup ai zinlum zinlawng dai hpe Mali hkrang Mali hkrang walawng ngu ai. Dai de walawng walawng walawng nga ai walawng nre i walawng "Walawng hkawng numlun lawt numma yang ja hkun lawt" nga ai e dai hpe tsun ai. Walawng walawng nga shamying ai. Kaga de chyawm gaw grai gaw she nnga na walawng raitim mung wo ra de gaw walawng dai wa hpa rai ginhka a ta nga jang e moi gaw gumchying gumsa prat re majaw gaw gumchying gumsa du ni shanhte a lamu ga up hkang loi na matu dai masat da na shamying da ai lam chye lu ai i hka kaba kaba tsawm ra kaba kaba re ni hpe madin dat nna shanhte up hkang ai lam hpe mu lu ai. Dai hpe e hpang de English atsuya up wa ai shaloi mung dai hpe shagrin ya ma ai walawng ngu hpe shagrin ya daini du hkra dai walawng ni gaw shingteng amying ni gaw nga nga ai hku rai nga. Masha gaw nnga ai ya htaw Hpatchyai walawng dai gaw masha nnga sai raitim Hpatchyai walawng dai hku shingteng amying gaw naw nga ai.

Extended Data

ID: KK2-0279
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62b

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0279

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0279

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ginru ginsa (Migration)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-31

End Date

2019-01-31

Description

Transcription (La Ring) Moi shawng de anhte shinggyim masha ni rai npra pri npra kaw nna e ndai mungkan ga ngu ai rai nhkrat wa ai shaloi e lek kala seik katsa kaw nna pru mat wa ai shaloi gaw anhte amyu sha yawng shinggyim masha ngu rai npra ai shaloi e ga gaw ndai masang wa hkum ga ai ngu ai aten hta gaw masang wa hkum gaw masang wa hkum ngu gaw shinggyim masha rai nnga ai shaloi mungkan ga rai npra ai shaloi gaw wa hkum ngu ai gaw hkum li ndai hkum pak hpe tsun mayu ai. Hkum pak gaw gara kaw na tu ai i nga yang gaw n-ga kaw tu ai. Mungkan ga hpe e shangai shaprat da ai labut nbu ai ga e n-gawn kanu n-gawn chyanun htungga moi shun e shamying tawn da ai hte maren gaw ndai ga kaw tu ai wa hkum ngu ai gaw. Ndai wa hkum kaw nna shari gaw shari hte shari, shari hte shari rai taw ai. Ndai gaw wa hkum jang e wa hkum ga ai shaloi gaw gara hku nga tsun ai i nga yang "E kadai ma ga na ma e" mi shawng de gaw anhte shinggyim masha ngu ai gaw kadai mung nnga re shaloi she woi gaw sara gaw "Ngai gaw shinggyim masha re" nga tsun da ai. "E nang gaw nre shinggyim masha ngu ai gaw woi sara gaw nre" rai yang she "E ngai gaw woi wa gaw ngai gaw shinggyim mahtan htan shinggyim man man shinggyim marai lai masha alai lai ai lo" nga na tsun ai. "E shinggyim alai lai ai gaw nang nre masha nga rai gaw nang nre e kang shingra gaw kadai malin, hting hta wayang gaw kadai sin" nga shaloi she "E ngai gaw e woi gaw nre kading kang shingra reng dinghta wayang sin nga ai gaw yat e masha wa hkum ngu ai du langai mi paw na ni pu bau a" ngu dai ngu ai shaloi she e n-gawn tsun shanun hpungga moi shun gaw dai kaw nna she malum malum mahkum mahkum re ma shangai dai gaw shari hte shari rai taw ai. Shari hte shari rai taw ai hpe gaw gara hku di tsun ai i ngu yang "E kadai ma ga nmai ngai ma ga mung nmai ngai ma hkra na lu ngai ma hkra na lu ngai gaw machyi gaw nhkam ai ngai ma machyi gaw nhkam ai" nga ai rai yang she "E kadai ma machyi gaw nhkam re yang gaw gara hku di ga na ma" nga tsun nna e re ai shaloi gaw gara hku ma ndi rai yang she "Bai nang madun u nang madun u" ngu hkum hkum sumhpa hpe tsun madun rai yang gaw ngai "Ngai mung nchyoi a ngai mung nchyoi a" nga. Rai yang gaw Shagawng ngu na mi gaw "E ngai chyawm madun yang gaw chye ai law ngai chyawm me gaw" nga nna tsun ai da. Rai yang gaw dai Shagawng gaw "Nang gaw kaning di na madun na ma ngai madat yu gaw" ngu na ndai lum malum hkum mahkum re shari hpe e madi madat yu yang e "E nang gaw e wawt a shawa a nang gaw lapran shingra re" ngu nna tsun ai da. Rai shaloi gaw dai kaw e ja ning shi gumhpraw ning shi ga ai da. Dai ga ningnan ga ai shaloi e le mat ai gaw ndai gaw daru ning yawng magam ningtawng ngu na shamying da ai. Ndai kaw gaw ndai mungkan ga hpe e ningnan shaprat kaw nna ndai daru ningyawng magam ningtawng ni gaw "Anhte gaw e hpan kata hpan ningsang ngu nnga makam masham ngu mung nba anhte a n-gun lagaw hte dang ai masha" ngu nna dai hku nga na daru ningyawng magam ningtawn gaw dai hku nga na nga mat wa ai da. Ndai shaloi gaw ndai e mashang wahkum hpang ga sai. Rai yang gaw shawng ga ai ni gaw ndai anhte amyu sha ni a Jinghpaw Wunpawng ga ngu nna ndai shanhpraw wa shamying da ai hpang na gaw shanhkyeng wa shan chyang wa la mahtang, yaw mahtang byin mat ai wa hpe gaw shapyawng yawng ngu na shamying da ai da. Ndai hku ngu na shamying la mat wa na she dai kaw nna she anhte gaw e garan mat wa mashang wahkum kaw na re. Dai kaw na she ndai ginru ginsa hku kaw na e dai garan mat wa ai kaw nna gaw ndai kaw na she bai ndai ginru ginsa hkrat nna majoi bum majoi shingra bum kaw na yu hkrat wa ai shaloi gaw e htaw mali hku majoi kaw nna hkrat wa ai shaloi gaw ndai hka mali ngu ai hka lunggawp ngu ai nga ai dai kaw na hkrat wa sai. Hkrat wa e dai kaw na mali mi shawng de gaw hka ngu ai rai npaw ai shaloi gaw e htawra dai de nga sa. Rai na she dai hka kaw na she bai e ndai mu ga ai hpe gaw mashang wahkum ga nna she shanhpraw wa gaw sinna maga yawng ai, e shan hkyeng wa gaw sinpraw maga yawng ai, rai na shan chyang wa gaw dingda maga yawng ai, e ndai yaw mahtang gaw yawng a yawng Uma wa gaw mali hku mali hka saw nna yawng ai. E hka mali zup ai hpe e hka mali hku na anhte Wunpawng amyu sha e mungkan ga na shinggyim masha mali a labau dai hku hkrat mat wa ai. Dai na hkrat mat wa nna she anhte Gala mung gaw Gala wa gaw dam pa layang de hkrat sai, e ndai shanhpraw wa mung shanhpraw ndai sinna mungdan de e hkrat mat wa sai dam pa layang de hkrat mat wa sai, shan hkyeng wa mung ndai hkye awn wa mung ndai maga de hkrat mat wa rai nna gaw anhte gaw dai hku na ginru ginsa na hkrat wa re shaloi gaw e dai ningnan hkrat ai shaloi jijaw natjaw hpang mat wa ai. E dai kaw na ginru ginsa na hkrat hkrat rai na ndai kaw ginru ginsa na hkrat ai shaloi dai kaw nnan hkrat ai shaloi gaw hpabaw nga na tsun ai i nga yang gaw shanhpraw wa gaw gumhpraw lakang hte hkrat hkrat ai e shan chyang wa gaw magri lakang e shan hkyeng wa gaw magri lakang hte e sa mat wa ai, e ndai shan chyang wa gaw muyawn lakang hte hkrat mat wa ai anhte gaw anhte Wunpawng ni gaw ja lakang ndai hku na hkrat mat wa ai re e ndai hku na hkrat mat wa. Rai yang she anhte gaw dai hku hkrat mat wa rai na anhte Wunpawng amyu Wunpawng ngu ai gaw dai majaw Wunpawng ngu ai. E yawng e ka-ang shingra ga lamu gintawng ga ngu nna dai hku ngu na hkrat mat wa nna daini anhte e Wunpawng ngu ai lachyum dai hku byin mat wa ai. Mali hka mali a majaw byin mat wa ai. Rai na she anhte gaw ginru ginsa na hkrat wa ai shaloi gaw dai hka mali kaw na yu hkrat wa ai shaloi gaw e numraw latin lakang ngu ai nga ai. Numraw latin lakang hta gaw ndai kaw nna she numraw latin lakang dai rai ndu ai shaloi gaw "E ningnyen ahkang ginpa kaw masha nga hkrang ginra kaw" nga nna nlung mani prat kaw nna ahkang hpe e kabye da ai. Hkang hpe kabye da nna dai hku rai rai yang gaw e le dai gaw ya gaw "Ning nga wahtang e shang u ga shinggyim masha ni mung e yawng mung nlung mani hta e ahkang jahkang da ga la" nga nna anhte gaw dai hku na yu hkrat wa ai. Shaloi she ndai gaw ni nyen lakang bai aw dai lau gaw mashang lu pru ngu ai pa htulam dingnu ngu ai nga ai. Dai hku bai ndung lungpu kaba nga ai ndai ning nyen lakang e kahpa ai rau hpang gaw. E dai yang e dai moi anhte gaw e daru ningyawng magam ningtawng ngu ai labau kaw na pru mat wa ai. Ndai gaw e "Mahtum lungpu ngu di yawm mahta lungpu ngu di shawm ngu di dai hku ngu di masat da ai dai lungpu re dai gaw. Ndai lungpu dai gaw shaoi u ai prat kaw na masat da ai n-ga dai ya anhte shaoi u ai hpang e gaw dai kaw shang mat wa ai dai hpe e mashang lungpu ngu na htuhkam dingnu ngu ai. Ndai mi shawng e gaw ndai arai mashang lungpu ngu ai kaw rai nnga ai. Re kaw na rai rai na she ginru ginsa na hkrat wa rai na she ndai kaw na hkrat wa rai she mali hku mali hka saw na rawt wa ai rai yang she ndai i Dawai ga ngu ai du ai da. Dawai ga ngu ai kaw gaw wo ra kaw gaw (ya ngai kachyi mi hkring she wo ra de gaw kachyi mi malap sa rai yang gaw ya hpang de sharai ga). Dai gaw dai langai mi kaw du rai yang Dawai ga du rai yang gaw e Dulim majan pra ai da i, wa shalang tang majan nga ai da i. Dulim majan hpe e gasat ai da wa shalang tang majan gasat ai da. Dai kaw na bai i dai kawn bai sat wa rai yang gaw dai kaw na yu mat wa rai she ndai Panghkai ga du ai da lahkun ga ba ai da. Ndai e ndai hku na yu hkrat wa nna she ndai lungtsut namgu na yu hkrat wa. Dai she dai hku na yu hkrat wa rai na htaw munglang lahkap sha hkang e ndai shanlang kadawng yu ai da munglang lahkap sa ai da. Rai yang she dai kaw na she munglang lahkap sa hkangmu shingchyen du, hkangmu shingchyen nan e rap rai yang she mungyang hka, hka e rap ai da. Mungyang hka e hkoi htaw N-yaw hku e lang shinglang hku e dang dai na she dai nan e yu rai na she dai kaw na yu re na gaw Pakan yang aw nre law ngai malap sai hka e bawn Pakan yang e rap. "E kumhtaw ga ngu ai de gaw dai ni shingdan e ga gumhka ga ngu ai kaw e daini shingran de ga" ngu ndi kumhtaw ga ya ndai Putao ga kaw kumhtaw ga sha ngu ai Kumdi ga ngu nre. E Putao ga ngu ai nre mi shawng de gaw anhte gaw Kumhtaw ga ngu nna majoi shingra hkan nna ndai kaw gaw e Pakan yang ga du mali hka saw nna Pakan yang lung e dai kaw na she "E Putao Kumdi yawn kumhtaw gaw shama nahtai htu ai sha ai e wa sha u ga" ngu na she dai hku na lat rai di yawng mat wa. Rai nna gaw dum tep dalwi ai lap ai da, dum tep dalwi ai lap yang gaw e ginru ginsa ma ni gaw nlung langai hpra la lang nna she lap lap di na she ya dum tep dalwi ngu ai gaw wo bum shinghkrang lai di pa e hpun kawa tu di nga sa. Dai kaw nna she bai lai wa rai na gaw htaw e dai kaw na ginru ginsa dai yawng yang she e wora maga gaw Wadu hkyet e du ai da. Wadu shingnam ju ai da nga, "Wadu shingnam ju Wadu shingnam hpe hkam ai da Wadu shingnam lu ningsang magam ku daru ninggam lu ai da" nga. Rai yang she dai kaw gaw aw lau du Japdi hkyet du ai da. Japdi ju ai da "Japdi hte chyingli mahkam maku ningsang magam lu daru ninggam ku ai da" nga. "E ninghpa she law ju ai wa mung nga ninghpa she law ju e ya gaw ninghpaw shalaw e gaw kaning ma di law" nga nlung wahkam ku ai da nlung wahtum kun ai da e ninghpa shalaw lu ai da ningsang magam ku ai da" ngu, wo puda hkyet de du ai da puda bai ju ai da puda ju, e puda lapu hpe mung kaning di ma lu ai dai" ngu. "E hkasawng hkahku galaw ai da puda kahtam ai da, puda ningsang hpe lu ai da e ningsang magam ku ai da" e dai kaw na gaw e bai lai sa "E chyai hku ningtsaw tu ai da chyaihku ningtsa aw ningsang magam tsaw e ya gaw ningsang magam e tsaw sai chyaihku ningtsa aw ningshe daru ninggam mung tsaw sai mu, bai la deng gaw shinggyim tung ningsang tung gaw ya gaw i hteng dirat rau mung garan na masa gaw du sai mu e garan na rai sa", "Rai yang gaw kaning ma re nga ma" nga yang "E nanhte shakrin tung mashang dung hpe gaw e hpaji ngu di ma shalat hparat ngu di ma shakat di ga" ngu i. "Deng gaw kaning ma di ma" ngu "E moi gaw du wa ahkawt ahkang yu di htingbut htu sharin mu ga" ngu htingbut htu sharin ai da. Htingbut htu sharin rai yang gaw "E ya gaw htingbut htu sharin deng gaw bum jinghkang ai mung du htingbut htingra mung lu sai mu" dai hku rai bai sharin sa. Rai yang gaw dai yang gaw ginru ginsa na ni hkrat ai yawng e u mung pa wa mung nga ginru ginsa ginrut di ginsa ginsut ai dai yang gaw kapawn layawng rai yang gaw "Dai yang gaw ya chyai hku ni tsun ai gaw mi gaw machyu nhtu she lang mureng nhtu she hkang rai yang gaw ya gaw kaning di na nga na ma langa gaw ja ai mu e hpun gaw kya ai mu" nga rai yang gaw "E yi yu yi hkyen ni sharin di ga hpyiwat jung ten e kadu u ga hpyi chying shing jung e ga" nga "Rai yang gaw hpyiwat jung hting gaw kadai ma lu" nga yang e Pawpla ningsang wa gaw "E dumbang gaw ngai galaw chyoi ai mu" nga Pawpla ningsang gaw ngai pawt din yu nhtawm me e pawpla sumra ai hpe yu nhtawm me e pawp sum hting galoi chyoi ai da aw arai htawk wut chyoi ai da nga. "E dai hte sha nbyin ai law e wamung sumhting ai she shajaw ga law wala sumhting ai she shajaw ga law" nga. "E wamung sumhting e gaw kaning di ma chyoi ai nga ma wara sumhting e gaw kaning di wut ai mi" nga rai yang she "Gau chyang gau la gumwat ai hpe yu na me sumhting di sharin e ga nga. Gauchyang gaula gauwat hpe sumhting dum sharin da, pyi shit pyi pyiwut sumhting kadu ai da hpri chyang hkrit she kaju ai da. E dai shaloi gaw wo ra ginru rai ginsa hkrat ai ni gaw e shakawn u shakawn nga ni gaw ajum sha majan pa da i. Ajum sha majan pa yang gaw ginru ginsa nan ginrut ai ni gaw e shinggyim dung ai mung mara nu shinggyim dung ai mung ra nu da, u wa yawng e mata nu da dumsu nga e yawng matu yang gaw "E ngai gaw gunpu gunnoi yawng e mata rai yang gaw ngai gaw kaning rai na nga na ma yawng mayawng e jawm mata yang gaw" nga rai yang gaw e jum sha majan gaw hkrit sa. Jum sha majan hkrit yang gaw "E jum sha majan e nang hpe gaw yawng e ra ai majaw jawm sai taw kaw bum shinghkang galaw gawang de htaw ya ndai bum shinghkang hte galaw gawang de she yawng ai da dai hpe shachyut nu da jit ji hkang yu di jit ji hkang kaw gaw sha-it kumdi lai ai da, shi dung hkang kaw gaw jum mu rai di pa ai da e wo Gala mung maga e hprawt India mung maga e hprawt re mada jum sha majan hprawng ai da jum sha majan shachyut rai she bai ai da. Bai rai na she hkindu rai na she jum sha majan hpe e shachyut rai jum sha majan mung e bai. "Rai yang gaw ya gaw kaning re rai ma e dai rai yang gaw ya gaw ginru chyai hku majoi mung ya gaw jing sai mu ya gaw deng gaw ya gaw kaning rai nga ma ngu. Chyaihku majoi mung dai nanhte bai la lai ai gaw nga. Hkranghku majoi e shingdan ai da hkrang hku majoi e shingdan hkrang hku majoi du ai da. E dai rai yang gaw baila ni nga wahtam mung shang ai gala daru ningchyang mung li ai gala ji dumdin mung dat e ga nat dumdin e masat de ga e shinggyim ngu tim mung e laga shinggyim gindat mung tam mu shang gindat mung bam mu, ji gundat mung tam mu nat gindat mung tam mi ga nga. "Rai yang gaw ji gindat ndai gaw e shinggyim dung masha ni e ya nanhte mung anhte mung ji gindat nat majing dat yang gaw anhte a lapran kaw gaw kaning rai di nga na ma" nga shinglim shinggrau pra u ga matawn shagawn nga u ga yat e nujung rai di gaw dai yang pa ningjang e ginsa rai ngu dai di nga. Ndai sagawn nat ngu ai dai gaw paw sa. Ndai lapran e shaba wawt ai wa mi she e dai yang she shaba wawt ai gaw dai nat pru ai mahtum shaba e ginlut mahta shaba e gumshut ngu mahtum ga de katu mahta ga de kangu" ngu dai shaba wawt ai le ndai ji nat hte shinggyim masha lapran e ningjung kanmang ngu di dai gaw pra sa. Rai yang she dai i ginru ginsa nanhte gaw gat rai yang she "Bai la ya gaw tinang wat htam shang e ga tinang makam lang e ga" nga. Rai yang gaw tinang wa dam malang e ga magam ningsang shaku e ga tinang magam lu e ga nga rai yang gaw daru ningchyang li gumsawt ai da. Daru ningchyang li gumsawt jang gaw e daru ningchyang li gumsawt rai yang gaw shawng kaw Marip Gam Gumja gaw shawng e sa ai da, Lahtaw Naw Lawn gaw ka-ang e ang ai da e Majaw wa shing hkum hpang e nang ai da. E dai na e ndai na Dureng wa gaw shingdim htaw hpang e nga pra ai da nga. Rai yang she dai hku na gumhtawt ai da rai yang she ning chyang dalu li gumsawt yang e dai na ni gumsawt jang gaw e shawng na wa gaw Marip Gam Gumja gaw lachyawng pawk di yang gaw "Ngai gaw Marip wa Gumja Lahtaw Naw mung e Marip Gam Gumja jaw naw lahta kaba nga rai yang gaw Lahtaw wa Lalawn gaw ngai gaw Lahtaw wa Lalawn ju naw lahta kapawn" nga. Mayam lu ai hkrai chyu tsun rai yang she Nhkum wa mung "Ngai gaw matsaw wa singhkum zai ndum ju naw lahta kapum" nga rai yang she Duleng wa gaw ndai pangwa dinggan kaw "E ngai gaw gumru yan gumchya ngu di pa e tinang magam mara htang pa ngu na hpat hka ai re e hpung it numga hkye kaw na nang ga gaw gumrawng gumtsa ngu na masat da sa. Rai na she ndai daru ni numtsang li gumshawt ni yawng rai yang dai hku rai di garan sa. Rai yang gaw Marip wa Gumja gaw ning dung hkanoi wa da e ning dung hkanoi doi nu da e Lahtaw wa Naw Lawn gaw dai makau kan htang shingna ngoi nu da e matsaw wa shing hkum gaw shinggan hka chyaw doi nu da. Rai na Pasi wa gumhpoi gaw e ndai na gaw shingdan hpri shingdan bum hpe doi nu da dai hku na garan sa. E ndai Lahtaw arai Duleng wa jeng hkawp hkum wa hte e ndai e pang wa htinggan gaw e sanit hpang e pa ai dai kaw yawng ai da dai garan nu ai da. Rai yang she dai kaw she "Bai la deng gaw ya ning chyang li gaw gumsawt ningchyang li gaw gumsawt ningdun di ga le yep yep rai jang gaw e dai zawn nga garan re shaloi gaw ya ndai ni dun ningdep ga gaw dai hku ni pra sa rai yang she e dai sawt nga rai yang gaw shawng de gaw ndai manau ngu ai gaw moi shawng de e u manau shawng htaw mahtum ga e shawng sharin ai hta mahta ga e shawng gumhtin ai da. E shinggyim mung dai yang shawng ndai ginru ginsa nan garai nrut yang dai e shawng sharin. "Rai yang gaw shinggyim masha gaw malap ngu di wa mali ngu di nga malap mali ngu di bai nga rai yang gaw malap ai mung mali ai mung nga katsing shatmai chyu nau sha ai nhkan mung rai sa" ngu da. Ndai shinggyim masha ni gaw u ni hpe "E u ni e ya gaw nang gaw katsing shatmai mung nsha katsing hkrai lu sha hkrai chyu rai yang gaw dai yang gaw katsing rai sa". Rai yang gaw dai aten hta gaw ndai sut wa matu mana sut wa matu nga di ma ndai hkang hku ningtaw nga e ndai Magawng wa Magawng wa a kaji gaw e Htat wa Lahtau ngu re nu. Htat wa Lahtau e kasha wa Mawa Dingyau. Ma wa Dingyau ngu ai wa gaw e shi gaw e dusat ma bung tim e uju nawng ma shaga tim mung "Koi ya gaw lahku shang lahku shang nga shaga lagyim kinya mam mu timung e shaja myit kadun hpe jaw kadawn hpe jaw rai yang gaw shaja myit lu shaja myit lu shaja myit lu shakut di ga lo shakut di ga lo chyu nga ai re. "E nang gaw alaga masha re yau chyu yau bau chyu bau shingga gaw" ngu. "Rai yang gaw Waju nawng shaga daina gaw lahpu shang lahpu shang nga ai lo" nga "E nang sawt nga ai masha gaw nnga ai" ngu na she htaw dai shani she bai nbung malu bai hprawt "E nang zawn nga ai masha gaw nnga ai law nang zawn nga gaw gyit di gaw hkang di gaw" ngu htaw mayat shingyau shayi e bum hte e dai kaw e lagat hpun hte noi di hkra di nu da. Shat gaw nang e kawoi dwi dinggai jaw u ga i ndai mayat shingyau dai hku na noi taw nga. "E deng gaw sut wa matu mana wa lambu ngu ai wa gaw Nhkum wa a kaji wa gaw kan machyi ai da. Kan machyi rai yang gaw e kan hkrai machyi di nga lu su gaw lu su ai da kan gaw machyi rai yang gaw htaw hkanghku ningchyu e ma ni wa gaw htaw tungtep hpe yu nhtawm me e kanawn rai yang gaw shi a kan machyi wa mai mai re. E dan nga yang gaw nga achyang mayawt e yu deng gaw nga achyang mayawt ai yu rai yang gaw e machyi mung mai nyem nyem rai dai yang gaw "Bai la dai yang gaw kaning re di ma mai ai rai" dan re yang ma ni e wa "E ji e kan machyi mung mai a ya mung kanawn sa" ngu na kanawn rai yang kan machyi wa mai "E dan rai yang gaw kaning ma di ai ma" nga rai yang gaw "Hkang hku ningchyu ai lung u ga" nga. Hkang hku ningchyu e lung e hkanghku ningchyu ai wa gaw sut wa matu ngu ai wa mung kan machyi ai da. Dai machyi ai da dai mai ai da "E dai gaw kaning di di ai ma" nga "U manau u ni kanawn yang gaw arai nga ni kanawn tu tep ni kanawn yang gaw mai ai lo" nga rai yang "E ju nat e di manau nat e shali rai mu nang hpe gaw" ngu ai da. Dai hku ngu rai yang gaw "Bai la deng gaw manau nat e ti ngu gaw kaning di ai hku ma" ngu yang "Ah ngai chyawm chyoi ai gaw ngai chyoi a htaw u ni manau nau ai ma". U ni wa she lagat hpun manau nau rai yang she u dai ni ma i wo moi mahtum ga na ginlut mahta ga na gumshut yang e gaw shinggyim masha rau ginlut yang gaw "E u manau nau na me chyawm sa e ga moi na labau e chyawm lang e ga" nga rai yang gaw u manau nau ai da. U manau nau rai u manau nau na hku jawm bawngban rai yang gaw e dai bawngban rai yang gaw ngai gaw kadai ma chyoi wa ai nga ai ma u ra u gaw "Ah ngai chyoi wa ai" nga. U gum gaw "ngai shanhte ngai seng u ga" nga. Shi shoi ngu ai wa gaw "Shan gaw ngai kadoi e ga" nga ai da e shi shoi ngu ai wa gaw shan gaw ngai kadoi e ga nga. Rai yang gaw "Deng gaw manau madu gaw kadai ma galaw" nga yang "Aw hkawngrang galaw u ga" nga. "Ah ngai gaw hkawng rang maku she shajaw ga law" nga yang "E mai a" nga. Shingwa u gaw "Ngai gaw u u shinghpa ngai gaw kahkyin kaw la" nga "Kahkyin rai she u manau galaw e ga" nga. U gaw gaw "Shat gaw ngai shiyaw ga law" nga uri gaw "Si gaw ngai dun ga lo" nga. Shi shoi nawng mung "Shan gaw ngai kadoi ga lo" nga "Rrai yang gaw bai le hkum sa u manau dum saga" nga na manau dum ai da. Manau dum rai yang gaw e ninggrau gaw "Wadai ma galaw nga ai ma shatung gwi ninggrau gaw" nga. Kala wa gaw "Ngai galaw ga law" nga kala gaw dai hku nga, rai yang she Kala gaw dai she ndai manau singhka kaw dai ma hpaw nga. Kala e hpaw e ndai gaw sut chyinghka kaw e dai ma hpaw rai Kala e hpaw nu ai da. Rai yang she manau madu ni gaw Nnau ni da. Rai yang she u Kala wa gaw e madu dai madu wa gaw u gaw hkawngrang gaw bungli sa na mung nga rai yang she u Kala gaw u hkawngrang jan hpe e n-gyi shabat nu ai da. Dai she ya e gulwi hka ngu ai paw ai re d gulwi hka ngu di nga. Rai yang she dai hku rai na manau nau manau nau rai yang she u gaw hkawng rang gaw nau jahtau na she nau shaga nna she "E nang e gaw dai ram nga jahtau yang gaw hkrit ai lo" nga na she manau bra mat ai da. Bra rai yang gaw kaning hku na bra ai ma nga yang "E sut manau gaw kaning di ma shayaw ju manau gaw kaning di ma galaw" nga yang gaw e bra sa. "E hkawng rang nang gaw nau hpyau sa" ngu na she kalang ma hkawng rang manu wa hpe gaw tawn da rai na hkawng rang hpe gaw madu ndi nna she "Nang gaw hkum shaga u" ngu na she shingwa wu lanu wu shingwoi woi nu da. Lanu wu shingwoi kahkyin na she ju manau ngu ai byin nu ai da. Ju manau ngu ai dai byin rai nna she dai hku rai na she ya dai ni sut wa matu mana wa kan pu ngu manau nau nna hkranghku ni e chyu manau hpang ai da. Rai na she "E daini gaw gumran manau mung dai pra ju manau mung dai shaya" ngu na daini dai kaw nna she manau manau dum hpang mat wa ai. Daini anhte yawng Wunpawng myu masha ni manau dum ai ngu ai dai kaw na manau dum hpang mat wa ai. Dai gaw mi na e jiwoi ngai tsun ai gaw nkau mi gaw hkrat yang hkrat na kaman kadan re majaw re dai majaw. Rai na hpang de e atsawm sha shagu mung shagu mai ai gaw ngai mung ya law law se re majaw n-gum mat ai re.

Extended Data

ID: KK2-0249
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62c

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0249

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0249

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Ginru ginsa (Migration)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2019-01-28

End Date

2019-01-28

Description

Transcription (La Ring) E ya ngai tsun na labau maumwi gaw anhte Jinghpaw Wunpawng amyu masha ni yu hkrat wa ai ginru ginsa labau rai nga ai. Labau a gabaw gaw ginru ginsa lam ngu ai re. Anhte Jinghpaw Wunpawng amyu masha ni e lahta dinghta majoi kaw na anhte yu hkrat wa nna ndai mali hku majoi de anhte du hkrat wa ga ai. Mali hku majoi kaw na mali hku majoi kaw nga ai aten hta e anhte ndai e ginru ginsa kaw na i Mali Hpungnawn ngu ai dai Mali Hpungnawn a shi hpe lam woi ya ai Miwa hpung Shawa Hpung Gummawn ngu ai dai wa ndai Mali Hpungnawn kaw rap na shaloi e ndai hkan nang ai ni hpe tsun ai ga gaw "E ndai kaw sadi nna rap ga" ngu tsun ai shaloi dai kaw hkan ai ginru ginsa ma ni gaw "Hpabaw da aw mali da aw" nga na she tsun ai kaw na Mali hka ngu na byin wa ai re. Dai hpang e anhte e shanhte gaw dai kaw na Mali Hpungnawn kaw rap nga ai shaloi e Numlawng lakang ngu ai dai mahkrai hte hkrai nna she Numlawng lakang gaw e Numlawng hpun gaw manyen ai re majaw dai kaw dai hpe hkai nna lai ai shaloi kashawt kahpai ai shaloi e dai kaw na anhte Jinghpaw ni mying lu ai ngu na hkai ma ai. Dai kaw anhte Marip Lahpai Maran Magawng Dureng Hkashu Hkasha Maran e dai kaw anhte myu Wunpawng sha ni dai kaw e mying lu ai nga na hkai ma ai re. Dai kaw na anhte dai kaw na gaw e ginru ginsa ma ni gaw Nen Di Tan ngu ai ndai Putao ga kaw e shanhte lai ai. Nen Di Tan kaw na lai ai shaloi ndai San Lan kadawng ngu ai kaw du ai. Dai San Lan kadawng kaw na lai ai, lai ai hpang gaw Mung Lang hka kaw rap ai. Mung Lang hka kaw na e Mung Lang hka kaw na Hkau Min Du hkyet dai kaw lai rai na Mung Yang hka de du. Mung Yang hka kaw rap nna N-yaw hka hku de N-yaw hka hkan nna e yu mat wa ai. N-yaw hka kaw na gaw mali hka de bai du ai. Mali hka de du ai mali hka kaw gaw dai Dum N-tep ngu ai shara kaw du ai re. Dum N-tep kaw gaw ndai ginru ginsa ma ni gaw e nlung shadaw jun nna dai kaw mahkrai hkrai nna dai kaw lai mat wa ai. Lai ai hpang e Dingla kawng mare kaw Dingla kawng kaw bai du ai. Dingla kawng bum kaw na ndai e Dingla kawng bum kaw na gaw e Dingla kawng bum kaw lai rai na ndai N-yawt bum de bai du. Buren bum e Burawn bu de bai du ai shaloi gaw shanhte ndai lapu kaba langai mi dai hku na taw nga ai. Dai lapu hpe gaw e Shawa Hpung Gummawn nhtu kaba shaw nna kahtam sat kau ai. Dai kaw na Zau Ra bum de bai hkoi. Zau Ra bum kaw na gaw e htaw ra N-nam bum de bai du, N-nam bum kaw na gaw dai kaw na gaw htaw Ningmung Ninghkyeng ngu ai shara de du mat ai. Dai Ningmung Ninghkyeng Wa Yup Yang kaw e shanhte shanu nga ma ai. Dai Wa Yup Yang kaw shanu nga ai ahkying aten hta e ma hpe hta sha ai galang kaba e dai nga ai. Dai gaw dai kaw nga ai ahkying aten hta e ma ni hpe e galang dai gaw hta sha sha rai ai. Dai hta sha ai shaloi gaw ndai kaw na ndai e ginru ginsa e hkawm ai ningbaw ningla ni gaw dai galang hpe gap na matu shanhte yaw ai. Yaw ai shaloi ndai salung sala hpun ngu ai dai kaw she ndai nai hkala ru wa e dai kaw e sumwum byin mat wa ai. Hpun ntsa kaw ndai hkum sumwum kaba byin mat wa e byin ai hpe e shanhte dai kaw galang gaw ma hpe dai kaw hta na sha sha re hpe chye ai majaw dai nai hkala ru hpe tam ai shanhte. Tam ai shaloi gaw le mali hka hte sang hka zup kaw dai nai hkala ru wa dai kaw tu nga ai hpe mu ai. Dai mu ai shaloi gaw ningbaw ningla ni gaw dai hpe e sa htu gawt na ndai nai hkala ru hpe sat kau ai. Sat kau ai shaloi ndai sat kau ai shara ya du hkra dai e nai hkala ru htu ai nhkun ni bai na nlung shingban ngu ai ga htu ai baw dai baw ma ya du hkra ma taw nga ai re. Dai sakse naw nga ai. Dai kaw na gaw sanit ya na yang gaw dai e nam sumwum ni wa yawng nyip mat wa ai. Nyip mat wa ai shaloi gaw shanhte dai kaw ndan kaba hte ja ndan ndan kaba hte gap nna e dai u galang hpe e gap sat kau ai. Dai u galang gaw dai kaw hkra nna dai Ningmung Ninghkyeng shara kaw na deng hkun daram tsan ai shara kaw hkrat si mat wa ai. Dai kaw na gaw e ndai ginru ginsa ma ni gaw bai e yu mat wa ai. Ndai nlung chyu nga ai e Dan hka, Dan hka hkan nna yu mat wa nna Hta hka kaw du ai. Hta hka kaw du ai hpang she e dai Hta hka kaw Shi Hkan daru kaw rap nna e maka kawa tu ai dai kaw lai i rai na she nlung chyinghka de bai du. Nlung chyinghka kaw na e shi gaw Shang hka hka nam de yu ai. Shang hka hka nam de yu nna she dai N-bu hkan kaw N-bu hkan daru kaw she Mawa hpung aw Shawa Hpung Gummawn ngu ai e dai wa gaw ndai "Anhte shapawng yawng n-gun ja shingjawng ga" nga nna dai kaw nlung kaba langai mi e manu mana kaba ai nlung langai mi hpe e hka ndai nlung ntsa kaw bai hpai mara da ai. Mana wa Ning Awn ngu ai wa mung langai hpai mara da ai. Shan lahkawng nlung kaba ba law ai lahkawng dai hku na langai hpra mara da ai. Ya daini ndai ahkying aten du hkra Mawa Hpung Gummawn mara da ai nlung gaw hkrat na zawn zawn hkrat na zawn zawn raitim mung nhkrat ai hka kade kaba timmung nhkrat ai. Mana wa Ning Awn mara dat ai nlung wa gaw hkrat nna hka la-ing de taw nga sai. E dai kaw na dai Nbu Hkang, Nbu Hkang kaw na gaw shanhte e bai ginru ginsa hkawm matut ai. Matut ai shaloi htaw Tup Lahkyik bum ngu ai dai de du ai. Tup Lahkyik bum kaw na she e Malang Di hkyet kaw lai, Malang Di hkyet kaw lai na Nbawng Lawng dumlawng ngu ai ndai ga dum lawng e dai kaw lai ai. Dai kaw lai ai shaloi gaw anhte e N-ga dingsa ga bai du ai. E N-ga dingsa ga kaw na lai ai shaloi gaw Nbawng lawng aw Latsa dumlawng ngu ai ga dumlawng kaw kalang bai lai ai. Lai ai shaloi gaw le Shingyang Kadi ngu ai Shingyang Kadi de bai du. Dai Shingyang Kadi kaw na gaw Ja Ran ga de hprawt. Ja Ran ga kaw na e lai e Ja Ran ga kaw na lai ai hte gaw Kadawng ga de du ai. Kadawng ga kaw na ndai aw Ja Ran ga kaw na lai ai shaloi e Numru hka ngu ai Ningwa dun kadawng hku na lai rai na kadawng ga du ai. Kadawng ga kaw na lai ai shaloi gaw ya anhte labau shang rai nga ai jahku numshe ndai lambraw jahku zup ai shara kaw du. Dai kaw na lai yang gaw Gumsawn ga kaw du ai. Gumsawn ga kaw na ginru ginsa ma ni gaw dai hku hkawm mat wa re shaloi gaw e Dingbu dingsa du ai. Dai Dingbu dingsa kaw na mung kalang mi bai hkawm lai na she ndai Chyaihku e Chyaihku gindai de e ndai hpun chyalai tu ai Chyaihku de e shanhte du mat ma ai. Dai hpun chyalai tu ai shara kaw shaning na na dai kaw ginru ginsa ma ni nga nga sai. Hpang e dai kaw na lai rai na she Hkranghku majoi de bai du. Hkranghku majoi de du ai shaloi gaw shanhte ndai e yi hkyen ai ni bai na ndai numwawn numla e zawn re ni poi zawn re ni galaw na matu shanhte bawng ban ma ai dai shara Hkranghku majoi kaw. Dai bawng ban ai shaloi gaw dai shanhte ginru ginsa kaw lawm sa ai nga, nga wuloi langai mi shi gaw mi htaw mahtum mahta kaw na nan dai hku woi hkan ai e nga dai wa gaw dai shanhte dai hku bawng ai shaloi gaw dai nga wa gaw ga shaga wa ai. Nga wuloi dai gaw ga shaga na she e shi gaw hpabaw tsun ai i nga yang, "Ngai gaw mahtum mahta kaw na ya daini nanhte kaw nanhte hte rau rai na ya nang kaw du ai, mahtum mahta wa tsun dat ai gaw anhte gaw aw ngai hpe sat nna nye na nsoi nsa gaw shanhte mahtum mahta maga de e hkungga jaw u ga. Bai na nye na nye na hkum hkrang shan ni hpe gaw nanhte ginru ginsa ni hpe ngai tsun dat na, ndai magawng mang ngu ai ndai hpe gaw salum sin ni bai na n-gun shan ni magyi ni dai kaw na shan ni hpe e kachyi chyi pu sin ma hkra hpe jahkum la nna dai hpe gaw e hkungri kaw tawn da na e nat ndai sharep nat ni hpe e ndai nat mahkra hpe e ndai hkungri kaw tawn na hkungga jaw mu" ngu na "Ndai mahtum mahta ni matsun dat ai re. Bai na ndai nanhte shinggyim masha ni gaw ndai mayu shayi kahpu kanau makyin jinghku jinghku jingyu ni hpe gaw ndai hku matsun dat ai e mayu maga de gaw e mai tsan lawm ai hkra maga na lagaw magyi hpe e jaw mu, bai na lapai na hte e salum gaw ndai poi madu ni nta madu ni hpe jaw mu, bai na du gaw dama ni hpe jaw mu. Bai na ndai e tsa pyi shup ai tsa pyi pyi ya ai e num hpawmi ni hpe gaw ndai shingni nu shingnu shingni nu shan jaw mu, bai na kaga hpawmi ni hpe gaw ndai magyi lahkawng zup ai shara kaw e nga ai shan dai hpe e hpawmi ni hpe jaw mu, bai na ngadang la ai ni hpe gaw ngadang la ai hkungri galaw ai ni hpe gaw baw jaw mu. Bai na ndai e hkinjawng wa hpe gaw ndai garep na shan jaw mu" e ngu na matsun dat ai. E dai hte maren rai na ya anhte daini du hkra mayu dama makying jinghku jingyu ni hpe e ndai numwawn numla poi galaw ai shaloi gaw dai hku na anhte jai lang ga ai. Dai kaw e anhte um ginru ginsa e gaw dai kaw e shaning na na hkring nga sai rel Dai kaw na dai hpe e anhte gaw ya daini daina du hkra ndai ginru ginsa labau hte nnan yu hkrat wa ai kaw na ndai poi lamang galaw ai du hkra shi na e shi hpe e ginru ginsa ni lang ai labau hpe anhte ni daini du hkra lang nga ga ai re. Ndai e chyut-yun-chet langai hku na i Myen hku gaw lawm sai chyut-yun-chet langai hku na gaw ndai e Nbu hkan kaw e nlung mara ngut ai hte gaw Shawa Hpung Gummawn gaw dai kaw na bai sai. Bai ai gaw shi gaw "Ngai gaw e nlung chyu, e nlung chyu chyu nna pyilan madai tai na ngai gaw dai de wa nga na" shi gaw Mawa Hpung Gummawn gaw dai kaw na bai mat wa sai. E maumwi gaw labau gaw dai kaw ma sai hku re. Matut nna mung e naw nga ai raitim mung ya ndai kaw naw jahkring ga.

Extended Data

ID: KK2-0239
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62d

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0239

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0239

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Myu shayi rida maka jawng labau (History of the Myitkyina weaving school)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (La Ring) Um um grai chyeju kaba sai i ya nanhte mungdan kaba kaw na ni ma anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a htinghkying hpe tsawra awng sharawng nna dai hku na sa san ai majaw mung grai chyeju kaba ai. Re majaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw moi jiwoi jiwa prat kaw na i Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw miyat kalang mi tsun dan ai zawn zawn tinang a amyu htung hkying laili laika nga nna tinang a mungdan tinang a lamu ga nga na nga ai amyu ni re ngu ai hpe shawng nnan tsun dan mayu ai. Ngai gaw ya ndai rida maka jawng kaw na i e dai rai ntsun shi ai shaloi gaw ngai kadai re ngu hpe tsun dan na. Ngai gaw ndai rida maka jawng hpe nambat langai hpaw ya ai i nambat langai hpaw ya ai ndai Jinghpaw Wunpawng htung hkying hte laili laika hpung ginjaw ngu na mying hpe gun nna ndai nambat langai ngai Wunpawng sha ni yawng hpe tsawra myit kaba hte hpang na ni mung galoi mung ndai hpe chye mu ga htung hkying hpe nmat hkra ngu na hpaw ninghtan tawn da ya ai Sarama kaba Lajawn Seng Tawng ngu ai re ai. Ndai jawng hpaw wa ai gaw hkying lahkawng e shi langai ning kaw na hpaw hpang ai. E dai gaw shi langai ning kawn hpaw hpang ai re kaw she ndai hkying lahkawng e shi mali ning hta gaw ndai jawng hpe bai lu la ai ngai ndai e atsuya i ndai duwa Lajun Ngan Seng ni ndai Jinghpaw mung hkringmang daju galaw ai shaloi hkring mang daju galaw ai shaloi "Anhte ni Jinghpaw mung kaw atsuya ma nga sai, dai re ai majaw gaw e Jinghpaw mung kaw na rida maka jawng ngu ai nga ra sai" ngu na ngai hku na tang shawn ai le. Tang shawn ai amyu shayi ni hpe ma karum hpyi ai. Rai yang gaw amyu shayi ni hte ngai hku na pawng na she ndai amyu shani kaw na hpa-awn gaw ndai duwa Lajun Ngan Seng jan du jan Ginsi Seng Lung woi awn rai na ngai ma rai na ndai rida maka jawng byin wa na matu karum hpyi ai. Karum hpyi ai kaw hkying lahkawng shi mali ning November shata praw matsat ya shani gap ngut nna anhte hpe ap ya ai re. E ap ya nna jawng ndai lu la ai raitim mung ngai gaw shawng kaw na hkying lahkawng shi langai ning kaw na Jinghpaw Wunpawng htung hkying hte laili laika hpung ginjaw ngu kaw na um dai kaw amyu shayi hpa-awn galaw di nga ai ahkying kaw na i dai kaw na she (ga shaga taw ai htawra maga de hkum nang kaw hkum shaga ngu su) amyu shayi hpa-awn galaw ai ahkying kaw na ngai gaw hpabaw galaw i nga yang, amyu shayi hpa-awn galaw ai nga yang gaw "Amyu shayi ni na matu hpabaw galaw ya ra na kun" ngu ngai tsun ai shaloi amyu shayi hpa-awn galaw di amyu shani ni a matu hpabaw galaw ya ra na i ngu tsun ai shaloi e ngai na myit hta e amyu shayi ni na matu hpabaw galaw ya ra na kun ngu yang gaw amyu shayi langai mi a rida maka ngu gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni amyu shayi langai mi ndai rida maka hpe chyoi yang gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni a labau laika dai ma mu la na i gara hku hkawm sa wa ai kaning re wa hpabaw rai na ka ai ngu gaw myu tsaw mung tsaw myit mung rawng wa na. Re yang gaw myu shayi langai a gaw hpawtni na kanu langai tai na re majaw gaw kashu kasha ni hpe woi ai lam hta mung htung hkying a lam hta mung lamshe nshang hkra i e ndai hpe tinang a htung hkying hpe ding yang kashu kasha ni hpe lam woi lu ai kanu kanu kaja tai na re ngu na ndai rida maka hpe ngai sharin ya mayu ai myit masin rawng nna hkying lahkawng shi langai ning kaw na htaw ra maga na nta hpe ngai ndai pinra ra nna galaw hpang wa ai. Cycle stand kaw sha ngai kawa pinra ra hpang ai, ndai myat-na-jet (ceiling) hpe ma ngai arai kawa rau sha myat-na-jet galaw ai pri sut rau a-hpyi jahkrat di na ngai dai kaw na galaw sharin hpang wa na nang kaw hkying lahkawng shi mali ning hta ndai jawng hpe bai lu la ai. E jawng hpe lu la ai ya ndai samyit ni hpa ni gaw i yawng anhte gaw alu gaw kadai kaw na ma nhta ai. Raitim mung ndai Jinghpaw Wunpawng htung hkying kaw na ma kachyi mi gaw ndai htaw ra Biyu zawn re ni dung hkum zawn re ni mari ya ai le i. Ngam nga ai ri ni hpe ni gaw yawng ngai shaw ai i nta gaw atsuya ni Jinghpaw mung atsuya ni gap ya ai hkying lahkawng shi mali ning hta. Dai na shawng kaw na ngai galaw ya taw ai rai sai. Sarama gaw ndai rida maka hpe gara hku chye ai kun? E rai di mi yat na ndai gaw rida maka ngu hpe gaw ngai gaw nye kanu ma ndai rida maka hpe i shi gaw grai myit lawm ai le. Re majaw ngai gaw ndai labau ma moi gaw anhte gaw jijaw ai nat jaw ai nat jaw anhte gaw nat jaw prat kaw na ma ngai gaw dep ai le i. Nye nu nye wa ni nat jaw ai shaloi ma ngai gaw dep dat ai dai re majaw ndai nat jaw prat shaloi na majun le i Jinghpaw Wunpawng sha ni a majun gaw dumsa ga hkan e myihtoi ga hkan e hkinjawng dumsa ni hkan e i grai rawng taw ai le. E dai jaiwa ni hkan grai rawng taw yang gaw ndai kaw rida maka ka chye ai kanu kana dinggai ni gaw ndai maka hpe gaw chye ka ai raitim lachyum yawng gaw nchye taw ai le. Nchye taw yang she ndai hpe hkinjawng dumsa jaiwa ni kaw na ngai gaw sawk sagawn la nna she ndai kaw naw nga taw ai ni hpe nang kaw na rida maka hpe bai tam la di na ndai hpe ya matut ya ai le i. Matut ya na ya jawngma ni hpe dai hku sharin ya ai. Ya ndai gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni na matu sha nre ai anhte myu shayi langai na rawt galu kaba na bungli lu na matu dai myu shayi a matu bungli lu na matu dai majaw Jinghpaw Wunpawng sha nre ai Myen Sam Gala Miwa Japan i e English kadai hpe ma Negro raitim mung ngai gaw sharin ya na sha re amyu shayi langai hpe i. E dai re majaw shi na galu kaba na lam bungli lu na matu re majaw ngai gaw dai hpe yaw shada na sharin ya ai.

Extended Data

ID: KK2-0235
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62e

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0235

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0235

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Rida maka gaw labau hku na ka da ai (Meanings of the Kachin embroidery)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (La Ring) Rai yang gaw ndai ri da maka kaw gaw tsawm nna ka da ai nre anhte gaw labau hku na ka jaw da ai. Ga shadawn ndai i mali yan hpungmai zup maka nga i mali zup maka nga yang gaw ndai rai nga ndai rai nga. E ndai gaw ndai gaw mali hka rai yang gaw ndai gaw hpungmai hka nang kaw gaw Ayeyarwady bai byin wa ai le i mali hka kaba hkanu kaba bai byin wa ai ndai kaw gaw zup ai le i. Ndai ni gaw ndai ni gaw hka shi ni rai nga i e ndai hku. Mali hka hte nmai gaw nang kaw zup ai shara rai nga e dai hpe gaw anhte a kadwi kawoi ni gaw kaji kadwi ni gaw ndai ri da maka ndai hpe "E ma ni e ndai gaw mali hka hte hpungmai hka maka re yaw ndai mali hka hkanu kaba byin ai asak hkanu kaba byin ai ndai hpe anhte nmai malap ai. Dai gaw nanhte anhte a e hkanu kaba re ai, dai hpe nanhte galoi mung nhten hkra nmat hkra nanhte ni ndai hpe mazing ra ai sumhting ra ai. Ndai hpe mazing ra ai le i e dai majaw ndai hpe gaw nanhte ni galoi mung maka kaw ka matsing da ra ai" ngu na maka hta laika hku na madun da ai re ai da. Ndai gaw mali zup maka ngu ai mali hte hpungmai hka i may hka mali hka le um mali hka hte hpungmai hka maka mali hka hte hpungmai hka zup ai maka rai sai. Mazup maka ngu ai mali nmai zup ai maka ngu ai rai nga. Dai zawn zawn kashu kasha ni hpe shamat kau na jahten kau na nchye kau na tsang ai majaw laika nre sha ndai maka hku nna e map galaw da ya ai le i ndai hpe e ndai hku galaw da ya ai re ai. Rai yang gaw dai hku rai sa. Rai na anhte na kaji kawoi ni gaw e kashu kasha ni hpe "Anhte gaw e du ngu ai ni gaw gara hku hkan nang hkan sa ra na" ngu hpe ma sharin shaga da ai. Shinggyim masha langai tai sai kaw na gaw du tai hkra ma shakut ra ai le i. E du byin yang gara hku hkan nang hkan sa ra na ngu gaw ya hku nga yang gaw anhte chyum laika prat hku gaw Dawi hkaw hkam zawn shi na ndai sagu rem ai prat hpe shi nmai malap le i. Malap yang gaw ndai hku hkrat sum wa chye ai ngu hpan zawn zawn le i. Rai yang gaw ndai baren gaw ndai baren i ndai baren gaw ya ndai gaw baren re ndai gaw Chyamnga Hkaw Len re. Ndai gaw baren baw ni rai nga baren mali lung ai. Ndai gaw Chyamnga Hkaw Len. Ndai baren ndai kaw ma bung ai i ndai mung baren hte ndai ni baren rai nga. Chyawmnga Hkaw Len ngu gaw ndai Palace i ndai Chyawmnga e kabrim tingnyang ngu ai ga rai nga. E Maral Palace ngu yang gaw grau htuk ai kun gara hku kun i ndai English ni na jai lang ai ga hpe gaw ngai grai gaw nchye ya ai raitim mung ndai kabrim ting nyang anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw kabrim tingnyang kaw dung ai baw re ai ngu na e kaji kawoi ni gaw kabrim tingnyang kaw dung ai amyu re ngu nna kaji kawoi ni tsun da ai matsun maroi mung ndai maka hpe mu na mung sakse mu lu ai i. Hpabaw rai na ndai du maga wa gaw hpabaw re ai du magam rai ra ai i nga yang ma ndai ga shadawn gaw ndai baren hpe tsun tawn da ai hpe ma mu lu ai. Baren langai mi byin na matu gaw lapu kaw na i prat sanit shi gaw hkan nang hkan sa ra ai tara hte hkawm sa ra ai. "Nang ndai nmai galaw ai" nga jang shi sadi sahka hte nga ra ai, "Nang dai hku galaw ra ai" nga jang shi dai hku hkan nan hkan sa ra ai. Ndai nmai galaw ai hpe galaw sa nga jang gaw shi hpe bai shi na rawng aya shi na dan lung baren byin ai dan lung hpe bai dawm la kau chye ai le i. Dai shaloi gaw lamu madai du wa gaw da ndai lapu wa prat sanit shi akyu hpyi nna hkan nang hkan sa nna tara shadik nna nga ai shaloi shi baren byin wa maw yang shi na ndai seng le i baren seng hpe ndai lu maw yang gaw shi gaw hpyi ai da lamu madai hpe hpyi yang gaw "Deng gaw nang nang lapu na prat hpe nang nmai malap ai, nang baren tai mat wa yang gaw lapu ni a hkaw hkam tai wa shaloi nang nang hta grau kaji kadun ai lapu hpe nang nmai roi sha ai. E dai re majaw shinggyim masha hpe ma nang nmai hta sha ai" ga shadawn i. "E nang nmai ai ngu hpe nang galaw yang gaw nmai galaw ai hpe galaw ai nang hpe bai nang na ndai kaw na seng bai dawm la ya na re" ngu na lamu madai du wa gaw shi hpe seng rai njaw ai shaloi ndai baren na seng hpe rai njaw ai shaloi um shi hpe ndai hkan nang hkan sa ra ai tara kanu ni hpe shi hpe tsun dan ai da. Dan rai na shi gaw "Hkan nang na" ngu yang gaw shi gaw ndai hpe baren hpe seng jaw ai dai majaw shi gaw baren tai mat wa ai. E dai shaloi i ga shadawn ya anhte ni ndai e Putao kaw na zawn zawn ga shadawn nang anhte ni Putao hkan na ya ndai anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw grai hkungga ai raitim Myen ni gaw ndai hpe baw shachyaw kau ya ai le. E ndai Machyangbaw kaw na nlung baren nga di i e dai Machyangbaw kaw na nlung baren hpe ma ya Myen ni gaw baw shachyaw kau ya raitim anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw labau hpe bai sawk sagawn yu yang gaw nkau gaw tsun ai i moi na jiwoi jiwa ni gaw labau kaw gaw ndai baren ndai gaw shinggyim masha nmai hta sha ai ngu ai hpe kasha shingtai le gaida jan na kasha shingtai la kasha dai langai sha lu ai hpe gaida jan baw hkrut taw shaloi hta sha kau ya ai rai nga. Hta sha kau ya yang she gaida jan gaw shi gaw grai hkrap nna shi gaw ndai lamu madai hpe shi gaw jahtau ai le i tsun dan ai le tsun dan re shaloi she kalang ta mu achye nna shi shi na baw kaw na ma hpe tsut di na she shi na hkum hpe gaw ntsa de nkau le i baren gaw grai galu sam ai gaw ntsa de ra di kau ya ai baw hpe gaw. Re baw gaw nnga mat sai le baw gaw ntu mat sai tim mung ma hpe gaw dai kaw leng di shaw kau shi na ndai hkum daw mi gaw hka de rawng nga ai re nga e dai hku nga tsun ma ai. E dai re majaw ngai gaw ndai baren maka ngu ai gaw dai zawn zawn nang nmai galaw ngu hpe galaw ai dai zawn zawn rai hkrat sum na. Ga shadawn tan-ma-da gumsan magam wa rai rai e dai nrai yang mung ndai arai gumsan magam ma rai rai hkringmang daju ma rai rai i e hkringmang daju ma rai rai du wa ma rai rai sahti wa ma rai rai tinang hta grau kaji kadun ai ni hpe nmai roi sha ai. Roi sha yang gaw nang hkan nang hkan sa ra ai tara hpe tawt lai ai majaw nang hpe dawm la kau na i dai hte bung ai ngu. Dai re majaw gaw ndai hpe anhte ni hkan nang hkan sa ra ai ngu hpe gaw ndai baren hpe mung yu nna i anhte dai re majaw du magam ni, moi gaw ndai maka hpe gaw du magam ni sha mai lang ai e du magam ni sha lang ai. Maka ni yawng gaw du magam num ni du magam la ni sha lang ai anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni mung. Ya ndai hkristan prat hta gaw yawng kadai ma tinang chye da ai yawng mai lang sai le e anhte mayam daw mi ngu mung nga sai re majaw gaw i yawng lang sai. Rai yang ndai moi gaw ndai maka ndai ni hpe gaw du magam ni lang ai maka ni hpe dari darat ni mayam ni lang yang gaw e dam kaba jaw ai le si ari du hkra pyi jaw ai ngu nga chye ai da shing jawng ai nga di le i. Dam kaba jaw chye ai da um dai hku re le ndai gaw du magam ni lang ai ndai gaw htawng hkun hkan e lang ai. Rai na she ndai anhte shingkyet, ndai shingkyet hpe ma shingkyet hpe ma moi gaw shingkyet ndai baren baw maga de jung na hkaw len ngu ai hpe lang ai shaloi gaw ndai shingkyet ndai hpe kyet ai wa gaw du jan mung htaw yi shari hkan mung npun yi hkan i shingkyet kyet nna u gawn ai le. U hpe ga shadawn galang sa u sa rai mam sa sha ai nga yang gaw "Awi awi" ngu nna ndai shingkyet matu hpe ning ning di dai hku ndai shingkyet matu hpe le ndai shingkyet matu hpe nang kaw gyit da na she "Shwi shwi" ngu da. E rai yang gaw ndai kaw galang gawn shingkyet ma ngu ai i. Ndai galang ni i u ni hta sha chye ai le i htaw u ni mung mam ni kaw sa yang gaw ndai ndai shingkyet matu nang kaw shaya da ai nre i e dai hpe ning ning di na "Shwi shwi" dai majaw ndai hpe gaw galang gawn shingkyet. Galang hpe gaw English hku gara hku tsun ai kun gaw ngai mung nchye ai i dai hku re ai da. Dai hpe gaw dai re majaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw ndai gaw moi gaw du magam ni sha lang ai ndai htawng hkun du magam htawng hkun nhpye kaw lang ai galang gawn shingkyet ngu ai shingkyet hkan e lang ai du magam ni lang ai maka re ngu le i. Dai hte maren ya ndai gaw ndai gaw bai ndai gaw ningnyi makru maka rai nga. Ndai gaw lamu kap ning ni makru maka ndai gaw lamu kap ning ni makru maka rai sai. Ndai lamu kap ning ni makru maka gaw gara hku rai na e tsun ai i nga yang she ndai ma ndai gaw aw ndai shayi num sha ndai gaw htaw kanu si mat wa ai hpang kanu hpe grai shingran mu na she lamu de yu ai da. Dai shani gaw lamu wa lamu grai pyaw taw ai aten le. Lamu wa grai tsawm taw ai aten le i color grai ashe le e pazun-si (katsu sau) masam le i ndai hku color grai law ai le e dai di she ndai ndai ahpraw ni hke yaung (mut mut re nsam) ni i ndai chyamaw ni e loimi hkyeng hkyeng san ai ni nsam hkum hkra nga taw yang she e nsam grai nga taw yang she ndai shayi num sha gaw "Yi i nye nu mung ya gara kaw rai sai kun" kanu hpe shingran mu na myi prwi si hkrat let htaw lamu kap ai ndai lamu ning ni makru samwi le e dai hpe shi gaw shingran mu na da da ai maka re ai da. Kanu hpe myit dum let myi prwi si kaw na ndai samwi hpe yu nna nsam hkum hkra shi da da ai maka re ai da. Dai majaw ndai gaw lamu kap ning ni makru maka ngu e ndai hpe gaw dai hku. Rai yang gaw ndai gaw ya ndai gaw ndai ni gaw shaban pu maka ngu ai ni rai nga ai. Ndai shaban pu maka ndai gaw ri gayin maka rai nga ri gayin maka i. Ndai shaban pu maka hte ri gayin maka ngu gaw hparai di shaba pu maka ngu ai gaw shayi num sha langai gaw ndai maka ndai hpe bu na hkawm lai mat wa yang shayi num sha ndai gaw ndai shaban pu zawn zawn manam pyaw ai tsawm ai i manam pyaw ai tsawm ai du num re i shayi num re, tsawm mung tsawm ai manam mung pyaw ai i du num re ngu na shi hkum hpe shi ndai kap ai labu bu tawn da yang gaw ndai shayi num sha wa gaw grai tsawm ai gara hku tsawm ai i nga yang gaw shaban pu zawn nampan zawn zawn tsawm ai manam mung pyaw ai tsawm mung tsawm ai e dai hku tsun dan ai le e dai hku rai nga. Ndai chyawm gaw ndai ri gayin gaw anhte ndai hte ri lahkawn la ai le i ri gayin la ri latsu la ai re majaw gaw ndai hpe ma anhte nmalap ai hku na ka da ai. Ndai gaw shayi num sha shaban pu gaw color hkum hkra nga ai le i. E shaban gaw nampan gaw nsam hkum hkra nga ai majaw ndai shaban pu ndai ni gaw ndai sam ni hte shi gaw kam ai nsam rau mai galaw ai. E rai yang gaw ya ngai gaw ndai manau shadung dungla hte dungyi na lam hpe tsun dan na i. Ndai maka na lachyum gaw gara hku ngu ai kun? Aw ndai ma shaban pu ndai ma ning ni makru maren sha re e. Shaban gaw hpan hpan rai na ka da ai le i raitim mung ya ndai e ndai ni gaw shaban pu re raitim mung ndai gaw shaban gaw amyu myu le (hpan hpan). Ga shadawn magan pu hpe ga shadawn la ai. Magan pu hpe gaw hpa rai di ga shadawn la ai i nga yang gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw magan hpyi le magan hpun kaw na hpyi hpe gawng la ai le magan hpun ngu gaw hpun kaba hkan ndai hku aru kaba rai na kap na lung ai re da. Pa pa rai na dai hpe she tinang ra ai daram ya ngai Lajawn Seng Tawn na matu nba galaw na nga yang mung i ngai gaw pe kru galu ai re majaw ngai pe sanit ram re ai nba rai ra yang gaw i dai hpe tinang ra ai daram daw la na she hka tsing gayet na dai kaw na dai ri dai rau she magan hpyi dai hpe she adup hkrut la na dai kaw na she anhte gaw hpun rau labu ni galaw ai nba ni galaw ai i palawng ni galaw hpun ai. E dai hku re majaw shi gaw ndai magan hpun hpe anhte gaw chyeju dum ai hku na magan pu maka ni ka ai i. Mi anhte ni labu palawng ni rai nlu ai shaloi labu palawng malai ri malai anhte ni lang taw nga ai le. E dai hku lang taw nga ai re majaw gaw ndai magan pu ndai maka hpe gaw magan hpun hpe chyeju dum ai hku na anhte lang wa ai. E ndai magan pu hpe gaw i magan pu maka gaw. E shaban pu maka ngu gaw shaban ngu gaw pan tsun ma lawm ai. Pan tsun ngu ai gaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni na pan tsun maka gaw e labau shang Wunpawng sha ni a labau shang e du magam maka kaw lawm ai. Hparai di i nga yang gaw ndai du wa shapyawng yawng wa gaw madai ma shayi hpe hpyi ai shaloi, hpyi ai shaloi gaw shi gaw nambat langai hpyi ai nambat lahkawng hpyi ai nambat masum hpyi ai shaloi shi gaw e shi na mying gaw shapawng yawng na mying gaw nambat langai gaw shapawng yawng nambat lahkawng gaw pali yawng nambat masum gaw ja wa rum ja ngu na hpyi ai shaloi she ndai ja wa rum ja ngu yang she liklai lu ai le. Liklai ngu gaw ndai ta chyawp galai ai zawn zawn re hpe ngu ai le liklai lu ai ngu gaw "E ngai nang hpang wa na yaw" nga na langai ngai jaw da ai hpe ngu ai le i ga sadi le ga sadi liklai le. E dai shaloi she lu nna hkungran ai shaloi gaw ndai shapawng yawng wa ngu ai ndai ja wa rum ja gaw madai maja hkawn hpe gaw pan tsun di nna na kaw kai ya ai da. E dai majaw ndai pan tsun gaw shaban pu ni yawng kaw na ndai pan tsun gaw nat-taw-wun pan ngu ai baw labau shang le i Jinghpaw Wunpawng sha ni a labau shang e maka du magam maka re. E dai re majaw ndai shaban pu ni kaw na gaw pan tsun gaw du magam ni a ndai num hkungran ai shaloi lamu madai du wa a kasha hpe hkungran la ai shani ndai shapawng yawng wa hkungran la ai shani di kai ai maka re majaw ndai pan tsun maka ma anhte na matu gaw grai ahkyak ai labau shang du magam maka re ai ngu le i. Dai kaga na maka lachyum ni gaw hpabaw nga ai kun? E daini sha gaw nanhte hpe tsun yang nngut ai. Ya hte ngai nang kaw masum ya tsun ai pyi nngut ai. E dai re majaw i rai yang gaw (jahkring mi naw dung u ngu yaw e coffee ni gayau jaw u, dai ngai na jawngma manang re).

Extended Data

ID: KK2-0040
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd62f

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0040

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0040

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Gumhpraw palawng gaw baren shayi kaw na la ai (Meanings of the Kachin silver ornament)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (Htu Bu) Rai yang she dai re majaw, ya ga shadawn ya ngai ndai gumhpraw palong hpe Ya ndai gaw gumhpraw ajet gaw n re i. Raitim mung ya ndai hpe gumhpraw ngu hku na yu ga i. Ndai gaw hpa baw rai na byin wa a i nga yang gaw, ndai gaw anhte gaw Baren shayi hpe anhte ni la ai shani le, anhte Shinggyim du kasha langai mi Jinghpaw du kasha wa gaw da, Baren shayi hpe la ai. Mahku mara hku na le i. Mahku mara hkat nna ndai gaw Baren shayi hpe la ai shaloi gaw ndai Baren shayi gaw grai.. tsawm ai da. Grai tsawm yang shi na ndai sep le, Baren sep wa she brim.. rai na grai tsawm taw yang she n re i, grai tsawm taw yang ndai shi num sha grai tsawm ai Baren Hkawhkam shayi hpe she Jinghpaw Hkawhkam shadang kaw jaw sha ai shaloi gaw shan lahkawng hpe lik lai galai na shan lahkawng hpe shachyen ya yang gaw Jinghpaw shadang wa gaw ndai du magam shadang la wa gaw ndai Baren Hkawhkam shayi hpe ni pyi n mai ai da. Baren sing wa, Lapu sing wa grai.. manam na hku rai nga. Lapu na sama sing le. Grai manam yang gaw, "Aw, ngai ndai shayi num sha hpe ngai gara hku kanawn na kun, ndai ram manam ai wa, ngai gara hku matut kanawn na kun?.." ngu na ndai Jinghpaw du kasha gaw i shi gaw grai myitru na hku rai nga. Ndai grai tsawm ai, grai tsawm tim shi makau kaw ngai ni n mai taw ai le i. Yep rai di n mai tsap ai rai yang gaw, grai manam ai le Lapu na bat, sing grai manam ai. Gara hku kanawn na kun ngu shi gaw grai myitru ai da. Raitim mung shan lahkawng bai, num shalai ai shaloi Kumba kaw shalai dat ai hte maren gaw, Bare sing gaw mat sai le i. Rai yang gaw grai tsawm ai Jinghpaw shayi tai mat wa ai le dai kaw na. E, rai yang she dai hpe shi, ndai Baren du shayi, Hkawhkam shayi a tsawm ai shi na ndai sep le, grai.. tsawm taw ai shi na Baren na sep le, grai tsawm taw ai brim san taw ai hpe ga shadawn nna ndai anhte gumhpraw hpe anhte Jinghpaw shayi du num ni mung i, ndai Baren shayi zawn zawn tsawm htap u ga, grai tsawm ai majaw ndai hpe ga shadawn la na Baren na sep kabrim tsawm ai zawn ndai gumhpraw rau gumhpraw hpe anhte ni dup nna she ndai du num ni ndai hpun hpang wa ai re, ngu. Dai majaw ndai Kumba shalai ngu yawng tsai ai ngu ya anhte gaw Hkalup hkam yang yawng, yawng dai shani gaw yawng mara ni hpa ni mung yawng tsai sai nga zawn zawn le. e dai zawn zawn le ndai moi na htunghkying raitim anhte na majun gaw Chye Wa Ningchyang, Hpan Wa Ningsang sha re le. E dai re majaw yawng gaw God sha re ngu le i. Raitim anhte gaw ndai hkye hkrang la ai ngu ai hpe sha n chye ai anhte Jinghpaw Wunpawng ni gaw ndai Sumsing ngu ai hpe le i. Sumsing ngu ai hpe bai, dai hpe n chye ai sha re. Sumsing mungda ngu ai hpe bai du na ngu ai hpe n chye ai sha re, kaga yawng bung ai. Ndai hku re ngu ai hpe tsun dan mayu ai.

Extended Data

ID: KK2-0041
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd630

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0041

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0041

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

Rida maka ntsam a lachyum (Meanings of the Kachin textile colors)

Type: Other

Details

Latitude

25.234

Longitude

96.9165

Start Date

2018-12-14

End Date

2018-12-14

Description

Transcription (La Ring) Um aw achyang hte ahkyeng gaw ahkyeng ngu gaw i mi nambat langai gaw ndai nhprang wan le i mungkan kaw nhprang wan ngu lahkawng lang hkru ga yu ai da. Lahkawng lang ngu na nhprang wan hkru ngut ai hpang e moi ndai kyauk-hkyit (nlung prat) hkan hpa hkan she nrai sana i kyauk-hkyit (nlung prat) ai nang ga de re kun ndai sha-u ing ai hpang e re nga tsun ai. Ndai sha-u ing ai le e sha-u ing ai ndai Noa sanghpaw law hpa law nya law nga ai na hpang e le. E dai shaloi gaw e Noa sanghpaw na shawng e kun ngai mung atsawm nchye tsun dan ai dai hpe gaw. E dai shaloi she ndai anhte ni gaw ndai hpang gaw duwa Shawa Nang Gumhkawng du jan Shanu Nang Sha-awn ngu ai nga ai da. Dai ma majun kaw nga ai yaw anhte dumsa ga gaw ndai nambat langai ndai e ma hpun rai yang dinghku de ngut yang dai ma hkum rai wa ai le kan kata kaw ma rawng wa sai le i dinghku de ngut ai hpang e. Dai shaloi anhte gaw gumgun gunhpai nta na gumgun gunhpai God rai nga ai le i ndai shachyen ya ai shaloi gumgun gunhpai hpe ndai hku lum taw ai hpe shachyen ya ai shaloi gaw Ndai kan gaw da grai kaba taw ai da. Dai shani shanhte gaw shachyen ya ai shani gaw mayu shayi kahpu kanau yawng hkum ai. "E duwa Shawa Nang Gumhkawng jan du jan Shanu Nang Sha-awn na kan grai kaba taw ai" labu gaw nbu re le i dai majaw rai yang ndai kan hpe gaw da ndai nairi bukang rau, "Nairi bukang nga ai i ya nairi bukang rau kan hpe magap kau u bai di u" nga shi gaw labu gaw nchywi shi ai le nmatut da ai le. Ndai nairi bukang rau she ning di na ndai labu pukang nairi labu bukang hpe she ning bu htang le "Dai rau pai di u" da. Rai yang gaw ndai tsaw taw ai sinda grai bawng taw ai le i ma shangai maw sai ma hkum re le. E ndai ma hpun rai wa shaloi she tsaw taw ai sinda hpe mung da ndai lai nawng nwat rau ning di magap kau pai di u da i. Htaw ra gaw dai ndai rau gaw i ndai lai nawng nwat rau pai di u tsaw taw ai kan hpe gaw kahpu kanau mung grai sa ai gaya jahpa re labu nbu ai le i re majaw she nairi bukang rai wai di u nga i. Rai na she "Shawa nang kachyi aw shangshi palawng grum di u shawa nang kachyi gup di u nairi baw bam bam u" nga na dai shani kaw na anhte gaw lu wa ai re. Lu wa yang gaw nambat langai gaw dai hku lu la sai raitim anhte Wunpawng sha ni gaw lani hte lani tsawm htap galu kaba wa sai kyauk-hkyit (nlung prat)kaw na e wan lu la sai i rai na she bai ndai wan lu la ngut yang gaw chye chyang wa sai tsawm htap wa sai hpaji chye wa sai re yang gaw bu hpun mawn sumli lani hte lani shatsawm wa sai. Shatsawm wa yang gaw Miwa mung ga na ni gaw red color i ahkyeng hpe gaw shanhte gaw aw min-ga-lar color hku na le i mang gala ai ahkyeng hpe wa gaw shanhte gaw Miwa ni gaw grai ra ai le. Dai majaw ndai hpe ndai hpe gaw shanhte gaw mang gala na ndai hpe gaw "Shawa law law na man kaw ndai color ndai rai yang gaw dawng ai yawng mu lu ai" ngu na she ndai color sha galai kau dat ai. Raitim shanhte mung ndai mung grau kaba hkra galaw kau ai. Shanhte gaw hpaji grau chye ai le anhte hta nga yang gaw. E grau kaba hkra ndai gaw anhte gaw lata rau dup ai kaw na hpang wa ai re majaw ndai gaw kaji ai re gaw. E rai na she ndai maka ndai maka gaw yawng gaw maren sha re. Anhte ni ka ai maka rau bung ai, bu ai ndai kaw matu da ai ni mung yawng bung ai. E dai re majaw gaw ndai kaw shanhte gaw grau tsawm hkra grau e lani hte lani grau shatsawm jahtap wa ai re. Shi na nga ai shara hte shi gaw ndai Miwa mung kaw Zaiwa ni grai nga ai le i Zaiwa ni gaw Miwa na lai loi mi lang ai le. Ndai ahkyeng ni hpa ni color ni le i. Ding rai gaw Zaiwa ni lang ai ngu yang dai Miwa mung makau kaw gaw Manmaw nga ai gaw. Dai majaw ndai gaw Manmaw hkying ndai gaw Hkahku hkying Jinghpaw Hkahku hkying ngu ai Uma hkying rai nga ai Jinghpaw hkying Uma hkying. Hkahku ngu gaw masha ni a amyu mying hpe ngu ai nre Hkahku ngu gaw mali hka hka hku hka byin wa ai shara le htaw kaw na tsaw ai shara htaw hkahku ngu kaw na hka lwi wa hka hkrat wa shara hpe hka hku buga mying re. Masha amyu a mying nre. Manmaw hkying ngu mung Manmaw ngu gaw buga mying re amyu mying nre yaw dai ahkyeng hte achyang hpe ngu ai le dai ni yawng gaw Jinghpaw hkying sha re. E dai hpe shatsawm jahtap wa ai gaw shi na makau grupyin rau shatsawm jahtap wa ai she re, maka ma langai sha re ai. E ndai ma kaji hte kaba sha nbung ai. E dai kaw na ga shadawn anhte gaw kahpu kawa langai kaw na sha raitim mung anhte yawng ndai kaw na anhte yawng ndai kaw na arai re wa yang gaw um anhte yawng ndai kaw na shatsawm jahtap wa yang gaw (Nang shi hpe jaw u nang de hkum sa wa hkum sa wa dai kaw dai kaw e) rai yang gaw ndai shatsawm jahtap wa sa i nga jang gaw ndai gaw ndai gaw gumhpraw ajet rai sai ndai gaw ndai gaw gumhpraw ajet rai sai nang gaw ndai gaw moi na hte-kaung-si ni le i. E ndai lu ai ni gaw ndai hku gumhpraw pa nawng nawng shakap ai raitim ndai gaw maigan gumhpraw re le i moi na maigan nang kaw maigan nga shaloi na maigan gumhpraw hpe dai hku shakap ai. Dai re majaw ndai hpe gaw anhte dai miyat na baren sep le i mi gaw yawng gaw maka ai langai sha re ai ngu hpe chye shangun mayu ai. E ahkyeng hpun hpun rai yang she anhte hpu nau ni kanu kawa langai kaw na sha raitim mung lani hte lani hpaji chye wa ai. Nye kasha marai mali re kaw na Magam gaw ndai science hpe myit lawm ai, ndai Manaw gaw enginner hpe myit lawm ai e Mala gaw jak hpe myit lawm ai nga yang shanhte na hkawm sa wa ai hpe yu nna shanhte ni ningtawn ai hku shanhte galaw wa na bu hpun mawn sumli hpe ma shanhte nga ai buga hte shanhte amyu shamying nna e ndai hpe bu hpun wa ai lam she re. Maka gaw yawng langai sha re ngu hpunau langai sha kanu langai sha kawa langai kaw na re ngu. Rai na hpabaw i nga yang gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw um kanu kawa langai sha re ai ndai langai sha re ai ngu ai gaw ndai maka kaw ma mu lu ai. Ndai shatsawm jahtap ai sha re ginghka da ai nre. Kadai mung tinang na ningtawn ai hku le i mi tsun ai hku engineer gaw engineer zawn rai di Jinghpaw ngu gaw amyu a mying nre shinggyim masha ngu ai re. Dai hpe nchye na she daini anhte gaw kashun sha hkat taw ai. Ga shadawn ya bumga hkan na ni gaw htaw bum ga hkan na Myen ga nchye ai ni hpa ni yu wang yang nang de htaw bum de na yu wa yang gaw nam masha ni yu wa bum ga kaw na masha ni yu wa yang gaw "Yi Jinghpaw htawra hpe yu u Japan wa mi lai tim Jinghpaw htawra hpe yu u, nang hpe ma Jinghpaw htawra hpe yu u myit set nang e myi kaw set da ai le" nga na i. Negro lai tim "Yi Jinghpaw htawra hpe yu u" nga Gala lai tim "Yi Jinghpaw htawra hpe yu u nga" i. Shinggyim masha ngu ai ga re. Dai chye wa ningchyang hpan wa ningsang e gawt di shamying dat ai shinggyim masha ngu ai hpe anhte ni daini du hkra lang ai gaw dai Jinghpaw nga ni rai nga. Ndai gaw amyu ngu hku nrai sai shinggyim masha ngu ai chye chyang sai kung kyang sai myi mu sai bawnu rawng sai e kung sai zet sai i ngu ai lachyum chye wa ningchyang hpan wa ningsang nambat langai shamying dat ai mying hpe daini du hkra lang ai gaw Jinghpaw ngu ai rai sa. Dai kaw na ndai kaga ni gaw shanhte ning tawn ai ning tawn ai hku na bai shamying la ai le i hpunau ni dai hku re ngu hpe chye shangun mayu ai hku re. Dai hku sawk sagawn lu ai le i. E hpang jahtum langai mi mai san ai kun? Ndai color kaw lachyum nga ai kun? Aw ndai color kaw lachyum nga ai ngu gaw ndai tsit ai gaw anhte Jinghpaw mung gaw tsit lali ai le i tsit lali ai rai nga ndai Jinghpaw mung gaw tsit lali ai. Chyang ai gaw anhte moi kaw na ndai anhte gaw chyang ai gaw anhte gaw ndai nang gaw ndai lachyut lap le i. Ndai lachyut lap kaw na ndai anhte gaw black color hpe ndai rau anhte ni ndai hpe anhte ni chya la ai rai nga. Nang hku ning di yang gaw ndai black color hpe lu ai i dai kaw ning di yang ndai rau chya la. Dai majaw ndai gaw anhte ni gaw ndai gaw anhte palawng kaba hpun tim mung ya daini anhte htung hkying palawng kaba hpun tim mung ndai shachyang hpe hpun ai le ndai taik-bong. E dai hpun yang gaw shachyang ya ndai mung ya ndai grai chyang wa na ra ai loi hkring ya ndai kachyi mi rai grai chyang wa na ra ai ndai kaw. Ndai gaw ndai gaw natural color rai nga htaw shi na arai le hpabaw i law achyang le black color sha pru na ndai gaw i dai hku re. Rai yang she ndai chyamaw ma anhte ni mi kaw na ndai hku ndai gaw shi na ndai color ndai ni gaw tsit ai gaw anhte Jinghpaw mung na color rai nga i. Tsit lali ai mungdan lung seng mungdan i dai zawn zawn le. Rai na ndai achyang mung achyang mung dai hte maren anhte na ndai anhte mi nambat langai ndai chya di shi gaw ndai taik-pong kaw ma htung hkying hku na ndai achyang hpe lang ai. Rai na ndai chyamaw ni mung anhte gaw ndai moi gaw ndai chyamaw achyang shatsit nga ni gaw moi kaw na anhte chye ai majaw ndai gaw shadang la sha langai mi hpun dat yang gaw grai tsawm grai htap htuk ai color re le i. Dai re majaw she anhte ndai hpe lata nna e lang wa ai re ngu hpe mu lu ai. Ndai maka chyawm gaw hpabaw rai na ka ai ngu hpe gaw ya anhte shi na mashit ni hpa ni chyawm gaw ndai hku htap htuk manu ai hku na mashit ni hpe galaw ai le. E dai hku re. Ndai Sarama na bung hkaw ndai gaw? Aw bunghkaw ndai gaw woi awn ning shawng du magam wa ndai gaw Sin Wa u na jaw byin rai nga ai e. E ndai wa Sin Wa u shaga yang gaw yawng hpru hpru rai na yawng du wa ai le. Law law hkan nang wa ai le Sin Wa u na nsen na yang gaw. Law u ni law law du ai zawn ngai Lajawn Seng Tawn shaga yang manang law law du wa na. Ngai hte rau hkan nang ai masha ni law law wa nga wa na ngu ai lachyum hte du magam woi awn ningshawng du magam wa ngu ai ga re ndai Sin Wa u na jaw byin. Ndai color ma Sin Wa u na color i? Aw color chyawm gaw dai hku gaw nre raitim ndai gaw anhte ni lang ai hpe yu nna anhte ni i galaw ai. Chyeju kaba sai yaw. (Ya shanhte ni san ai she mai madun ai gaw. Ndai ri chyawm gaw dai ting hkawp ri re. Sarama ni wa mat sai i, nrau ma ai nga re nrai? E wa mat sai. Aw re i e e e ga shaga mayu ai ngu ai wa ngut gaw ngut sai she re wa, dakkasu kaw na Sarama ni rai nga mi yat na ni. Ngai na classmate ni moi na) (Manit let). Chyeju kaba sai yaw. Grai pyi ba mat sai kun? Aw nba ai law. Ndai gaw Jinghpaw rai i? Ndai gaw shawa nang kachyi ndai gaw nhprang nre le i hkinjawng aw myihtoi ni hku na ndai myi htoi htoi nna ndai shanam hte myi htoi htoi na galaw da re. Daini nnga mat sai daini ndai lang ai ni gaw atu (njet ai) sha re le e njet ai sha rai mat sai e. Ya ndai gaw moi na ajet rai nga ajet rai nga. Ndai hpe hpun hte galaw ai i? Ndai hpun i? Hpun nre shanam le shanam chye kun jin (shanam hpe Myen hku) hpe gara hku nga ta chye ai i shanam Jinghpaw ni grai lang ai i ndai shanam re. Grai chye nga i shi Japan she re wa. Ndai ahpraw gaw? Ndai ahpraw gaw law da law. E law ngu mung tha-ba-wa ngu ai rai sha re, law ngu gaw hpabaw rau byin ai rai kun ngai pyi gaw nchye tsun dan ai i. E dai gaw ya ndai n nga mat sai re majaw gaw le ndai ni nhprang nre gaw moi ndai hku re ya gaw nlu tam sai. E dai hku re re majaw gaw le i ndai ni gaw ding re kaw na rai nga. Ya ngai pyi nkau shamying nchye ai ni naw nga ai. Ndai gaw Payin i? Um ndai gaw Payin re ndai gaw asin-tha-zar ni rai nga le tsun ga nga yang shatsawm ai le i. Shatsawm da ai ndai gaw hpabaw hpabaw pu kun nga ai le i. Pu ngu gaw kan kata kaw na pu hpe ngu ai le e ndai le ndai hku rai nga. Ndai ni gaw shi ndai tsawm hkra shawn yang kachyi tsawm hkra shi bai shatsawm jahtap ai hkrung ni rai nga le e dai hku rai nga. Ndai hpe gaw gai gap da ndai hpe gaw gai gap da ndai gaw gai dam. Ndai gaw gai dam ndai gaw gai dap. Ndai gaw hkoi i? Hkoi nre ndai mung mi yat ngai tsun ai "law" sha re e "law". "Law" nga tsun ma ai law, law re nga tsun ai, law rau sha re nga. Raitim hpabaw rau galaw ai re kun nchye ai htawra panglai kaw na hkoi zawn zawn mung re ai le i e raitim mung "law" nga tsun ai shanhte ni. Rai yang ma rai na re anhte nchye ai she nrai na i. Anhte nchye ai majaw gaw rai nga "Chywi" chyawm gaw nrai nga. E e chywi gaw nre ndai ni gaw "law" rai nga. Chyeju kaba sai yaw. Ndai ma sumla dem la mai na kun? Aw mai ai ndai maw.

Extended Data

ID: KK2-0042
Languages: Jingpho - kac
Countries: Myanmar - MM
Publisher: Keita Kurabe
Contact: admin@paradisec.org.au
License: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Rights: Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)

Sources

TLCMap ID

tcd631

Linkback

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0042

Source

https://catalog.paradisec.org.au/repository/KK2/0042

Created At

2023-11-08 15:43:49

Updated At

2023-12-11 17:50:50

All Layers

Layer

C Mu achye yang grai shareng ai lam (How people officiate when struck by lightning) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Wan hkru yang galaw ra ai lam (How people officiate when a fire breaks out) with transcription and English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Shata shu mayu (Lunar eclipse) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Laika n nga ten na shiga ladat (How to send messages without using text)

Details

Description

Extended Data

Sources

C Reng ai mayen a lam (Powerful saliva)

Details

Description

Extended Data

Sources

C Si hpan mali a lam (Four types of death) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Nat na hpan (Types of the spirit) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Jiwoi jiwa nat (Ancestral spirits) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Nat hte seng ai dusat (Animals offered to the spirit) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Jaiwa, dumsa, hkinjawng, myihtoi hte ningwawt (Nat-priests and prophets)

Details

Description

Extended Data

Sources

C Nat law wa ai lam (Origin of the spirit) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Hpyi a lam (Spirit that has the power to possess human) with English translation

Details

Description

Extended Data

Sources

C Lep a lam (Ogress) with transcription

Details

Description

Extended Data

Sources

C Bum ga na nga sat nga sa (Life in the mountain)

Details

Description

Extended Data

Sources

C Bum ga na nta (Houses in the mountain)

Details

Description

Extended Data

Sources

C Bum ga na palawng ni (Clothes in the mountain)

Details

Description

Extended Data

Mu achye yang grai shareng ai lam (How people officiate when struck by lightning) with English translation

Wan hkru yang galaw ra ai lam (How people officiate when a fire breaks out) with transcription and English translation

Shata shu mayu (Lunar eclipse) with English translation

Laika n nga ten na shiga ladat (How to send messages without using text)

Reng ai mayen a lam (Powerful saliva)

Si hpan mali a lam (Four types of death) with English translation

Nat na hpan (Types of the spirit) with English translation

Jiwoi jiwa nat (Ancestral spirits) with English translation

Nat hte seng ai dusat (Animals offered to the spirit) with English translation

Jaiwa, dumsa, hkinjawng, myihtoi hte ningwawt (Nat-priests and prophets)

Nat law wa ai lam (Origin of the spirit) with English translation

Hpyi a lam (Spirit that has the power to possess human) with English translation

Lep a lam (Ogress) with transcription

Bum ga na nga sat nga sa (Life in the mountain)

Bum ga na nta (Houses in the mountain)

Bum ga na palawng ni (Clothes in the mountain)

Bum ga na shat mai (What people eat on the mountain)

Bum ga na shatmai (Food in the mountain) with English translation

Bum ga na lu hka (Drinking water in the mountain) with English translation

Mahkri a lam (Pickled bamboo sprouts) with English translation

Majap hte jap htu (Chili and Jap htu) with English translation

Naw hpu a lam (Fermented soy bean) with English translation

Hpalap (Tea) with transcription

Yi hkyen sha ai lam (Slash and burn agriculture)

Jum shayit (Hot mineral spring) with English translation

Bum ga na dusat a lam (Animals in the mountain)

Sharaw hte masha (Relationship between tiger and human)

Marang shaga ai lam (Praying for rain)

N-goi la tum gaw n kaja ai kumla (Rainbow as a bad sign)

N kaja ai marang (Red rain after funeral)